Darmowe ebooki » Tragedia » Balladyna - Juliusz Słowacki (biblioteka online za darmo TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Balladyna - Juliusz Słowacki (biblioteka online za darmo TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki



1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ... 17
Idź do strony:
przyjęci. 
Właśnie dziś jakiś prostak bez pamięci 
Wdzierał się tutaj, kazałem go psami 
Poszczwać za wrota... Śmiałek nad śmiałkami, 
Psom odszczekiwał ciągle, że znał ciebie, 
A w takich ustach to bluźnierstwo srogie. 
  BALLADYNA
Któż by to mógł być? 
  KOSTRYN
Ktoś z tych, co po chlebie 
Pańskim się włóczą, i szaty ubogie 
Łatają nitką wyskubaną z płaszcza 
Panów, gdy nadto blisko przypuszczają 
Taką hołotę... wyszczekana paszcza. 
O! ty go nie znasz... twe usta nie mają 
Zgłosek na takie imię — jakiś gbura — 
Grabiec... 
  BALLADYNA
Co? Grabiec? Tego chłopstwa chmura 
To jak szarańcza. 
  KOSTRYN
Przebacz im, grabini. 
Królowa kwiatów na próżno obwini 
Chłopianki ułów, że koło niej brzęczą. 
Albo się obwiń niewidzialną tęczą 
Przed ludzi okiem; albo znoś cierpliwie 
Nasze wejrzenia... 
  BALLADYNA
O! ty, syn książęcy, 
Mieszasz się próżno z tymi, co na niwie 
Wiejskiej wyrośli... z tysiąca tysięcy 
Możesz być pierwszym, byleś tajemnicy 
Umiał dochować. 
 
Kostryn przyklęka i całuje kraj szaty.
Chodźmy do skarbnicy 
Zaczerpnąć nieco złota, aby godnie 
Gości przyjmować... 
  KOSTRYN
Poniosę pochodnie. 
 
Kostryn poprzedza z pochodniami Balladynę — wychodzą. SCENA III
Las przed chatą pustelnika.
Kirkor zbrojny. — Pustelnik z koroną w ręku. PUSTELNIK
Kirkorze, oto złocista korona. 
Więc może kiedyś za twoją pomocą 
Wróci na Gnezno i nie zakrwawiona 
Błyśnie ludowi. 
  KIRKOR
Widzisz, jak ją złocą 
Promienie słońca; dobra wróżba. 
  PUSTELNIK
Boże, 
Świeć naszej sprawie... Dam ci jedną radę. 
Młodziutką żonę pojąłeś, Kirkorze? 
  KIRKOR
Pełna prostoty, spokojny odjadę. 
  PUSTELNIK
Wtenczas w kobiecie całą ufność kładę, 
Jeżeli wolna od wad matki Ewy. 
Doświadcz ją. Poszlij zapieczętowaną 
Skrzynię58 małżonce i srogimi gniewy 
Zagroź, jeżeli znajdziesz rozłamaną 
Pieczęć małżeńską. 
 
wynosi żelazną skrzynką KIRKOR
Dobrze, niech tak będzie. 
To moja pieczęć, dwie złote żołędzie 
W paszczy dzikowej. Pójdź sam, wierny sługo. 
 
Wchodzi Sługa.
Zanieś to żonie, a jakkolwiek długo 
Będę się bawił, niechaj nie otwiera, 
Bo ja tak każę. 
 
Sługa odchodzi.
Ona taka szczera! 
Ach ty mi szczęścia pokazałeś drogę, 
Czynami tylko zawdzięczyć ci mogę. 
Żegnaj mi, starcze... Królem cię powitam. 
  PUSTELNIK
Na twoim czole już zwycięstwo czytam. 
  KIRKOR
Na koń, rycerze! 
 
Odchodzi Kirkor. — Słychać tętent oddalających się koni. PUSTELNIK
Czemu się ten rycerz 
Dwudziestą laty pierwej nie urodził?... 
Byłem na tronie, to kraj cały płodził 
Same poczwary; jak niezdatny snycerz, 
Który w kamieniach szuka ludzkiej twarzy 
I czyni ludziom podobne kamienie, 
Ale bez duszy... Czyliż przyrodzenie, 
Nim stworzy, długo o stworzeniu marzy, 
Długo próbuje, naprzód tworząc karcze, 
A potem ludzi jak Kirkor. 
 
Wchodzi Filon — fantastycznie ubrany. FILON
O! starcze! 
Gdzie jest kochanka moja? 
  PUSTELNIK
Nie ożyła. 
  FILON
Ach to mi pokaż, gdzie leży mogiła 
Serca mojego?... Niechaj widzę, jakie 
Kwiaty wyrosły z posianej nadziei. 
Blade być muszą... 
  PUSTELNIK
O! wieczna płacznico! 
Czemu bezczynny błądzisz w leśnej kniei? 
Biegnij z Kirkorem, twoje złote włosy 
Odziej żelazną rycerza przyłbicą; 
I na tę szalę, która ludzkie losy 
Waży na ziemi, rzuć ziarko makowe 
Twojego życia... może los przeważy. 
  FILON
Gdzie jej mogiła?... gdzie? 
  PUSTELNIK
Gliny surowe 
Pierś już wyjadły, a po białej twarzy 
Robactwo łazi... 
  FILON
O nie! ona w ziemi 
Jako rzek nimfa, na glinianym dzbanku 
Dłonią oparta, dzban malinowemi 
Leje gwiazdami i w różowym wianku 
Trzyma zaklętą na malin ruczajek 
Białą jej postać... zbudzić się nie może; 
Oczki, aż listkiem niezapominajek 
Z grobu wyrosną, w rubinowe zorze 
Mogiły patrzą gwiazdami błękitu. 
W grobie się błyszczy. 
  PUSTELNIK
W grobie tyle świtu, 
Co nad kołyską marzeń. 
  FILON
A cień blady 
Nieraz tam błądzi, gdzie zwieszone smutnie 
Nad grobowcami brzozy, jako lutnie 
Od słowikowej trącane gromady, 
Płaczą i szumią listkowymi struny. 
Nieraz ją srebrne uplączą piołuny, 
Nieraz rozkwitły zatrzyma bławatek; 
Nieraz jak dziecko staje — i westchnieniem 
Zdmucha cykorii opuszony kwiatek. 
Ciało jej leży pod zimnym kamieniem; 
Duch na promykach księżycowych pływa 
I nieraz płocho te kwiatki obrywa, 
Co każdym listkiem liczą szczęścia chwile. 
Ach powiedz, starcze... więc ludzie w mogile 
Marzą o szczęściu?... 
  PUSTELNIK
Umrzyj, to się dowiesz. 
A jeśli wrócisz z grobu, to opowiesz 
O tych marzeniach sumnieniom zbrodniarzy; 
A może będą spali cicho w łożu... 
  FILON
Pójdę... i stanę na leśnym rozdrożu. 
Jeżeli jaka jaszczurka zielona 
Pobiegnie w prawo, to w grobie się marzy... 
Jeśli na lewo... to człowiek — nic — kona 
I nie śni... 
 
Odchodzi Filon. PUSTELNIK
Ileż rodzajów nędzarzy   
Na biednym świecie — ziemia, to szalona 
Matka szalonych — któż to znowu? 
  BALLADYNA
wbiega prędko
Kto ty? 
  BALLADYNA
Pani z bliskiego zamku. 
  PUSTELNIK
Czego żądasz? 
  BALLADYNA
Wiem, że znasz ziółek lekarskie przymioty, 
Że leczysz rany. 
  PUSTELNIK
Zdrowo mi wyglądasz. 
Pokaż zranione miejsce. 
  BALLADYNA
Starcze! 
  PUSTELNIK
Lekarz 
Powinien widzieć... 
  BALLADYNA
Czy ty mi przyrzekasz 
Wyleczyć? 
  PUSTELNIK
Pokaż tę ranę! 
  BALLADYNA
Na czole. 
Patrz! ha... co? 
  PUSTELNIK
Niby miesiąc w mglistym kole 
Krwi... twoja rana... czerwona i sina. 
Powiedz mi, jaka, jaka straszna wina 
Przyczyną? 
  BALLADYNA
Żadna. 
  PUSTELNIK
Lekarz musi wiedzieć 
Wprzód, nim wyleczy. 
  BALLADYNA
Czerwona malina 
Splamiła czoło. 
  PUSTELNIK
Musisz mi powiedzieć, 
Kiedy to było? 
  BALLADYNA
Wczora. 
  PUSTELNIK
Wczora rano? 
  BALLADYNA
Tak. 
  PUSTELNIK
Daj mi ręką posłuchać uderzeń 
Twojego serca. — Czy pod zapłakaną 
Wierzbą nie rosły maliny? Mów śmiało; 
Żądam od ciebie spowiedniczych zwierzeń. 
Czy ta malina była kiedyś białą? 
A tyś ją może sama sczerwieniła? 
Przyłóż do serca tę, co cię zraniła, 
Malinę... 
 
odpycha ją gwałtownie
Biada tobie! serce twoje 
Wydało... 
  BALLADYNA
Starcze! 
  PUSTELNIK
Tyś siostrę zabiła!   
  BALLADYNA
Nie — nie — masz złoto — jeszcze tyle troje 
Przyniosę... 
  PUSTELNIK
Słuchaj! za co płacisz? 
  BALLADYNA
Nie wiem... 
  PUSTELNIK
Ta rana ciebie piekielnym zarzewiem 
Pali... ha?... 
  BALLADYNA
Pali... 
  PUSTELNIK
I spałaś dziś? 
  BALLADYNA
Spałam. 
  PUSTELNIK
Z tą raną?... 
  BALLADYNA
Starcze, ja nic nie wyznałam. 
  PUSTELNIK
Nic! o przeklęta! a za coś płaciła? 
  BALLADYNA
Za twoje leki. 
  PUSTELNIK
Bogdaj rana gniła, 
Aż cienie śmierci na całą twarz padną; 
A moje zioła piekłu nie ukradną i bólu... 
  BALLADYNA
Starcze biada tobie! 
  PUSTELNIK
z ironią
Co ty mi grozisz, kiedy ja chorobie 
Obmyślam leki? czary piekieł trudzę, 
Aby tę ranę zmazać z twego czoła. 
Chcesz? siostrę twoją umarłą obudzę. 
  BALLADYNA
Obudzisz? 
  PUSTELNIK
Siostra niech siostry zawoła!   
Umarła wstanie i tę ranę zmaże. 
Chcesz? 
  BALLADYNA
Gdybym miała trzy wybladłe twarze, 
Na każdej twarzy trzy 
Straszniejsze plamy, 
Wolę je nosić aż do Boga sądu, 
Niż... 
  PUSTELNIK
Milcz, zbrodniarko! teraz my się znamy 
Do głębi serca... Niechaj z tego trądu 
Lęgną się w mózgu gryzące robaki, 
W sumnieniu węże; niech kąsają wiecznie, 
Aż umrzesz wewnątrz, a zgniłymi znaki 
Okryta, chodzić będziesz jako żywe 
Trupy... precz! precz! precz! ty musisz koniecznie 
Czekać, co Boga sądy sprawiedliwe 
Uczynią z tobą... A coś okropnego 
Bóg już przeznaczył, może jutro spełni. 
Może odmówi chleba powszednego, 
Może ci włosy kołtunami zwełni, 
Potem zabije nie wyspowiadaną 
Ogniem niebieskim... Biada! jutro rano 
Na murach zamku ujrzysz Boga palec. 
Ty jesteś jako zjadliwy padalec, 
A jeszcze gorszą plamę masz wyrytą 
Na twoim sercu niż na twoim czole. 
Co... czyś ty martwa?... Obudź się, kobieto... 
Obudź się... słuchaj. 
  BALLADYNA
jak ze snu
Co to? ha! wyrzekłeś, 
Że siostra moja zbudzi się?... ja wolę 
Umrzeć. — Dlaczego ty się, starcze, wściekłeś? 
Biada ci! Biada! 
 
ucieka PUSTELNIK
sam
W smutnej lasów ciszy   
Zbrodnia jak dzięcioł w drzewa bije suche; 
A cięcie noża daje takie głuche; 
Echo jak topor kata, kiedy rąbie 
Głowy na pniaku. Bóg to wszystko słyszy, 
Wszystko zamyka w tej okropnej trąbie, 
Co kiedyś będzie na sąd wołać ludzi. 
 
Słychać śmiech w lesie.
Wszelki duch! W lesie śmieją się szatani! 
Wiedźma goplańska z diablików orszakiem 
Śmieszy ponure dęby, a z płaczących 
Brzóz się najgrawa59. 
 
Słychać odgłos łowów i psów łajanie.
To łowiec umarły 
Mglistymi psami mgliste pędzi tury 
Błyskawicowym wichrem oślepione. 
Pójdę... i łowy przeżegnam, niech giną 
Na wieki wieków... Lecz to nie rozsądek 
Sąsiedztwo diabłów mienić w nieprzyjaciół. 
 
Słychać dzwony podziemne.
Cóż to? zalane przed wiekami miasta 
Wołają z Gopła do Boga o litość 
Płaczem wieżowym... Może jaki krzyżyk 
Wieży sodomskiej między lilijami 
Widać na fali?... Pójdę — nie wytrzymam — 
Pójdę przeżegnać miasto potępione; 
Może spokojne pod modlitwą starca 
Snem cichym zaśnie w pogrobowej fali; 
Jak potępiony człowiek, za którego 
Dziecię się modli. 
  SCENA IV
Las jak poprzednio. — Skierka i Chochlik. CHOCHLIK
Poleciał... głupi jak wrona. 
  SKIERKA
bierze porzuconą na kamieniu koronę
Patrz, oto starca korona. 
Niechaj na włosach Goplany 
Od księżycowych promyków 
Błyska jak wianek ogników 
Związany włosem i wlany 
W gniazdeczko złotych warkoczy. 
  CHOCHLIK
Patrz, nasza pani tu kroczy. 
 
Grabiec i Goplana wchodzą na scenę. GRABIEC
Moja najmilsza wiedźmo, deszczowa panienko, 
Tobie jezioro łożem, a chmura sukienką; 
Gdy po lesie przechodzisz, każdy kwiat i drzewo 
Wołać by cię powinien: „Chodź, panno ulewo!” 
Oraczowi by ciebie mieć nad suchą niwą. 
A gdybym ja był kwiatkiem, gorczycą, pokrzywą 
Albo rumiankiem, wtenczas wieczną tobie miłość 
Przysiągłbym i w małżeńską wstąpiłbym zażyłość. 
Ale ja na nieszczęście nie kwiat ani ziele; 
Człowiek mięsny, panienko; a moje piszczele 
Skórę wychudłą podrą jak ostre nożyce, 
Jeśli je mgłą napoję, gwiazdami nasycę. 
Więc kłaniam uniżenie. 
  GOPLANA
O! biada mi, biada! 
Dziś moja róża na pieńku opada, 
Dziś jakiś rybak otruł złotą stynkę, 
Pieszczotę moję; dziś miłą ptaszynkę, 
Co mi śpiewała nocą nad jeziorem, 
Na srebrnej brzozie, chłop zabił toporem 
I drzewo zrąbał... 
  GRABIEC
Dzisiaj mnie sowito   
Wierzbami pod zamczyskiem Kirkora obito; 
To prawdziwe nieszczęście, plecy świerzbią. — Ale 
Skoro w tym zamku biją, a karmią wspaniale, 
Gdy z odkręconych dziobków u rynien w rynsztoki 
Płynie jasna gorzałka; więc każą wyroki, 
Abym przystał na służbę do kuchni Kirkora. 
  GOPLANA
Co? zawsze do niej! do niej!... Jeszcze wczora 
Widziałeś serce tej kobiety. Miły, 
Czego zażądasz? władzy, bogactw, siły, 
Zmienionej twarzy; chociażby kamyka, 
Co sprawia cudem, że przed ludźmi znika 
Człowiek, jak widmo rozpłynione we śnie; 
Wszystko mieć będziesz. Jakże mi boleśnie 
Czarami twoje zakupować serce! — 
Chcesz–li mieć owe skrzydlate kobierce, 
Co noszą ludzi, gdzie myślą zażądać? 
O! miły, powiedz?... Czy pragniesz wyglądać 
Jako ów rycerz zjawiony na chmurze 
Szykom Lechitów? w złocie i lazurze 
Od stóp do głowy. 
  GRABIEC
Więc od stóp do głowy 
Miło by mi wyglądać jako król dzwonkowy60, 
W koronie, z jabłkiem w lewej, z berłem na prawicy. 
 
na stronie
Jak się teraz wywikła wiedźma z obietnicy? 
 
głośno
Niech mam berło, koronę, płaszcz, złote trzewiki, 
Od stopy aż do głowy, jak pan król... 
  GOPLANA
Diabliki! 
Lećcie u zorzy 
Prosić purpury, 
Pereł u róży, 
Szafiru u chmury, 
U nieba błękitu, 
A złota u świtu; 
A może gdzie zawieszona 
Na niebie tęczowa nić, 
1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ... 17
Idź do strony:

Darmowe książki «Balladyna - Juliusz Słowacki (biblioteka online za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz