Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖
Na ten wyjątkowy zbiór składają się zwięzłe, ludowe opowieści, sagi, baśnie, legendy, przypowieści, mity, aforyzmy oraz przysłowia wybrane z Talmudu — jednej z najważniejszych ksiąg judaizmu, będącej komentarzem do Tory.
To zwięzłe formy, często odznaczające się stylem biblijnym. Celem opowieści agadycznych jest nie tylko samo opowiadanie, lecz także przedstawienie w aforystycznej formie talmudycznego kodeksu postępowania. Agady, nazywane również hagadami (hebr.: opowiadanie), to część ustnej tradycji, która na stałe weszła do europejskiego folkloru. Agady talmudyczne w przekładzie Michała Friedmana to antologia, którą docenią nie tylko jidyszyści i miłośnicy kultury żydowskiej. To także interesujący materiał źródłowy dla kulturoznawców, religioznawców i literaturoznawców.
- Autor: Autor nieznany
- Epoka: nie dotyczy
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Autor nieznany
Kiedy nasza miłość była wielka, mogliśmy razem leżeć na ostrzu miecza. Teraz zaś, kiedy miłość nasza osłabła, nie wystarczy nam najszersze łoże. Kiedy naród w swojej młodości jest ściśle zespolony z Bogiem, wtedy obu im wystarczy najmniejszy skrawek przestrzeni. Naród jest pospołu z Bogiem w swoim domu, pod swoim drzewem, obok swojej studni. W miarę upływu czasu łączność z Bogiem maleje. Bóg staje się coraz wyższy i szerszy, a wtedy nie wystarczy im już cały świat. Przed laty, podczas wędrowania przez pustynię, kiedy żydowski naród był jeszcze młody, kiedy dopiero co zespolił się z Bogiem, Ten spotykał się z nim i przemawiał do niego z ciasnej Szafy Przymierza. Potem, kiedy naród rozrósł się i rozmnożył, jego król Salomon zbudował dla Boga wielką Świątynię. I znacznie już później prorok Izajasz w imieniu Boga powiedział:
Kiedyś rzymski cesarz powiedział do rabiego Jehoszui ben Chaniny:
— Chętnie na własne oczy zobaczyłbym waszego Boga.
— Nie jest to możliwe — odpowiedział rabi Jehoszua.
— A jednak nie odstąpię od mego zamiaru — uparł się cesarz.
Rabi Jehoszua wziął go wtedy za rękę, wyprowadził go na dwór i postawił twarzą do gorejącego lipcowego słońca.
— A teraz — powiedział do cesarza — popatrz! Tylko dobrze się wpatruj.
— Nie mogę — zawołał cesarz.
— Skoro nie możesz patrzeć na słońce, które jest tylko jednym z tworów służących Bogu, to jak możesz zobaczyć Jego samego?
W jakiś czas później cesarz znowu zagadnął rabiego Jehoszuę ben Chaninę:
— Chętnie wydałbym obiad dla waszego Boga.
— To niemożliwe — odpowiedział rabi Jehoszua.
— A to dlaczego?
— Bo towarzyszy Mu bardzo liczna gwardia.
— Nie szkodzi.
— Skoro się tak uparłeś, to szykuj obiad nad rzeką Rabuta. Jest tam bardzo duży plac.
Przez sześć miesięcy letnich cesarz pilnie czynił przygotowania do obiadu. I oto skończyło się lato i powiał pierwszy jesienny wiatr i zmiótł do rzeki wszystko, co staraniem cesarza przygotowano na brzegu.
Cesarz jednak nie zrezygnował ze swego zamiaru. W ciągu sześciu zimowych miesięcy zmobilizował wielu robotników do pracy nad przygotowaniem uczty dla żydowskiego Boga. Nie zdążył. Oto bowiem nastąpiła wiosna. Zaczęły się wczesne wiosenne deszcze, które zmyły wszystko, co stało na brzegu. Przygnębiony niepowodzeniem cesarz zapytał rabiego Jehoszuę:
— Wytłumacz mi, co to ma znaczyć?
— Widzisz, te wiatry i deszcze to tylko przednie straże boskiej gwardii.
— Jeśli tak się rzecz ma, to rzeczywiście z obiadu dla waszego Boga nic nie będzie.
— Co mam powiedzieć Żydom — zapytał Mojżesz Boga — kiedy zapytają mnie, jak brzmi Twoje Imię?
Zadając to pytanie, Mojżesz sam chciał dotrzeć do tajemnicy skrywającej Imię Boga.
Na to pytanie Bóg odpowiedział:
— „Jestem, który jestem”. Chcesz poznać moje Imię?
Rabi Aba bar Mamai wyjaśnia odpowiedź Boga w taki sposób:
— Nazywajcie mnie na podstawie dokonanych przeze mnie czynów: Czasem nazywam się El Szaddaj — Bóg Wszechmocny, czasem Bóg Zastępów, a czasem jestem Elohim lub Jahwe. Nazywają mnie Elohim, kiedy wiedzą we mnie Elohim, kiedy widzą we mnie surowego sędziego świata. Nazywają mnie Bogiem Zastępów, kiedy widzą we mnie dowódcę wojsk i pogromcę złoczyńców. Nazywając mnie El Szaddaj, wyobrażają sobie, że jestem cierpliwy i tolerancyjny wobec grzeszników, Bogiem władającym nad samym sobą. Jako Jahwe jestem w ich oczach Bogiem miłosiernym, pełnym litości nad światem. I wszystkie te nazwy oznaczają słowa: „Jestem, który jestem”.
„Pokaż mi, proszę, chwałę Twoją — powiedział Mojżesz do Boga. — Pokaż mi, jaką drogą prowadzisz świat”.
— To niemożliwe. Nie jesteś w stanie zrozumieć, jakimi drogami się kieruję.
II„Niebiosa opowiadają chwałę Boga”.
Miarę siły atlety określa się na podstawie ciężarów, które jest w stanie udźwignąć. Tak samo niezrównaną potęgę Boga poznajemy na podstawie wielkości i niezliczonej ilości niebieskich ciał, gwiazd i planet, które nieustannie z ogromną szybkością puszcza w ruch po sferach nieba, igrając nimi, niby zabawkami.
I w tym właśnie tkwi sens słów króla Dawida w Psalmach:
„Niebiosa opowiadają chwałę Boga”.
IIICechy i przymioty Boga są inne niż ludzkie. Człowiek na wysokim stanowisku, na szczycie drabiny społecznej, widzi tylko to, co znajduje się obok niego. Tego, co na dole, nie dostrzega. Nie widzi prostego, do niższej warstwy należącego człowieka. Bóg zaś, który jest Najwyższym ze wszystkich wysokich, patrzy ze swojej wysokości na wszystko. Dostrzega właśnie tego człowieka, który jest na samym dole społecznej drabiny. Dostrzega tego, który jest mały i poniżany. Człowiek, jeśli zostaje przez Boga ukarany, odczuwa żal, natomiast Bóg, oby był błogosławiony, jeśli zostanie przez człowieka przezwyciężony154, odczuwa zadowolenie. Przykładem tego jest historia ze złotym cielcem. Za ten grzech Bóg miał zamiar zgładzić Żydów, ale, na szczęście, jego wybraniec Mojżesz, nie bacząc na niebezpieczeństwo, przeciwstawił Mu się. W ten sposób Mojżesz zwyciężył i mimo to nie przestał być wybrańcem Boga. Człowiek, jeśli ktoś go rozgniewa, gotów jest mścić się. Bóg tak nie reaguje. Przeklął węża: „Na brzuchu będziesz się czołgał i proch będziesz jadł, po wszystkie dni życia swego”. Tak więc wąż ma co jeść zarówno na strychu, jak też w piwnicy. Chama, syna Kanaana przeklął: „Niech będzie przeklęty Kanaan, niech będzie najniższym sługą braci swoich!”. Ma więc zapewnione jedzenie i picie ze stołu swego pana. Przeklął ziemię, a ta jest żywicielką całego świata.
— Bóg — powiada rabi Elazar — nawet w gniewie nie zapomina omiłosierdziu.
Dzieło stworzone przez człowieka żyje dłużej od niego, Bóg zaś przeżywa wszystkie Swoje stworzenia. Człowiek potrafi wyrzeźbić coś lub namalować obraz, ale nie jest w stanie tchnąć duszy w swe dzieła. Bóg zaś tworzy obraz i obdarza go duszą.
Człowiek potrafi sztancą wybić mnóstwo monet i wszystkie przez to są do siebie podobne. Bóg, choć kształtuje wszystkich ludzi według „sztancy” Adama, to jednak każdy człowiek ma swoją twarz, niepodobną do innych.
Człowiek siedzi wewnątrz domu, a jego słudzy strzegą go od zewnątrz. Z Bogiem jest tak: Jego słudzy siedzą wewnątrz, a On strzeże ich z zewnątrz. Jest bowiem powiedziane: „Pan stróżem twoim, Pan cieniem twoim po prawicy twojej”.
IVW imieniu rabiego Szymona ben Jochaja powiadają:
— Jaki jest sens zawarty w wersecie: „Albowiem ja, Bóg, miłuję sprawiedliwość i nie znoszę całopalnej ofiary pochodzącej z rabunku”.
Podobnie rzecz się ma z królem, który, przejeżdżając obok urzędu celnego, nakazał sługom uiścić należną opłatę.
Zdumieni słudzy zapytali go:
— Wielmożny panie, przecież wszystkie urzędy celne należą do ciebie. Dlaczego więc chcesz płacić za to, co jest twoje?
Król na to odrzekł:
— Czynię to, aby wszyscy bez wyjątku przejeżdżający tędy brali ze mnie przykład. Żeby nikt nie okradł urzędu celnego z należnej mu opłaty.
Tak samo powiada Bóg:
— Jeśli nie będą dla mnie kraść to i dla siebie nie będą kradli.
VRabi Jachanan powiada:
— Gdzie tylko jest mowa o wszechmocy Boga, tam zaraz podkreśla się Jego skromność i przystępność. Powtarzane jest to niejednokrotnie zarówno w Pięcioksięgu, jak i w Księgach proroków i Pismach.
„Bóg jest ponad wszystkimi” napisane jest Pięcioksięgu.
Zaraz po tym dodane jest: „On się wstawia za sierotą i wdową”.
„Tako rzecze Bóg — powiada prorok — na wysokościach i w świętości spoczywam”. I zaraz jest dodane: „Jest także przy człowieku, który jest przygnębiony i poniżony”.
„Chwalcie Tego, który jeździ po szerokich niebiosach” — napisane jest w Psalmach — i zaraz dodane jest: „Ojciec sierot i sędzia wdów”.
Hiob, skarżąc się przed Bogiem, powiedział:
— Panie świata, dlaczego zadałeś mi tak wiele ran i to za nic? Czym wobec Ciebie zgrzeszyłem? Czy aby czasem nie popełniłeś drobnej jak włos omyłki, biorąc mnie, oddanego Ci i wiernego Hioba, za jakiegoś wrogiego Ci Hioba?155
— Głupcze — odpowiedział Bóg — stworzyłem bardzo dużo włosów na głowie człowieka i dla każdego włosa oddzielny rowek, żeby dwa włosy nie ssały z jednego rowka. Gdyby tak się stało, byłoby to szkodliwe dla oczu. Skoro więc jeden rowek nie może być zamieniony w drugi rowek, to jednego Hioba nie zamieniłem w drugiego Hioba.
Kto przydzielił rowy opadom deszczów, żeby woda miała gdzie spłynąć? Stworzyłem wiele kropel w chmurach i każdej kropli przydzieliłem oddzielny pojemniczek, żeby dwie krople nie wypłynęły razem z jednego pojemniczka.
Gdyby było inaczej, to wierzchnia warstwa ziemi zostałaby zmyta i nic już by na niej nie rosło. Skoro więc nie pomyliłem jednej kropli z drugą, jak mógłbym pomylić jednego Hioba z drugim? „I drogę dla piorunów stworzyłem w chmurach”. Dużo piorunów stworzyłem w chmurach. I dla każdego pioruna stworzyłem oddzielną ścieżkę, tak żeby dwa pioruny nie wyłoniły się z jednej ścieżki. Gdyby tak się stało, świat uległby zagładzie. Skoro więc piorun z piorunem się nie zamienia, Hiob nie zamieni się w innego Hioba.
Czy znasz porę, kiedy kozice skalne rodzą?
Rodząca kozica strasznie cierpi. Z powodu bólu traci macierzyńskie uczucia do własnych dzieci. Kiedy czuje, że ma urodzić, wspina się na wysoką skałę, żeby urodzona kózka spadła w przepaść i zginęła. Wtedy ja wysyłam orła, który w locie chwyta spadającą kózkę, sadza ją na skrzydła, przylatuje do matki-kozicy i kładzie ją u jej stóp. I gdyby orzeł przyleciał o sekundę wcześniej lub o sekundę później kózka niechybnie by zginęła. Jeśli więc nie zamieniam jednej sekundy na drugą, to jak Hiob mógłby się zamienić w innego Hioba?
— Biada tym — powiada prorok Izajasz — którzy ukrywając przed Bogiem swoje myśli i po ciemku dokonując swoich czynów, myślą: „Kto mnie widzi? Kto o tym wie?”. To tak, jakby architekt wybudował miasto według swego planu. Zbudował domy, rowy i piwnice. Po jakimś czasie zaczął ściągać należności za czynsz od mieszkańców. Ci wtedy zaczęli chować swoje mienie w tajnych zakamarkach i piwnicach. Powiada do nich architekt: „Głupcy, przecież wszystkie wasze tajne skrytki zostały zbudowane według mego planu. Czy sądzicie, że zdołacie ukryć przede mną wasze mienie?”. Bóg jest architektem ciała człowieka. Zna wszystkie jego członki. Jest twórcą całego świata. Czy można więc ukryć przed Nim myśli i czyny?
II„Ty, Boże, jesteś naszym światłem” — powiada poeta w Psalmach.
— Oko — rzecze rabi Jochanan — jest całe białe i przezroczyste. Tylko w środku źrenica jest ciemna i zamknięta. Skoro tak jest, to czym właściwie człowiek patrzy i widzi? Wydaje się, na pozór, że białkiem. W istocie jednak okazuje się, że człowiek widzi dzięki ciemnej, czarnej źrenicy. Tajemnicy światła swego oka on sam nie potrafi wyjaśnić, a ty chcesz wyjaśnić tajemnicę dróg Boga. On jest przed nami okryty głęboką ciemnią i jednocześnie jest źródłem dla całego świata.
Cesarz rzymski, który zwykł umilać sobie życie dyskusjami na temat Boga, zapytał kiedyś rabana Gamliela:
— Chwalicie swego Boga za to, że zna wszystkie gwiazdy, że je wszystkie policzył. Wielka mi rzecz! Ja też potrafię policzyć gwiazdy.
Wziął wtedy raban Gamliel sporą ilość czereśni i wrzuciwszy je do sita, zaczął nim szybko obracać.
— A teraz — zwrócił się do cesarza — policz je.
— Przestań obracać sito. Zbyt szybko się kręci.
— Ciała niebieskie kręcą się jeszcze szybciej — odpowiedział raban Gamliel.
Według innej wersji raban Gamliel miał tak odpowiedzieć cesarzowi:
— Powiedz mi, cesarzu, ile masz zębów?
Cesarz włożył palec w usta i zaczął liczyć zęby. Ponieważ trwało to długo, raban Gamliel rzekł do niego:
— Zębów w ustach nie możesz policzyć, to jak chcesz policzyć gwiazdy? Ich palcem nie dosięgniesz.
IIInnego razu cesarz, zgodnie ze swoim zwyczajem, powiedział z drwiną w głosie do rabana Gamliela:
— Wiem, czym się zajmuje w niebie wasz Bóg.
Słowa cesarza, nie pozbawione drwiny, mocno rozgniewały rabana Gamliela. W myślach szukał na nie szybkiej i stosownej odpowiedzi. Przybrawszy minę wielce zasmuconego, ciężko westchnął.
— Dlaczego wzdychasz? — zapytał cesarz.
— Przypomniałem sobie, że mój syn przebywa teraz w dalekich i nie znanych mi stronach i mocno się za nim stęskniłem. Ach, gdybyś ty, cesarzu, mógł mi go wskazać.
— Przecież nie wiem, gdzie on przebywa.
— Jak to nie wiesz? Nie wiesz, co się dzieje na ziemi, a twierdzisz, że wiesz, co się dzieje w niebie?
Cesarz Adrian po podbiciu całego niemal świata i triumfalnym powrocie do Rzymu zebrał swoich dworzan i oświadczył:
— Od dzisiaj macie mnie uznawać za Boga, ponieważ cały świat leży już u moich stóp.
— A co ze stolicą, w której mieści się Świątynia żydowskiego Boga? Jej jeszcze nie zdobyłeś — zwrócili mu uwagę śmielsi dworzanie.
Wyruszył wtedy Adrian na podbój Jerozolimy. Zburzył
Uwagi (0)