Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖
Na ten wyjątkowy zbiór składają się zwięzłe, ludowe opowieści, sagi, baśnie, legendy, przypowieści, mity, aforyzmy oraz przysłowia wybrane z Talmudu — jednej z najważniejszych ksiąg judaizmu, będącej komentarzem do Tory.
To zwięzłe formy, często odznaczające się stylem biblijnym. Celem opowieści agadycznych jest nie tylko samo opowiadanie, lecz także przedstawienie w aforystycznej formie talmudycznego kodeksu postępowania. Agady, nazywane również hagadami (hebr.: opowiadanie), to część ustnej tradycji, która na stałe weszła do europejskiego folkloru. Agady talmudyczne w przekładzie Michała Friedmana to antologia, którą docenią nie tylko jidyszyści i miłośnicy kultury żydowskiej. To także interesujący materiał źródłowy dla kulturoznawców, religioznawców i literaturoznawców.
- Autor: Autor nieznany
- Epoka: nie dotyczy
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Autor nieznany
Na to powiada Achi:
— Jeżeli policzy się należycie wszystko, co przeżył Jakub w diasporze, to z trudnością znajdzie się ten jeden dzień, w którym Jakub zażywał spokoju w cieniu Ezawa.
— Zostawcie wolne miejsce między jednym stadem a drugim — powiedział Jakub do swoich pasterzy, kiedy wyprawił ich z darami do Ezawa.
— Panie świata! Jeśli już sądzone jest — dodał — żeby moi potomkowie znosili cierpienia ze strony potomków Ezawa, niechaj te cierpienia nie zwalają się naraz, jedno po drugim. Niech będzie choć jedna godzina przerwy między nimi, żeby moje dzieci mogły odsapnąć i przyjść do siebie.
— Panie świata! — woła naród żydowski — dawnymi czasy między jedną ciemną nocą a drugą ukazywałeś nam zwykle światłość jasną. Tak kiedyś było między nocą niewoli egipskiej a nocą niewoli babilońskiej. Potem między nocą babilońską a nocą perską. Między nocą perską a nocą grecką, między grecką a rzymską. Obecnie jednak ciągnie się przed nami galut jak jedna nieprzerwana, długa, ciemna noc, bez promyka światła.
— Kto napisał megilę Taanit — jedyną księgę wspomnień, w której zanotowane są wszystkie nieszczęścia i kłopoty, jakie spadły na Żydów w okresie Drugiej Świątyni?
— Chanania ben Chizkijahu ze swymi zwolennikami, którzy odnosili się z czcią do cierpień narodu żydowskiego i dbali oto, żeby pamięć o nich nie zaginęła.
— Właściwie — powiedział rabi Szymon ben Gamaliel — to my również wiemy, jak szanować i przywiązywać wagę do cierpień narodu żydowskiego, ale co mamy robić? Gdybyśmy zaczęli spisywać wszystkie cierpienia, jakie dotykają Żydów w naszych czasach, tobyśmy nigdy nie mogli tego skończyć. Inni w tej sprawie wypowiadają się tak: „Ciało zmarłego już nie czuje tnącego je noża”.
Władze Rzymu wydały kiedyś dekret zabraniający Żydom studiowania Tory, dokonywania rytualnego obrzezania dzieci i święcenia soboty. Udał się wtedy rabi Jehuda ben Szamua z kilkoma swoimi przyjaciółmi do pewnej matrony rzymskiej, która przyjaźniła się z najznakomitszymi obywatelami miasta. Postanowili naradzić się, co powinni uczynić w zaistniałej sytuacji. Wysłuchawszy ich, matrona oświadczyła:
— Zbierzcie się wszyscy w nocy i urządźcie na ulicy miasta demonstrację. Krzyczcie wniebogłosy o waszej krzywdzie.
Posłuchali rady matrony i urządzili w nocy pochód po ulicach miasta, wznosząc okrzyki:
— Boże w niebiosach! Czy nie jesteśmy waszymi braćmi? Czy nie jesteśmy dziećmi tego samego ojca i tej samej matki? Czym różnimy się od innych narodów? Dlaczego więc zsyłacie na nas krzywdzące zarządzenia?
I stało się, że demonstracja Żydów odniosła pozytywny skutek.
Krzywdzący dekret został odwołany.
„Krzywdziciele stali się władcami” — żali się autor lamentacji nad zburzeniem Syjonu. Komentując ten werset, rabi Jochanan powiada:
— Tak już jest na świecie, że ten, który krzywdzi Żydów, staje się władcą nad władcami.
Rabi Josij powiada:
— Słowa karzące Żydów zawsze wydawały mi się trudne do pogodzenia z innymi: „Będziesz w biały, jasny dzień błąkaj się jak ślepiec w ciemnościach”. A czy ślepemu nie wszystko jedno czy dzień, czy noc?
Aż pewnego dnia zdarzył mi się taki wypadek: jest ciemno, choć oko wykol, noc. Jestem w drodze i nagle z naprzeciwka idzie ślepiec. Idzie powoli, w jednej ręce laska, w drugiej pochodnia. Mówię do niego: „Synu, po co ci pochodnia?”.
— „Jak długo — odpowiada mi ślepiec — trzymam w ręku pochodnię, zauważają mnie przechodnie i ostrzegają przed kamieniem, dziurą lub kłodą na drodze”.
Rabi Eliezer ben Azaria powiedział:
— Podejmuję się uwolnienia wszystkich Żydów od kar za grzechy popełnione od czasu zburzenia Świątyni po dziś dzień. Niech przypomnę słowa proroka, którymi określa naród żydowski w galucie: „Biedni i pijani, ale nie od wina”. Biedni i przygnębieni są Żydzi. W głowie im się kręci, pijani są nie od wina, ale od przeżywanych nieszczęść i kłopotów. A czy pijany może odpowiadać za swe czyny?
W okresie wielkiego głodu w kraju Kanaan Jakub wysłał swoich synów do Egiptu, żeby kupili zboże dla rodziny. Przed wyruszeniem w drogę tak do nich powiedział:
— Nie powinniście na siebie zwracać uwagi. Nie pokazujcie po sobie, kiedy staniecie przed Ezawem czy przed Izmaelem, że jesteście syci.
Rabi Jehoszua ben Karcha opowiada:
— Pewnego dnia siedziałem z kilkoma towarzyszami pod drzewem. Nagle powiał wiatr i zaszeleściły liście na drzewie. Zerwaliśmy się z miejsca i zaczęliśmy uciekać. Ogarnął nas strach. Zawołałem: „Biada nam! To na pewno konnica wroga napada na nas”. Minęła chwila i nic się nie zdarzyło. Rozejrzeliśmy się dookoła i okazało się, że strach nasz był daremny. Nikogo nie było. Wróciliśmy na miejsce pod drzewo i rozpłakaliśmy się. Do czego to doszło?
Spełniło się na nas przekleństwo: „Przepędzi was szelest liści”.
W mieście Cyporii przyszło kiedyś Żydom przeżyć ciężkie chwile. Miasto bowiem otrzymało od centralnej władzy zarządzenie wymierzone przeciwko Żydom. Udali się więc wybrani przedstawiciele do rabiego Eliezera ben Parta, żeby zasięgnąć rady, co należy zrobić.
— Rabi — powiedzieli — otrzymaliśmy złe zarządzenia władzy, wymierzone przeciwko nam. Co mamy czynić? Może uciec z miasta?
Rabi bał się otwarcie wyrazić swoje zdanie i uciekł się do niejasnej i zawoalowanej odpowiedzi:
— Dlaczego mnie pytacie? Spytajcie lepiej naszego ojca Jakuba, naszego rabiego Mojżesza albo króla Dawida. A co jest napisane w sprawie Jakuba, kiedy Ezaw postanowił go zabić? „Uciekł Jakub”. To samo uczynił Mojżesz i tak samo postąpił król Dawid.
I tak samo radzi Żydom prorok w imieniu Boga:
„Wejdź, mój ludu do swoich pokoi, ukryj się przez krótką chwilę i czekaj, aż gniew mój przeminie”. Widzisz, że nadciąga zły czas, nie sprzeciwiaj mu się, zejdź mu z drogi, aż przejdzie i przeminie.
Weźcie przykład ze mnie: nawet Ja, Wszechmogący, ustępuję mu niekiedy drogi. Tak jak piewca w elegii powiedział w czasie zburzenia Świątyni: „Bóg powstrzymał i cofnął prawą rękę”.
Rabi Pinchas opowiada:
— Pokłóciły się kiedyś dwie pijane ladacznice z Askalonu. Zaczęły się obrzucać przekleństwami. W porywie złości jedna zawołała:
— Zejdź mi z drogi, ty taka owaka, ty Żydowico!
Po jakimś czasie pogodziły się. Ladacznica, która nazwana została Żydowicą, powiedziała do tej drugiej: „Wybaczam ci wszystkie obelgi, ale jednej nigdy ci nie wybaczę. Tej, że nazwałaś mnie Żydowicą”.
Na to uskarża się autor Trenów:
Za każdym razem, kiedy tylko Bóg przypomni sobie o cierpieniu Żydów wśród narodów świata, zaczyna płakać. Z oczu Jego wypływają wtedy dwie łzy, które spływają do morza. Odgłos wpadających do morza łez słychać ze wszystkich krańców świata. I odgłos ten powoduje trzęsienie ziemi.
Inni znów powiadają, że Bóg wydaje wtedy lwi pomruk, od którego wszystkie światy zaczynają drżeć. Tak powiada prorok:
Pewien Rzymianin zapytał rabiego Akiwę:
— Skąd i jak powstają trzęsienia ziemi?
— Kiedy Bóg — odpowiedział rabi Akiwa — widzi, jak obce świątynie wznoszą się dumnie i pysznie i zasiadające w nich narody nie wiedzą, co to jest troska lub niepokój, a jednocześnie Jego Świątynia leży w gruzach, a naród żydowski jest prześladowany, Bóg nie może się powstrzymać od wydania drżącego pomruku. I od tego pomruku zaczynają drżeć i niebo, i ziemia.
IIIRabi Josij opowiada:
— Pewnego razu podczas spaceru w Jerozolimie wstąpiłem do jednej z licznych świętych ruin miasta, żeby odmówić modlitwę. Tuż przy drzwiach prowadzących do zrujnowanego budynku stał prorok Eliasz. Czekał, aż skończę modlitwę.
Ledwom ją skończył, prorok przywitał mnie słowami: „Szalom alejchem, rabi”.
— Alejchem szalom — odpowiedziałem. — Pokój tobie, memu rabiemu i nauczycielowi.
— Synu mój — zapytał mnie Eliasz — po co wstąpiłeś do tych ruin?
— Żeby się pomodlić.
— Przecież mogłeś pomodlić się po drodze.
— Bałem się, że przechodnie przerwą mi modlitwę.
— Powiedz mi, synu, jaki głos tam usłyszałeś?
— Słyszałem brzmienie głosu z nieba, głosu, zwanego bat kol. Podobny był do głosu gołębicy. A mówił do mnie: „Biada mi, zburzony jest mój Dom, Spalona Moja Świątynia. I dzieci Moje rozproszone wśród narodów świata”.
Na to prorok Eliasz:
— Synu mój, uwierz mi, że był to zwyczajny wypadek. Codziennie się to powtarza. Trzy bat kol. A szczególnie słychać go wtedy, kiedy Żydzi wchodzą do bożnic i domów nauki, głośno powtarzając słowa modlitwy: „Amen, niech Jego wielkie Imię będzie pochwalone”. Wtedy Pan Bóg kiwa głową i powiada:
„Z Moim narodem jestem w nieszczęściu” — powiada psalmista w imieniu Boga. Tak samo powiada prorok: „Bóg dzieli ze swoim narodem wszystkie cierpienia”.
Kiedy Bóg objawił się Mojżeszowi w krzewie gorejącym, dał mu jakby do zrozumienia:
— Mojżeszu, czy nie czujesz, że cierpię wraz z Żydami? Zobacz, skąd do ciebie przemawiam. Spośród cierni. To znaczy, że jestem wspólnikiem Żydów w cierpieniach.
VTak powiada prorok Jeremiasz w imieniu Boga. Komentując te słowa, Raw powiedział:
— Jest takie miejsce u Boga, oby był błogosławiony. Nazywa się Mistarim — Tajemnica. Znaczy to, że do tego miejsca wchodzi Szechina i w samotności płacze.
— „Nad dumą” płacze — powiada raw Szmuel bar Icchak. — Nad dumą, która opuściła naród żydowski i przeszła do innych narodów.
— I tak samo jest już zawsze — powiada Zewadi ben Lewi — zanim Żydzi zostali wyzwoleni z Egiptu, byli oddzieleni od Szechiny i Szechina była oddzielona od Żydów.
Kiedy zostali wyzwoleni, nastąpiło między nimi zjednoczenie. Kiedy zaś Żydzi zostali wypędzeni do Babilonii, Szechina. znowu się od nich oddzieliła. Poeta z Trenów tak się skarży: „Ach, ja samotna została (Szechina)”.
Nie na próżno określają wielkich ludzi z pokolenia Ezdrasza i Nechemiasza mianem Mężowie Wielkiego Zgromadzenia. Oni bowiem przywrócili Boskiej koronie jej dawny blask. Nasz nauczyciel Mojżesz, kiedy chwalił Boga, używał określenia: Bóg Wielki, Mocny, Straszny. Jednak prorok Jeremiasz, który przeżył zburzenie Świątyni, tak mawiał: „Obce narody wdarły się do Jego Świątyni, rozwaliły jej ściany. A On? Jak można Go nazwać Strasznym?”. Dlatego w swoim pochwalnym hymnie na cześć Boga użył tylko dwu określeń: Bóg Wielki i Mocny, ale już nie Straszny. Potem Daniel, który przeżył niewolę babilońską, tak mawiał: „Obce narody gnębią Jego dzieci — to gdzie Jego Moc?” Dlatego też w pochwalnym hymnie na cześć Boga zadowolił się już tylko określeniem: Bóg Wielki, Bóg Straszny, ale już nie Mocny. Znów Mężowie Wielkiego Zgromadzenia tak powiedzieli: „Wprost przeciwnie. W tym właśnie tkwi prawdziwa Jego Moc, albowiem panuje nad sobą samym, poskramia swój gniew, żeby go zbytnim pośpiechem za wcześnie nie spuścić na złoczyńców. I na tym też polega to, że jest Straszny. Gdyby nie strach przed Bogiem, niemożliwe byłoby, żeby taki mały naród, jak Żydzi, mógł przetrwać wśród tak wielu narodów”.
IIPewnego dnia cesarz Adrian powiedział do rabiego Jehoszui:
— Jak wielka jest owieczka, która potrafi się utrzymać wśród tak wielu wilków?
— Jak wielki jest pasterz — odpowiedział rabi Jehoszua — który strzeże owieczki przed zakusami wilków. Jak rzecze prorok, mając na myśli Żydów: „Wrogowie wasi mogą wymyślać różne plany unicestwienia was, ale nic z tego nie wyjdzie”.
III„Boże nie ukarz w gniewie”, modli się Żyd do Boga, oby był błogosławiony, słowami poety z Psalmów.
„Jeśli masz mnie ukarać za grzechy, niechaj karze nie towarzyszy wielki gniew. Inaczej zabraknie mi sił do zniesienia jej”.
Rabi w związku z tym wersetem powiada:
— Pewien król pogniewał się na syna. W porywie złości przysiągł, że uderzy go w głowę dużym kamieniem, który leżał w jego stóp.
Kiedy ochłonął z gniewu, przyszła kolej na zastanowienie się.
— Jeśli — pomyślał — dotrzymam wierności przysiędze, syn zginie. Nie dotrzymać zaś przysięgi nie mogę. Co więc w tej sytuacji zrobić? Wpadł król na pomysł, żeby kamień rozbić na małe, malusieńkie kamyczki i każdym kamyczkiem rzucać w głowę syna. W ten sposób dotrzymując przysięgi, uratował syna od śmierci.
IVI pasterz-strażnik odpowiedział:
„Nadszedł poranek, lecz także noc. Jeżeli musicie pytać, to przyjdźcie znowu i pytajcie”.
— Nauczycielu nasz i drogowskazie — wołają do proroka Żydzi w ciemną noc niewoli. — Co nam przyniesie noc? Kiedy nadejdzie
Uwagi (0)