Z pamiętnika - Władysław Stanisław Reymont (czytanie ksiązek online .txt) 📖
Hala, osiemnastoletnia panienka, po raz pierwszy ma narzeczonego i bardzo przeżywa zarówno relację z nim, jak i przygotowania do ślubu.
Dziewczyna pochodzi z bogatej rodziny mieszczańskiej, katolickiej i mocno opierajacej się na tradycyjnych wzorcach. Hala prowadzi pamiętnik, w którym opisuje wszystkie swoje troski i problemy, od braku czekoladek na pocieszenie, aż po nadmierne rumienienie się przy mężczyznach. Pewnego dnia matka informuje ją, że wybiorą się wraz z rodziną do Włoch, a ślubną wyprawkę zakupią w Wiedniu.
Opowiadanie Z pamiętnika Władysława Reymonta to doskonała satyra na stan mieszczański z przełomu XIX i XX wieku. Autor ukazuje stereotypowe zachowania zarówno związane z pochodzeniem, bogactwem, jak i wpisaniem w ściśle tradycyjne wzorce rodzinne i obywatelskie. Utwór Z pamiętnika, napisany w 1901 roku, ociekają złośliwością podaną z humorem w wyborny sposób.
- Autor: Władysław Stanisław Reymont
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Z pamiętnika - Władysław Stanisław Reymont (czytanie ksiązek online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Władysław Stanisław Reymont
Zaraz, Włochy to półwysep, oblewany przez dwa morza: Adriatyckie i... i... jakieś tam — mniejsza o jakieś głupie morze. Stolica Rzym ma mieszkańców, co mnie to obchodzi, a Neapol jest położony nad zatoką tegoż nazwiska, najpiękniejszą w świecie. W Neapolu jest Wezuwiusz i śpiewają: O mia Napoli, o santa città39.
Aha, muszę sobie kupić sznur korali, bo to teraz modne, no i tam są bardzo tanie.
Ma powiada, że musimy być dłużej w Rzymie i widzieć papieża!... Naturalnie, jak to, być w Rzymie i nie widzieć papieża!...
Pan Henryk twierdzi, że to będzie bardzo trudno, bo on zna takich, którzy byli w Rzymie i nie widzieli papieża, ale Pa powiedział stanowczo, że to się da zrobić.
— Psiakość baranie nóżki, łapówkę wsunie się, komu należy, trach... i wszystkie drzwi otwarte jak wrota... Cóż to, pierwszy raz będę miał z urzędami do czynienia czy co? Zęby się na tym zjadło i grzeczną eksperiencję40 się ma, a przy tym wszędzie na całym świecie szanuje się porządnych ludzi, zwłaszcza jeśli są posiadaczami z czystą hipoteką, bez grosza długów.
— Pa ma rację... Pa ma sto dwadzieścia razy rację — wołałam, bo pan Henryk uśmiechał się tak dziwnie.
Nie cierpię go za te miny i zaraz po ślubie stanowczo mu tego zabronię, stanowczo, a jeśli nie zechce posłuchać, to pójdziemy do rozwodu, będę nieszczęśliwą i umrę...
On zawsze musi się sprzeczać z Ma i Pa.
I o co? O głupiego stróża, że mieszka w mokrej piwnicy!
Mój Boże, a iluż to biedaków byłoby szczęśliwych, żeby mogło mieć chociaż takie mieszkanie!
Pa kiedyś powiedział o nim: filantrop, altruista z cudzej kieszeni.
Ale ja jestem pewna, że jego nic nie obchodzą ci stróże, a tylko umyślnie tak mówi, żebym się pogniewała i żeby mnie mógł przepraszać... a ja strasznie lubię, jak mnie tak gorąco, tak mocno... przeprasza...
Tylko żeby już raz skończył tę medycynę i wziął się do praktyki... no i żeby się już nie kryć ze wszystkim... bo ja zaraz mam takie głupie rumieńce... że... że... Ma poznaje i krzyczy:
— Hala! ja ci dam całować się ze studentami!
No, to czemu u nas nie bywa jaki hrabia albo literat, przecież ja bym wolała... nie, nie, napisałam niegodziwość, ale przy przepisywaniu na czysto wykreślę z pewnością, bo ja kocham pana Henryka ogromnie, strasznie, nadzwyczajnie go kocham...
Mój dzióbek słodki, mój piesek kochany, mon petit cochon41drogi...
Ktoś dzwoni!
On ogromnie lubi, jak mu tak mówię, tylko chce, żebym go po każdym słowie c..., ja to strasznie lubię, ale boję się, bo Ma mówi, że całowanie przed ślubem, to miłość na kredyt i rzecz bardzo grzeszna... Ma to wie bardzo dobrze, bo jak się ciocia wygadała, Ma miała dwóch narzeczonych... i nie umarli, tylko się nie ożenili z Ma.
Obrzydliwi ci mężczyźni!
Ktoś dzwoni!
Dlaczego Rozalia nie otwiera?
Aha, musi być w bramie z tym lokajem z pierwszego piętra...
Widziałam raz, jak się całowali na schodach.
Te służące to istoty bez czci i bez wstydu — żeby się całować po schodach! i do tego z lokajami!
To wprost obrzydliwe!...
*
Była u mnie Cesia, moja najserdeczniejsza przyjaciółka i najdawniejsza, bo jeszcze na pensji przysięgłyśmy sobie przyjaźń i podpisałyśmy to krwią z serdecznego palca.
Naprawdę, jak kocham Ma i Pa, prawdziwą krwią.
Nagadałyśmy się, nagadały.
Ach, ona jest bardzo nieszczęśliwa w miłości, bardzo! kocha się w Przybyszewskim42! Ja to rozumiem, bo sama kochałam się bardzo nieszczęśliwie... cały miesiąc w jakimś cudnym chłopcu... fotografia jego była wystawiona na Krakowskim Przedmieściu! To codziennie umyślnie przechodziłam, żeby się na niego popatrzeć! A tak się bałam, żeby kto nie zauważył!
Pan Henryk mówi, że Cesia jest ładna i bardzo inteligentna.
Tak, twarz ma niczego, ujdzie, ale nieprawda, że inteligentna, jeszcze na pensji to z francuskiego miewała same dwójki, a czasem i „konia”43. Co prawda, to twarz ma za chudą, bez cery, nos za długi, a oczy jak pudełka szuwaksu44.
Tym mężczyznom to nawet pokojówki mogą się podobać!
Gdzie jej do mnie! A przy tym biedactwo już drugi rok chodzi w tym samym żakiecie!
Ogromnie mnie namawiała, żebym koniecznie, jak będę w Krakowie, poznała Przybyszewskiego... Kuzynek Jaś przywiózł mi jego książki!
Śliczne, ale takie jakieś, takie... oho, znowu te głupie rumieńce.
Skaranie boskie z tymi rumieńcami, już i cytryny jem, i pudruję się, nic nie pomaga, zawsze mnie zdradzają.
Dała mi paczkę do niego i przyznała się, że sama także pisuje!
Ceśka pisuje do druku! Ha! ha! to paradne, miała dwójki z języków i pisuje do druku!
Przecież nawet Pa, jak daje ogłoszenia do „Kurierka” o lokalach do wynajęcia, to musi mu pomagać pan Henryk.
A ona pisuje sama i do druku!
Muszę o tym powiedzieć Naci, uśmiejemy się wybornie.
Ale Przybyszewskiego muszę poznać koniecznie, bo, bo ja strasznie lubię dekadentów.
Pan Henryk śmieje się ze mnie, ale cóż bo pan Henryk?... zaledwie student! i każe mi tylko czytywać naszych wielkich poetów — kiedy... kiedy ten Mickiewicz taki nudny, że już wolę się gonić po jadalnym ze Stokrotkami.
Czytałam przecież Pana Tadeusza, ta Zosia to głupia gęś, źle wychowana i nieprzyzwoita panna, żeby w papilotach i boso przełazić przez płoty! Może to dobre tam gdzieś na prowincji, ale nie u nas w Warszawie. Gęsiarka!
A i wiersze Słowackiego! Czytałam kiedyś głośno przy kolacji, to Pa powiedział:
— Klituś-bajduś, módl się za nami, a komorne już ja sam odbiorę.
I poszedł z panem Henrykiem na piwo.
Kuzynek Jaś przywiózł mi Altenberga45, przeczytałam całego.
Boże, jakie to śliczne, a szczególniej ten ustęp, któryśmy z Nacią wyhaftowały na kanwie:
Paliła princessy i patrzała46 na ratuszową wieżę, a on palił sułtany i patrzył na ratuszową wieżę, a oczy się ich spotkały na wieży ratuszowej.
To nowy dreszcz, jak powiedział kuzynek Jaś.
Dlaczego pan Henryk nie napisze jakiej książki?... przecież skończył gimnazjum, jest na piątym kursie i taki uczony... chciałabym, żeby mój mąż był sławnym... bywalibyśmy wtedy wszędzie, a może i u arystokracji!
Powiedziałam o tym przy kolacji.
Pa wyśmiał się ze mnie i powiedział, że porządny doktor zarabia więcej niż dziesięciu głupich literatów, którzy przeważnie chodzą bez butów i nie płacą komornego!
Pewnie, że Pa ma rację, ale ja strasznie lubię dekadentów.
Idę już spać, bo Ma się gniewa, że tak dużo nafty wypalam.
Dobranoc, Włochy, do widzenia.
...a oczy się ich spotkały na wieży ratuszowej...
24 marca. Sobota
Jedziemy we wtorek; Boże, czy ja się doczekam.
Tak się boję, żebym nie umarła albo nie zachorowała przed wyjazdem! Pan Henryk przysłał mi kwiaty i lożę na operę. Śpiewa Battistini47! Strasznie jestem ciekawa go zobaczyć, bo wszystkie panny się w nim kochają...
Wieczorem, po teatrze
Jakie toalety, jakie brylanty, jakie kwiaty! Jestem jeszcze nieprzytomna z wrażenia! Boże, jakżebym chciała mieć suknię balową, głęboko dekoltowaną, i sznury brylantów we włosach!
Przecież mam już osiemnaście lat, jestem dorosła, a Ma obiecuje mi dopiero na przyszły karnawał sprawić suknię dekolte, a ja mam przecież śliczny biust. Zdjęłam szlafroczek i przejrzałam się teraz, naprawdę, ale mam ładne ramiona... a jeszcze jakbym do balowej sukni wzięła wysoki gorset, to... to... nie wyglądałabym w piersiach tak szczupło.
Jaki on śliczny, a jak śpiewa! Aż mrówki czułam w plecach i tak mi się zrobiło gorąco i niedobrze, że myślałam, iż zemdleję... aż mi Ma rozpuściła trochę gorset. Nie, on nie jest za ciasny, tylko Rozalia za mocno ściągnęła. Teatr był pełny, panowie we frakach i taki entuzjazm, że aż panie płakały, a jedna, w loży naprzeciwko, dostała spazmów i wszystkie tak krzyczały, tak rzucały kwiaty, tak bisowały, że... aż nie wiem, czy wypada... tak przy wszystkich...
Pan Henryk powiedział, że to damy z finansów i arystokracji.
W wielkim świecie, widać, to wypada, ale ja bym się trochę wstydziła...
Wyszliśmy przed skończeniem, bo Ma dostała migreny i niepokoiła się, żeby czasem Rozalia na złość nie dała Stokrotkom gulaszu z obiadu, mogłoby im to zaszkodzić.
Ach, te służące, nigdy nie można na nich polegać!
Zdziś już spał i Stokrotki, ale Rozalii nie było.
Pan Henryk musiał zawołać stróżki, żeby nam zrobiła herbaty i odgrzała co z obiadu.
Wszyscy byli bez humoru. Ma zabrała Stokrotki i poszła spać, a Pa pił piwo z panem Henrykiem i w końcu powiedział:
— Psiakość nóżki baranie, to blaga48 ta muzyka dzisiejsza! Cóż mi to za opera, z której nic wygwizdać nie można. Moniuszko, ten ma kawałki ładne, Verdi49, to jest muzyka, można ją nawet wygrać nożem na pustej butelce. Ale Wagner50 i jak się tam wabią... to zawracanie głowy porządnym ludziom i nic więcej...
Tak, Pa jest muzykalny, bo ile razy ja gram nowego walca albo na podwórzu zagra katarynka, to on wszystko zaraz wygwiżdże...
Niedziela
Pa przy śniadaniu się irytował, że za wiele bierzemy walizek.
A wszystkiego jest cztery, mały koszyk i kufer!
Same najniezbędniejsze rzeczy. Prócz tego Ma zapakowała dwa funty51 herbaty, szynkę i parę funtów cukru, bo tam podobno wszystko bardzo drogo.
Pa zabiera dwa tysiące papierosów.
Idziemy zaraz na sumę52, czekamy tylko na pana Henryka.
Wieczorem
Już wieczór! Boże, jak ten czas prędko leci! Nie, właściwie tak wolno się wlecze, że już nie wiem, czy się doczekam tego wtorku! Żeby to prędzej, bo suchot dostanę i umrę albo co.
Poszliśmy sami do kościoła, bo pan Henryk nie przyszedł, tłumaczył się później, że musiał za kolegę dyżurować w szpitalu, że było tylu chorych nowych... ale Ma mu powiedziała:
— Obowiązki względem Boga są ważniejsze; ten jest tylko człowiekiem, kto je wypełnia sumiennie i nie zna wyższych ponad nie!
O, Ma umie mówić. Mnie się żal zrobiło pana Henryka.
Co prawda, chorzy mogli poczekać, przecież i tak od razu nie wyzdrowieją! A ja musiałam iść tylko z Ma i Pa do kościoła.
Nie lubię w niedzielę chodzić do kościoła, bo taki tłok, taki zaduch i tyle pospólstwa, że wytrzymać nie można. A tak się to wszystko tłoczy i rozpycha, jak u siebie w domu, całą falbanę oberwali mi dzisiaj!
Naprawdę nie powinni tak wszystkich wpuszczać do kościoła.
Dopiero po kazaniu przyniósł nam kościelny krzesła.
Takie długie to nabożeństwo. Ja się modliłam, ale cóż ja zrobię, kiedy już na ofertorium53 tak mi ciężyły powieki, że musiałam je podnosić palcami, a i to nie pomogło.
Pan Henryk czekał już na nas przed kościołem i poszliśmy razem przejść się po Krakowskim Przedmieściu.
Pogoda była okropna, kapało z dachów i takie błoto!
Ale tak przyjemnie patrzeć na ludzi, na dorożki, na tramwaje... szkoda tylko, że w niedzielę pozamykane są wystawy sklepowe.
Spotkaliśmy Ceśkę z matką, ukłoniłam się im, ale... ale była tak ubraną, że doprawdy trochę mi było wstyd... nie miała nawet kaloszy i szedł z nimi ich lokator.
Okropny, nie uczesany i w takim oberwanym palcie! Jak ona się nie wstydzi chodzić z nim po ulicach.
A potem szły panny Malinowskie z ojcem. Wcale nieładne i tak pretensjonalnie ubrane... ale Pa powiedział, że każda z nich, sztuka w sztukę, warta po sto tysięcy i jedną ciotkę bogatą.
Wcale mi to nie imponuje. Tylko to jest niesprawiedliwe, żeby takie brzydkie były tak bogate.
Jakichś dwóch panów przechodziło koło nas i jeden powiedział cicho: „Patrz, jaka śliczna dziewczyna!”. Czułam, że się rumienię. Ale naprawdę, to było do mnie, bo tak mi zajrzał w oczy.
Ma powiedziała, że wkrótce porządni ludzie nie będą mieli gdzie spacerować, bo już wszystkie szwaczki i wszystkie sklepiczarki54 spacerują po Krakowskim. Ma mówi prawdę, bo spotkaliśmy naszych lokatorów z drugiego, którzy mają sklep z papierem! Jakie kapelusze, jakie okrywki55, jakie miny, naprawdę, ale lepiej się ubierają niż my, a o komorne to Pa nie może się doprosić i już im raz robił zajęcie.
Byliśmy także na wystawie sztuk pięknych, bo deszcz zaczął padać... i ani jednej dorożki nie było... Chodzimy tam często, bo Pa jest członkiem. Ogromnie dużo ludzi było! Boże! jaki ja tam widziałam kapelusz! Filcowe czarne rondo, główka ubrana czarną jedwabną krepą56, otoczona ogromnymi piórami strusimi czarnymi i nad czołem spięcie z brylantów! Cudny po prostu! Żebym ja to mogła mieć taki! A brylanty prawdziwe, widziałam, umyślnie zaszłam z boku pod światło, błyszczały jak gwiazdy.
Ale na wystawie nie ma nic szczególnego, same wody, lasy, zachody słońca, młyny, lepsze widziałam na letnim mieszkaniu.
Papa powiedział, że na drugi rok już nie kupi biletu, bo szkoda pieniędzy i mamy już dosyć tych landszaftów57, jakie Towarzystwo58 daje członkom, chyba że będą dawali w porządnych ramach!
Pan Henryk zaprowadził nas do osobnej sali na Szał Podkowińskiego59. Ciągle o tym piszą w „Kurierach” i cała Warszawa chodzi oglądać.
Tak się zmieszałam, tak mi było wstyd, że udawałam, iż patrzę na inny obraz, bo ona na tym obrazie jest zupełnie... no, zupełnie bez ubrania... ale śliczna, tylko że włosy to ma z pewnością farbowane.
Wyszliśmy zaraz, bo Ma się oburzyła na pana Henryka, że na takie bezecne rzeczy nas zaprowadził.
Pa się też rozgniewał i powiedział takie „pater noster” panu Henrykowi, że aż mi żal go
Uwagi (0)