Brand - Henryk Ibsen (literatura naukowa online .txt) 📖
Krótki opis książki:
Brand — dramat Henrika Ibsena z roku 1865. Głównym bohaterem jest pastor, opierający swoją religijność na dewizie „wszystko albo nic”. Nawet jego nazwisko jest znaczące (oznacza ogień). Dramaturg traktuje jego poglądy z wyraźną sympatią, zarazem jednak nie zamyka oczu na spustoszenie, jakie radykalnie wyznawana wiara sieje pośród ludzi otaczających głównego bohatera. Jego niewątpliwa charyzma doprowadza do rozbicia małżeństwa, poczucie obowiązku — do śmierci syna, a następnie żony, kaznodziejski zapał podsyca konflikty we wspólnocie, a w finale prowadzi do spektakularnego nieszczęścia.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Ibsen
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Brand - Henryk Ibsen (literatura naukowa online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Ibsen
przetnie wzdłuż i wszerz!
INNY
Teraz bym z nim popłynął już
Śród najburzliwszych choćby mórz!
PIERWSZY Z TŁUMU
Czym on był?
EJNAR
Księdzem!
DRUGI Z TŁUMU
Czym on był?
Mąż to prawdziwy! Krew śród żył
Ma, rzekę, dzielną, zwąc jak zwąc!
PIERWSZY Z TŁUMU
Nam by się przydał taki ksiądz!
WIELE INNYCH GŁOSÓW
Nam by się przydał taki ksiądz!
rozpraszają się
WÓJT
zbiera książki i papiery
Ja się ogromnie temu dziwię,
Boć to co najmniej niewłaściwie,
Że tutaj wścibiać chce swój nos
I bez naglących przyczyn zgoła,
Gdy taki straszny świat dokoła,
Życie na chwiejny rzuca los.
Ja dbam o wszystko, jak to będzie,
Lecz tylko wówczas, gdym w urzędzie.
znika
Przed chatą, na wyskoku lądu.
Pełnia dnia. Fiord spokojny, błękitny. Agnieszka siedzi na wybrzeżu. Bezpośrednio potem wchodzi Brand.
BRAND
Umarł... Cicho idzie stąd,
Z jasnym licem i bez troski,
Jakby go tam sąd już boski
Nie miał czekać, straszny sąd!
Jak ta śmierć w promienny dzień
Przeinacza mroczny cień!
Nie znał grzechu swego treści,
Tyle tylko, co się mieści
W jego nazwie, tylko tyle,
Ile człek, żyjący w pyle,
Domacać się może winy
Swoją ręką: śmierć dzieciny
Tylko widział, nic poza tym!
Lecz tych dwojga, którzy z światem
Są związani, co w tej chwili
Pełny trwogi wzrok wlepili
W jego oczy, jak na dachu
Owe ptaki, w wielkim strachu
W krzywdę swoją zapatrzone —
Te istoty biedne, płone55,
Tak bezmyślnie, tak bezradnie
Nie wiedzące, co wypadnie,
Czy nie czeka ich ta sama
Dzisiaj dola, straszna, głucha —
Te stworzenia, którym w ducha
Taka wżarła się dziś plama,
Ze ni stal jej nie wywabi
Rozżarzona, ani kwas
W najpóźniejszy nawet czas —
Ci dwaj ludzie, wątli, słabi,
Te dwa kiełki, już w zarodzie
Nieszczęśliwe dzieci znoju,
Powstrzymane w swym rozwoju
Tą dziś klątwą, co, z czeluści
Piekieł rodem, nie opuści
Już ich nigdy — tak, tej pory
One dla tej duszy chorej,
Jakby wcale nie istniały!
Nie rozumiał tej zakały,
Która serc się ich uczepi
Już na wieki!... Może ślepi,
Może głusi też i oni
Grzęznąć będą w grzechów toni,
Może pójdzie dalej w krąg
Ta występków księga ksiąg —
Wszakże w nich ojcowska krew!
Przepotężny to jest siew.
Co w niej kreślić? Co w niej mazać?
Co tu łasce w niej przekazać?
Jak dalece — trudna rada —
Człek tu sobą odpowiada
Za dziedzictwo ojców win!?
Kto tu świadkiem? — oto klin!
Kogo wybrać tu na sędzię,
Kto rozstrzygać tutaj będzie
I kto prawdę tę uświęci,
Gdyśmy wszyscy delikwenci56?!
Kto tu może, jasny, szczery,
Pokazywać swe papiery?
O, głębokie, zagadkowe,
Straszne noce! Gdyby mowę
Dać wam można! Ale tłumy
Potraciły swe rozumy,
Nad przepastnym tańczą dołem,
Drżeć powinni wszyscy społem!
Śród tysiąca nie ma przecie
Ni jednego na tym świecie,
Co by wiedział, jaka góra
Przestraszliwa, przeponura,
Góra win, wyrasta skrycie
Nad tym jednym słówkiem: życie!
Kilku ludzi ze wsi wychodzi spoza węgła domu i zbliża się do Branda
JEDEN Z MĘŻCZYZN
Raz drugi się spotykamy.
BRAND
Za późno... umarł.
MĘŻCZYZNA
Lecz w tej samej
Żyje chałupie jeszcze troje.
BRAND
Więc?
MĘŻCZYZNA
Więc przynosim tutaj swoje
Liche zapasy — oto macie!
BRAND
Choćbyś dał wszystko, miły bracie,
A swego życia nie chciał dać,
Wiedz, że nie dałeś nic!
MĘŻCZYZNA
A ja-ć
Powiem dziś tyle: ten umarły,
Gdyby na jego łódź natarły
Wiatry, a on tu w swej potrzebie
Wzywał pomocy, może siebie
Byłbym poświęcił zawierusze...
BRAND
A niczym ból, szarpiący duszę?
MĘŻCZYZNA
Bardzo my biedne, ludzkie plemię!
BRAND
Przeto na oku miejcie ziemię
I nic poza tym — aż do końca...
Niech ku promiennym blaskom słońca,
Ku skrzącym śniegom, tam, wysoko,
Nie zerka wasze lewe oko,
Kiedy źrenica prawa ginie
W tym li padole, w tej dolinie!
Tu, gdzieście sami wy, niestety,
Włożyli jarzmo na swe grzbiety!
MĘŻCZYZNA
Twoja, myślałem, będzie rada,
Że nam wyzwolić się wypada.
BRAND
Gdybyście mogli!
MĘŻCZYZNA
Poniektóry
Człek tu nam rady dawał z góry,
Lecz tak nie wchodził nikt na drogę,
Jak ty...
BRAND
Zrozumieć ja nie mogę,
Co chcesz wyrazić?...
MĘŻCZYZNA
To jedynie,
Że stokroć większa moc jest w czynie,
Niżeli w radzie — czyn zwycięża.
Nam we wsi trzeba dzisiaj męża!
BRAND
niespokojnie
Jakąż to dzisiaj macie wolę?
MĘŻCZYZNA
Ażebyś księdzem był w tym siole.
BRAND
Ja? — Tutaj?
MĘŻCZYZNA
Wiesz, że tu pastora
Miejsce jest wolne... A więc pora
Dobra...
BRAND
Tak, prawda, tak...
MĘŻCZYZNA
Przed laty
Dość był ten okrąg nasz bogaty,
Lecz potem, wiesz, nieurodzaje
Przyszły na nasze biedne kraje,
Klęski, zarazy: bydło, ludzie,
Wszystko padało — w strasznym trudzie
Człek po kawałek chleba sięga.
Poszedł i pastor... Ot, mitręga —
BRAND
Żądaj, co tylko chcesz, lecz do tej
Sprawy najmniejszej ja ochoty
Dziś nie posiadam! Mnie daleka
I szersza, widzisz, droga czeka,
Idę, gdzie życia zdrój się leje,
Przez drzwi otwarte, przez wierzeje
Wielkiego świata... Tu, w tej kaźni,
Nic ludzki język nie wydołał.
MĘŻCZYZNA
Skalne odrzekną ci tu czoła,
Gdy krzykniesz silniej i wyraźniej!
BRAND
Któż się zamyka w ciasne cele,
Kiedy tam czeka nań wesele?
Obsiewać głazy któż ma wolę,
Gdy go tam pulchne czeka pole?
Któż za jądrkami jabłek goni,
Gdy złoty owoc na jabłoni?