Darmowe ebooki » Dramat współczesny » Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖

Czytasz książkę online - «Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Jerzy Żuławski



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 17
Idź do strony:
class="person">Psyche leży uśpiona na darniowym wzniesieniu. — Eros klęczy pochylony nad nią. PSYCHE
przez sen:
Tonią błękitu niesiesz mnie, skrzydlaty! 
Na jakieś we snach widywane światy —  
a wkoło gwiazdy — wonne, złote kwiaty...  
o, nieś mnie! Nieś mnie... 
  EROS
Śnij, kochanko moja! 
 
Całuje śpiącą i powstaje, aby odejść. PSYCHE
budząc się:
Gdzieś ty? 
  EROS
Przy tobie... 
  PSYCHE
Czy to mi się śniło, 
żeś chciał ode mnie odlecieć, kochany? 
  EROS
Dzień się już robi — moje skrzydła chyże  
muszą doścignąć noc, która ucieka. 
  PSYCHE
Nie odchodź! — Pragnę widzieć twoje lica,  
które mi teraz kryje cień niedobry:  
muszą być jasne, jako twarz księżyca;  
twe oczy muszą być jak ta krynica,  
w której się niebo zwierciedli20 bezbrzeżne;  
czuję twych skrzydeł wiew — pewno są śnieżne  
jak te obłoki, co się kąpią z rana  
w toni błękitu... 
  EROS
Cicho, ukochana! 
czy czujesz uścisk ramion mych miłosny? 
  PSYCHE
Tak mi jest dobrze — i już pragnę tylko  
ujrzeć cię jeszcze, kochanku mój złoty! 
Chociaż tak bliski, jesteś mi nieznany,  
jakoś mi wczoraj był — oczekiwany. 
Mam cię w ramionach, a mrę od tęsknoty... 
Kto jesteś, panie? 
  EROS
Nie pytaj! Ja schodzę, 
jak złodziej nocny i jak sen ulatam,  
aby znów wrócić... Moja twarz zakryta:  
zna mnie ten tylko, kto mnie nie poznaje —  
chociaż mnie zaznał. Tyś moja wybrana — 
o tobiem marzył, zanim świat ten jeszcze  
dźwignąłem z głębin mętnego chaosu! 
Dla ciebiem ziemię zbudował zieloną —  
gdyś jeszcze spała, jam na twe przybycie  
w kwiaty ją stroił i pobudził ptaki,  
aby ci o mnie śpiewały! I oto mojaś  
jest, moja! Moja, moja — Psyche!  
Na wieki moja! 
  BLAKS
który przed chwilą zbudził się był21, stoi teraz za krzakiem i pogląda22 ze zdumieniem na Erosa, mrucząc:

Czyżbym spał jeszcze? — Nie! Śniła mi się kasza ze słoniną, a tu widzę... Tfy! Jakiś chłystek gładki o cienkich łydkach i jak gęś skrzydlaty grucha sobie z królewną!

PSYCHE
Chcę być wiecznie twoja! 
  EROS
Więc nie otwieraj oczu na me lica! 
  PSYCHE
Dlaczego? — ktoś jest? 
  EROS
Jam jest Tajemnica! 
  PSYCHE
I czyż ja nigdy poznać cię nie mogę? 
  EROS
Owszem, lecz długą wpierw przejść musisz drogę,  
zanim posiędziesz mnie już ostatecznie. 
Będę przy tobie — niewidzialny — wiecznie!  
Przeze mnie będziesz czuć radość i trwogę, 
przeze mnie wzrastać w moc, przeze mnie wzlatać,  
i błogosławić przeze mnie, i bratać  
w sobie żywioły w wielkim, świętym hymnie,  
ty, niewidząca mnie, a żywa przy mnie:  
aż dzień nadejdzie, kiedy w blaskach słońca  
twarz swą odkryję na szczęście bez końca —  
kochanko moja, zorzy jasne dziecię,  
gwiazdo zaranna, wonny świata kwiecie,  
motylu złoty! 
  BLAKS
do siebie:

Dowcipny śmiałek! Chciałby się — widno23 — ożenić z królewną i wziąć bogate wiano!

PSYCHE
Oto świt się zbliża 
i ptak się ze snu budzi na gałęzi... 
Włosami mymi cię zwiążę, w uwięzi  
włosów zatrzymam, aż ta zorza chyża  
lekkimi stopy wzejdzie i — rumiana —  
ozłoci blaskiem twarz mojego pana,  
bym ją ujrzała... 
  EROS
Stój! — gdy w nią przedwcześnie 
spojrzysz — to szczęście zemrze i nie wskrześnie24! 
Bądź zdrowa, słodka moja! 
 
Pochyla się nad Psychą i całuje ją w usta, po czym zarzuca na twarz rąbek zawieszonej na ramieniu szaty. BLAKS
mówi tymczasem do siebie:

Hola! Ptaszek chce odlecieć! Zakrywa gębę, aby go nie poznano! Zdaje się, że Arete mnie pochwali, jeśli go schwycę za te gęsie skrzydła i przywiodę do pałacu, aby mu dano chłostę!

Skrada się ku Erosowi. PSYCHE
Jeszcze chwilę! 
Dzień jest tak długi! I godzin w nim tyle,  
które przepędzę w tęsknocie za tobą! 
O, zostań! Zostań! Czekałam tak długo, 
nim — król — stanąłeś przede mną, swą sługą!... 
  EROS
uchyla nieco zasłony z twarzy i jeszcze raz całuje Psychę
Gdy gwiazdy błysną, przyjdę znów, jak wczora...  
całować usta twoje... Czas mi w drogę —  
żegnaj! — Świt bliski... 
 
Niebo rozwidnia się zorzą. BLAKS
chwyta pochylonego Erosa za skrzydła

A tuś mi, urwiszu25, nocny włóczęgo!

Eros odwraca się szybko. Zasłona opada mu z czoła. Widno twarz boską, promienną, straszną. BLAKS
z krzykiem:

Bóg! Jakiś bóg straszliwy!

Pada na twarz, kilka kroków w tył uskoczywszy, jakby go piorun powalił na ziemię. PSYCHE
rzuca się przed Erosem na kolana i jedną ręką obejmuje jego nogi, zaś drugą czepia się zasłony, nie pozwalając mu zakryć twarzy na nowo
Widzę cię, mój królu! 
widzę, straszliwy, jasny, boski panie! 
O! Jak płomienna włosów twoich grzywa!  
Jakże twe oczy w błyskawicach płoną! —  
Jak pożar usta twe! Jak burza wioną  
twe skrzydła, panie! 
  EROS
Cóżeś, nieszczęśliwa, 
zrobiła! Nie patrz! 
 
Usiłuje twarz zasłonić. PSYCHE
powstrzymuje mu rękę
Nie zasłaniaj lica! 
Niech zginę, patrząc w nie, straszliwy boże,  
któryś wszedł dzisiaj w me dziewicze łoże,  
jak mąż — kochanku! 
  EROS
Nie zginiesz! — Lecz nigdy 
już mię nie zoczysz! — Odchodzę — na wieki! 
Ja jestem... Eros! 
 
Uwalnia się z objęć Psychy i znika w leśnej gęstwinie. PSYCHE
Eros! Ha! Eros! 
 
Zakrywa oczy. BLAKS
powstaje z wolna z ziemi

A to mnie powalił! Jakby mnie kto pięścią między oczy zajechał!... Bóg to był jakiś potężny, widocznie bóg! Gotów jestem ofiarować mu parę wróbli za to, że odszedł, ale niechże nie wraca!

Słońce wschodzi. ŚPIEW SŁUŻEBNYCH
daleki:
O, witaj, witaj nam, zaranna jutrznio,  
witajcie złote, promieniste zorze,  
o, witaj słońce, niepojęty boże,  
który przeszywasz noc płomienną włócznią! 
O, witaj w blaskach i tęczach poranku —  
o, witaj, słońce! 
  PSYCHE
z krzykiem:
Panie mój! kochanku! 
 
Blaks ogląda się szybko, jakby w obawie, czy Eros nie wraca. ŚPIEW SŁUŻEBNYCH
Błogosławiony bądź nam, dniu promienny!  
Radości oczu naszych, dawco łaski,  
co życie siejesz w krąg i złote blaski! 
O, święty, święty, święty blasku dzienny, 
napoju życia w nieb przeczystej czarze,  
bądź błogosławion! 
  PSYCHE
Co to? Czy ja marzę? 
Wszakże on był tu? — Odszedł już — na wieki? 
Już go nie ujrzą nigdy oczy moje, 
już nie obejmą ramiona — już nigdy...? 
O, dniu! O, złoty dniu! O, bądź przeklęty!  
O, nocy! nocy! Powróć mi się, nocy! 
  BLAKS
postępuje naprzód

Królewno...

PSYCHE
O, patrzcie na mnie, nieszczęsną, bogowie!  
Patrzcie, czy sroższy los padł komu w dziale!  
Zaledwie wargi moje, jako ptaki  
spragnione rosy, przyszły pić z krynicy  
żywej ust jego — już im zdrój zamknięto;  
a są pragnące jeszcze wargi moje!  
Ledwom w uścisku jego ramion drżąca 
do boskiej piersi przytuliła głowę: 
już go straciłam! Nim dość miałam czasu, 
aby ukoić nim tęsknotę żrącą 
mojej miłości!... I znowu tęsknota, 
gorsza niż wprzódy, serce mi rozdziera!... 
Oto błagalną dłoń podnoszę do was,  
o, dobrzy, święci, potężni bogowie:  
dajcie mi pomoc, nieszczęśliwej wdowie —  
w szacie weselnej! 
  BLAKS
do siebie:

Gotowa znowu jakiego boga wywołać, a ja mam już dosyć tego! — Królewno!

PSYCHE
Precz idź! Precz ode mnie! 
  BLAKS

Nie masz się o co gniewać na mnie, królewno. Chciałem ci tylko powiedzieć, abyś nie płakała. Co ci tam po jakimś skrzydlatym bożku, którego nigdy nie można być pewnym... Wszak tylu bogatych młodzieńców ubiega się o twoją rękę...

PSYCHE
Święci niebianie! Czyż i to szyderstwo  
z waszej mnie woli, nieszczęsną, spotyka! 
 
do Blaksa:
Bądź mi przeklęty! Bądź przeklęty! Obyś  
nigdy się nie był znalazł na mej drodze! 
Ty, coś me szczęście spłoszył! Nienawistny! 
Nie sługą moim jesteś, ale wrogiem! 
  BLAKS

Niechże i tak będzie! Pamiętaj tylko, żeś mnie ty sama przeklęła!...

PSYCHE
Obym dnia raczej nie znała jasnego!  
Oby mię czarna ziemia pochłonęła! ... 
Litości, bogi, litości! Litości! 
Oto tęsknota pożre mnie i strawi,  
jako kierz suchy, rzucony w ognisko  
tego strasznego słowa: już na wieki! 
Na ciężkie próby skażcie mnie, najcięższe:  
ja zniosę wszystko, sławiąc was, bogowie,  
ale nadzieję dajcie mi! Nadzieję, 
że go odzyskam, albo — śmierć mi dajcie! 
  BLAKS
do siebie:

Wywoła znów boga jakiego — ani chybi!

Słychać grzmot przeciągły.

Otóż macie! — wolę się ukryć zawczasu!

Ustępuje między zarośla. PSYCHE
Dzięki, niebiescy! — Oto znak dajecie,  
iżeście jęki moje usłyszeli! 
O, dzięki! — Klęczę w szat swych ślubnych bieli,  
zgięta przed wami jak to lilii kwiecie, 
którym w burzliwy czas wicher pomiata:  
o, dajcie pomoc! — Mówcie, władcy świata! 
 
Ponowny grzmot i błyskawica; ukazuje się Hermes w skrzydlatych sandałach i z posochem26 w ręku. HERMES
Głos twój przeniknął na Olimpu szczyty,  
o, słodka Psyche, i litosne serca  
bogów poruszył. Powiedz, czego żądasz? 
  PSYCHE
Kochanka mego wróć mi — lub daj umrzeć! 
  HERMES
Umrzeć nie możesz! Kto w twarz boga spojrzał,  
jest nieśmiertelny! — Musi żyć na wieki! 
  BLAKS
do siebie, na uboczu:

Patrzcie! To i ja będę nieśmiertelny! Dobrze wiedzieć!

PSYCHE
Lecz ty wiesz, panie! Że ja żyć nie mogę,  
odkąd straciłam jego! Wiesz, że płaczem  
każde me słowo będzie, że myśl każda,  
moja rozpaczą będzie i przekleństwem,  
jeśli mi nie dasz nadziei, że winę  
mogę odkupić i znów go odzyskać! 
  HERMES
Bogowie, którzy cię na to stworzyli, 
ażebyś była jasną świata gwiazdą, 
nie chcą rozpaczy twojej — i dlatego  
przez usta moje ślą ci pełen łaski 
wyrok: On wróci i znów będzie twoim! 
  PSYCHE
On wróci, panie? Ty powiadasz: wróci? 
  HERMES
To wola niebian. Ale żeś spojrzała 
w twarz największego z bogów, który stworzył 
wszystko i wszystkim bez wyjątku włada — 
a tajemnicą jest niedocieczoną: 
musisz za karę, zanim go odzyszczesz27, 
jako wygnanka przejść ten świat szeroki, 
goniąc za szumem jego boskich skrzydeł; 
musisz go szukać, wznosić się i padać, 
i ręce łamać, i lać łzy, i biadać, 
łudzić się, błądzić wśród burz i mamideł, 
o ciernie stopy ranić i opoki —  
aż się dopełnią odwieczne wyroki:  
aż cię przepali ta święta pożoga, 
którą on w łono twoje tchnął ustami, 
i wyżre winę, co cię dzisiaj plami! 
Bo kto śmiał spojrzeć w twarz zakrytą boga,  
musi go poznać przez ból i męczarnie,  
zanim go znajdzie — w szczęściu — i ogarnie! 
  PSYCHE
Jestem posłuszna... 
  HERMES
wznosi rękę; grzmot — wśród skał otwiera się szeroki wąwóz, przez który widno28 dalekie kraje i morza.
Rozwarła się brama! 
Powstań, wygnanko — oto twoja droga! 
 
Stoi z wyciągniętą rozkazująco ręką, wskazując królewnie widny z daleka świat. PSYCHE
cofa się strwożona
O, panie! Lęk mię ogarnia i trwoga... 
Ja mam przez świat ten wielki iść... i sama? 
  HERMES
Pójdziesz z nadzieją! I z tym człekiem razem,  
co winę twoją dzieli i wygnanie  
ma dzielić także! 
 
Wskazuje posochem Blaksa, kryjącego się wśród zarośli. PSYCHE
O, litości, panie! 
Byle nie z nim iść! Byle nie z tym płazem! 
  HERMES
To twój towarzysz! — Własną winą ciężką  
tyś swoją rękę z jego dłonią skuła! 
Nie wpierw się odeń uwolnisz, aż czynem  
własnym, już czysta, zbawisz razem siebie! 
  BLAKS
upada strwożony na kolana przed Hermesem

Daruj, jasny boże, który nieustannie grzmisz bez potrzeby! Moja wina nie jest tak ciężka, jak ci się wydaje. Jeśliś jest wszechwiedny, to wiesz sam, że nie miałem zamiaru tamtemu czcigodnemu bogu skrzydeł połamać! Bardzo lekko je ująłem...

HERMES
do Psychy:
Wahasz się? 
  PSYCHE
Idę. 
  HERMES
do Blaksa:
Ruszaj za jej śladem! 
 
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 17
Idź do strony:

Darmowe książki «Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz