Darmowe ebooki » Komedia » Cyrano de Bergerac - Edmond Rostand (gdzie czytac ksiazki txt) 📖

Czytasz książkę online - «Cyrano de Bergerac - Edmond Rostand (gdzie czytac ksiazki txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Edmond Rostand



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 28
Idź do strony:
— wierz mi! — gdzieś swoim koturnem!... 
  PARTER
Montfleury!... No, Montfleury!... Nuże!... Sztuka Bara!... 
  CYRANO
do tych, którzy wołają w jego sąsiedztwie
Błagam was! Cierpliwości przebierze się miara!... 
Pochwa moja znudzona rzygnie ostrzem miecza!... 
  TŁUM
cofając się
Och!... Och.... 
  CYRANO
do Montfleury’ego
Precz mi ze sceny!... 
  TŁUM
stojący za Cyranem, następuje, mrucząc:
Ech! Ech! 
  CYRANO
zwracając się żywo w tę stronę
Ktoś zaprzecza!? 
 
Tłum cofa się znowu skwapliwie; wokoło Cyrana wytwarza się próżne miejsce. GŁOS JAKIŚ
z głębi parteru, śpiewając:
Tańczyć każe nam Cyrano 
Tak, jak jego gra organik, 
Lecz Chlorisa będzie graną, 
Chce, czy nie chce nasz tyranik!... 
  CAŁA SALA
śpiewa
I Chlorisa będzie graną!... 
  CYRANO
Jeśli mi się ozwiecie96 jeszcze jednym tonem, 
To zatłukę was wszystkich!... 
  JAKIŚ MIESZCZANIN
Waść nie jest Samsonem97!... 
  CYRANO
Czy nie raczysz mi waszmość pożyczyć swej szczęki?... 
  JAKAŚ DAMA
w loży
Niesłychane!... 
  JAKIŚ PAN
To skandal!... 
  MIESZCZANIN
To prawdziwe męki!... 
  JEDEN Z PAZIÓW
A to kawał!... 
  PARTER
Ksy, ksy, ksy!... Montfleury!... Cyrano!... 
  CYRANO
Milczeć!... 
  PARTER
rozochocony
Bee!... Kukuryku!... Hau, hau, hau!... Hi-haa-o!... 
  CYRANO
Ja wam... 
  JEDEN Z PAZIÓW
Miau!... 
  CYRANO
Ja wam pisnąć zakazuję słowo, 
I cały — jak jest! — parter wyzywam zbiorowo!... 
Otwieram listę!... Sam tu98, młody bohaterze!... 
Każdy w swojej kolei, numer po numerze!... 
Dalej!... Kto chce rozpocząć poczet znakomity?... 
do pojedynczych widzów w swym sąsiedztwie, którzy zaprzeczają gestem 
Waćpan?... Nie!... Może waść?... Nie!... Z wszelkimi zaszczyty99 
Wyprawię tego, który pierwszy stanie w walce!... 
Niech w górę ci, co umrzeć chcą, podniosą palce!... 
Milczenie. 
Czy skromność waszą razi widok nagiej stali?... 
Co?... Nikt?... Żadnego palca?... Dobrze!... Idźmy dalej!... 
Otóż chcę teatr leczyć z tego opuchnięcia 
Gdy samo nie ustąpi... 
uderzając dłonią po szpadzie 
przejdziemy do cięcia!... 
 
Złazi z krzesła i usiadłszy w środku koła, jakie się wytworzyło, poczyna tak, jak gdyby był u siebie w domu. MONTFLEURY
Ja... 
  CYRANO
do niego
Słuchaj: klasnę trzykroć, a kiedy „trzy” powiem, 
Pamiętaj pełnio jedna, abyś stał się nowiem!... 
  PARTER
rozochocony
Ha, ha, ha, ha!... 
  MONTFLEURY
Ja sądzę... 
  JAKIŚ GŁOS
z loży
Zostań!... 
  CYRANO
klaszcząc w dłonie
Raz!... 
  PARTER
Zostanie!... 
Nie zostanie!... 
  MONTFLEURY
Panowie, takie moje zdanie!... 
  CYRANO
ta sama gra
Dwa!... 
  MONTFLEURY
Jestem przekonany, że lepiej niżeli... 
  CYRANO
ta sama gra
Trzy!... 
 
Montfleury znika, jak gdyby się zapadł w ziemię. Burza śmiechu, gwizdania i szyderczych okrzyków. SALA
Hu!... Hu!... Podły!... Wróć się!... 
  CYRANO
rozpromieniony, rozpierając się i zakładając noga na nogę
Niechaj się ośmieli!... 
  JAKIŚ MIESZCZANIN
Orator sceny!... 
 
Bellerose zjawia się; ukłon. LOŻE
Aa!... A!... Bellerose raport składa!... 
  BELLEROSE
wykwintnie
Wysoka szlachto!... 
  PARTER
Nie!... Nie!... Jodelet niech gada!... 
  JODELET
występuje i tonem błazna przez nos
Cielęta!... 
  PARTER
Brawo!... Ha, ha!... Wybornie!... 
  JODELET
Bez brawa!... 
Tragik, co wam tak brzuchem do serca przystawa100, 
Uczuł nagle... 
  PARTER
Tchórz podły.... Pfe!... Przed groźbą strusiał!... 
  GŁOSY
Niech powróci!... 
  JODELET
Nie może!... 
  GŁOS JAKIŚ
Czemu?... 
  JODELET
Bo wyjść musiał!... 
 
Śmiechy. MŁODZIENIEC
do Cyrana
Koniec końców, mój panie, jakie masz powody 
Tak ścigać Montfleury’ego?... 
  CYRANO
z udaną uprzejmością
Mój gąsiaku młody, 
Mam ich dwa, zaś już każdy z nich za siebie starczy, 
Naprzód lichy to aktor, bo drze się i warczy, 
Rąbiąc ze stękiem drwala takie wiersze, które 
Winny ulatać lekko, swobodnie... Po wtóre... 
To mój sekret... 
  STARY MIESZCZANIN
siedzący za krzesłem Cyrana
Toż waszmość bezwzględnie, wyniośle 
Nie dajesz nam Chlorisy słuchać... 
  CYRANO
zwracając się z krzesłem ku niemu, z udanym szacunkiem
Stary ośle, 
Wiersze starego Bara ni z mięsa, ni z pierza101, 
Ściśle mówiąc, niewarte nawet i halerza102. 
Bez wyrzutu sumienia krzyczę zatem: haro!103... 
  WYKWINTNISIE
w lożach
Ach!... Ach!... Moja kochana!... Słyszałaś?... Nasz Baro!... 
Boże!... Co za zuchwalstwo!... 
  CYRANO
zwracając się ku lożom z galanterią104
Śliczne moje panie, 
Promieniejcie, kwitnijcie, to wasze zadanie! 
Czarujcie nas uśmiechem w słodkie sny i bądźcie 
Muzami naszych wierszy, ale ich nie sądźcie!... 
  BELLEROSE
Oj, te pieniądze, które zwrócić nam wypadnie!... 
  CYRANO
zwracając się krzesłem ku scenie
Tyś jeden tu przemówił roztropnie i składnie! 
Dziury nie chciałbym zrobić w Tespisowej105 szacie. 
wstaje i rzuca na scenę kieskę106 z pieniędzmi 
Łapcie!... Hopla!... I milczeć; wszak krzywdy nie macie!... 
  SALA
w zdumieniu
Ach!... Ach!... 
  JODELET
podnosi kieskę i ważąc ją w dłoni
Gdy waszmość zechcesz, to po takiej cenie 
Możesz nam choćby co dzień zrywać przedstawienie. 
  SALA
Hu!... Hu!... 
  JODELET
Niech z nas urąga, kto chce, niechaj syka!... 
  BELLEROSE
do Jodeleta
Trzeba salę opróżnić!... 
  JODELET
do publiczności
Teatr się zamyka!... 
 
Publiczność zaczyna wychodzić. Cyrano przypatruje się temu z zadowoleniem. Jednakże, przysłuchując się następującej scenie, tłumy przystają. Kobiety w lożach, które wstały i ubrały się w płaszcze, zatrzymują się, nasłuchując, i siadają po chwili znowu. LE BRET
do Cyrana
To szaleństwo!... 
  NATRĘT
zbliżając się do Cyrana
Montfleury!... Panie, co za skandal. 
Wszak to protegowany książęcia de Candale!... 
Czy masz pan protektora?... 
  CYRANO
Nie mam!... 
  NATRĘT
Nie masz?... 
  CYRANO
Zgoła!... 
  NATRĘT
Co? Nie masz waść magnata, co cię bronić zdoła?... 
  CYRANO
zniecierpliwiony
Mówiłem już!... Aść107, widzę, w uszach masz zatyczkę!... 
Nie, protektora nie mam... 
kładąc dłoń na rękojeści 
lecz orędowniczkę!... 
  NATRĘT
To pewnie waść opuścisz gród nasz?... 
  CYRANO
To zależy!... 
  NATRĘT
Ba, panie, to nie żarty, niech mi waszmość wierzy! 
Książę de Candale ramię długie ma i duże. 
  CYRANO
Nie dłuższe od mojego... 
wskazując szpadę 
Gdy go tym przedłużę. 
  NATRĘT
Toż waść nie zechcesz twierdzić... 
  CYRANO
Owszem, twierdzę właśnie!... 
  NATRĘT
Lecz... 
  CYRANO
zniecierpliwiony
Dość już!... Teraz ruszaj asan108! Niech cię jaśnie... 
Albo nie, stój!... I niechaj mi asindziej109 powie, 
Czemu się tak przyglądasz mojemu nosowi?... 
  NATRĘT
osłupiały
Ja... ja... 
  CYRANO
następując
Cóż w nim dziwnego?... 
  NATRĘT
cofając się
Wasza miłość raczy 
Mylić się... 
  CYRANO
jak wyżej
Zali krzywy jest jak dziób puchaczy?... 
  NATRĘT
jak wyżej
Ja... 
  CYRANO
Czy też może dynda na wzór trąby słoniej?... 
  NATRĘT
Ależ... 
  CYRANO
Może brodawek pełny?... 
  NATRĘT
Niech Bóg broni!... 
  CYRANO
Więc jeśli czasem mucha po nim sobie chodzi, 
Czy to dziw?... 
  NATRĘT
Ależ panie... 
  CYRANO
Szydzić czyż się godzi?... 
  NATRĘT
Toż ja z waszmości nosa ani myślę szydzić. 
Ja na niego nie patrzę, ja go nie chcę widzieć!... 
  CYRANO
Aść nie chcesz widzieć?... Czemu? Proszę uniżenie!... 
  NATRĘT
Och... 
  CYRANO
Czyż swym widokiem budzi obrzydzenie?... 
  NATRĘT
Ależ ja... 
  CYRANO
Barważ110 jego, sądzisz aść, niezdrowa?... 
  NATRĘT
Ja... 
  CYRANO
Kształt nieprzyzwoity... 
  NATRĘT
Niechże Bóg uchowa!... 
  CYRANO
Dlaczegóż mu się asan przypatrujesz drwiąco? 
Pewnie ci wielkość jego zdaje się rażącą?... 
  NATRĘT
P-p-rzeciwnie p-pan masz m-m-mały... m-maciupeńki nosek! 
  CYRANO
groźnie
Co?... Jak?... Do kroć tysięcy piorunowych krzosek111! 
Jak asan śmiesz posądzać mnie o śmieszność taką? 
Mój nos mały? O, hola!... 
  NATRĘT
B-b-boże mój!... 
  CYRANO
Pokrako! 
Płaskonosie ty nędzny, głupcze niedołężny, 
Wiedz o tym, że mój nos jest olbrzymi... potężny! 
I że z narośli takiej jestem wielce dumny, 
Gdyż nos wielki mieć może tylko mąż rozumny, 
Uprzejmy, dobry, hojny, sprawiedliwy, mężny, 
Wspaniałomyślny, miły — słowem miary takiej 
Jak ja!... miary, do której, hetko112 lada jaki, 
Ty nie dorośniesz nigdy, bo niesławne lico, 
Którego tu karzącą dotykam prawicą... 
 
Daje mu policzek. NATRĘT
Aj!... 
  CYRANO
...z polotu, z liryzmu, z ducha cech, z godności, 
Ze znamion cnót szlachetnych i z malowniczości, 
Krótkimi słowy: z nosa równie jest wyzute... 
obraca go plecami ku sobie i łącząc gest ze słowami 
Jak ta w końcu twych pleców, w którą godzę butem!... 
  NATRĘT
uciekając
Gwałtu!... Rety!... Dla Boga!... 
  CYRANO
Nauczka dla kpiarzy, 
Co by chcieli dworować113 ze środka mej twarzy, 
Przy tym mam zaszczyt donieść jeszcze, że jeżeli 
Ów dworniś, który z niego szydzić się ośmieli, 
Pieczętuje się herbem jako urodzony, 
Mam zwyczaj nieco wyżej i z przeciwnej strony, 
Wprzód nim go z moich ręku114 w świat wypuszczę dalej, 
Przykładać mu nie skórę, lecz... kawałek stali!... 
  DE GUICHE
który z „margrabiami” zeszedł był115 ze sceny
Ależ ten pan nas nudzi... 
  WICEHRABIA DE VALVERT
wzruszając ramionami
Chwali się i chwali!... 
  DE GUICHE
Niktże116 mu nie odpowie?... 
  WICEHRABIA
Czekaj, mości grafie117, 
Ja mu tę brzydką gębę wnet zamknąć potrafię. 
Powiem mu coś... Zobaczysz, jak ja mu dogodzę... 
Podchodzi do Cyrana, który na niego patrzy, i stanąwszy przed nim ze śmieszną butą 
Waszmość masz nos... cha, cha, cha!... srodze wielki... 
  CYRANO
z powagą
Srodze!... 
  WICEHRABIA
śmiejąc się
Cha, cha!... 
  CYRANO
I to już wszystko?... 
  WICEHRABIA
Ależ. 
  CYRANO
Nie, młokosie, 
To krótko!... Można było rzec o moim nosie 
Daleko więcej. Tonów przebiegając skale, 
Można było na przykład powiedzieć: Zuchwale: 
„Ja, mosanie118, nos mając wyrosły tak szpetnie, 
Biegłbym do cyrulika119, niech mi go obetnie”. 
Przyjaźnie: „Z takim nosem pić nie sposób z czarek, 
Wać120 byś się zaopatrzyć powinien w lewarek!” 
Ze swadą, uroczyście: „Ten nos to zrąb skały! 
To przylądek!... Co mówię? To półwysep cały!...” 
Ciekawie: „Na co służy ten długi futerał? 
Czyżby kałamarz lub też nożyczki zawierał?...” 
Z magnacka: „Hej, człowieku, czy ten hak jest modny? 
Jako wieszadło sukien, musi być wygodny!...” 
Z przymileniem: „Czy aść się tak kochasz w przyrodzie, 
Żeś tu postawił grzędziel121 ptaszkom ku wygodzie?...” 
Z prostacka: „A wściórności122! To ci nos! Dla Boga! 
Musi to albo dynia, albo rzepa sroga!...” 
Lirycznie: „Waszmość chyba musisz być trytonem123, 
Że z taką chodzisz konchą!”... Bakalarskim124 tonem: 
„Jedynie zwierz ów, który w Arystofanesie125 
Hippokampelefantokamelosem zwie się, 
Mógł się poszczycić równie potężnym tobołem 
Kości, chrząstek i mięsu, wiszących pod czołem!” 
Troskliwie: „Strzeż się waszmość!...
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 28
Idź do strony:

Darmowe książki «Cyrano de Bergerac - Edmond Rostand (gdzie czytac ksiazki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz