Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖
Na ten wyjątkowy zbiór składają się zwięzłe, ludowe opowieści, sagi, baśnie, legendy, przypowieści, mity, aforyzmy oraz przysłowia wybrane z Talmudu — jednej z najważniejszych ksiąg judaizmu, będącej komentarzem do Tory.
To zwięzłe formy, często odznaczające się stylem biblijnym. Celem opowieści agadycznych jest nie tylko samo opowiadanie, lecz także przedstawienie w aforystycznej formie talmudycznego kodeksu postępowania. Agady, nazywane również hagadami (hebr.: opowiadanie), to część ustnej tradycji, która na stałe weszła do europejskiego folkloru. Agady talmudyczne w przekładzie Michała Friedmana to antologia, którą docenią nie tylko jidyszyści i miłośnicy kultury żydowskiej. To także interesujący materiał źródłowy dla kulturoznawców, religioznawców i literaturoznawców.
- Autor: Autor nieznany
- Epoka: nie dotyczy
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Autor nieznany
Eliasz, oby był błogosławiony, opowiada:
— Pewnego razu spotkałem na drodze człowieka, który przystąpił do mnie i zaczął na mój temat dowcipkować. Raz po raz wynajdywał jakieś powiedzonka, żeby mnie ośmieszyć. Powiedziałem do niego: „Synu mój, co powiesz na Sądzie Ostatecznym, kiedy cię spytają, dlaczego nie uczyłeś się Tory?”.
— Nic trudnego — odparł zapytany — potrafię łatwo odpowiedzieć. Powiem krótko: „Bóg nie obdarzył mnie na tyle rozumem i inteligencją, żebym mógł studiować Torę”.
— Czym więc, się zajmujesz mój synu?
— Łowieniem ptaków i ryb.
— A kto użyczył ci rozumu, żebyś mógł pojąć, że ze lnu można zawiązać sieci do łowienia ptaków i ryb? Kto poddał ci pomysł, że można je sprzedać na targu z zyskiem
— Rozumu użyczył mi Bóg — odparł zapytany.
— Żeby znaleźć len, utkać go, zrobić z niego sieci i łowić w nie ptaki i ryby, Bóg użyczył ci dosyć rozumu. Dlaczego więc nie starczyło ci go, żeby studiować Torę, która jest bliska człowiekowi?
Rabi Nahorai powtarzał zwykle:
— Odstawiam na bok wszystkie zawody i profesje tego świata i uczę mego syna tylko Tory. Z jej owoców korzysta bowiem człowiek na tym świecie, a z jej ziarna na tamtym świecie. Jeśli chodzi o inne zawody, to rzecz się ma zgoła inaczej. Jeśli człowiek nie potrafi wykonywać swojego zawodu z powodu choroby lub zaawansowanego wieku, łatwo może umrzeć z głodu. Tora natomiast uchroni człowieka w każdej niepomyślnej sytuacji. W młodości dostarcza mu pięknych lat szczęśliwego życia, a na starość zapewnia mu spokój.
Tora to najlepszy towar. Oto, dla przykładu, mamy dwóch kupców. Jeden ma jedwab, drugi wełnę. Dokonują między sobą wymiany. I znowu każdy z nich zostaje przy jednym rodzaju towaru. Z Torą rzecz się ma zupełnie inaczej. Jeśli jeden uczony w Piśmie jest specjalistą w dziedzinie tematyki jednego traktatu, a drugi innego traktatu, to dokonawszy wymiany wiedzy, obaj stają się znawcami obu traktatów. Powiedzcie więc, czy Tora nie jest najlepszym towarem?
IIPewien uczony podróżował statkiem w towarzystwie licznych kupców. Zagadnięty przez nich, czym handluje, odpowiedział:
— Handluję towarem, który jest znacznie lepszy od towaru, którym wy handlujecie.
Odpowiedź uczonego zmusiła kupców do poważnego zastanowienia się, czym może być jego towar. Zaczęli go szukać we wszystkich zakamarkach statku. A nie znalazłszy niczego, zaczęli z niego kpić. I oto zdarzyła się rzecz straszna. Kiedy statek wypłynął na pełne morze, napadli na niego piraci. Wdarli się na pokład i ograbiwszy kupców z ich towaru, odpłynęli w dal. W najbliższym porcie okazało się, że bogaci kupcy nie mają grosza przy duszy i muszą włóczyć się po ulicach miasta o pustym żołądku.
Uczony zaś od razu skierował swoje kroki do bet ha-midraszu. Tu zaczął wygłaszać kazanie. Słuchacze w lot zrozumieli, że mają przed sobą wybitnego mędrca i okazawszy mu należyty szacunek, przydzielili mieszkanie i dostarczyli żywność oraz wszystko, czego potrzebował.
Kupcy, którzy niedawno jeszcze mocno z niego pokpiwali, przyszli teraz z prośbą, żeby się wstawił za nimi u władz miasta, bo inaczej zginą z głodu.
Nie ukrywając satysfakcji z takiego obrotu rzeczy, uczony tak do nich powiedział:
— Czy nie mówiłem wam, że mój towar jest lepszy od waszego? Wasz przepadł, a mój się ostał. Tora to najlepszy towar.
Rabi Josij ben Kasma opowiada:
— Pewnego razu spotkany na drodze mężczyzna zapytał mnie, skąd pochodzę. Odpowiedziałem, że pochodzę z miasta, w którym żyją liczni mędrcy i uczeni. Wtedy on mnie zapytał:
— Rabi, może zechciałbyś osiedlić się w naszym mieście? Ozłocimy cię i uhonorujemy najlepiej jak potrafimy.
Odpowiedziałem mu:
— Gdybyście nawet zaofiarowali mi złoto, srebro i brylanty z całego świata, to nie zamieszkałbym w miejscu, gdzie nie ma Tory.
Król Dawid powiedział kiedyś: „Milsza mi Tora z Twoich ust, niż tysiące sztuk złota i srebra”.
Kiedy człowiek schodzi z tego świata, nie towarzyszą mu ani złoto, ani srebro i ani brylanty, jeno Tora i dobre uczynki.
Torę można opanować, spełniając czterdzieści osiem warunków. Należy wnikliwie i systematycznie ją studiować, pilnie wsłuchiwać się w słowa mistrza-nauczyciela, opanowania Tory wyraźnie wymawiać każde słowo. Należy też mieć zrównoważony umysł i chłonną pamięć, umiejętność wgłębiania się w poruszone zagadnienia. Trzeba także dbać o własną godność, być pobożnym, skromnym, śmiałym i czystym. Być gotowym do obsługiwania uczonych mężów, umieć wraz z kolegami wyciągnąć odpowiednie wnioski z dyskusji naukowej, szanować prawo, dokładnie znać Pięcioksiąg i Misznę. W niewielkiej tylko mierze poświęcać czas na handel. Mało spać i minimalnie korzystać z życiowych przyjemności. Mało śmiać się i mało obcować ze światem zewnętrznym. Być wstrzemięźliwym w gniewie, dobrym dla ludzi i ufać mędrcom. Ze spokojem przyjmować na siebie cierpienia, znać swoje miejsce w każdej sytuacji i zadowalać się tym, co się posiada. Umieć postawić tamę własnym słowom i nie dziękować sobie samemu. Zyskiwać miłość ludzi, miłować Boga i kochać ludzi. Świadczyć dobre uczynki. Przyjmować ze zrozumieniem uwagi pod swoim adresem. Cenić sprawiedliwość. Nie uganiać się za zaszczytami i nie wywyższać się nad innymi z racji studiowania Tory. Nie wydawać zbyt szybko sądu w spornych kwestiach. Być przy towarzyszu, gdy znajdzie się w nieszczęściu. Zawsze osądzać go, biorąc pod uwagę jego dobre cechy, i wprowadzać go na drogę prawdy. Ze wszystkich sił dążyć do zgody i pokoju. Czerpać radość z nauki. Umieć zadawać pytania i udzielać odpowiedzi. Umieć wysłuchiwać zdania drugiego człowieka. Uczyć się samemu po to, żeby uczyć innych. Uczyć się po to, żeby działać. Pomagać nauczycielowi w wyjaśnianiu zawiłych kwestii. Przekazywać dokładnie to, co powiedział nauczyciel. Cytując jakąś myśl lub sentencję, zawsze podawać imię ich autora.
IINie pożądaj sławy i nie uganiaj się za zaszczytami. Wystarczy ci sama nauka. Nie miej ambicji zasiadywać przy stole książąt, albowiem twój stół jest ważniejszy i okazalszy, a twoja korona jest większa od ich korony, twój pracodawca zaś jest pewny i wiemy. On cię wynagrodzi za twoją pracę.
Kto na tym świecie nie wywyższa się swoją wiedzą i zachowuje skromnie, jak zwykły, przeciętny, mały człowiek, ten będzie wolny na tamtym świecie. Kto na tym świecie oddaje się w niewolę Torze, ten będzie wolny na tamtym świecie. Rabi Akiwa powiedział:
— Kto się pyszni i wywyższa z powodu swojej wiedzy, podobny jest do leżącej na drodze padliny. Każdy przechodzący obok zatyka nos i szybko od niej ucieka.
Ben Azaj powiedział:
— Kto poświęcając się Torze, zadowala się kawałkiem suchego chleba z cebulą, odziewa się byle jakim łachmanem i spędza wszystkie dni pod drzwiami uczonych, chłonąc ich słowa i narażając się na kpiny przechodniów, w końcu sam stanie się uczonym i posiądzie duchowe skarby Tory.
Rabi Jochanan powiedział:
— Torę naprawdę i na zawsze może posiąść ten, kto zachowuje się tak, jakby nic nie umiał.
„Mądrość woła głośno na ulicy”.
O tym wersecie z Przypowieści Salomona powiada Rawa:
— Ucz się po cichu w swoim pokoju, a twoja Tora sławić cię będzie na ulicach.
„Skromność jest obuwiem Tory — pobożność jej koroną”.
Rabi Jochanan ben Zakaj mawiał:
— Jeśli poświęciłeś dużo czasu na studiowanie Tory, nie chwal się tym, ponieważ do tego zostałeś stworzony.
IIIStudiowanie Tory wymaga od człowieka wielu wyrzeczeń. Musi mu wystarczyć do życia kawałek suchego chleba z solą i łyk wody do picia. Spać ma na gołej ziemi. Jednym słowem czeka go nędza i bieda. I mimo to ma się uczyć i uczyć bez przerwy. Jeśli człowiek będzie tak postępował, zazna błogiej szczęśliwości zarówno na tym, jak i na tamtym świecie.
Rabi Jonatan powiada:
— Kto wypełnia micwę studiowania Tory, godząc się na życie w biedzie, kiedyś wypełni tę micwę jako człowiek zamożny. Kto zaniedbuje Torę z powodu bogactwa, ten ją kiedyś zaniedba z powodu biedy.
Rabi Meir powiada:
— Mniej poświęcaj się interesom, a więcej nauce Tory i stawiaj każdego człowieka wyżej od siebie. Jeśli zamierzasz oddalić się od Tory, to wiedz, że czeka cię wiele trudności w życiu. Jeśli zaś pozostaniesz przy Torze, czeka cię wiele nagród.
IV„Tora nie jest w niebie” — nie posiadają jej ci, którzy zadzierają nosa.
„Tora nie jest po tamtej stronie morza” — nie posiadają jej ci, którzy w celach handlowych podróżują statkami do dalekich krajów.
„Mieszanina rozmaitych spraw rozprasza myśli mędrca” — powiada Kohelet.
Jeśli uczony zajmuje się naraz wieloma kwestiami, jego mądrość ulega zmąceniu. Jeśli zajmuje się publicznymi sprawami, zapomina o własnym kształceniu się.
Rabi Jehoszua ben Lewi opowiada:
— Sześćdziesięciu halach tyczących jednej kwestii nauczył mnie rabi Jehuda ben Padia, ale w mojej pamięci zachowała się tylko jedna halacha, ponieważ zajmowałem się publicznymi sprawami.
VRabi Szymon bar Jochaj powiada:
— Tora to jeden z darów, które człowiek dostaje tylko poprzez cierpienia. Tak bowiem rzekł poeta z Psalmów:
„Szczęśliwy jest człowiek, którego Ty, Boże, karasz i swoją Torą go oświecasz”.
Cierpienia, które nie przeszkadzają człowiekowi w nauce, nazywają się cierpieniami z miłości.
Rabi Bisna powiada:
— Nie ma na świecie człowieka, który by nie cierpiał. Jeden nie śpi z powodu bólu zębów, drugi dlatego, że studiuje Torę. Ten czuwa i ten czuwa, ale szczęśliwy jest ten, który czuwa z powodu Tory.
VIZ powodu Tory człowiek musi czasem być okrutny w stosunku do własnej żony i dzieci.
Kiedy rabi Ada bar Matana opuścił dom, żeby udać się na studia Tory żona go zapytała:
— Co pocznę z dziećmi bez ciebie? Kto je będzie karmił?
Odpowiedział jej:
— Cóż to? Czy nie ma już oczeretu nad rzeką?
VIIPowiada rabi Icchak:
— Jeśli ktoś ci powie, że starał się usilnie, ale nie potrafił osiągnąć zamierzonego celu — nie wierz mu. Jeśli natomiast powie ci, że starał się i cel swój osiągnął — uwierz mu!
VIIIRabi Eliezer zwykł mawiać:
— Gdyby wszystkie morza były wypełnione atramentem, wszystkie łodygi oczeretu były piórami, niebo i ziemia pergaminem, wszyscy zaś ludzie byli pisarzami, nie wystarczyłoby to do zapisania całej Tory, którą sobie przyswoiłem. A przecież zaczerpnąłem z niej nie więcej, niż zanurzony w morzu pędzel potrafi wydobyć z niego wody.
Rabi Akiwa powiada:
— Nie czuję się na siłach dorównać wiedzą moim nauczycielom. Oni przecież znacznie więcej ode mnie uszczknęli z Tory. Ja prawie nic. Tak jak nie da się uszczknąć z etrogu zapachu, kiedy się go wącha; tak jak nie da się uszczknąć wody ze źródła, albo światła, kiedy zapala się jedną świecę od drugiej.
IXBen Azaj wygłaszał kiedyś kazanie z takim zapałem, że wokół niego zapłonął ogień. Kiedy opowiedziano to rabiemu Akiwie, ten poszedł do niego i tak powiedział:
— Słyszałem, żeś wygłosił kazanie, podczas którego rozgorzał wokół ciebie płomień. Czy to prawda?
— Tak, to prawda.
— Czyś ty czasem zbytnio nie wgłębił się w treść Merkawy134?
— Nie. Nanizałem tylko jedne słowa z Pięcioksiągu na drugie. Następnie przeszedłem do Ksiąg prorockich i od nich do Pism. Wtedy słowa moje nabrały całkiem nowego blasku. Były tak świeże, jakby dopiero co zostały nadane na górze Synaj. A czy na górze Synaj słowa Tory nie zostały przekazane światu poprzez ogień?
Rabi Chanina ben Chakinai oraz rabi Szymon ben Jochaj udali się do rabiego Akiwy w Bnej Barak, żeby studiować Torę. Spędzili w Bnej Barak na nauce trzynaście lat. Rabi Szymon ben Jochaj, który bardzo tęsknił za rodzinnym domem, często wysyłał umyślnego, żeby się dowiedzieć, co słychać w rodzinie. W przeciwieństwie do niego rabi Chanina tak nie postępował.
Pewnego dnia żona rabiego Chaniny przekazała mężowi przez umyślnego polecenie tej treści:
— Najwyższy czas, żebyś wrócił do domu. Twoja córka jest już dorosłą panną i należy ją wydać za mąż.
Rabi Chanina ben Chakinai, uzyskawszy pozwolenie rabiego Akiwy, udał się do domu. Ku swemu wielkiemu zdziwieniu stwierdził, że podczas jego nieobecności miasto się rozrosło. Powstały nowe ulice, które tak zmieniły zapamiętany obraz miasta, że nie był w stanie trafić do swego domu. Przepełniony smutkiem i goryczą usiadł na brzegu rzeki, by zebrać myśli. Tu zobaczył grupkę kobiet, które czerpały wodę z rzeki do dzbanów. W pewnej chwili usłyszał, że jedna z kobiet odezwała się do drugiej:
— Córko Chaniny, nabierz wody do dzbana i chodźmy stąd!
— Jeśli pójdę za nimi — pomyślał Chanina — na pewno trafię do domu.
Jak pomyślał, tak też uczynił. Kiedy wszedł za córką do swego mieszkania, zobaczył żonę pochyloną nad stołem i przesiewającą mąkę przez sito. Na widok męża, który nagle się pojawił, zemdlała. Chanina podniósł wtedy oczy ku niebu i zawołał:
— Biedna moja żono, czy to ma być zapłata za tyle lat cierpień? Boże miłosierny, zlituj się nade mną!
Ikobieta natychmiast odzyskała przytomność.
IIRabi Chama bar Bisa wyruszył w świat, żeby studiować Torę. Spędził dwanaście lat na nauce w bet ha-midraszu, po czym wrócił do swego rodzinnego miasta. Kiedy stanął u jego bram, powiedział do siebie:
— Nie postąpię tak, jak rabi Chanina.
Uwagi (0)