Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖
Na ten wyjątkowy zbiór składają się zwięzłe, ludowe opowieści, sagi, baśnie, legendy, przypowieści, mity, aforyzmy oraz przysłowia wybrane z Talmudu — jednej z najważniejszych ksiąg judaizmu, będącej komentarzem do Tory.
To zwięzłe formy, często odznaczające się stylem biblijnym. Celem opowieści agadycznych jest nie tylko samo opowiadanie, lecz także przedstawienie w aforystycznej formie talmudycznego kodeksu postępowania. Agady, nazywane również hagadami (hebr.: opowiadanie), to część ustnej tradycji, która na stałe weszła do europejskiego folkloru. Agady talmudyczne w przekładzie Michała Friedmana to antologia, którą docenią nie tylko jidyszyści i miłośnicy kultury żydowskiej. To także interesujący materiał źródłowy dla kulturoznawców, religioznawców i literaturoznawców.
- Autor: Autor nieznany
- Epoka: nie dotyczy
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Autor nieznany
Rzecz podobna jest do historii człowieka, który po dłuższym marszu był na tyle zmęczony, że z serca wyrwało mu się głośne westchnienie: „Ach, gdybym miał osła”. Traf chciał, że na drodze nagle pojawił się Rzymianin prowadzący oślicę i osiołka, który właśnie przyszedł na świat. Powiada do niego Rzymianin:
— Włóż sobie na plecy osiołka i nieś go”.
Zmęczony drogą człowiek z żalem wystękał:
— Widzę, że moja prośba o osła została wysłuchana. Źle tę prośbę sformułowałem, bo nie powiedziałem wyraźnie, czy ja mam wsiąść na osła, czy też osioł ma siedzieć na mnie. Przypomina to również historię człowieka, który wyruszył w morską podróż. Kiedy statek znalazł się na pełnym morzu, zerwała się burza, która lada chwila mogła spowodować zatonięcie statku. Przejęty strachem człowiek złożył ślubowanie: „Jeśli burza się uspokoi i pozostanę przy życiu, złożę Bogu w ofierze cielaka”. Kiedy morze się uspokoiło, zaśpiewał już inaczej: „To prawda, że mówiłem o cielaku, ale miałem na myśli ofiarować go sobie”.
IV— „On wyznacza wagę dla Ducha” — powiada Job o Bogu.
Na to powiada rabi Chija:
— Nawet Duch Święty, który spoczywa na prorokach, jest przez Boga zważony i zmierzony. Proroctwo jednego proroka można opisać w jednej księdze. Proroctwo drugiego zmieści się w kilku księgach, trzeciego zaś w kilku rozdziałach.
Każdy prorok stosownie do swoich sił nawiedzany jest przez Świętego Ducha.
Rabi Icchak powiada:
— Jeden styl i jedna maniera wydają się cechować wszystkich proroków, a mimo to nie znajdziesz dwóch proroków o tym samym stylu.
„Przemawiałem do proroków i mnożyłem im widzenia. W ich proroctwach odbijam się jak w lustrze — powiedział Bóg. — Jest rzeczą oczywistą, że tak samo przemawiałem do wszystkich proroków, ale w ich widzeniach jawiłem się im w różny sposób idlatego proroctwo jednego różni się od proroctwa drugiego. Amos zobaczył Mnie stojącego, Micheasz — siedzącego.
Mojżesz widywał Mnie w postaci mocarza, Dawid w postaci siwego męża. Ja zaś zawsze jestem takim samym, jeno w widzeniach proroków w różny sposób się jawię. Nie wszyscy prorocy są równi. Jest prorok, który osiąga jasność widzenia przez oko. Takim prorokiem jest Ezechiel, który zaczyna swoje widzenie od słów: «Miałem boskie widzenie». Prorok Habakuk zawdzięcza zdolność wieszczenia uchu, albowiem tak powiada: «Panie usłyszałem do Ciebie wieść». Jeremiasz znowu otrzymał dar prorokowania dzięki ustom, tak bowiem powiedział: «Oto włożyłem w twoje usta Moje słowa». Inny znów prorok otrzymał dar wieszczenia przez powonienie, jako że jest powiedziane: «I poczułem w sobie Jego oddech». Są prorocy, którzy zawdzięczają dar wieszczenia rękom. Tak jest bowiem napisane w Księdze Ozeasza: «Objawiam się przez ręce proroków». Jeden prorok wnika głęboko w rzecz, a drugi w najgłębszą jej głębię”.
Rabi Elazar w imieniu rabiego Josej ben Zimra powiada:
— U wszystkich proroków wieszczenie występowało w sposób nieświadomy. Jeden Mojżesz prorokował świadomie.
„I nie powstał już więcej wśród Żydów prorok równy Mojżeszowi”.
Wszyscy prorocy patrzyli w zaciemnione lustro. Jeden tylko Mojżesz patrzył w lustro czyste i klarowne.
W proroctwach Mojżesza zawarte są wszystkie słowa następnych po nim proroków. W każdym ich proroctwie można znaleźć coś z Mojżesza.
„Duch Boży zaczynał w nim (Samsonie) dźwięczeć”.
— Kiedy Duch Święty spływał na Samsona — powiada rabi Nachanan — włosy jego zjeżyły się i zderzając się z sobą, zaczynały dźwięczeć jak dzwonki.
Rawa powiada:
— Wszystko, co widział Ezechiel w chwili, kiedy Bóg mu się objawił, widział też Izajasz. To, co Ezechiel o swym widzeniu długo i szeroko z najdrobniejszymi szczegółami opowiada, Izajasz streszcza w krótkich słowach. Wynika to z tego, że Ezechiel podobny jest do wieśniaka, który po raz pierwszy zobaczył króla. Izajasz natomiast jest podobny do mieszkańca wielkiego miasta stołecznego, który nie raz go widywał.
— Nie umiem przemawiać — powiedział Jeremiasz do Boga, kiedy Ten posłał go do ludu ze święta misją. A Bóg na to:
— Wybrałem cię sobie, zanim cię stworzyłem w łonie matki, zanim się urodziłeś, poświęciłem cię, na proroka narodów przeznaczyłem cię.
Wtedy Jeremiasz rzekł:
— Ach, Wszechmocny Panie! Jestem jeszcze za młody, nie potrafię wieszczyć. Czy był chociaż jeden prorok, który, przyszedłszy do ludu, nie był narażony na śmierć? Czy nie chciano obrzucić kamieniami Mojżesza i Aarona, kiedy posłałeś ich do Żydów? Czy nie wyśmiali fryzury Eliasza, kiedy do nich przyszedł? Czy go nie wykpili? „Oto — wołali — przyszedł do nas mąż z długimi, w loki skręconymi włosami!” A kiedy posłałeś do nich Eliszę, podnieśli krzyk: „Idź precz, ty łysa pało!”. Nie umiem przemawiać. Jestem jeszcze zbyt młody.
Na to odpowiedział mu Duch Święty:
— Właśnie dlatego, żeś młody i nie zaznał jeszcze grzechu, miłuję cię.
VIrzekł Bóg:
Wziął Jeremiasz kielich i pyta:
— Komu najpierw mam dać się napić?
— Jerozolimie i miastom Judy, gdyż one są najstarsze ze wszystkich królestw.
Jak tylko usłyszał te słowa Boga, zaczął przeklinać dni i lata swego życia. Gorzkim głosem zawołał:
— Biada! Do kogo jestem podobny? Do kapłana, na którego padł los, żeby Socie152 dać wypić gorzką wodę.
Kiedy przyprowadzają do niego tę niewierną kobietę, odsłania jej głowę i rozwichrza włosy. Podaje jej kielich goryczy idokładnie jej się przygląda. I o zgrozo! Okazuje się, że to jego własna matka. Z piersi wyrywa mu się bolesny okrzyk:
— Biada mi, matko moja! Przez całe życie starałem się traktować cię z czcią, a teraz muszę ci zadać wstyd!
Taki sam okrzyk wydał Jeremiasz:
— Biada mi, z twego powodu, matko Syjonu! Zamierzałem przynieść ci dobre nowiny i słowa pocieszenia, a zamiast tego przynoszę ci zapowiedź nieszczęsnego końca!
Jeremiasz był jednym z trzech proroków, którzy wieszczyli w tym samym czasie, a byli to oprócz niego Sofoniasz i prorokini Chulda. Jeremiasz wygłaszał swoje proroctwa na ulicach, Sofoniasz w bet ha-midraszach, a Chulda wśród kobiet. Wszyscy prorocy zaczynali od grożenia karą i kończyli udzielaniem pociechy.
VIRabi Akiwa powiedział:
— Cały świat nie wart jest tego dnia, kiedy Pieśń nad pieśniami została dana Żydom. Wszystkie bowiem Pisma są święte, ale Pieśń nad pieśniami jest przenajświętsza.
Rabi Elazar ben Azaria przytacza taka przypowieść:
— Pewien król dał piekarzowi miarkę pszenicy i rzekł: „Zrób z niej pewną ilość grubej mąki, pewną ilość jęczmiennej i z reszty — białej, czystej mąki. Z tej ostatniej masz upiec smaczne bułeczki”.
Tak samo rzecz się ma z twórczością króla Salomona. Ze wszystkich jego utworów najbardziej smakowitym dziełem jest Pieśń nad pieśniami. Najpiękniejszą pieśnią ze wszystkich pieśni.
Zanim Żydzi przybyli do Erec Israel, wszystkie narody świata miały prawo układać pieśni, uprawiać poezję. Kiedy jednak Żydzi wstąpili do Ziemi Obiecanej, inne narody utraciły prawo do układania i śpiewania w tym kraju pieśni. Po wygnaniu Żydów z kraju inne narody odzyskały prawo układania tam pieśni.
VIIWielu było wśród Żydów proroków. Całe tłumy. Setki i tysiące. Utrwalone zaś na piśmie zostały tylko te proroctwa, które potrzebne były następnym pokoleniom.
Po ostatnich prorokach — Aggeuszu, Zachariaszu i Malachiaszu — Duch Święty opuścił Żydów. Posługiwano się wtedy głosem wieszczącym z nieba, zwanym bat kol.
Rabi Awdimi powiada:
— Po zburzeniu Świątyni Pańskiej dar wieszczenia odjęty został prorokom. Dar ten został przekazany mędrcom.
Rabi Jochanan powiada:
— Od chwili zburzenia Świątyni Pańskiej darem prorokowania obdarzone zostały naiwne i niedoświadczone dzieci.
„Zaśpiewam Panu, gdyż nader wspaniałym się okazał”.
Tymi słowami zaczyna się pieśń, którą śpiewali Żydzi, przekraczając Morze Sitowia. (Morze Czerwone).
— Jest to — powiada rabi Reisz-Lakisz — pochwalna pieśń na cześć Tego, który jest największym z największych. Królem zwierząt jest lew. Królem zwierząt domowych jest wół, królem ptaków — orzeł. Nad nimi panuje człowiek. A Bóg stoi nad nami wszystkimi. On panuje nad całym światem.
Oto co w swoim widzeniu ujrzał prorok Ezechiel: zobaczył tron Boga i tak go opisał:
— Tron ma kształt czworoboku. Na każdym boku wyrzeźbiono postać jednego z królów świata. Lew, orzeł, wół iczłowiek. Na środku, na trawie siedzi król królów, Bóg, oby był błogosławiony.
„Słuchaj Izraelu, Pan Bóg nasz jest Jedyny”.
I Bóg powiada do Żydów: „Dzieci moje, zobaczcie, że wszystko co stworzyłem na świecie, jest parzyste. Niebo i ziemia. Słońce i księżyc. Adam i Ewa. Ten świat i tamten świat. Natomiast mój majestat jest jedyny”.
Rabi Chanina powiedział:
— Pieczęcią Boga jest Prawda.
Rabi Icchak powiedział:
— Przez długi czas nie było wiadomo, czy w Bogu znajduje się mieszkanie świata, czy też przeciwnie — mieszkanie Boga jest w świecie. Wreszcie sprawa się wyjaśniła. Oto w modlitwie Mojżesza opisanej w Psalmach jest powiedziane: „Boże, Ty byłeś dla nas mieszkaniem”.
Idlatego powiedziane zostało w imieniu rabiego Ami: „Bóg nazwany został także imieniem makom (miejsce). On bowiem jest mieszkaniem świata, a nie świat jest Jego mieszkaniem”.
IINie ma na świecie takiego miejsca, w którym nie byłoby Szechiny.
Bóg jest duszą świata. Tak jak człowiek nie wie, gdzie jest miejsce jego duszy, tak też żadne stworzenie świata nie wie, gdzie jest miejsce Boga. Nawet święte zwierzęta, które dźwigają tron Boga, nie mają o tym pojęcia. I dlatego w swojej pieśni pochwalnej tak śpiewają: „Niech będzie pochwalony majestat Boga w miejscu, gdzie przebywa”.
To znaczy — gdziekolwiek się znajduje.
Pewien poganin zapytał kiedyś rabana Gamliela:
— W którym miejscu przebywa Bóg?
— Nie wiem — odpowiedział Gamliel.
— Czy na tym polega wasza mądrość? Modlicie się trzy razy dziennie do Niego i nikt z was nie wie, gdzie jest miejsce Jego pobytu?
— Zadajesz mi trudne i odległe o tysiące lat pytanie. Ja zaś chciałbym cię zapytać o coś, co jest bliskie, jest w tobie zarówno w dzień, jak i w nocy. Bardzo cię proszę, żebyś mi powiedział, gdzie to się znajduje.
— Dobrze, pytaj!
— Gdzie w tobie mieści się dusza?
— Nie wiem.
— Do diabła! Nie wiesz, gdzie jest coś, co tkwi w tobie w dzień i w nocy. Nie wiesz, gdzie ona się w tobie mieści, a mnie pytasz o rzecz, która oddalona jest ode mnie o tysiąc lat.
— Zgoda, ale weź pod uwagę, że my poganie bijemy pokłony tworom naszych własnych rąk. My jesteśmy w stanie je zobaczyć, kiedy tylko mamy na to ochotę.
— Prawda, one są tworami waszych rąk. Wy je widzicie, ale one was nie widzą. Zgoła inaczej przedstawia się ta rzecz u nas. Bóg nas widzi, ale my, jego stworzenia, nie widzimy Go. Tora wyraźnie o tym mówi: „nie może mnie człowiek oglądać i pozostać przy życiu”.
Cesarz zapytał kiedyś rabana Gamliela:
— Wy, Żydzi, twierdzicie, że tam, gdzie przebywa razem dziesięciu dorosłych mężów, przebywa też Szechina. W takim razie, ile jest tych Szechin?
Raban Gamliel zawołał wtedy jednego ze sług cesarza i uderzył go w kark. Zdumiony tym sługa zapytał:
— Dlaczego mnie uderzyłeś?
— A dlaczego wpuściłeś do komnaty gorące słońce?
— O czym ty mówisz? — zawołał cesarz. — Kto je wpuścił? Słońce przecież wszędzie świeci.
— Tak, to prawda, ale powiedz sam, jeśli słońce, które jest tylko jednym z niezliczonych sług Boga, świeci wszędzie, na całym świecie, to co możemy powiedzieć o Szechinie, która jest Bożą obecnością?
Pewna rzymska matrona powiedziała kiedyś do rabiego Joseja:
— Mój Bóg jest większy od twojego Boga.
— Z czego to wnioskujesz?
— Kiedy wasz Bóg objawił się Mojżeszowi w gorejącym krzewie, ten zasłonił sobie twarz. Kiedy zaś zobaczył mego boga-węża153, przeraził się i uciekł.
— Mądrze to wywnioskowałaś — oświadczył rabi Josej. — Przed naszym Bogiem Mojżesz nigdzie nie mógł uciec. Dokąd miałby uciec? Do nieba? W morską otchłań? W bezkresną dal? Naszym Bogiem wypełniony jest cały świat. Niebo i ziemia. Natomiast przed waszym bogiem-wężem łatwo można uciec. Wystarczy odsunąć się od niego na trzy kroki i człowiek jest uratowany.
Rabi Chainia ben Isi powiada:
— Czasem cały świat bywa za mały dla Majestatu Bożego, a czasem boskość przemawia do człowieka przez jego włosy na głowie.
Pewien heretyk zapytał rabiego Meira:
— Jak to jest możliwe, żeby Ten, który wypełnia sobą niebo i ziemię, przemawiał do Mojżesza z szafy przymocowanej do dwóch drążków?
Na to powiedział do niego rabi Meir:
— Bądź łaskaw i przynieś mi powiększające lustro.
Heretyk przyniósł mu je.
— A teraz — powiedział do niego rabi Meir — popatrz na swoje oblicze w lustrze.
Popatrzył heretyk na swoje odbicie w lustrze i stwierdził, że jest znacznie powiększone.
— No to przynieś mi teraz lustro pomniejszające — powiedział rabi Meir.
Spełnił heretyk polecenie rabiego Meira i spojrzawszy w nie, stwierdził, ku swemu zdumieniu, że nagle zmalał.
Rabi Meir rzekł wtedy do niego:
— Jeśli ty, zwykły śmiertelnik, potrafiłeś raz się powiększyć i raz zmniejszyć, to tym bardziej potrafi tego
Uwagi (0)