Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
class="verse">Oyczyzny y swe domy opuszczali,
Morzuśmy zdrowia swego wierzyć śmieli96,
Na tak daleką woynęśmy iechali97 —
Abyśmy ten głos tylko lichy mieli,
Żeśmy pogańską ziemię zwoiowali:
Bobyśmy słabey dostali nagrody,
Za krew przelaną, za tak wielkie szkody.
23.
To nasz cel pierwszy, to było staranie,
Abyśmy murów Syońskich98 dobyli,
Ciężką niewolą99 — którą Chrześcianie
Cierpią — precz znieśli, potym założyli
Tu w Palestynie nowe panowanie,
Y w niey prawdziwą wiarę rozmnożyli,
Tak żeby pielgrzym iuż bezpiecznie Bogu
Ślub swóy mógł oddać u świętego progu.
24.
Dotąd się wiele trudów ucierpiało,
Ale na sławie małośmy wskurali100
I przedsięwzięciu nie dośćby się stało,
Gdziebyśmy indziey siły obracali;
Na co się woysko tak wielkie zebrało?
Nacośmy mieczem Azyą101 zmieszali?
Ieśli królestwa tylko będziem psować,
A na to mieysce inszych nie budować.
25.
Na słabym gruncie pewnie ten buduie
Wielkie królestwa y godzien przygany,
Co iedney wiary węzłem nie związuie
Nieżyczliwemi swych między pogany102
Darmo posiłkow103 greckich upatruie,
Darmo się spuszcza na zachodnie pany.
Prawda, że państwa y królestwa wali,
Ale się y sam na koniec obali.
26.
Antyochia, kraie zwoiowane
Tureckie, Perskie104 — wątpić nie potrzeba:
Wielkie są rzeczy, ale niedostane
Przez nasze siły, bo ie mamy z nieba,
A teraz, ieśli będą obracane
Indziey, niż Bóg chce, obawiać się trzeba,
Że naostatek póydą w pośmiewisko
Wszytkim narodom, czego barzo105 blisko.
27.
Dla Boga, lepiey ważmy Iego dary.
A iakośmy tą pracą106 roscząć107 śmieli —
Tak o to niechay nie mamy przywary108,
Żebyśmy iey zaś dorobić niechcieli.
Czasy pogodne, rok ustąpił stary,
Gościniec wolny wszędzie będziem mieli.
Niech Ieruzalem zaraz dobywamy,
To cel nasz, w który wszyscy mierzyć mamy.
28.
Ia się oświadczam — a będzie to wiedzieć
Wiek teraźnieyszy y ten, co nastanie,
Y będą o tem umieli powiedzieć
Po wszytkim prawie świecie Chrześcianie —
Że wczas109 przestrzegam, że nie trzeba siedzieć
Dłużey na mieyscu, że prętko110 poganie
Dadzą z Aegyptu pomoc Palestynie,
Jeśli nam pierwsza pogoda111 upłynie».
29.
Skoro tak skończył, szemranie powstało,
W tym112 Piotr pustelnik113 — co tę woynę radził,
A w tenczas114 w radzie prywatny był — mało
Co pomyśliwszy, taką rzecz prowadził:
«To wszytko co się Goffredowi zdało,
To co wywodził y na czem się sadził115,
Y ia pochwalam; na przestrogę tylko
Tego dołożę y słów rzekę kilko:
30.
Kiedy sam w sobie myślę y rachuię,
Skąd spólne waśni rostą116 między wami,
Y kiedy pilnem okiem upatruię,
Skąd to, że z sobą różnicie się sami —
Przyczynę własną117 tego być nayduję,
Że wszyscy chcecie być rówiennikami
Y wszyscy rządzić iednakowo chcecie,
A wzaiem sobie nie ustępuiecie.
31.
Gdzie wszyscy władną, gdzie ieden nie rządzi,
Który ma w mocy kaźni118 y nagrody,
Tam rządu nie masz, tam każdy pobłądzi,
Tam rozerwanie y nastąpią szkody.
Niech ieden władnie, niech was ieden sądzi.
Tak staną119 waśni y spólne niezgody;
A wy mu złote sceptrum120 w rękę daycie,
Y za pana go y wodza przyznaycie».
32.
Tu przestał starzec, a wnet nieużyte121
Serca Duch Święty rozgrzał swym płomieniem:
Iuż pustelnicze słowa w sercu wryte
Niosą przednieyszy za iego natchnieniem.
Myśli — czci y mieysc wysokich nie syte122,
Ustępuią w nich z wielkiem podziwieniem.
Tak że Gwelf, Gwilelm pierwszymi się stali,
Co Gotyfreda za pana witali.
33.
A wszyscy inszy123 zaś poszli za temi,
Dali mu władzą124, aby rozkazował125,
Aby narody, miasty126 dobytemi,
Wojną, pokoiem, jako chce, szafował.
A co dopiero równo chodził z niemi,
Posłuszeństwo mu każdy obiecował.
O czem zarazem prędko wieści poszły
Y między ludzie na świat głosy127 niosły.
34.
On się żołnierzom swoiem ukazuie.
Którzy go sądzą mieysca tego godnem128,
Które mu dali — y od nich przyimuie
Życzliwe krzyki weyźrzeniem129 łagodnem.
Wszytkich przyiemną mową odprawuie;
Co mu winszuią130 szczęścia głosem zgodnem.
Na dzień iutrzeyszy po tem wszytkiem kazał,
Aby się żołnierz pisał131 i ukazał132.
35.
Iaśnieysze w on133 czas nadzwyczay rumiany
Słońce dzień miało, kiedy z promieniami
Nowego światła równo lud wybrany
Pod rozwitemi wyszedł chorągwiami.
Każdy, iako mógł, naystrojniey ubrany
Ukazował się tam, gdzie nad łąkami
Stał w mieyscu Hetman, przed którym ochotne
Mijały roty iezne134 y piechotne.
36.
Myśli, łakomych lat nieprzyiaciółki,
Wierne wszytkich spraw stróże y szafarki,
Zdarzcie, abym mógł rotmistrze y półki135
Wszytkie przypomnieć; od was te podarki.
Niech z nieśmiertelną sławą maią spółki.
Niech im nie szkodzą zazdrościwe Parki.
Ozdóbcie ięzyk móy z skarbu waszego
Tem, coby trwało do wieku późnego.
37.
Francuzowie się wprzód okazowali,
Ugon królewski brat był wódz nad niemi;
Których na wyspie rotmistrze zbierali
Między czterema rzekami możnemi.
Skoro zszedł136 Ugon, starszego obrali
Klotareusza137, głosami zgodnemi,
Któremu tylko na tem samem schodzi:
Królestwa nie ma, choć się na nie godzi138.
38.
Tysiąc ich było, wszyscy kiryśnicy139.
Za niemi hufce prowadzili swoie
W takieyże liczbie mężni Normandczycy140,
Którzy iednakie z Francuzami zbroie,
Iednakie — iak to bywa przy granicy —
Mieli ćwiczenie y iednakie stroie;
Robert ie, ich pan przyrodzony, wiedzie,
Za niemi Gwilelm y Ademar141 iedzie.
39.
Do duchowieństwa mieli się zarazem
Ci z młodu, potem biskupy zostali:
A teraz, twardem okryci żelazem,
Na świętą woynę miecze przypasali.
Gwilelm z Uranges142 wywiódł pięćset razem,
Ów także pięćset z Podździu143; a tak trwali
Y tak ćwiczeni byli Gwilelmowi
Na woynach, iako y Ademarowi.
40.
Baldowin zatem wielką część zastąpił
Pola z swoiemi Bonończyki144 po niem.
Bratni to był pułk, co mu go ustąpił.
Bywszy Hetmanem; za niem — dzielnem koniem
Obracając — Groff z Karnutu145 nastąpił,
Chłop to był czysty; tak trzymano o niem.
Cztery sta ieznych146 ten pod swoią sprawą —
Dwanaście set miał Baldwin pod buławą.
41.
Za niemi iedzie w zupełnej zbroicy
Gwelf od fortuny bogacie147 nadany.
Ten po Latynie148 oycu sobie liczy
Krewne Esteńskie149 starożytne pany.
German, brat iego, co z nim spółdziedziczy,
W dom Gwelfonowy wstąpił zawołany;
Trzyma Horwaty150 y to, co Rhetowie151
Y dawni mieli przy Rhenie Szwabowie.
42.
Ten do dziedzictwa swoiego z macierze152,
Nazdobywał państw y miast możnych wiele,
Z których wiódł lud, co ku swem panom w wierze
Nieporównany, na śmierć idzie śmiele.
Ieden drugiego na ucztę rad bierze,
A zimie153 łoża w ciepłych izbach ściele.
Pięć ich tysięcy spełna z domu wyszło,
A z perskiey woyny ledwie tysiąc przyszło.
43.
Za temi szedł lud biały y żółtawy,
Co z Francuzami y Niemcy graniczy,
Nad morzem mieszka tam, gdzie gęste stawy
Y Rhen y Moza czynią w okoliczy.
A na ocean groble y zastawy
Sypie, któremi trzyma go w granicy;
Który się gwałtem y przez tamy wdziera,
Z wsi y miasta y państwa pożera.
44.
Tysiąc był spełna tych Niderlandczyków,
Ruperta mieli nad sobą starszego;
Ale zaś było iuż więcey Anglików
Gwilma154, młodszego syna królewskiego,
Który wiódł przytem siła Irlandczyków,
Y lud co bliższy Tryona155 zimnego:
Naród kosmaty, wychowany w lesie,
A każdy saydak y łuk cięgły156 niesie.
45.
Za temi idzie Tankred, co dzielnością
Oprócz Rynalda samego, przodkuie157.
Sercem, urodą, dworstwem y ludzkością,
We wszytkiem woysku nikt go nie celuie158.
Ale tak wielkiem przymiotom — miłością
Siła159 ozdoby y chwały uymuie:
Miłością w boiu nagle urodzoną,
Troskliwą160, silną y niewymówioną.
46.
Tak słychać161: w ten czas, kiedy bitwę nasi
Z Persem wygrali — który porażony
Rozsypką w góry uchodził y lasy —
Poszedł wciąż za niem Tankred zagoniony;
A iż gorące zbytnie162 były czasy,
Po pracey163 oney srodze upragniony,
W polu przy piękney łące dla ochłody