Darmowe ebooki » Tragedia » Balladyna - Juliusz Słowacki (biblioteka online za darmo TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Balladyna - Juliusz Słowacki (biblioteka online za darmo TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki



1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Idź do strony:
leży, 
Tego królem obierzcie”. Lud zgodnym okrzykiem 
Przyzwolił na tę mowę, i osierocony 
Czeka, aż się ukaże król, dziedzic korony. 
  GRABIEC
na którego wszyscy patrzą
Czemu ci ludzie patrzą na mnie jak gawrony? 
  SZLACHTA
Klękajmy wszyscy przed tym ukoronowanym, 
On królem... 
  GRABIEC
Co? ja królem? gdybym nie był pjanym,   
Upiłbym się z radości. Los głupi jak rura! 
Wyskoczyłbym ze skóry, gdyby moja skóra 
Nie była teraz skórą królewską. 
  SZLACHTA
Żyj długo... 
  GRABIEC
Sto lat! Sto lat żyć będę; wziąłem skórę drugą 
Jak wąż — jak wąż, panowie, mam oko z brylanta. 
Puściłbym się po sali z grafinią kuranta74, 
Gdyby nie godność, prawda? która siedzieć każe. 
Tak się w mój tron złocisty królowaniem wrażę75, 
Że nie oderwą ludzie od tronu człowieka. 
Proszę! co za dziw! 
  BALLADYNA
do Kostryna
Słyszysz, jak burza się wścieka? 
Dzwonią deszczowe rynny. 
W tej okropnej burzy 
Słyszę głosy płaczące... 
  KOSTRYN
To krzyk nocnych stróży. 
  BALLADYNA
Nie, to są jakieś głosy inne, jęk ze świata 
Umarłych. — Lej mi wina. Wszystko tak się splata, 
Że chyba się powiesić. 
  GRABIEC
Teraz po obiedzie 
Trzeba wymyślić wesołą zabawę. 
Każcie tu wpuścić kuchenne niedźwiedzie, 
Co kręcą rożnem; niech tańczą. 
  JEDEN ZE SŁUG
Kulawe, 
Pan graf podstrzelił je... 
  GRABIEC
do Chochlika
Więc ty, ministrze, 
Weź moje berło wierzbowe i na nim 
Graj jak na dudzie — a zatykaj bystrze 
Dziurki palcami, jeśli pomysł nowy, 
Dążący prosto ku uszczęśliwieniu 
Przyszłych poddanych, wypsnie ci się z głowy 
Przez głupie wrota. Słuchajcie w milczeniu... 
Graj! 
  CHOCHLIK
Co grać, panie? 
  GRABIEC
Kładź palce na dziury, 
Te berło z mojej wykręcone skóry 
Wie, co ja lubię. 
  SKIERKA
Graj! ja do wtóru 
Zawołam echa ciemnego boru, 
Co rzecz widziały. 
 
Chochlik gra na flecie smutną pieśń wiejską, a zmieszane głosy w powietrzu poczynają śpiewać. ŚPIEW
Obie kocha pan; 
Obie wzięły dzban: 
Która więcej malin zbierze, 
Tę za żonę pan wybierze. 
Cha!... cha!... 
 
Pieśń niknie jak echo. BALLADYNA
Co to się znaczy? kto śpiewał i taką 
Pieśń skończył śmiechem? 
  KOSTRYN
Cyt... to przywidzenie! 
  BALLADYNA
Ktoś śpiewał... 
 
do Chochlika
Proszę, graj — 
 
do Kostryna na stronie
A ty, Kostrynie, 
Patrz w twarze ludzi, a jeśli dostrzeżesz, 
Z których ust wyjdzie pieśń, powiedz; obmyślę, 
Co z tym człowiekiem stanie się... 
 
do Chochlika
Dudarzu, 
Zagraj mi jeszcze wieśniaczą balladę 
I obudź echa wiszące nade mną 
W kopule sali. — Objaśnić pochodnie. 
 
Chochlik gra. ŚPIEW DUCHÓW
Tobie szatan stróż 
Włożył w rękę nóż; 
Siostra twoja rwie maliny. 
A ty? a ty? Nóż twój siny 
Poczerwieniał krwią... O!   
 
Pieśń kończy się echowymi jękami. KOSTRYN
Przestań, grafini mdleje. 
  BALLADYNA
Nie... ja żywa... 
Śpiewajcie... jeszcze. — Objaśnić pochodnie... 
 
Chochlik gra. ŚPIEW DUCHÓW
Na twej czarnej brwi, 
Niby kropla krwi. 
Kto wie, z jakiej to przyczyny? 
Od maliny? lub kaliny? 
Może... cha!... 
 
Pieśń kończy się echem. BALLADYNA
daje znak ręką
Dalej... 
  JEDEN Z PANÓW
Co znaczy takie obłąkanie   
W oczach grafini? Czy prosta piosenka, 
Którą wieśniacy przy grabionym sianie 
Nucą na fletniach, tak ją biedną nęka?... 
  BALLADYNA
Dalej!... 
  JEDEN Z PANÓW
Obudźcie tę kobietę bladą. 
Ona zasnęła i śpi z otwartymi 
Oczyma... 
  KOSTRYN
do nieruchomej Balladyny
Pani!... 
  JEDEN Z PANÓW
Rozkaż, niech ją kładą 
W gorące łoże, skościała jak drewno... 
 
Grom bije głośny... Balladyna budzi się. BALLADYNA
Co ze mną było?... Jak ja okropnymi 
Sny przerażona. 
 
do Kostryna
Słuchaj ty... ja pewno   
Gadałam we śnie. Czy we śnie gadałam? 
  KOSTRYN
Nie... 
  BALLADYNA
Bogu dzięki. Ale gdy ja spałam, 
Wyście musieli rozpowiadać głośno 
O czym okropnym? 
 
do gości
Proszę, pijcie! — widzę,   
Że lepiej zrobię usiadłszy za krosno76 
Niż przy pucharach. 
  GRABIEC
budząc się
Przepraszam, panowie. 
  BIESIADNICY
Za co? 
  GRABIEC
Przepraszam i bardzo się wstydzę, 
Że byłem zasnął. 
 
pije
Zamku pana zdrowie! 
  BIESIADNICY
Zdrowie Kirkora! 
  GRABIEC
Podściwy! podściwy! 
Zamiast panować woli jeść maliny. 
Każcie, niech jaki leśnik lub myśliwy 
Pójdzie do boru i malin przyniesie. 
  BALLADYNA
Straszne zachcenie... 
  GRABIEC
W podzamkowym lesie 
Muszą być słodkie maliny i duże, 
I smakowite, skoro Kirkor woli 
Dzban takich malin niż meszty77 papuże 
I płaszcz królewski. — Każ, niech nam podstoli 
Malin dzban poda na pokosztowanie. 
  BALLADYNA
Odwagi!... nic się gorszego nie stanie. 
Słyszałam echa grobowych rozwalin, 
Ujrzę, czy więcej prócz słów co wyrzucą 
Wzruszone groby. — Malin! dajcie malin! 
 
Pokazuje się cień biały Aliny z dzbankiem malin na głowie.
Czułam cię dawno w powietrzu — a teraz 
Widzę. — Jak błyszczą oczy twoje — biała! 
Ja się nie lękam — widzisz — ale ty się 
Nie zbliżaj do mnie... 
  PIERWSZY ZE SZLACHTY
O czym ona gada? 
  BALLADYNA
Mów ze mną przez stół. — Niech mi jaki człowiek 
Da rękę — ja się boję — 
  PIERWSZY ZE SZLACHTY
Czy słyszycie, 
Jak ząb jej dzwoni o ząb z przerażenia? 
  BALLADYNA
Idź... potępiona — odnieś, skąd przyniosłaś 
Ten dzbanek pełny czegoś, co się rusza, 
Jak to, co w grobie. — Czy powieszonego 
Na zamku wieży przed latami trupa 
Cień padł do sali i stoi na nogach 
Nie oddychając... — O! precz... widmo białe 
Zarżniętej — 
 
Cień znika. PIERWSZY ZE SZLACHTY
Jaka woń malin! czujecie? 
  DRUGI ZE SZLACHTY
Powietrze pełne malin... 
  BALLADYNA
padając
O! umieram! 
  KOSTRYN
Wody!... hej wody! Ja szaty rozdzieram, 
Lejcie tu na pierś — niech służebne wnidą78. 
 
Wchodzą kobiety.
Wynieście panią... 
 
Wynoszą Balladynę.
Raczcie wstać od stołu, 
Pochodnie gasną. Napełnia ohydą 
Ten stół splamiony, resztki chleba, wołu. 
Czy chcecie rzucać ogryzione koście 
Wzajem na siebie, jak czynią Duńczycy?... 
Proszę do komnat. — Wy stoły wynoście; 
Wy z pochodniami poprzedzajcie króla, 
Gdzie dlań usłano w pobocznej wieżycy 
Łoże puchowe. — Jutro się rozhula 
Zamek i będzie wesoły jak wczora. 
Lecz na dziś dosyć... Panowie, spać pora. 
Proszę porzucać puchary i ławy — Jak ciężko 
Lachy odpędzić od strawy 
I od napoju; wiszą by pijawki 
Na uszach dzbanka, przy muzyce czkawki. 
 
Podczas tej mowy wynoszą stoły. Grabiec wyprowadzony przez służbę z pochodniami, za nim wszyscy biesiadnicy i Kostryn wychodzi ostatni. SCENA II
Las przed celą pustelnika. Burza trwa.
Pustelnik i Kirkor. KIRKOR
Chroń się, starcze, do celi, burza tobie z głowy 
Okradnie siwe włosy. Ludzie i zdarzenia 
Kradną... złodziej płaszcz zedrze, a nędza koszulę. 
Trzeba wszystkiemu zbrojną ręką się opierać... 
Lecz smucisz się za wcześnie — bo ja ci przysięgam, 
Że zginę lub skradzioną koronę odzyskam. 
Oto choć bliski domu, mógłbym za godzinę 
Z ust żony pocałunków tysiąc wziąć na drogę 
I napić się jak ptaszek w różanym kielichu, 
Dziobiąc rosy perełki: wolę tej rozkoszy 
Zaniechać, a do Gnezna zaleciawszy nocą, 
Lud zebrać — i obwieścić wszystkiemu gminowi, 
Jakoś ty, dziedzic prawy, bezecną kradzieżą 
Dobra twego postradał. Potem zaś trębaczom 
Każę głosić po kraju i mieście, że kto się 
O tron Lachów zgłaszając pojawi na zamek 
Uwieńczony prawdziwą koroną Popielów, 
Temu ja fałsz zarzucam; takiemu na czole 
Mieczem wypiszę słowo zasłużone: złodziej... 
Módl się więc za mnie, starcze, aby mi Bóg żywy 
Dał zwyciężyć na szrankach — i czekaj z powrotem. 
  PUSTELNIK
Niech cię Bóg błogosławi. 
  KIRKOR
klaszcze
Wchodzi Żołnierz.
Wsiadać na koń! lotem 
Trzeba spieszyć do Gnezna. 
 
Rycerz wychodzi. PUSTELNIK
Słuchaj! ja ci radzę 
Wróć do zamku, odpocznij, po dalszej rozwadze 
Obaczysz, co przedsięwziąć. 
  KIRKOR
Ja, starcze, leniwy,   
Dzisiaj odrobić chcę całą pańszczyznę; 
A odrobiwszy całą, żyć szczęśliwy 
Z drogą małżonką. Całą ci ojczyznę 
Włożę na barki; a gdy będziesz dźwigał 
Rzeczy i ludzi, to ja się zakopię 
W zamku spokojny... Niechby mi dościgał 
Sad owocowy, niechbym małe chłopię, 
Dzieciątko moje, na rękach kołysał, 
O to się modlę... Ty mi zaś co roku 
Z tronu do chaty listy będziesz pisał. 
Niechaj raz na rok spadnie mi z obłoku 
Biały gołąbek i pod skrzydełkami 
Przyniesie powieść, pełną tych wielkości, 
Co budzą uśmiech i sen pod lipami 
Dają smaczniejszy... Król mi pozazdrości 
Żony i dziecka, i lipy, i chłodu, 
I snów pod lipą — i złotego miodu. — 
Żegnaj mi! żegnaj! Nim słońce zaświeci, 
Będę w stolicy. Hop! hop! na koń, dzieci! 
 
Kirkor wychodzi. Słychać tętent oddalających się. PUSTELNIK
sam
O Boże! Boże! Wolę, niech do Gnezna wraca, 
Niżby miał do tych piersi szlachetnych przycisnąć 
Krwawą swoją małżonkę. Bogdajbyś ty nigdy 
Nie znał, Kirkorze, z jakiej matki się urodzą 
Dzieci twoje. Bogdajby za pierwszą nagrodę 
Bóg uczynił cię wdowcem, nim ojcem uczyni. 
 
Słychać głos Wdowy. WDOWA
za sceną
Biedna ja! biedna! 
  PUSTELNIK
Co to za wołanie 
Tak pełne płaczu? 
  WDOWA
za sceną
O biedna ja! biedna! 
 
Wdowa wchodzi jak ślepa, szukając drogi ręką. PUSTELNIK
Jakaś kobieta, jak łachman w łachmanie, 
W noc tak okropną, ślepa, sama jedna! 
 
do Wdowy
Skąd, moja matko? 
  WDOWA
Matko? O! na Boga,   
Tak nie nazywaj, córko niegodziwa! 
Matka? psia matka! 
  PUSTELNIK
Skąd idziesz, uboga? 
  WDOWA
Ja nie uboga. — Siwa, siwa, siwa, 
Jak gołąbeczek. — Nie wiesz, co się stało?! 
Grafini, moja córka, wielka pani, 
A ja na wietrze z głową taką białą 
Mówię piorunom: „Bijcie! bijcie we mnie!” 
I nie chcą słuchać... A w zamku zebrani 
Pijaki sobie winszują wzajemnie, 
Że córka moja pije, wielka pani. — 
Czy ty rozumiesz? — Ma zamek i wieże — 
Grafini — 
  PUSTELNIK
Jak się córka twoja zowie? 
  WDOWA
Zowie się córką. Ale ja nie wierzę, 
Ażeby ona miała oczy w głowie, 
Oczy, co płaczą. — W taką zawieruchę, 
W takie pioruny, na deszcz wygnać matkę! 
Co ją karmiła, co piersi ma suche, 
Starością suche — a włos taki biały, 
Jak co świętego. 
  PUSTELNIK
Chodź pod moją chatkę, 
Ty drżysz od zimna! chodź! 
  WDOWA
I zamek cały 
Do niej należy, wielki jak pół świata... 
Widzisz!... Grafini?! 
  PUSTELNIK
Chodź!... 
  WDOWA
Tu będę czekać; 
Czy córka moja wie, gdzie twoja chata? 
A kto wie? może, jak pies zacznie szczekać 
Na jaki łachman, to wspomni o matce 
I każe szukać po świecie. — Być może! 
Wszak Bóg ma litość! 
  PUSTELNIK
Chodź! przepłaczesz w chatce 
Tę noc burzliwą, a gdy błysną zorze, 
Ja cię powiodę do wielkiego króla; 
Do nóg się rzucisz błagając o litość 
I... 
  WDOWA
Powiem — jemu:... „Ja biedna matula 
Do nóg się rzucam. 
 
klęka
Królu! złoty panie!   
Każ córce, która ma złota obfitość, 
Niechaj mnie kocha”. 
 
wstaje
A król z tronu wstanie 
I zaprowadzi mnie do serca córki. 
O! o! o! 
 
płacze
Wiesz ty, za szkaplerza sznurki   
Wieszałam się na sośnie skrzypiącej, za garło, 
Drzewo się ułamało... 
Głupia — ślepa, wybrałaś gałązkę umarłą, 
Gałązkę — córkę drzewa. — Żelazna gadzino, 
Nie zlitowałaś się ty matki wdowy? 
A
1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Idź do strony:

Darmowe książki «Balladyna - Juliusz Słowacki (biblioteka online za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz