Mieszczanin szlachcicem - Molière (Molier) (czytać ksiązki TXT) 📖
Komedia opowiada historię mieszczanina, który postanawia dostać się do wyższej klasy społecznej. Jest gotów zrobić wszystko byle osiągnąć swój cel. Czy mu się uda?
Komedia została wydana w 1670 roku przez francuskiego pisarza, aktora i dyrektora teatru, Moliera. Autor uważany jest za najwybitniejszego komediopisarza w historii literatury francuskiej. Założył wędrowną trupę, która po pewnym czasie zbankrutowała, a sam Molier trafił do więzienia za długi. Po wyjściu z więzienia ponownie zajął się aktorstwem, ale tym razem wystawiona w 1659 roku komedia Pocieszne wykwintnisie odniosła sukces.
- Autor: Molière (Molier)
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Mieszczanin szlachcicem - Molière (Molier) (czytać ksiązki TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Molière (Molier)
Zatem w ten sposób, choćby nawet człek nie był zbyt odważny, może być pewny, że zabije przeciwnika, a sam nie oberwie?
NAUCZYCIEL FECHTUNKUOczywiście; czy nie wykazałem tego na przykładzie?
PAN JOURDAINPrawda.
NAUCZYCIEL FECHTUNKUZ tego wynika jasno, jakim szacunkiem powinno by się nas otaczać w każdym państwie i o ile sztuka robienia bronią góruje nad innymi zbytecznymi umiejętnościami jak taniec i muzyka.
NAUCZYCIEL TAŃCAPowoli, mości fechmistrzu! Mów no pan o tańcu z większym uszanowaniem!
NAUCZYCIEL MUZYKINaucz się pan, jeśli łaska, jak należy cenić dostojeństwo muzyki!
NAUCZYCIEL FECHTUNKUŚmieszni z was doprawdy ludzie: porównywać swoje figle do mojej sztuki.
NAUCZYCIEL MUZYKIPatrzcie mi pyszałka!
NAUCZYCIEL TAŃCAA, to mi pocieszna figura, pajac w tym głupim plastronie1!
NAUCZYCIEL FECHTUNKUMój ty wielki tancmistrzu, ja cię tu nauczę tańczyć jak należy. A ty, mój wielki muzykancie, zaraz mi zaśpiewasz i to bardzo cienko.
NAUCZYCIEL TAŃCAPoczekaj, ty ze swoim rożenkiem, ja cię nauczę twojego rzemiosła!
PAN JOURDAINCzyś pan oszalał, szukać kłótni z człowiekiem, który ma w małym palcu wszystkie kwarty i tercje i umie zabić człowieka w sposób doświadczalny?
NAUCZYCIEL TAŃCADrwię sobie z jego doświadczalnego sposobu, z jego kwartą i tercją razem.
PAN JOURDAINOstrożnie, mówię!
NAUCZYCIEL FECHTUNKUEjże, pokrako mała!
PAN JOURDAINAleż, panie fechmistrzu!
NAUCZYCIEL TAŃCAEjże, ty drągalu!...
PAN JOURDAINAleż, panie tancmistrzu!
NAUCZYCIEL FECHTUNKUJak się do ciebie dobiorę...
PAN JOURDAINPowoli!
NAUCZYCIEL TAŃCAJak ci co przylepię...
PAN JOURDAINZa pozwoleniem!
NAUCZYCIEL FECHTUNKUOporządzę cię tak...
PAN JOURDAINAleż proszę!...
NAUCZYCIEL TAŃCATak ci skórę wytataruję...
PAN JOURDAINJeśli łaska!...
NAUCZYCIEL MUZYKIPozwól pan, już my go nauczymy rozumu.
PAN JOURDAINDla Boga! Dajże choć pan spokój!
SCENA IVNa miłość boską, panie filozofie, w samą porę się zjawiasz ze swą filozofią. Chodź pan, pomóż mi ich trochę uspokoić!
NAUCZYCIEL FILOZOFIICóż się stało? O co chodzi, panowie?
PAN JOURDAINZaczęli sobie oczy wykłuwać wzajem wyższością swoich zawodów, aż od obelg przyszło prawie do bicia.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIAleż, panowie! Godziż się unosić w podobny sposób? Nie czytaliście uczonej rozprawy o gniewie, którą nam zostawił nieśmiertelny Seneka? Możeż być coś bardziej niskiego i haniebnego niż ta namiętność, która człowieka zamienia w dzikie bydlę? Czyż rozum nie powinien być panem wszystkich uczuć i czynności?
NAUCZYCIEL TAŃCACo pan gadasz! Toć on znieważył bezczelnie nas obu, mówiąc ze wzgardą o tańcu i muzyce.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIMądrość podnosi człowieka nad wszystkie zniewagi, najlepszą zaś odpowiedzią na obelgi jest spokój i cierpliwość.
NAUCZYCIEL FECHTUNKUToż ci pajace byli na tyle bezczelni, aby swoje rzemiosła przyrównywać mojej sztuce!
NAUCZYCIEL FILOZOFIICzyż to powinno pana tak poruszać? Nie o czczą sławę i o przodujące stanowisko przystoi ludziom walczyć; roztropność i cnota — oto najlepsze wyróżnienie.
NAUCZYCIEL TAŃCAJa twierdzę, iż taniec jest umiejętnością, której nie można czcić nadto wysoko.
NAUCZYCIEL MUZYKIA ja, że muzyka jest sztuką, którą wszystkie wieki chowały w poszanowaniu.
NAUCZYCIEL FECHTUNKUA ja powiadam obu, że kunszt robienia bronią jest najpiękniejszym i najużyteczniejszym ze wszystkich.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIA czymże będzie w takim razie filozofia? Uważam to z waszej strony za wielkie zuchwalstwo, aby tu, wobec mnie przemawiać z taką butą i wynosić bezczelnie do wysokości nauk rzeczy, których nawet nazwiskiem sztuki zaszczycać się nie godzi i które można jedynie objąć mizernym mianem rębajły, dławidudy i linoskoczka!
NAUCZYCIEL FECHTUNKUA, ty psi filozofie jeden!
NAUCZYCIEL MUZYKITy bałwanie zakuty!
NAUCZYCIEL TAŃCATy pało wierutna!
NAUCZYCIEL FILOZOFIICo? Wy łajdaki... filozof rzuca się na nich, zaś wszyscy trzej grzmocą go
PAN JOURDAINPanie filozofie!
NAUCZYCIEL FILOZOFIIBezczelniki! Zuchwalcy! Łotry!
PAN JOURDAINPanie filozofie!
NAUCZYCIEL FECHTUNKUA, bydlę przeklęte!
PAN JOURDAINPanowie!
NAUCZYCIEL FILOZOFIIBłazny!
PAN JOURDAINPanie filozofie!
NAUCZYCIEL TAŃCAA to mi osioł koronny!
PAN JOURDAINPanowie!
NAUCZYCIEL FILOZOFIIOpryszki!
PAN JOURDAINPanie filozofie!
NAUCZYCIEL MUZYKIDo kaduka z tym gburem!
PAN JOURDAINPanowie!
NAUCZYCIEL FILOZOFIIŁotry, szalbierze, hycle, rzezimieszki!
PAN JOURDAINPanie filozofie! Panowie! Panie filozofie! Panowie! Panie filozofie!
Ech, tarmoście się, ile wam się podoba — ja na to nie poradzę. Nie będę sobie niszczył szlafroka, aby was rozdzielać. Byłbym chyba szalony pchać się między nich i jeszcze oberwać guza.
SCENA VIPrzystąpmyż do lekcji.
PAN JOURDAINWierzaj pan, przykro mi, że pana tak poturbowali.
NAUCZYCIEL FILOZOFIITo drobnostka. Filozof umie z hartem znosić przeciwności losu; napiszę satyrę w stylu Juwenala, w której się załatwię z nimi jak należy. Nie mówmy już o tym! Czegóż się pan pragnie uczyć?
PAN JOURDAINCzego się tylko da; chciałbym z całej duszy być uczonym. Nie mogę przeboleć, że rodzice nie dali mnie kształcić za młodu we wszelkich umiejętnościach.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIChwalebne uczucie: nam sine doctrina vita est quasi mortis imago. Rozumiesz pan to? Umiesz po łacinie, oczywiście?
PAN JOURDAINOwszem, ale rób pan tak, jakbym nie umiał. Wytłumacz mi, co to znaczy!
NAUCZYCIEL FILOZOFIIZnaczy, że bez nauki życie jest jakoby obrazem śmierci.
PAN JOURDAINTen łacinnik ma słuszność.
NAUCZYCIEL FILOZOFIICzy masz pan pewne podstawy, jakieś zaczątki umiejętności?
PAN JOURDAINO, tak — pisać i czytać.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIOd czegóż pragniesz pan, abyśmy rozpoczęli? Chcesz, abym cię poznał z logiką?
PAN JOURDAINCóż to za logika?
NAUCZYCIEL FILOZOFIIWiedza, która naucza o trojakich operacjach naszego umysłu.
PAN JOURDAINJakież to są te trojakie operacje?
NAUCZYCIEL FILOZOFIIPierwsza, druga i trzecia. Pierwsza zasadza się na należytym pojmowaniu za pomocą uniwersaliów; druga na należytym osądzeniu za pomocą kategoryj; trzecia zaś na należytym wyprowadzeniu konsekwencyj za pomocą figur: Barbara, Celarent, Darii, Ferio, Baralipton.
PAN JOURDAINJakieś strasznie zakazane przezwiska. Ta logika mi się coś nie wydaje. Czegoś przyjemniejszego.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIChce pan studiować nauki moralne?
PAN JOURDAINMoralne?
NAUCZYCIEL FILOZOFIITak.
PAN JOURDAINCzegóż one uczą, te nauki moralne?
NAUCZYCIEL FILOZOFIITraktują o szczęściu doczesnym, pouczają, jak hamować namiętności i...
PAN JOURDAINNie, dajmy temu pokój! Jestem pasjonat jak wszyscy diabli i żadna moralność nic na to nie poradzi: kiedy już na mnie przyjdzie, muszę się wykląć do syta.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIChcesz się pan uczyć fizyki?
PAN JOURDAINCóż to za jedna ta fizyka?
NAUCZYCIEL FILOZOFIIFizyka to nauka, która objaśnia zasady naturalnych zjawisk i właściwości ciał, poucza o przyrodzie żywiołów, metali, minerałów, kamieni, roślin i zwierząt, wskazuje na przyczyny wszelakich meteorów, tęczy, błędnych ogników, komet, błyskawic, grzmotów, piorunów, deszczu, śniegu, gradu, wiatru i wirów powietrznych.
PAN JOURDAINNie... To jakieś straszne huku-puku, straszne huru-buru.
NAUCZYCIEL FILOZOFIICzegóż więc chcesz, bym pana nauczył?
PAN JOURDAINNiech mnie pan nauczy ortografii.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIBardzo chętnie.
PAN JOURDAINA potem nauczy mnie pan znać się na kalendarzu, abym wiedział, kiedy jest pełnia, a kiedy nów.
NAUCZYCIEL FILOZOFIINiech i tak będzie! Aby tedy dobrze wniknąć w myśl pańską i traktować ten przedmiot ze stanowiska filozofii, trzeba zacząć wedle przyrodzonego porządku rzeczy od dokładnego poznania natury głosek i różnorakich sposobów wymawiania tychże. W tym przedmiocie muszę panu powiedzieć, że głoski dzielą się na samogłoski, tak nazwane samogłoskami, ponieważ wyrażają same, czyli czyste głosy, i na spółgłoski, tak nazwane spółgłoskami ponieważ wymawia się je zawsze społem ze samogłoskami i ponieważ oznaczają jedynie różnorodne artykulacje głosowe. Istnieje pięć samogłosek, czyli głosów: A, E, I, O, U.
PAN JOURDAINTo wszystko rozumiem.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIGłoskę A wymawia się, otwierając szeroko usta: A.
PAN JOURDAINA, A. Tak.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIGłoskę E wyraża się, zbliżając szczękę górną do dolnej: A, E.
PAN JOURDAINA, E; A, E. Prawda, prawda. O, jakie to piękne!
NAUCZYCIEL FILOZOFIIZaś głoskę I, zbliżając jeszcze bardziej szczęki do siebie i rozsuwając kąty ust ku uszom: A, E, I.
PAN JOURDAINA, E, I, I, I, I. W istocie. Niech żyje nauka!
NAUCZYCIEL FILOZOFIIGłoska O powstaje wówczas, gdy otwieramy szczęki i zbliżamy wargi dwoma kącikami, górnym i dolnym: O.
PAN JOURDAINO, O. Nic słuszniejszego: A, E, I, O, I, O. To cudowne! I, O, I, O.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIOtwór ust tworzy przy tym małe kółko, które przedstawia jakby O.
PAN JOURDAINO, O, O. Masz pan słuszność: O. Doprawdy, jak to miło coś umieć!
NAUCZYCIEL FILOZOFIIGłoskę U wydaje się, zbliżając do siebie zęby, nie łącząc ich wszelako całkiem i wydłużając wargi ku przodowi tak, iż również zbliżają się do siebie, nie łącząc się całkowicie: U.
PAN JOURDAINU, U. Najświętsza prawda: U.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIPańskie wargi wyciągają się tak, jak gdybyś się przedrzeźniał; stąd pochodzi, iż, gdybyś chciał pokrzywić się komuś i zadrwić zeń sobie, nie mógłbyś powiedzieć nic innego, jak tylko: U.
PAN JOURDAINTo prawda. Ach, czemuż nie uczyłem się wcześniej, aby wiedzieć to wszystko!
NAUCZYCIEL FILOZOFIIJutro przejdziemy do innych głosek, mianowicie do spółgłosek.
PAN JOURDAINCzy i tam są rzeczy tak ciekawe jak tutaj?
NAUCZYCIEL FILOZOFIINiewątpliwie. Spółgłoskę D na przykład wymawia się, przyciskając koniec języka, do zębów górnych: DA.
PAN JOURDAINDA, DA. Prawda. Nie, jakie to piękne, jakie piękne!
NAUCZYCIEL FILOZOFIIGłoskę F, przyciskając zęby górne do wargi dolnej: FA.
PAN JOURDAINFA, FA. W istocie! O moi rodzice! Jakiż ja mam żal do was! Jak żeście mnie ciężko ukrzywdzili!
NAUCZYCIEL FILOZOFIIGłoskę R, podnosząc koniec języka aż do górnego podniebienia w ten sposób, iż, potrącony z pewną siłą przez wychodzącą falę powietrza, ustępuje jej i wraca ciągle na to samo miejsce, wprawiony w niejakie drżenie: R, RA.
PAN JOURDAINR, R, RA, R, R, R, R, R, RA. To prawda. Co z pana doprawdy za uczony człowiek! Ach, ileż ja czasu straciłem! R, R, R, RA.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIWyłożę panu gruntownie wszystkie te osobliwości.
PAN JOURDAINBardzo pana proszę. A teraz muszę się panu zwierzyć z jedną rzeczą. Kocham się w pewnej bardzo wysoko postawionej osobie i pragnąłbym, abyś mi pomógł napisać bilecik, który chciałbym upuścić u jej stóp.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIBardzo chętnie.
PAN JOURDAINTo będzie delikatnie, prawda?
NAUCZYCIEL FILOZOFIIZ pewnością. Chce pan napisać wierszem?
PAN JOURDAINNie, nie, nie chcę wierszy.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIWolisz zatem prozą?
PAN JOURDAINNie, nie! Ani wierszem, ani prozą.
NAUCZYCIEL FILOZOFIIMusi być albo jedno, albo drugie.
PAN JOURDAINCzemu?
NAUCZYCIEL FILOZOFIIZ tej przyczyny, iż dla wyrażenia myśli posiadamy jedynie wiersz lub prozę.
PAN JOURDAINTylko wiersz lub prozę?
NAUCZYCIEL FILOZOFIITak, panie. Wszystko, co nie jest prozą, jest wierszem, a wszystko, co nie jest wierszem, jest prozą.
PAN JOURDAINA tak, jak się mówi, to co jest takiego?
NAUCZYCIEL FILOZOFIITo proza.
PAN JOURDAINJak to? Więc kiedy mówię: Michasiu, podaj mi pantofle i przynieś krymkę — to proza?
NAUCZYCIEL FILOZOFIITak, panie.
PAN JOURDAINDaję słowo, zatem ja już przeszło czterdzieści lat mówię prozą, nie mając o tym żywnego pojęcia! Jestem panu najszczerzej obowiązany, żeś mnie pouczył. Pragnąłbym więc napisać w owym bileciku: „Piękna markizo, twoje piękne oczy sprawiły, iż umieram dla ciebie z miłości” — ale chciałbym, aby to wyrazić w sposób doborowy, żeby to było jakoś zgrabnie powiedziane.
NAUCZYCIEL FILOZOFIINapiszemy, że płomienie jej oczu obracają w popiół twoje serce, że dzień i noc cierpisz dla niej najgwałtowniejsze...
PAN JOURDAINNie, nie, nic takiego. Chcę tylko to, co powiedziałem: „Piękna markizo, twoje piękne oczy sprawiły, iż umieram dla ciebie z miłości”.
NAUCZYCIEL FILOZOFIITrzeba to nieco rozwinąć.
PAN JOURDAINNie, mówię panu! Chcę, żeby były tylko te słowa, ale jakoś modnie wykręcone, przyprawione jak się należy. Prosiłbym pana, abyś mi podał, tak,
Uwagi (0)