Hamlet - William Shakespeare (Szekspir) (internetowa czytelnia książek .txt) 📖
Krótki opis książki:
Hamlet to tragedia z przełomu XVI i XVII angielskiego poety, dramaturga i aktora Wiliama Shakespeare'a.
Autor uważany jest za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru, tworzył jako jeden z niewielu zarówno komedie jak i tragedie. Jego sztuki zostały przetłumaczone na większość języków nowożytnych. Do jego zasług można też zaliczyć wprowadzenie ok. 600 słów do języka angielskiego.
Hamlet to jeden z najbardziej znanych dramatów oraz najczęściej wystawianych w teatrze utworów. Akcja rozgrywa się na zamku w Elsynor w Danii, gdzie w niewyjaśnionych okolicznościach ginie król, tytułowy bohater. Po jego śmierci władzę przejmuje jego brat Klaudiusz, który żeni się z wdową po Hamlecie. Do zamku wraca syn zabitego, również Hamlet, któremu objawia się duch zmarłego ojca. Wyjawia mu kto go zabił oraz prosi syna o pomszczenie. Przed Hamletem stoi trudny wybór: czy pomścić swojego ojca czy żyć jakby nic się nie stało?
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: William Shakespeare (Szekspir)
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Hamlet - William Shakespeare (Szekspir) (internetowa czytelnia książek .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)
— żona Priama, królowa Troi. [przypis redakcyjny]
89. Nie udało się odnaleźć śladów takiej sztuki. Natomiast widoczną jest rzeczą, że z podobnym morderstwem spotykamy się w dziejach mantuańskiego rodu Gonzagów w XVI w. [przypis redakcyjny]
90. Być albo nie być to wielkie pytanie — wyrażenie to jest bodaj najlepiej znaną frazą z utworu Hamlet Williama Shakespeare’a. Rozpoczyna ważny monolog tytułowego bohatera, który musi wybrać pomiędzy postawą czynną odkrywającą prawdę o śmierci jego ojca, a postawą bierną. Wyrażenie to odnalazło swoje miejsce w kulturze i potocznej świadomości. Jest także inspiracją dla autorów kultury i wysokiej (Wisława Szymborska), i popularnej. [przypis edytorski]
91. — Umrzeć — zasnąć... — słynne zdanie, które opisuje śmierć jako sen, zasypianie. Motyw ten odnajdujemy w całej literaturze europejskiej. Warto zwrócić uwagę na fraszkę Jana Kochanowskiego Do snu, w której autor pisze: „Śnie, który uczysz umierać człowieka”. [przypis edytorski]
92. Ofelia kłamie, wie bowiem doskonale, że i ojciec, i król podsłuchują ich za kotarą. Hamlet dlatego pyta: „gdzie ojciec” — bo prawdopodobnie zauważył poruszenie kotary albo usłyszał szelest. [przypis redakcyjny]
93. Król, jak widać, domyśla się przyczyny „szału” Hamleta i — przerażony — postanawia go wysłać do Anglii. [przypis redakcyjny]
94. Termagant — bajeczny olbrzym, czczony przez Saracenów; Herod i Termagant byli najczęściej przedstawiani w widowiskach średniowiecznych. [przypis redakcyjny]
95. spektatorów — widzów, obserwatorów. [przypis edytorski]
96. krom — oprócz. [przypis edytorski]
97. Kuźnia boga Wulkana mieściła się, wg mitologii rzymskiej, w kraterze Etny, na Sycylii. [przypis redakcyjny]
98. kapłon — wykastrowany kogut, który był specjalnie tuczony. Dania z kapłonów były wówczas uważane za bardzo wykwintne. Były także popularne, obecnie są właściwie nieznane. [przypis edytorski]
99. Śmierć Cezara była częstym tematem sztuk grywanych podówczas na europejskich uniwersytetach. [przypis redakcyjny]
100. lec — legnąć, położyć się. [przypis edytorski]
101. konika — mowa o rodzaju lajkonika w majowych zabawach ludowych. [przypis redakcyjny]
102. pantomima — widowisko teatralne, w którym treść sztuki przekazywana jest tylko poprzez gest, mimikę, taniec. [przypis edytorski]
103. komitywa — bliskie, poufałe stosunki. [przypis edytorski]
104. Febus — w mit. rz. bóg słońca; wedle wierzeń starożytnych, objeżdżał na swym wozie ognistym ziemię, której uosobieniem jest tutaj rzymska bogini Tellus (dop. Telluris). [przypis redakcyjny]
105. Hymen — w mit. Gr. bóg ślubów małżeńskich. [przypis redakcyjny]
106. przyczyniają–ć — (trwogi) przyczyniają ci (cierpień). [przypis edytorski]
107. na dobie — we właściwym czasie. [przypis redakcyjny]
108. jedna — zjednuje, przyciąga. [przypis edytorski]
109. Cytat (zmieniony) z tragedii Anonima Prawdziwa tragedia o Ryszardzie III. [przypis redakcyjny]
110. Hekate — w mitologii greckiej bogini księżyca, czarów i zbrodni; tu: patronka czarów. [przypis redakcyjny]
111. Cała kwestia Lucjana (sześć wierszy) jest właśnie owym dodatkiem napisanym specjalnie przez Hamleta dla aktorów i mającym służyć zdemaskowaniu króla. [przypis redakcyjny]
112. pustka — rym brzmiałby oczywiście: kiep, czyli człowiek głupi. [przypis redakcyjny]
113. dostał koń owsa — angielskie przysłowie odpowiadające naszemu: „Nim słońce wzejdzie, rosa oczy wyje”. [przypis redakcyjny]
114. bajbardzo — byle co, ladaco. [przypis redakcyjny]
115. neronowa dusza — rzymski cesarz Neron (I w.) kazał zamordować swą matkę Agrypinę, która miała na sumieniu otrucie swego męża, Klaudiusza. [przypis redakcyjny]
116. hazardu — przypadku. [przypis edytorski]
117. stronne — stronnicze. [przypis edytorski]
118. kordiał — lek. [przypis redakcyjny]
119. Merkury — w mit. rz. posłaniec bogów; przedstawiano go pod postacią pięknego młodzieńca. [przypis redakcyjny]
120. faktor — pośrednik, stręczyciel. [przypis edytorski]
121. jako małpa w bajce — Hamlet czyni tutaj aluzję do nieznanej dziś bajki o małpie, która sądziła, że jeżeli wyskoczy z klatki na dachu, będzie mogła latać tak jak ptaki. [przypis redakcyjny]
122. Hamlet, jak widać, domyśla się, z jakim to poselstwem Rozenkranc i Gildenstern mają towarzyszyć mu do Anglii. [przypis redakcyjny]
123. na dobie — tu: to wtedy. [przypis redakcyjny]
124. glejt — dokument wystawiony przez jakąś władzę zezwalający osobie, która go posiada na przejazd przez dane terytorium i zapewniający jej bezpieczeństwo. [przypis edytorski]
125. Tej części sceny 41 (tj od wejścia Hamleta do sc. 5) nie ma w wyd. zbiorowym z r. 1623. Krytycy przypuszczają, że pisząc o zamierzonej wyprawie Fortynbrasa na marny kęs ziemi polskiej Shakespeare miał na myśli obronę Ostendy przez wojska angielsko–holenderskie przeciw Hiszpanom w r. 1601. Obrona ta, która pochłonęła tysiące ofiar, była raczej sprawą honoru niż rzeczywistą potrzebą. [przypis redakcyjny]
126. Logicznie biorąc, koniec aktu powinien przypaść po wyjeździe Hamleta do Anglii, ponieważ akcja tragedii rozwija się w trzech stadiach: 1) (Akt 1) Hamlet dowiaduje się o zamordowaniu Ojca, 2)(Akt II do 4 sceny Aktu IV) Hamlet udowadnia winę swego stryja, lecz po zabiciu Poloniusza musi opuścić Danię i 3) (Akt sc. 4 — do końca tragedii) Laertes nastaje na życie Hamleta i zemsta dochodzi do skutku obu młodzieńców. [przypis redakcyjny]
127. Aluzja do średniowiecznej opowieści o Chrystusie i piekarce, która odmówiła mu chleba i której córka za karę została zamieniona w sowę. [przypis redakcyjny]
128. Stara piosenka angielska. W Anglii do tradycji dnia św. Walentego (14 lutego), podobnie jak u nas do tradycji wigilii św. Andrzeja, należały wróżby dla zakochanych. [przypis redakcyjny]
129. Wybierajmy króla!... — niektórzy krytycy polscy uważają, że obranie Laertesa królem jest wzorowane na polskiej elekcji. (Ucieczka z Polski Henryka Walezego r. 1573 odbiła się głośnym echem w Europie Zachodniej.) [przypis redakcyjny]
130. Dla ówczesnych widzów teatru „Pod Kulą Ziemską” sytuacja ta mogła wywołać przed oczy obraz niedawnego buntu Essexa. Opowiadają, że królowa Elżbieta na wieść o wdarciu się oddziałów Essexa do Whitehallu (pałac królewski) podobno zawołała: „Pójdę naprzeciw nim, by zobaczyć, czy któryś z nich ośmieli się przeciw mnie wystąpić”. [przypis redakcyjny]
131. pelikan dzielący się życiem — wg średniowiecznych wierzeń, samica pelikana miała w czasie głodu rozrywać dziobem własną pierś i krwią karmić pisklęta. [przypis redakcyjny]
132. Kwiatom przypisywano dawniej symboliczne znaczenia. Tak więc rozmaryn, używany przy ślubach i pogrzebach, miał być symbolem pamięci; bratki symbolizują troskę o kogoś, myśl o kimś; koper i orliki to emblematy pochlebstwa i niewdzięczności; ruta — symbol żalu (Ofelia) i pokuty (Królowa); stokrotka — symbol zwodniczości i niewierności, wreszcie fiołki — wierności. [przypis redakcyjny]
133. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że Hamlet był w zmowie z korsarzami. [przypis redakcyjny]
134. peregrynować — podróżować lub wędrować przez dłuższy czas. [przypis edytorski]
135. pleura — tu: zapalenie. [przypis redakcyjny]
136. W średniowieczu i później uważano powszechnie, ze każde westchnienie, choć przynosi ulgę, powoduje utratę kropli krwi — a więc szkodzi. [przypis redakcyjny]
137. sukurs — pomoc. [przypis edytorski]
138. W dramacie niemieckim Bratobójstwo ukarane Ofelia rzuca się ze skały. Opowiadają, że gdy Shakespeare miał lat piętnaście, dziewczyna ze wsi Tiddington (w pobliżu Stratfordu) wpadła do rzeki Avon i utonęła w miejscu, gdzie nad wodą schylają się wierzby. Wydarzenie to upamiętniło się Shakespeare’owi także i dlatego, że dziewczyna ta nazywała się Katarzyna Hamlet. [przypis redakcyjny]
139. zażec — rozżarzyć, rozpalić. [przypis edytorski]
140. Dialog ten jest parodią słynnego orzeczenia sądowego z r. 1561 w sprawie samobójstwa Jamesa Halla. Sam akt samobójstwa rozdzielono niejako na trzy części, argumentując, jak następuje: skoro James Hall jako osoba żywa, spowodował śmierć Jamesa Halla, zatem aktem żywego człowieka była śmierć człowieka zmarłego, za którą musi być ukarany człowiek żywy, a nie umarły. Zmarły James Hall nie jest więc winien samobójstwa. [przypis redakcyjny]
141. Piosenkę grabarza, której autorem jest lord Vaux, znajdujemy w wydanej w r. 1557 antologii Tottels Miscellany. [przypis redakcyjny]
142. kuraż (z fr. courage) — odwaga. [przypis edytorski]
143. rezon (z fr. raison) — pewność siebie, śmiałość, rezolutność. [przypis edytorski]
144. zausznik — doradca. [przypis edytorski]
145. posesjonat — właściciel dużej posiadłości miejskiej lub wiejskiej. [przypis edytorski]
146. subhastacja (z łac.) — przymusowe wywłaszczenie na mocy wyroku. [przypis redakcyjny]
147. komplanacja (z łac.) — układ pojednawczy załatwiający spór między dwiema stronami. [przypis redakcyjny]
148. cesja (z łac.) — odstąpienie komuś praw do czegoś. [przypis redakcyjny]
149. ewicja (z łac.) — wyzucie z dóbr, pozbawienie posiadanego mienia. [przypis redakcyjny]
150. ewinkować — tu: przywłaszczyć. [przypis edytorski]
151. fascykuł (z łac.) — zwój dokumentów. [przypis redakcyjny]
152. W oryginale gra słów polegająca na podwójnym znaczeniu to lie — leżeć i kłamać, czego przekład nie oddaje. [przypis redakcyjny]
153. Prawdopodobnie aluzja do wprowadzonego w r. 1601 „Prawa ubogich” i wysokich podatków na klasy posiadające. Drugie wydanie Hamleta ukazało się w r. 1604 — stąd więc mowa o trzech latach. [przypis redakcyjny]
154. Sprawa wieku Hamleta do dziś jest przedmiotem dociekań szekspirologów. Z danych zawartych w tekście należałoby mu przysądzić trzydzieści lat. Według wydania z r. 1603 miałby mieć raczej około dwudziestu pięciu i takiż wiek przyznaje mu na ogół tradycja teatralna. [przypis redakcyjny]
155. reńskiego — wina. [przypis edytorski]
156. Miasto modłów — zamiast modłów. [przypis edytorski]
157. requiem (łac.) — początek modlitwy za umarłych (Wieczne odpoczywanie). [przypis redakcyjny]
158. Pelion — jeden ze szczytów górskich na pograniczu Tesalii i Macedonii. [przypis redakcyjny]
159. Olimp — najwyższa góra w Grecji — w mitologii siedziba bogów. [przypis redakcyjny]
160. W oryg.: eisel, co niektórzy odczytywali jako rzekę Yssel w Belgii, a nawet Weissel — Wisłę. Powszechnie interpretuje się ten wyraz jako ocet. [przypis redakcyjny]
161. Ossa — góra w Grecji sąsiadująca z Pelionem i Olimpem. [przypis redakcyjny]
162. przejrz — dziś popr.: przejrzyj. [przypis edytorski]
163. koma — przecinek; chodzi dalej o okresy zdania, jego logiczne części. [przypis edytorski]
164. in crudo — (łac.) z grubsza. [przypis redakcyjny]
165. wyszyplił — wysupłał. [przypis edytorski]
166. berberyjskie konie — nazwa od Berberów, północno–afrykańskiego szczepu Arabów. [przypis redakcyjny]
167. pendenty (z fr.) — pasy, na których zawiesza szable. [przypis redakcyjny]
168. konfuzja i kontuzja (z łac.) — wstyd i rana. [przypis redakcyjny]
169. fory — rzeczownik występujący w języku polskim raczej w liczbie mnogiej (fory); oznacza: uprzywilejowane warunki stworzone dla słabszego przeciwnika w celu wyrównania jego szansy na zwycięstwo. [przypis edytorski]
170. Według tradycji Hamleta w „Globie” grał Ryszard Burbage, który był raczej otyły. [przypis redakcyjny]
171. krwi rzymskiej — Horacy ma tu na myśli przykład samobójczej śmierci Brutusa i Kasjusza. [przypis redakcyjny]
172. mężobójczych — morderczych, zabójczych (występuje tu jako część składowa wyrazu złożonego słowo ”mąż” w znaczeniu: człowiek, na wzór łac. vir). [przypis edytorski]
Wesprzyj Wolne Lektury!
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Darmowe książki «Hamlet - William Shakespeare (Szekspir) (internetowa czytelnia książek .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)