Darmowe ebooki » Komedia » Cyrano de Bergerac - Edmond Rostand (gdzie czytac ksiazki txt) 📖

Czytasz książkę online - «Cyrano de Bergerac - Edmond Rostand (gdzie czytac ksiazki txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Edmond Rostand



1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 21 ... 28
Idź do strony:
żarty i słowa!... 
  CYRANO
Tak, żarty i — słowa! 
I tak bym chciał umierać. Zorza purpurowa 
Nad głową, w piersi rana, co wiedzie do sławy, 
Po bohaterskim boju i dla świętej sprawy, 
Z ręki wroga, którego męstwo — mego warte, 
Z dala od łóż szpitalnych, pod niebem otwartem, 
Na wielkim bojowisku, na chwały kobiercu, 
Z dowcipnym słówkiem w ustach i ze sztychem w sercu!... 
  WSZYSCY
krzycząc
Jeść! Jeść!  
  CYRANO
krzyżując ramiona
A waszmościowie tylko o żołądku!... 
Hej, grajek! Pójdź no, dziadu, i graj po porządku, 
Wszakże byłeś pasterzem? Bertrandou ci imię? 
Grajże tym pasibrzuchom, co w nich dusza drzymie, 
Te nasze stare pieśni, których nuta słodka 
Śpiewa jak siostra, a jak matka — płacze zwrotka... 
Pieśni, w których głos słychać kochanej dziewczyny... 
Pieśni, co się tak wolno ciągną jak dym siny, 
Gdy nad wioską rodzinną zadymi się strzecha... 
Pieśni, co prowansalskie368, lube mają echa! 
Stary grajek siada i dobywa flecik. 
Niechaj ta wiejska fletnia, dziś surma369 bojowa, 
Maj przypomni, gdy wokół brzmiała nią dąbrowa!... 
Gdy po niej puścisz palce z ptaszęcym świergotem, 
Niech wspomni, że wpierw z trzciny, a z hebanu370 potem 
Była... Niech ją zdumieje pienie371 twe pastusze... 
Niech w nim sielskiej młodości swej odnajdzie duszę! 
 
Bertrandou zaczyna grać stare langwedockie372 pieśni. CYRANO
Słuchajcie, Gaskończycy! To nie róg bojowy, 
To fujarka siół373 naszych, to flecik wierzbowy... 
To nie surma wojenna, co śmierci znak niesie, 
To piszczałka pastusza rozbrzmiewa po lesie... 
Słuchajcie! To są nasze pola, łąki, wrzosy, 
To gra mały koniarek374 sczerniały i bosy... 
To szept zielonych gajów... to szum modrej rzeki... 
To jest Gaskonia nasza!... Kraj drogi, daleko! 
 
Wszystkie głowy pochyliły się, ten i ów ukradkiem ociera łzę rękawem albo połą płaszcza. CARBON
do Cyrana półgłosem
Masz tobie! Teraz znów mi płaczą te sieroty!... 
  CYRANO
Płaczą, ale nie z głodu! Płaczą, lecz z tęsknoty... 
Wolę, że ich cierpienie zmieniło nazwiska 
I że to serce teraz biedakom się ściska! 
  CARBON
Ależ osłabną w męstwie! 
  CYRANO
Co znów, kapitanie! 
Każdy ma bohatera we krwi, który wstanie 
Na pierwsze hasło boju, gdy bęben zawarczy... 
 
Daje znak, dobosz bije w bęben. KADECI
zrywając się i chwytając broń z kozłów
Gdzie? Co?... Jak?... 
  CYRANO
z uśmiechem
Wszak mówiłem, że hasło wystarczy, 
Żegnajcie sny i żale!... Żegnaj, kraju miły! 
Wyczarował was flecik, a bębny — zgłuszyły. 
  JEDEN Z KADETÓW
patrząc w głąb
Ach, ach, pan de Guiche idzie! 
  WSZYSCY
z groźnym pomrukiem
Huu!... 
  CYRANO
uśmiechając się
Pochlebne szmery! 
  JEDEN Z KADETÓW
Dość go mamy! 
  INNY
Do diabła, takie bohatery, 
W koronkowych kołnierzach na zbroi! 
  INNY
A może 
Wrzód szpetny ma na karku? 
  INNY
Ma. Dworską obrożę. 
  DRUGI KADET
Godny stryjka synowiec375! 
  CARBON
A Gaskończyk przecie! 
  PIERWSZY KADET
Ba, fałszywy! A taki najgorszy na świecie! 
Każdy prawy Gaskończyk musi być wariatem... 
Nic niebezpieczniejszego niż rozumny zatem. 
  LE BRET
Ależ blady! 
  KADET
Bo głodny, jak i piechur prosty, 
Żołądek jego przecież, gdy kurczą go posty, 
Błyska w słońcu, bo na nim szmelcowane376 blachy... 
  CYRANO
I my uszy do góry! Co? Nieprawda, brachy? 
Sam377 fajki, kości, karty! Rżnijcie, choć w drużbarta378, 
Czy my klechy, czy baby?... 
Kadeci dobywają kości i karty. Zaczynają w nie grać na bębnach, na ławach, na płaszczach rozciągniętych. Wielu zapala długie fajki. 
— Ja czytam Dekarta379. 
 
Przechadza się wzdłuż i wszerz, czytając małą, z kieszeni dobytą książkę. De Guiche wchodzi. Wszyscy udają wielkie zajęcie się grą i zupełne zadowolenie. De Guiche jest bardzo blady. Zbliża się do Carbona. SCENA CZWARTA
Ciż sami. De Guiche. DE GUICHE
do Carbona
Dzień dobry! 
przypatrują się sobie przez chwilę. Na stronie, z satysfakcją 
Pozieleniał!... 
  CARBON
podobnież
...Oczy tylko w głowie! 
  DE GUICHE
patrząc na Kadetów
A! Ichmoście warchoły!... Tak, moi panowie, 
Ze wszech stron mnie ucinki waszmościów dochodzą.... 
Perigordzkie380 baronki, co ślepo się rodzą 
Jak trufle!... Bearneńskie381 szlachetki!... Do kata! 
Nie mam łask u waszmościów! Wiem! Każdy brat łata382 
Intrygantem mnie tutaj i dworakiem zowie!... 
Koronkowy mój kołnierz mierzi was, panowie!... 
I tego mi darować, jak słyszę, nie chcecie, 
Że Gaskończyk nie jestem — jak wy — hołysz383 przecie! 
Milczenie. Wszyscy palą, grają. 
Mamże ukarać waściów przez ich kapitana? 
Nie!... 
  CARBON
Zresztą, winy nie widzę i nie mam tu pana! 
  DE GUICHE
A!... 
  CARBON
Ta chorągiew mym własnym sumptem jest nabyta384, 
Pełnię swoją powinność żołnierską, i kwita. 
  DE GUICHE
Na honor, to wystarcza! 
zwracając się do Kadetów 
Gardzić tylko mogę 
Przycinkami ichmościów! Wie świat, że sam drogę 
Grzmiącym zabiegam działom! Wszak wczoraj widziano, 
Jak w Bapaume385 z mym szwadronem sztuką niesłychaną 
Męstwa na łeb na szyję pobiłem hrabiego 
Boucquoi386, trzykroć gromem spadając na niego! 
  CYRANO
Nie podnosząc oczu od książki.
A pańska szarfa, hrabio?... 
  DE GUICHE
mile zadziwiony
A!... Waszmość wiesz o tem? 
Istotnie! Tocząc koniem, by trzecim nawrotem 
Uderzyć w bukińczyków i znieść ich do szczętu, 
Zostałem uniesiony wśród tego zamętu 
Rozsypki, którąm zdziałał, aż za linię wroga... 
Mogli chwycić, rozstrzelać, jak nic! Wtem myśl błoga 
Błysła mi. Rozwiązuję szarfę tę zdradziecką, 
Po której wodza armii poznałoby dziecko, 
Szarfa spada, do swoich powracam bezpiecznie, 
Zbieram szwadron i wroga gromię ostatecznie! 
Hę? Jakże? Dobry kawał? To były nie żarty!... 
Cóż waszmość mówisz na to? 
 
Kadeci, którzy dotychczas zdawali się nie słuchać, teraz zatrzymują nagle karty i kości w ręku, a dym w wydętych policzkach. Oczekiwanie. CYRANO
Mówię — Henryk Czwarty387, 
Choćby wszystkich dział wroga groziły mu strzały, 
Nigdy by się nie zniżył o pióropusz biały. 
 
Cicha radość. Kości i karty padają, dym ulatuje w kłębach. DE GUICHE
Lecz sztuka się udała! 
 
Toż samo oczekiwanie zatrzymujące w drodze dym, karty i kości. CYRANO
Może. Nie wiem tego, 
Lecz służyć za cel wrogom to zaszczyt, z którego 
Mężny nie abdykuje! 
Karty i kości padają, dym ulatuje kłębami z wzrastającą brawurą i ukontentowaniem. 
Gdybym ja był przy tym 
— I ta jest między twoim, hrabio, znakomitym 
Męstwem a moim różność — podniósłbym ją z ziemi, 
Aby się nią przepasać rękami własnemi. 
  DE GUICHE
Phi... Gaskońskie przechwałki. 
  CYRANO
Przechwałki? Nie, wcale! 
Pożycz mi, hrabio, wstęgi, a ja dziś na wale 
Przepasany nią stanę i pierwszy wieczorem 
Do ataku się rzucę — jej znaczny388 kolorem. 
  DE GUICHE
Chwal się waść! Wszak została aż za linią wroga, 
Gdzie dawno kartaczami389 wymieciona droga, 
Gdzie nawet najmężniejszy po nią się nie waży. 
  CYRANO
wyjmując z kieszeni białą szarfę i podając mu ją
Oto jest. 
 
Cisza. Kadeci parskają śmiechem, zasłaniając się kartami i kubkami od rzucania kości. De Guiche odwraca się i patrzy na nich. Natychmiast przybierają poprzednią powagę i grają dalej. Jeden z nich gwiżdże od niechcenia piosenkę, którą grał na fleciku Bertrandou. DE GUICHE
biorąc szarfę
Dzięki. Właśnie dobrze się to darzy390! 
Ten biały szmatek będzie służył mi sygnałem, 
Którego do tej chwili użyć się wahałem. 
 
Idzie ku szańcowi, wstępuje nań i powiewa kilka razy szarfą. WSZYSCY
Co to? 
  WARTOWNIK NA SZAŃCU
A tam człek jakiś zmyka, aż się kurzy!... 
  DE GUICHE
To nic. To szpieg fałszywy, co nam przednio służy, 
Nosząc Hiszpanom wieści, jakie mu poddaję, 
Tak, że się bez mej woli nic u nich nie staje. 
  CYRANO
Łajdak! 
  DE GUICHE
Ale wygodny. — Cośmy to mówili... 
A, tak! Miałem powiedzieć ichmościom w tej chwili, 
Że dziś w nocy marszałek z obozu cichaczem 
Wyprawił się po prowiant, ku Dourlens391. Zatem, 
By dotrzeć mógł bezpiecznie i wrócić z tej drogi, 
Wziął ze sobą tak znaczną część naszej załogi, 
Że gdyby tak Hiszpanie zrobili wycieczkę 
I wpadli, toby mogli zerżnąć nas — na sieczkę! 
  CYRANO
Tak, to byłoby ważne, gdyby mogli wiedzieć! 
  DE GUICHE
Wiedzą. To właśnie chciałem ichmościom powiedzieć. 
  CARBON
Ach! 
  DE GUICHE
Mój szpieg mi to doniósł, przydając: „W tę stronę 
Zwrócą atak, gdzie miejsce najsłabiej strzeżone 
Wskażę im”. A ja na to: „Dobrze! Wyjdź za szaniec 
I patrz. Gdzie znak powieje, tam niech zaczną taniec!” 
  CARBON
do Kadetów
Szykujcie się, panowie! 
 
Wszyscy powstają. Szczęk broni i rynsztunku, w który się przybierają Kadeci. DE GUICHE
Bitwa — za godzinę. 
  PIERWSZY KADET
A, tak?... 
 
Wszyscy siadają; przerwana gra rozpoczyna się na nowo. DE GUICHE
do Carbona
Na czasie zyskać trzeba, nim drużynę 
Swą przywiedzie marszałek. 
  CARBON
By zyskać na czasie?... 
  DE GUICHE
Chorągiew waszmość pana z łaski swojej da się 
Zabijać! 
  CYRANO
Więc to — zemsta?... 
  DE GUICHE
By wybór tej chwili 
Decydował wzgląd na to, żeście mi zbyt mili, 
Nie powiem! Ale słysząc, iż się żadne męstwo 
Z waszym nie równa, wam to oddaję zwycięstwo. 
Czyli zaś własnej zemście i niechęci płużę392, 
Mniejsza z tym, kiedy razem393 i królowi służę! 
  CYRANO
Przyjmij, hrabio, wyłączne me podziękowanie! 
  DE GUICHE
Waść w pojedynkę na stu rad chadzasz, mospanie!... 
Będziesz miał dzisiaj pole! 
 
Oddala się z Carbonem de Castel-Jaloux. CYRANO
do Kadetów
Towarzysze mili! 
Więc pod herbem Gaskonii dziś będziem walczyli, 
By do sześciu szewronów394 jego starej sławy, 
Z lazuru i ze złota — dodać siódmy — krwawy! 
 
De Guiche rozmawia w głębi półgłosem z kapitanem Carbon de Castel-Jaloux. Rozkazy się krzyżują. Przygotowuje się obrona. Cyrano idzie ku Chrystianowi, który stoi nieruchomo, skrzyżowawszy ręce. CYRANO
uderzając go po ramieniu
A co, bracie?... 
  CHRYSTIAN
potrząsa głową
Roksana! 
  CYRANO
Ha!... 
  CHRYSTIAN
Gdybym choć duszę 
Mógł wylać w pięknym liście, gdy żegnać ją muszę! 
  CYRANO
Miarkowałem395 ci ja to, co się dzisiaj stanie, 
I...  
wyjmując list z zanadrza 
...już ją pożegnałem. 
  CHRYSTIAN
żywo
Daj to pożegnanie! 
Daj ten list! 
  CYRANO
Czy chcesz tego? 
  CHRYSTIAN
biorąc list
Ależ oczywiście! 
otwiera go, czyta i nagle zatrzymując się 
A to co? 
  CYRANO
Co? 
  CHRYSTIAN
To kółko?... 
  CYRANO
odbiera żywo list i patrząc naiwnie
Kółko?... 
  CHRYSTIAN
Łza w tym liście! 
  CYRANO
Być może... A, prawda! Tak... ta mała plama... 
Tak... Bo, widzisz, poetę — rozczula gra sama! 
On tak się, widzisz, rolą... rozumiesz... przejmuje, 
Że płacze. 
  CHRYSTIAN
Jak to, płacze?... 
  CYRANO
Bo widzisz, ja czuję... 
Śmierć to śmierć! Lecz co straszne, to już nigdy w świecie 
Nie ujrzeć... Bo wszak ja jej... bo wszak my jej przecie... 
Bo wszak ty... 
  CHRYSTIAN
wyrywając mu list
Dawaj list ten! 
 
Słychać wrzawę w obozie w pewnym oddaleniu. WARTOWNIK NA SZAŃCU
Kto idzie? 
 
Strzały, głośne wołania, dzwonki. CARBON
A tam co, u kata? 
  WARTOWNIK NA SZAŃCU
Kareta! 
 
Wszyscy rzucają się, aby ją zobaczyć. KRZYKI
— Do obozu?... — Prosto jak armata! 
— Zdaje się, od hiszpańskiej strony tutaj wali! 
— Wjechała — Ognia! —
1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 21 ... 28
Idź do strony:

Darmowe książki «Cyrano de Bergerac - Edmond Rostand (gdzie czytac ksiazki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz