Rozbity dzban - Heinrich von Kleist (jak efektywnie czytać książki .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Heinrich von Kleist to niemiecki pisarz, dramaturg, poeta, publicysta. Redagował pismo „Phoebus” oraz periodyk „Berliner Abendblatte”.

W wieku 34 lat popełnił samobójstwo wraz ze swoją przyjaciółką. Uważany jest za twórcę nowelistyki psychologicznej.

Autor w wydanej w 1811 roku komedii opisuje rozprawę sądową o tytułowy rozbity dzban, jednocześnie przedstawiając stosunki panujące w lokalnej społeczności.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Heinrich von Kleist
Epoka: Romantyzm
Rodzaj: Dramat

Czytasz książkę online - «Rozbity dzban - Heinrich von Kleist (jak efektywnie czytać książki .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Heinrich von Kleist

Idź do strony:

tedy siedzim u kominka społem,

matula, ojciec, Ruprecht i ja, radząc,

czyli w te Świątki, czy też w Świątki za rok

będzie wesele nasze, a tu nagle

komisja, co to rekruta wybiera,

wejdzie do izby, Ruprechta zapisze

i tym wyrokiem przeokrutnym spór nasz,

kiedy się już ku Świątkom tym przechyla,

rozstrzygnie wraz — Bóg wie, na które Świątki.

WALTER

Ha, moje dziecię...

EWA

Wiem.

WALTER

Los wszystkich.

EWA

Prawda.

WALTER

I Ruprecht też się ociągać nie może.

RUPRECHT

Ani mi w myśli.

EWA

Tak, ani mu w myśli

i mnie też, panie, niech Bóg broni przed tym,

żebym go w takim myślenia sposobie

miała powściągać! Bogu za to dzięki,

że wszyscy my, Niderlandczycy wolni,

jakowąś świętość mamy w piersiach, która

warta jest tego, żeby walczyć o nią!

Niech więc jej każdy własną broni piersią!

Gdyby się nawet miał wręcz spotkać z wrogiem,

jeszcze bym rzekła doń: Idź! I Pan Bóg z tobą!

A cóż bym zasię miała go wstrzymywać

teraz, gdy pono wałów ma w Utrechcie

przed chłopięcymi bronić li psotami?

Lecz nie wiem czemu, kiedy w sadzie naszym —

nie bądźcie wy mi krzywi za to, panie! —

widzę, jak wszystko już pod Świątki kwitnie

i wiosna w krąg różowe puszcza pąki,

nijak od łez powstrzymać się nie mogę.

WALTER

Brońże mnie, Boże, bym ci krzyw był za to!

Mów dalej, dziecię.

EWA

Wczoraj w jakiejś sprawie

matka na urząd ślą mnie do sędziego.

Przychodzę tedy, a sędzia: „Ewuniu,

czemużeś — mówi — taka smutna? Główka

zwisa ci — mówi — ni to konwalijka.

Wiesz dobrze — mówi — że ci z tym do twarzy.

Ruprecht, o zakład, że to Ruprecht” — mówi.

„Pewnie — powiadam — gdy się kogo kocha,

to człek niejedno wycierpieć tu musi”.

A on mi na to: „Biedne — mówi — dziecko!

I cóż byś — mówi — cóż byś dała za to,

Gdybym Ruprechta z wojska ci uwolnił?”

„Aj! — mówię — nie wiem, co bym za to dała!

Lecz jak to zrobić?” — „Głuptasku! — powiada —

pan fizyk44 umie i ja umiem pisać,

wad zaś cielesnych dojrzeć nikt nie zdoła.

Skoro więc Ruprecht przed komisją z takim

stanie atestem, dadzą mu odprawę.

Rzecz — mówi — prosta, ot, jak chleb zjeść z masłem”.

„Tak?” — mówię. „Tak” — powiada. „Ano — mówię —

to dajcie temu, panie sędzio, pokój.

Bo że mi Pan Bóg — mówię — na pociechę

Ruprechta zdrowym stworzył i niekrzywym,

z tym się kryć nie chcę przed komisją wcale,

Widzi On dobrze wady naszych serc i

żaden Go atest fizyka nie zmyli”.

WALTER

Roztropnieś rzekła.

EWA

„Jak sobie chcesz — mówi.

— Niechże więc idzie w swoją drogę, ale...

Com ci powiedzieć chciał? Tych sto guldenów,

co je niedawno Ruprecht odziedziczył,

każ, nim odejdzie, zapisać na siebie”.

„Co? — mówię — sto guldenów? I dlaczego?

Co by też mogło tym guldenom grozić?

Czyż — mówię — dalej pójdzie jak do miasta?”

„Czy pójdzie dalej jak do miasta, pytasz?

Ha, wielki Boże! Bóg wie — mówi — dokąd

iść mu trza będzie! Pójdziesz raz za bębnem —

dobosz, wiadomo, idzie za chorążym,

chorąży znów za kapitanem stąpa,

kapitan zasię w krok za pułkownikiem,

pułkownik znów za generałem kroczy,

generał wreszcie za rozkazem Stanów,

a Stany, aj, niechże mnie kaci porwą,

ciągną myślami daleko, daleko,

i każą w bębny bić, aż skóra pęka!”

WALTER

To niegodziwiec!

EWA

„Niech Bóg broni! — mówię. —

Wszak gdy Ruprechtaście zapisywali,

Dokładnieście mu miejsce wyznaczyli”.

„Tak — mówi — miejsce! Słoninka na myszy!

Gdy raz milicję45 będą mieć w Utrechcie,

wtedy się łapka z trzaskiem przymknie z tyłu.

Tych sto guldenów każ zapisać sobie”.

„Lecz, panie sędzio — pytani — czy to pewne?

Czy ich naprawdę wysłać chcą na wojnę?”

„Czy ich naprawdę chcą na wojnę wysłać?

Chcesz mi na wszystko — mówi — przysiąc, Ewuś,

że tajemnicy nie zdradzisz nikomu?”

„Na Boga! — mówię — czemuż, panie sędzio,

czemu tak dziwnie na mnie spoglądacie?

Co to ma znaczyć? Mówcież prawdę całą!”

WALTER

No no, ciekawym, co to będzie dalej.

EWA

„Co będzie? Ano — powiada — jak wiecie,

że ono wojsko do Batawii jedzie,

żeby na królach tamtejszych z Bantamu,

Jawy, Jakatry i Bóg wie skąd zresztą,

zdobywać łupy dla kramarzy w Hadze”.

WALTER

Co, do Batawii?

RUPRECHT

Ja bym miał do Azji?...

WALTER

O tym nic zgoła nie jest mi wiadomo.

EWA

Wiem ci ja, panie, że wam mus tak mówić.

WALTER

Przysięgam ci na urząd swój.

EWA

Na urząd?

A toć sam urząd każe prawdę taić.

WALTER

Posłuchaj zatem...

EWA

Wybaczcie mi, panie,

alem ja sama na te oczy przecie

widziała list ten, coście go z Utrechtu

do wszystkich w kraju urzędów wysłali.

WALTER

Jakiż list znowu?

EWA

Jaki? Ten z tajemną

o pospolitym ruszeniu instrukcją

i o tym, aby ściągać je z siół wszystkich.

WALTER

List, mówisz?

EWA

List.

WALTER

A w liście tym co?

EWA

Stało,

by pospolite ruszenie do marca

w najsekretniejszym utrzymywać błędzie,

że się do służby w kraju je przeznacza,

a w marcu żeby przewieźć je do Azji.

WALTER

W marcu, powiadasz? Samaś to czytała?

EWA

Ja nie czytałam. Nieczytelnam przecie.

Ale mi sędzia list odczytał.

WALTER

Sędzia?

EWA

Tak, panie, sędzia, słowo w słowo.

WALTER

Dobrze.

Cóż dalej, dziecię?

EWA

„Wielki Boże! — krzyknę

Kwiat ludu — mówię — młody do Batawii,

na ową wyspę tam straszliwą, kędy,

gdy okręt się z daleka już przybliża,

jedna część ludzi drugą grzebie w morzu!

Toć to nie pobór — mówię — jest rzetelny,

lecz podstęp jeno, oszukaństwo czyste!

Kraj się z najzdrowszej okrada młodzieży,

by ją za pieprz i muszkat przefrymarczyć!

Podstęp za podstęp! Sprawcież mi więc — mówię

sprawcież, mój sędzio, atest dla Ruprechta,

a ja w podziękę dam wam wszystko za to,

co li godziwie ode mnie zechcecie”.

WALTER

O, to niedobrze. Tu chybiłaś, panno.

EWA

Za podstęp, panie, podstęp!

WALTER

Cóż on?

EWA

Ano:

„Na wdzięczność — mówi — pora jeszcze. Teraz

O atest tylko — mówi — idzie. Kiedyż

Ruprecht ma odejść?” — „W tych dniach” — mówię. „Dobrze,

wybornie — mówi — składa się, dziś bowiem

pan fizyk właśnie przyjść ma do urzędu,

zaraz więc z nim spróbuję sprawę ubić.

Pokąd to — pyta — furtkę masz otwartą?”

„Furtkę, mój sędzio? Czy tę — pytam — w sadzie?

„W sadzie” — powiada. „Furtkę do dziesiątej.

Czemuż pytacie?” — „Czemu? — odpowiada —

boć może atest jeszcze dziś przyniosę”.

„Atest, mój sędzio? aj aj, co wam w głowie?

Sama — powiadam — jutro go odbiorę”.

„Dobrze — powiada — jak chcesz, przyjdź wczas rano,

bo o dziesiątej będę już na nogach”.

WALTER

I cóż, cóż dalej?

EWA

Więc ja do dom wracam

i z ciężką troską, com ją kryła w sobie,

próżno w komorze czekam przez dzień cały

i próżno w nocy do dziesiątej czekam.

Z Ruprechta — ani śladu. Gdy więc z wieży

Zegar dziesiątą wybił, schodzę na dół,

by zawrzeć furtkę, aż tu naraz, patrzę,

coś się w ciemnościach od lip ku mnie skrada.

„Tyżeś, Ruprechcie?” — pytam. „Ewuś” — słyszę.

„Kto to? Kto?” — pytam. „Pst, któż by, Ewuniu?”

„Wyście to, panie sędzio?” — „Ja, Adam”.

RUPRECHT

Do kroćset diabłów!

EWA

Z mroku się wychynął,

po czym żarciki stroił sobie, figle,

i w oba mnie policzki szczypał, wreszcie

pyta mnie, wiecie, czy już matka w łóżku?

RUPRECHT

To ci drab, patrzcie!

EWA

Więc ja: „Czego — mówię —

Czego tak późno tu, mój sędzio, chcecie?”

„Czego, głuptasku — mówi — chcę?” — „Tak — mówię —

i po coście tu o dziesiątej przyszli?”

„Po com tu — mówi — przyszedł o dziesiątej?”

„Puśćcie mi — mówię — rękę! Czego chcecie?”

„Czyś oszalała — powiada — dziewczyno?

Czy — mówi — dziś nie byłaś u mnie z rana

i czyś nie chciała, powiedz sama, żebym

atest ci dla Ruprechta przysposobił?”

„Czym dziś?... A jużci”. — „Więc ci go przynoszę”.

„A toć mówiłam, że sama poń46 przyjdę”.

„Sama? No, proszę. Zmysłyś postradała.

Jutro o piątej jadę — mówi — rano

i sam jej dziś, nie wiedząc, kiedy wrócę,

atest przynoszę, a ona — doprawdy

niewiele braknie, a precz mnie wyrzuci,

jutro chce, mówi, przyjść po atest do mnie!”

„Skoro o piątej wyjeżdżacie — mówię —

to co innego, panie sędzio, ale

dziś rano jeszcze nic wam o tym widać

nie było, panie sędzio, wiadomym”.

„Nie — mówi — widzę, że ci Bóg wziął rozum.

Wszak rozkaz dziś dopiero o dwunastej

przyszedł na urząd”. „Ano tak — powiadam —

to co innego, o tym nie wiedziałam”.

„No, to — powiada — słyszysz teraz”. „Słyszę

i z serca — mówię — za trud wam dziękuję,

mój panie sędzio. Wybaczcie! Gdzie atest?”

WALTER

Czy wam co o tym rozkazie wiadomo,

panie pisarzu?

JASNOTKA

O tym? Ani słowa.

Raczej, że rozkaz przeciwny otrzymał,

by się na krok z urzędu nie wydalał.

Wszak go dziś tutaj wasza miłość rano

zastał w urzędzie.

WALTER

Zatem?

EWA

Jeśli kłamał,

czyliż ja, panie, mogłam o tym wiedzieć?

WALTER

Słusznie. Nie mogłaś zbadać prawdy. Dalej!

Gdzie leży atest? — pytasz.

EWA

Tak. „Tu — mówi — Ewuś”.

Po czym dobywa go, lecz: „Słuchaj, Ewuś,

jeszcze mi — mówi — powiedz wprzód, kochanie,

jak się po ojcu ten twój Ruprecht pisze?

Czyli nie Gawron? Ruprecht Gawron?” — „Ruprecht?”

„Tak, Ewuś, Ruprecht. Gawron czy też Dudek?

A może Dudek? Dudek, co? Lub Gawron?”

„Zięba — powiadam. — Zięba zwie się”. — „Zięba?

Do kroćset! — mówi. — Tak, tak, Ruprecht Zięba!

Patrzaj — powiada — Bóg mnie skarż, gdy kłamię.

A to się, wiesz, z nazwiskiem tym kaducznym

język mój dziś w chowankę ze mną bawił”.

„Nie znacież — pytam — nazwiska Ruprechta?”

„Nie — mówi — nie, Ewuniu, jako żywo!”

„Więc go w ateście jeszcze nie ma?” — pytam.

„Nie wiem — i powiada — co ci się dziś stało.

Przecież ci mówię, żem się darmo trudził,

żeby go z swojej pamięci wydobyć,

kiedyśmy z panem fizykiem dziś rano

fabrykowali atest ten w urzędzie”.

„Tak? — mówię — zatem to nie atest żaden,

ale, za waszym pozwoleniem, świstek,

mnie zaś atestu trzeba porządnego!”

„Nie, na mą duszę — mówi — tyś szalona,

wszak atest — mówi — już gotowy prawie,

z pieczęcią już i datą, tylko w środku

miejsca zostało tyle, ile trzeba,

ażeby w nie nazwisko Zięby wpisać.

Zaraz to miejsce inkaustem wypełnię,

a atest będzie według reguł wszelkich

taki, jakiego potrzeba ci właśnie”.

„I gdzież to — pytam — chcecie tak po nocy,

czy pod tą gruszą miejsce to wypełnić?”

„Aj aj — powiada — cielątko ty boże!

Przecie — powiada — światło masz w komorze,

a ja w kieszeni inkaust mam i pióro;

tylko nazwisko w oną dziurę wpisać,

za pół pacierza atest będzie gotów.

Chodźmy!”

RUPRECHT

Do kroćset! To ci łotr przeklęty!

WALTER

Po czym do izby weszłaś z nim, nieprawdaż?

EWA

Idź do strony:

Darmowe książki «Rozbity dzban - Heinrich von Kleist (jak efektywnie czytać książki .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz