Darmowe ebooki » Komedia » Cyrano de Bergerac - Edmond Rostand (gdzie czytac ksiazki txt) 📖

Czytasz książkę online - «Cyrano de Bergerac - Edmond Rostand (gdzie czytac ksiazki txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Edmond Rostand



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 28
Idź do strony:
Nosa twego brzemię 
Gotowo126 cię pociągnąć i bęcniesz na ziemię!...” 
Przezornie: „Kup futerał aść dla swego nosa, 
By nie zjadły barw jego słońce, deszcz i rosa!...” 
Jowialnie: „Mówią ludzie, że gdy waszeć127 pali 
Fajeczkę, to mu z nosa dym tak gęsty wali, 
Że sąsiady wołają: »Pali się w kominie!...«” 
Stylem epickim: „Krew, gdy z tego nosa płynie, 
W szeroką się rozlewa toń Czerwone Morze!...” 
Z szacunkiem: „Pozwól waćpan, że mu hołd swój złożę, 
To się nazywa dwór mieć, srogą basztą zbrojny!...” 
Z emfazą: „Zakatarzyć — o nosie dostojny! — 
Mógłby cię tylko powiew Boreasza128 skrzydeł...” 
Z podziwem: „Cóż za godło dla składu pachnideł!...” 
Naiwnie: „Kiedyż zwiedzić można ten budynek?...” 
Z żołnierska: „Szwadron!... Baczność!... Bojowy ordynek129!... 
Marsz, marsz!... Broń do ataku!... Hura na baterię!...” 
Praktycznie: „Puść asindziej nos ten na loterię; 
Zaiste nos tak wielki będzie wielkim losem!...” 
Wreszcie na wzór Pyrama130 poszlochując głosem: 
„Patrzcie, to nos, którego przewrotność zbrodnicza 
Zepsuła władcy swemu harmonię oblicza! 
Łotr, teraz wstydem płonie!...” Oto w krótkim słowie, 
Coś mógł acan powiedzieć, mając olej w głowie. 
Lecz sprytu, lecz dowcipu nie ma w twej stodole, 
O, najnędzniejszy z tworów na tym łez padole! 
A wiedza twa nie wznosi się nad poziom sfery, 
Objętej wiadomymi czterema litery! 
Zresztą, choćbyś miał wiedzy i dowcipu prawie, 
Byś mógł ku tych szlachetnych galerii zabawie 
Uraczyć mnie podobnie szalonymi żarty, 
Wiedz, iżby ćwierć ćwiarteczki jednej części czwartej 
Pierwszego słowa z ust twych nie wyszła bezkarnie, 
Bo to, com tu o nosach powiedział figlarnie, 
Wybaczam, po przyjaźni, sobie, gdy je głoszę, 
Lecz wara!... z ust innego żadnych drwin nie znoszę!... 
  DE GUICHE
chcąc odciągnąć wicehrabiego, oszołomionego tą napaścią
Wicehrabio, daj spokój!... 
  WICEHRABIA
zdławionym głosem
Jak się to nadyma! 
Szlachetka, co... co nawet rękawiczek nie ma, 
I bez wstęg, bez koronek wchodzi w te podwoje131!... 
  CYRANO
Ja, mój młody łaskawco, moralnie się stroję. 
Fircykom pozostawiam blichtr, wstęgi, pętlice, 
Lecz jeśli mniej wykwintny, dbałością się szczycę!... 
Ja bym się niezasromion132 ludziom nie pokazał 
Pod brzemieniem obelgi, której bym nie zmazał, 
Z rozespanym sumieniem, ze czcią nadszarganą 
Ze skrupułami, którym milczeć nakazano... 
Mnie blichtr obcy! Lecz na wzór strusich pióropuszy, 
Stroi mnie dumna szczerość nieugiętej duszy; 
Więc krygowną postacią stać nie pragnąc w świecie, 
Kryguję ducha mego hardo jak w gorsecie, 
A w sławne czyny strojny, by133 w cenne gipiury134, 
Podkręcam me dowcipy, jak wąsa do góry, 
I w szacie tego kroju idąc świata drogą, 
Dzwonię wokół prawdami, butnie.... jak ostrogą!... 
  WICEHRABIA
Ależ... 
  CYRANO
Ja nie mam rękawiczek?... To nie żarty!... 
Miałem jedną... sierotę po siostrze podartej, 
Lecz widząc, że biedaczki pocieszyć nie mogę, 
W łeb ją cisnąłem komuś, co mi wlazł był w drogę!... 
  WICEHRABIA
wybuchając
Heciak!... Śmieszny pyszałek!... Gbur z pałką narwaną!... 
  CYRANO
z ukłonem, udając, iż zrozumiał, że mu tymi słowy wicehrabia się przedstawił
A! Bardzo mi przyjemnie!... A jam jest Cyrano 
De Bergerac!... 
 
Śmiechy. WICEHRABIA
zdławionym głosem
To błazen!... 
  CYRANO
krzywiąc się, jak gdyby nagle dostał kurczowego napadu
Aj!... 
  WICEHRABIA
który chciał już odejść, zatrzymując się
Co to?... 
  CYRANO
krzywiąc się boleśnie
Drętwieje!... 
Trzeba by ją rozruszać!... Tak zwykle się dzieje, 
Gdy zbyt długo w spokoju gnuśnym135 pozostanie!... 
Aj!... 
  WICEHRABIA
Cóż tam do licha?... 
  CYRANO
Czuję w szpadzie rwanie... 
  WICEHRABIA
dobywając szpady
Dobrze!... 
  CYRANO
z wdziękiem
Dam aści sztyczek136 przedziwny, mosanie!... 
  WICEHRABIA
pogardliwie
Poeta!... 
  CYRANO
Tak: poeta! I takiego kroju, 
Że zaimprowizuje wierszyk w czasie boju, 
I podczas gdy z waszmością tu skrzyżuję szpadę, 
Równocześnie ułożę balladę... 
  WICEHRABIA
Balladę?... 
  CYRANO
Waszmość zda się nie wiedzieć, co to jest ballada?... 
  WICEHRABIA
Ależ... 
  CYRANO
recytując, jakby lekcję wydawał137
Ballada tedy138 z trzech się zwrotek składa, 
Każda po osiem wierszy...139 
  WICEHRABIA
drepcząc ze złości
Och!... 
  CYRANO
ciągnie dalej
...i z zakończenia, 
Które jest czterowierszem, lecz rymów nie zmienia. 
  WICEHRABIA
Waść... 
  CYRANO
Tak jest! Właśnie taką ułożę balladę, 
A przy ostatnim wierszu... szpadą cię przejadę!... 
  WICEHRABIA
Nigdy!... 
  CYRANO
Nigdy?... 
deklamując 
„Ballada o tym pojedynku, 
Który w burgundzkiej sali odbył się budynku, 
Między panem Cyrano a pewnym półgłówkiem”. 
  WICEHRABIA
Co?... Jak?... 
  CYRANO
To, panie, tytuł, zwany też nagłówkiem! 
  SALA
zaciekawiona do najwyższego stopnia
Ustąpcie!... To wyborne!... Cyt!... Sza!... Bez chichotów!... 
 
Dokoła Cyrana i wicehrabiego tworzy się koło ciekawych. W parterze „margrabiowie”, oficerowie, zmieszani z mieszczanami i ludem. Paziowie wspinają się na barkach widzów, by lepiej widzieć. Wszystkie kobiety w lożach powstają. Z prawej strony de Guiche i jego dworzanie. Z lewej Le Bret, Ragueneau, Cuigy itd. CYRANO
zamykając oczy na chwilę
Czekajcie!... Szukam rymów!... Mam, mam!... Jużem gotów!... 
 
ilustrując słowa stosownym gestem
Pełnym wdzięku ruchem dłoni 
Rzucam moje w kąt manatki 
I płaszcz zwlekam, co mię słoni140, 
I... dobywam mojej szpadki. 
Grzeczny, lekki, zwinny, gładki. 
Trwam, mój aść, przy słowach mych, 
Że przy końcu mej balladki 
Tym szpikulcem dam ci sztych!... 
 
Składają się pierwsze chody.
Sam bies141 aści nie ochroni, 
Choć mam kłopot iście rzadki, 
Jaki cel wziąć dla mej broni: 
Brzuch.... czy serce tej dzierlatki?... 
Sieje broń ma skrawe płatki, 
Niby roje muszek pstrych, 
Ach, tak! Z końcem mej balladki 
W brzuszek dam waszmości sztych! 
 
Tu mi rymu brak na „oni”; 
Waść pobladłeś jak opłatki, 
Bym mógł rzec: „Ha, w piętkę goni!...” 
Szach!... Odbiłem sztych z przysiadki, 
I rżnę młyńca wprost z paradki142, 
Gładko, równo, jak pod sztrych143!... 
Czuj duch! Idzie kres balladki, 
A przy końcu będzie sztych!... 
 
Uroczyście
Posłanie!... 
 
Módl się, waszeć!... Idą jatki, 
Za spełniony żałuj grzech; 
Prima!... Tercja!...144 kres balladki! 
daje sztych 
Tusz!... 
Wicehrabia chwieje się; Cyrano z ukłonem 
Mówiłem, będzie sztych!... 
 
Okrzyki, oklaski z lóż. Kwiaty i chusteczki sypią się na dół. Oficerowie, otoczywszy Cyrana, winszują mu. Ragueneau tańczy w zachwycie. Le Bret jest zrozpaczony i szczęśliwy. Podtrzymując wicehrabiego, wyprowadzają go przyjaciele z sali. TŁUM
w jednym długim okrzyku podziwienia
Aaa!... 
  RAJTAR
Wspaniałe!... 
  JEDNA Z KOBIET
Zabawne!... 
  RAGUENEAU
Niebotyczne!... 
  JEDEN Z MARGRABIÓW
Nowe!... 
  LE BRET
Szalone!...  
  ZMIESZANE GŁOSY
wśród zgiełku około Cyrana
Brawo!... Czołem!... Życzenia zbiorowe!... 
  JEDNA Z KOBIET
To bohater!... 
  JEDEN Z MUSZKIETERÓW
podchodząc z wyciągniętą dłonią
Mosanie, jesteś waszmość chwatem! 
To było wcale dobre!... Znam się trochę na tem!... 
Tupałem aż z uciechy, widząc grę waćpana!... 
 
Odchodzi. CYRANO
do Cuigy’ego
Mój drogi, kto to taki?... 
  CUIGY
Nie znasz d’Artagnana145?... 
To on!... 
  LE BRET
biorąc Cyrana za rękę
Chodź, pogadamy!... 
  CYRANO
Niech tłum wyjdzie z sali! 
do Belterose’a 
Mogę zostać?... 
  BELLEROSE
z uszanowaniem
Ooo, proszę!... 
Słychać krzyk na dworze. 
Cóż to?... Czy się pali?... 
  JODELET
który wyszedł był zobaczyć, wracając
To Montfleury’ego lżą tak!... 
  BELLEROSE
uroczyście
Sic transit!...146 
zmieniwszy ton, do odźwiernego i lampiarza 
No, dalej! 
Zamknąć! Zamieść! Nie gasić!... Już szósta godzina; 
Skoro wrócim z obiadu, próba się zaczyna... 
 
Jodelet i Bellerose wychodzą, kłaniając się Cyranowi nisko. ODŹWIERNY
do Cyrana
A wasza miłość nie pójdzie jeść?... 
  CYRANO
Ja?... Nie!... 
  LE BRET
Dlaczego?... 
  CYRANO
butnie
Bo nie chcę... 
spostrzegłszy, że się odźwierny oddalił, i zmieniając ton 
...bo halerza nie mam złamanego!... 
  LE BRET
Żarty!... Jak to pieniędzy nie masz?... 
robiąc ruch rzucenia czegoś 
A talary?... 
  CYRANO
jak wyżej
To lafa147, którą ojciec mi przysyła stary!... 
  LE BRET
z żywością
Całomiesięczny fundusz?... 
  CYRANO
jak wyżej
Poszedł, z dymem pary!... 
  LE BRET
Ach, cóż to za szaleństwo rzucenie tej kieski!... 
  CYRANO
Tak! Być może... 
z gestem dumnego zadowolenia 
...lecz przyznaj, co za ruch królewski!... 
  ROZNOSICIELKA
pokaszlując nieśmiało dla zwrócenia uwagi
Hm, hm!... Nie mogę ścierpieć, że się waszmość głodzi; 
Tu jest wszystko, co trzeba... Niech waćpan dobrodziej!... 
Proszę... 
  CYRANO
zdejmując kapelusz
Moja dziecino, chociaż mi zabrania 
Gaskońska buta z twego korzystać wezwania, 
Jednak ci nie chcę smucić odmową serduszka... 
Podchodzi ku bufetowi i wybiera. 
Więc biorę... z tego grona... 
Ona kładzie na talerz skwapliwie wskazane grono. 
...o nie!... dość ziarnuszka. 
Jedno ziarnko to dosyć!... Szklankę wody... 
Ona chce mu dolać wina. 
czystej!... 
I pół makaronika!... 
 
Oddaje drugą połowę. LE BRET
wzruszając ramionami, do siebie
Wariat oczywisty!... 
  ROZNOSICIELKA
nalegając
Niech waszmość raczy przyjąć... Są owoce, pączki!... 
Może coś przecie?... 
  CYRANO
Owszem... pocałunek rączki!... 
 
Całuje rękę jej z takim szacunkiem, jakby to była ręka księżniczki. ROZNOSICIELKA
wzruszona
Och!... Przepraszam!... 
ukłon 
Dobranoc!... 
 
wychodzi. SCENA PIĄTA
Cyrano, Le Bret, później Odźwierny. CYRANO
do Le Breta
No, więc... gadu-gadu!... 
staje przed bufetem i rozkładając przed sobą: makaronik... 
Obiad!... 
...szklankę wody... 
Napitek!... 
...i winną jagodę 
Wety148!... 
siada 
Siadam do obiadu!... 
Ach, głodny byłem wściekle!... 
gryząc makaronik 
Więc mówisz, mój drogi?... 
  LE BRET
Że te pyszałki butne o postawie srogiej, 
Jeśli ich słuchać będziesz, przewrócą ci w głowie... 
Pytaj ludzi roztropnych, niech ci który powie: 
Te dzisiejsze wybryki twoje tak zuchwałe, 
Jakie one wywarły wrażenie?... 
  CYRANO
dogryzając makaronika
Wspaniałe!... 
  LE BRET
Kardynał... 
  CYRANO
zaciekawiony, radośnie
Co?... Kardynał?... Zaliż149 on był przy tym?... 
  LE BRET
pesymistycznie
Był, był!... Och, on to nazwie... 
  CYRANO
przerywając
Arcyznakomitym!... 
  LE BRET
Jednak... 
  CYRANO
No, wszak należy do pisarskiej rzeszy; 
Żem nie dał grać kolegi — czyż go nie ucieszy?... 
  LE BRET
Zbyt wiele sobie ludzi narażasz bez celu!... 
  CYRANO
Czym150 istotnie dziś sobie naraził tak wielu?... 
  LE BRET
Najmniej pół setki; przy tym cała armia babia... 
  CYRANO
No, licz!... 
  LE BRET
Montfleury... mieszczuch... de Guche... wicehrabia... 
Baro, wraz z akademią... 
  CYRANO
Dość, jestem w zachwycie!... 
  LE BRET
Gdzież ty zajdziesz, mój drogi, wiodąc takie życie?... 
Jakie masz plany?... 
  CYRANO
Byłem jakby wśród manowca151. 
Sto krętych dróg się słało przed okiem wędrowca... 
Wybrałem... 
  LE BRET
Którą?... 
  CYRANO
Ależ najprostszą w tym rzędzie. 
Oto: zdumiewać ludzi we wszystkim i wszędzie!... 
  LE BRET
Dobrze. Lecz powiedz, jaka mucha cię ubodła, 
Ścigać tak Montfleury’ego?... 
  CYRANO
Och, ta fasa podła, 
Co, niby wieprz w karmniku, ledwie brzuch swój tacza, 
Ma się za serc niewieścich wielkiego zjadacza, 
I — ględząc, tak jak ględzą rubaszne pastuchy — 
Robi słodziutkie oczy... ślepiami ropuchy!... 
Nie cierpię go od chwili, gdym raz z oburzeniem 
Spostrzegł, że
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 28
Idź do strony:

Darmowe książki «Cyrano de Bergerac - Edmond Rostand (gdzie czytac ksiazki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz