Hamlet - William Shakespeare (Szekspir) (internetowa czytelnia książek .txt) 📖
Krótki opis książki:
Hamlet to tragedia z przełomu XVI i XVII angielskiego poety, dramaturga i aktora Wiliama Shakespeare'a.
Autor uważany jest za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru, tworzył jako jeden z niewielu zarówno komedie jak i tragedie. Jego sztuki zostały przetłumaczone na większość języków nowożytnych. Do jego zasług można też zaliczyć wprowadzenie ok. 600 słów do języka angielskiego.
Hamlet to jeden z najbardziej znanych dramatów oraz najczęściej wystawianych w teatrze utworów. Akcja rozgrywa się na zamku w Elsynor w Danii, gdzie w niewyjaśnionych okolicznościach ginie król, tytułowy bohater. Po jego śmierci władzę przejmuje jego brat Klaudiusz, który żeni się z wdową po Hamlecie. Do zamku wraca syn zabitego, również Hamlet, któremu objawia się duch zmarłego ojca. Wyjawia mu kto go zabił oraz prosi syna o pomszczenie. Przed Hamletem stoi trudny wybór: czy pomścić swojego ojca czy żyć jakby nic się nie stało?
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: William Shakespeare (Szekspir)
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Hamlet - William Shakespeare (Szekspir) (internetowa czytelnia książek .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)
czoło waszych mężów.
Co się mnie tyczy, z boleścią przyjmuję,
Co mi przyjazny los zdarza; mam bowiem
Do tego kraju z dawien dawna prawa,
Które obecnie muszę poprzeć.
HORACY
O tym
Będę miał także coś do powiedzenia,
Zgodnie z życzeniem tego, co już nigdy
Nie wyda głosu, ale pierwej muszę
Wypełnić tamto, aby obłęd ludzki
Więcej tymczasem klęsk i niefortunnych
Przygód nie zrządził.
FORTYNBRAS
Niech czterech dowódców
Złoży Hamleta, jako bohatera,
Na wywyższeniu, niewątpliwie bowiem
Byłby był wzorem królów się okazał
Dożywszy berła; a gdy orszak ciało
Jego niosący postępować będzie,
Niechaj muzyka i salwy rozgłośnie,
Czym był, zaświadczą. Podnieście te zwłoki.
Bo nie to miejsce, lecz pobojowisko
Godne oglądać takie widowisko.
Każcie dać ognia z dział.
Marsz pogrzebowy. Wychodzą unosząc zwłoki, po czym huk dział słyszeć się daje.
Przypisy:
1. Elzynor — stary, duński port i miasto Helsingör na wyspie Zealand. We wschodniej części miasta wznosi się zamek Kronborg z końca XVI w. Tutaj właśnie rozgrywa się akcja Hamleta. [przypis redakcyjny]
2. zluzowanie — tu: zwolnienie z warty. [przypis edytorski]
3. Lennicy — właściciele ziemi nadanej na prawie lennym, obejmującym pewne zobowiązania (np. finansowe) lennika wobec seniora. [przypis edytorski]
4. zaszturmować — wedrzeć się siłą; tu: opowiedzieć to, czego ktoś nie chce słuchać. [przypis edytorski]
5. przez dwie noce — akcja Hamleta rozpoczyna się w wigilię koronacji i ślubu króla Klaudiusza. Duch zaczął się zjawiać nocą na trzy dni przed uroczystościami. [przypis redakcyjny]
6. postać nieboszczyka króla — tj. ojca Hamleta. [przypis redakcyjny]
7. słupieję — zamieniam się w słup (por. osłupieć). [przypis edytorski]
8. pogrzebiony — pogrzebany. [przypis edytorski]
9. po bitwie zaciętej na lodach rozbił tabory Polaków — Współcześni Shakespeare’owi kronikarze angielscy i francuscy opisywali Polskę jako kraj wiecznej zimy. Stąd może wzmianka o bitwie na lodach. Słynny zwrot oryginału: the sledded Pollax (Polacy walczący na saniach lub nartach) jest do dziś przedmiotem sporu niektórych komentatorów. Są i tacy, którzy tłumaczą go: okute siekiery (pole-axe). [przypis redakcyjny]
10. prognostykiem — prognozą, znakiem. [przypis edytorski]
11. skupywanie — dziś popr. skupowanie. [przypis edytorski]
12. kędy — gdzie. [przypis edytorski]
13. Objaśniż — objaśniże, znaczy tyle co: „czy objaśni mi kto’’; wymowa zwrotu wzmocniona jest partykułą (–że), skróconą tu dla zachowania rytmu wiersza (do formy: –ż). [przypis edytorski]
14. Fortynbras — historia Norwegii nie notuje króla o tym imieniu. [przypis redakcyjny]
15. Mowa o ojcu królewicza Hamleta. [przypis redakcyjny]
16. Klauzuli — warunku zawartego w umowie. [przypis edytorski]
17. przemógł — tu: zwyciężył. [przypis edytorski]
18. jurgielt — niem. Jahrgeld; rodzaj jednorazowej wypłaty dawanej w zamian za pomoc, forma korupcji; wyraz o zabarwieniu pejoratywnym. [przypis edytorski]
19. Tłuszcza — tłum, hołota, pospólstwo. [przypis edytorski]
20. wagabundów — włóczęgów. [przypis edytorski]
21. wyż rzeczonych — wspomnianych wcześniej. [przypis edytorski]
22. czat — czatów, wart (od: warta). [przypis edytorski]
23. przyborze — stroju, tu: w zbroi, zapewne z bronią. [przypis edytorski]
24. wielkiego Juliusza — mowa o wodzu i historyku rzymskim Juliuszu Cezarze (100–40 r. p.n.e.), który doprowadził Rzym do szczytu potęgi i zginął w senacie zamordowany przez arystokratów-spiskowców, zwolenników republiki. [przypis redakcyjny]
25. wilgotna Gwiazda — mowa tu o Księżycu, który kieruje przypływami i odpływami morza, królestwa boga Neptuna. [przypis redakcyjny]
26. pogrzebłeś — dziś popr.: pogrzebałeś. [przypis edytorski]
27. zabież — zajdź mu drogę, nie pozwól przejść. Słowo pochodzi od „biegać”, nie od „zabierać” (dlatego występuje „ż” a nie „rz”). [przypis edytorski]
28. halabarda — dwuręczna broń na długim drzewcu, zakończonym trzema rodzajami broni: siekierą, szpikulcem i hakiem. [przypis edytorski]
29. urągowiskiem — obrazą. [przypis edytorski]
30. audiencjonalna — do przyjmowania umówionych gości. [przypis edytorski]
31. Zawrzeć się — tu: owinąć się. [przypis edytorski]
32. kir — czarny materiał oznaczający żałobę. [przypis edytorski]
33. sankcje — tu: prawo stania się, zezwolenie, aprobata. [przypis edytorski]
34. czyli — nie jako spójnik przyłączający zdanie tłumaczące, tylko połączenie spójnika pytającego „czy” i starodawnej końcówki „li” (wcześniejsza pisownia: „czy–li”). [przypis edytorski]
35. zaciągów — grup ludzi werbowanych do wojska (od: zaciągać do wojska). [przypis edytorski]
36. poruczamy — nakazujemy, zlecamy, powierzamy. [przypis edytorski]
37. Przystajeż — czy przystajesz? Od: przystajeszże, dlatego pisane przez „ż”, nie przez „sz”. [przypis edytorski]
38. mimochętnie — wbrew chęci. [przypis edytorski]
39. synowiec — syn rodzonego brata. [przypis edytorski]
40. liberię — ubiór, uniform. [przypis edytorski]
41. szkół wittenberskich — mowa o słynnym w epoce Odrodzenia uniwersytecie w Wittenberdze (Saksonia) założonym w 1502 roku. Warto zwrócić uwagę, że akcja Hamleta dzieje się chronologicznie w XI wieku, tj. w okresie, gdy Dania pobierała od Anglii haracz. [przypis redakcyjny]
42. Będę–ć — skrócona forma wyrażenia „będę ci”. [przypis edytorski]
43. Hyperion — w mitologii greckiej ojciec Heliosa (Słońca), Selene (Księżyca) i Eos (Jutrzenki): jeden z najpiękniejszych bogów. U Shakespeare’a, który ówczesnym zwyczajem utożsamia go z Apollinem, Hyperion jest wcieleniem piękności, przeciwstawionym wcieleniu brzydoty — satyrowi. [przypis redakcyjny]
44. Niobe — w mit. greckiej żona króla Teb Amfiona, którą Artemida, bogini Księżyca, zmieniła w kamień, płączący nad stratą dzieci zabitych przez Apollina. [przypis redakcyjny]
45. traktament — poczęstunek. [przypis edytorski]
46. Trzy powyższe wersy, fragment dialogu Horacego i Hamleta, są mottem do ballady Adama Mickiewicza Romantyczność. [przypis edytorski]
47. samotrzeć — forma starop.: sam z nimi dwoma, a więc razem we trzech. [przypis edytorski]
48. niebezpieczestw — niebezpieczeństw. [przypis edytorski]
49. miazma a. miazmat (z gr. miasma: splamienie, brud, zbrodnia) — wyziewy, niezdrowe powietrze; szkodliwe wpływy. [przypis edytorski]
50. rząd — tu: porządek, ład (związany z umiarkowaniem). [przypis edytorski]
51. Podobne wskazówki znajdujemy we współczesnych Shakespeare’owi dziełach Lyly’ego, Bacona czy ministra królowej Elżbiety, lorda Cecila, którego niektórzy szekspirolodzy uważają za prototyp Poloniusza. [przypis redakcyjny]
52. obyczajnie — zgodnie z powszechnie przyjętymi normami obyczajowymi. [przypis edytorski]
53. Cały ten ustęp o opilstwie Duńczyków od słów „Te biby na zabój” do „szlachetne pierwiastki” (w sumie 24 wiersze) opuszczono w wyd. zbiorowym z r. 1623, prawdopodobnie ze względu na królową Annę, żonę Jakuba I, z domu królewnę duńską. [przypis redakcyjny]
54. widzielim — widzieliśmy. [przypis edytorski]
55. Lew Nemejski — niezwyciężony lew, którego na polach Nemei (Grecja) pokonał dopiero Herakles. [przypis redakcyjny]
56. Widno — widać, widocznie. [przypis edytorski]
57. Lete — w mitologii greckiej rzeka zapomnienia przepływająca przez królestwo umarłych. [przypis redakcyjny]
58. blekotowe krople — w oryg.: hebenon, prawdopodobnie lulek czarny. Starożytni podają, że odwar tego trującego ziela, wpuszczony w ucho powoduje śmierć. [przypis redakcyjny]
59. Jużeśmy — już żeśmy. [przypis edytorski]
60. kiper — piwniczy. Według dociekań niektórych szekspirologów cały ten epizod z aluzjami do ducha podziemia (Skarbnika) pochodzić ma z Pra–Hamleta (przypuszczalnie autorstwa T. Kyda). Stąd m.in. nazywanie ducha kretem czy minierem. Hamlet posługuje się tą terminologią celem skierowania uwagi Marcella na fałszywy trop i skłonienia go do zachowania tajemnicy. [przypis redakcyjny]
61. Hic et ubique? — Tu i wszędzie? (łac.) [przypis redakcyjny]
62. Między aktem I a II upływa około dwu miesięcy. Akcja od I sceny drugiego aktu do wyjazdu Hamleta do Anglii (akt IV, sc. 3) zamyka się w ramach dwu dni i nocy. [przypis redakcyjny]
63. pochop — pochopność; skłonność do natychmiastowego podejmowania nieprzemyślanych działań. [przypis edytorski]
64. chyby — uchybienia, zachowania nietrafione. [przypis edytorski]
65. w mowie będącego — o którym mowa. [przypis edytorski]
66. przywtórzy — będzie wtórował, potwierdzał to, co zostało powiedziane. [przypis edytorski]
67. takem... się przelękła — tak żem się przelękła; tak bardzo się przelękłam (partykuła –że, do której dołączona jest końcówka czasownika pełni rolę wzmacniającą wyrażenie). [przypis edytorski]
68. Oszalał? — szaleństwo Hamleta jest jednym z najciekawszych problemów dramatu. Ojciec Ofelii i ona sama także twierdzą, że Hamlet oszalał z miłości do niej, ponieważ został odtrącony przez kochankę. Król domyśla się, że przyczyną obłędu Hamleta może być coś innego, dlatego chce go wysłać w daleką podróż do Aglii, z której spodziewa się, że już nie powróci. By odkryć prawdziwą przyczynę szaleństwa duńskiego księcia, król zaprasza do zamku szkolnych przyjaciół Hamleta, Rozenkranca i Gildensterna. Sam Hamlet udaje swoje szaleństwo. Ale przecież tylko szaleniec mógłby się zdobyć na to, żeby obłąkanie udawać... [przypis edytorski]
69. Witaj, Rozenkranc... — król Klaudiusz wraz ze swoją małżonką królową Gertrudą zaprosili do zamku przyjaciół szkolnych Hamleta, Rozenkranca i Gildensterna. Para królewska wierzyła, że ich towarzystwo sprawi, że młody książę wyzbędzie się szaleńczego usposobienia. Mają oni także odkryć przyczynę zmiany w zachowaniu Hamleta. Te dwie postaci, choć tylko drugoplanowe, inspirowały twórców literatury współczesnej. Warto zwrócić uwagę na utwór Toma Stopparda Rosencrantz & Guildenstern Are Dead (Rozenkranc i Gildenstern nie żyją), którego tytuł jest cytatem z samego Hamleta. [przypis edytorski]
70. Shakespeare prawdopodobnie uważał, że Gdańsk, który może mylił z Danią, stanowił w czasach Hamleta terytorium duńskie graniczące z Polską. [przypis redakcyjny]
71. intrata — dochód, zysk. [przypis edytorski]
72. W oryginale: fishmonger (ang.) — handlarz ryb, a także w drugim znaczeniu: stręczyciel. [przypis redakcyjny]
73. Niektórzy z komentatorów przypuszczają, że Hamlet czyta Próby Montaigne’a. Shakespeare niewątpliwie znał to dzieło z angielskiego przekładu Floria (drukiem ukazało się w r. 1603), nauczyciela hr. Southamptona. [przypis redakcyjny]
74. czymeście — czym żeście. [przypis edytorski]
75. Przypuszcza się, że Shakespeare ma tu na myśli rywalizującą z „Globem” trupę Lorda Admirała, z tragikiem Edwardem Alleynem na czele. [przypis redakcyjny]
76. innowacje — rozruchy. Zakaz gry dotknął teatry londyńskie po nieudanym spisku Essexa w dn. 8 lutego 1601 r., w który pośrednio była również zamieszana trupa Shakespeare’a (wystawienie Ryszarda II na żądanie ludzi Essexa w przeddzień wybuchu spisku). [przypis redakcyjny]
77. Na frontonie teatru „The Globe” widniał jako znak wizerunek Herkulesa dźwigającego kulę ziemską. Shakespeare robi tutaj aluzję do modnych podówczas dziecięcych zespołów teatralnych, które z powodzeniem konkurowały z kompaniami zawodowych aktorów. [przypis redakcyjny]
78. Ta cała kwestia odnosi się oczywiście do Rozenkranca i Gildensterna. [przypis redakcyjny]
79. Roscjusz — słynny aktor rzymski z I w. p.n.e. [przypis redakcyjny]
80. Seneka (4–65 r.) — rzymski filozof i dramaturg, autor słynnych tragedii, które wywarty ogromny wpływ na angielski teatr epoki elżbietańskiej. [przypis redakcyjny]
81. Plautus (254–184 r. p.n.e.) — rzymski komediopisarz. Jego komedia Bliźniacy, źródło Shakespeare’owskiej Komedii omyłek, grywana była przez zespoły uniwersyteckie już od r. 1545. [przypis redakcyjny]
82. Według legendy biblijnej sędzia izraelski Jefte przygotowując się na obczyźnie do walki z Annamitami, którzy zajęli jego kraj rodzinny, ślubował, że jeśli zwycięży, złoży Bogu w ofierze pierwszą osobę lub rzecz, którą spotka na ojczystej ziemi. Los zrządził, że tą pierwszą osobą była jego córka, którą, wypełniając ślub, złożył w ofierze Jehowie. [przypis redakcyjny]
83. Za czasów Shakespeare’a role kobiece grali młodzi chłopcy, którzy jeszcze nie przeszli mutacji głosu. Pierwsza kobieta wystąpiła na scenie angielskiej (za wzorem Francuzów) dopiero po r. 1660. [przypis redakcyjny]
84. Eneasz — legendarny bohater Eneidy, epopei rzymskiego poety Wergiliusza (70–19 r. p.n.e.), przebywał długi czas w gościnie u Dydony, Królowej Kartaginy. W tyradzie napisanej na wzór Seneki mowa o zabójstwie Priama, króla Troi, przez Pirrusa, syna Achillesa, który dostał się do Troi w machinie zbudowanej na kształt konia. [przypis redakcyjny]
85. zwierz hirkański — tygrys z Hirkanii nad Morzem Kaspijskim, znany ze swej dzikości. [przypis redakcyjny]
86. Ilium — tu: pałac Priama w Troi. [przypis redakcyjny]
87. Wg mit. rz. zbroję Marsa, boga wojny, kuli młotami cyklopi, pomocnicy boga–kowala, Wulkana. [przypis redakcyjny]
88. Hekuba
Darmowe książki «Hamlet - William Shakespeare (Szekspir) (internetowa czytelnia książek .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)