Darmowe ebooki » Tragedia » Balladyna - Juliusz Słowacki (biblioteka online za darmo TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Balladyna - Juliusz Słowacki (biblioteka online za darmo TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki



1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Idź do strony:
class="stanza-spacer"> 
Słychać jęk z wieży. KANCLERZ
Prawda, jakiś jęk nieznany! 
  PANOWIE
zrywając się z ław
Okropność!... 
  KANCLERZ
Niech się żaden z ław nie zrywa. 
A ty, strażniku, musiałeś być pjany101 
I sam stworzyłeś wieść o czarownicy. 
  STRAŻNIK
Ja sam widziałem i lud z okolicy, 
I lud gnezneński... 
  OKRZYKI
za sceną
Niech żyje królowa! 
 
Balladyna wchodzi w królewskim ubiorze, w koronie Kostryn w zbroi. Lud... KANCLERZ
Pani! niech będzie poświęconą głowa, 
Co nam przynosi koronę Popielów. 
Witaj i panuj tak mądrze i szczodrze, 
Ażebyś z Bogiem do najświętszych celów 
Lud prowadziła. Przewiąż się na biodrze 
Szatą czystości, czoło wznieś do nieba. 
Daj łaskę winnym — daj łaknącym chleba, 
A wszystkim niechaj rządzi sprawiedliwość. 
  BALLADYNA
z tronu
Cóż mam uczynić? 
  KANCLERZ
Praw naszych gorliwość 
O dobro ludu stanowi od dawna, 
Że król, nim siądzie do pierwszego stołu, 
Nim da spoczynek strudzonemu czołu, 
Które uciska w dzień korona sławna: 
Wprzódy na ławie sądowniczej siada, 
I rozwiązuje kryminalne sprawy. 
  BALLADYNA
Niech się tak stanie, jak wasze ustawy 
Każą... 
 
Kostryn chwieje się i pada. JEDEN Z PANÓW
Co to jest? wódz blednie i pada? 
 
Balladyna przystępując do leżącego Kostryna.
Co to się znaczy... słabo ci? 
  KOSTRYN
Umieram. 
  BALLADYNA
Panie mój! drogi! 
  KOSTRYN
Precz! jędzo trująca!   
Zrzućcie ją z tronu — ja pierwszy otwieram 
Grobowiec ciemny dla ludzi tysiąca, 
Co będą żyli pod nią... 
  BALLADYNA
On w malignie... 
Wynieść go! wynieść!... ciało jego stygnie... 
Niech lekarz jaki uzdrowi go, za to 
Połową kraju zapłacę. 
  LEKARZ
Już skonał.   
 
Wynoszą ciało Kostryna. Lekarz idzie za nim. KANCLERZ
Pani, okropną zasmucona stratą, 
Znoś ją cierpliwie. Bóg ciebie przekonał, 
Na samym wstępie u złotego tronu, 
Że przy tych szczeblach stoi widmo zgonu 
I czeka na nas. 
  BALLADYNA
do siebie
Już przeszłość zamknięta   
W grobach... Ja sama panią tajemnicy. 
 
głośno
Każcie wojennym brańcom rozkuć pęta, 
Zastawić stoły na rynkach stolicy 
I dawać co dnia dla żebraków strawę. 
  KANCLERZ
Wdzięczność i sława tobie. 
  BALLADYNA
Ja o sławę 
Nie dbam, a wyższa teraz nad sąd ludu, 
Będę, czym dawno byłabym, zrodzona 
Pod inną gwiazdą. Życie pełne trudu 
Na dwie połowy przecięła korona. 
Przeszłość odpadła jak od płytkiej stali, 
Którą po stronie jednej ośliniła 
Żmija — połowa jabłka leci zgniła 
I czarna jadem. Wyście mnie nie znali 
Taką, jak byłam — niech więc lud nie śledzi 
Przeszłości mojej. Wiecie, com wyznała, 
A resztę wyznam księdzu na spowiedzi. 
Ha! jeszcze jedno — poszukajcie ciała 
Grafa Kirkora między gęste trupy. 
I na ten wzgórek, gdzie już tylko słupy 
Brzóz obrąbanych mieczami się bielą, 
Zanieście mary z jedwabną pościelą, 
Na tej pościeli przyniesiecie śpiące 
Zwłoki Kirkora... Niech ludu tysiące 
Płacze przy marach tego, co z orężem 
Poległ mym wrogiem... a był moim mężem. — 
Zaprawdę mówię, ja — po grafie wdowa. 
Lecz niech nie roi bajek tłum gawiedzi; 
Co miała wyznać, wyznała królowa, 
A resztę powie księdzu na spowiedzi. 
Teraz, kanclerzu, wywołaj przede mnie 
Zbrodniów — na pierwszym siedzę trybunale. 
Jeśli fałsz wydam, niechaj będzie ze mnie 
Gniazdo robaków! niech się ogniem spalę! 
Ani mię ujmie dobroć, ani trwoga, 
Ani odwiodą ludzie, ani czarty. 
Przysięgam sobie samej, w oczach Boga, 
Być sprawiedliwą. 
  KANCLERZ
Woźni! 
  WOŹNI
Sąd otwarty. 
  KANCLERZ
Oto jest księga praw. — Oto Zbawiciel 
Na suchym drewnie krzyża rozpostarty. 
Ucałuj księgę i krzyż! 
  WOŹNY
Oskarżyciel. 
 
Staje Lekarz zamkowy. KANCLERZ
Ktoś jest?... 
  LEKARZ
Królewski lekarz. 
  KANCLERZ
O co sprawa?   
  LEKARZ
O jadotrucie. 
  KANCLERZ
Na kim? 
  LEKARZ
Na Kostrynie. 
Twój wódz, o pani można i łaskawa, 
Otruty skonał; wielki rycerz ginie 
Od jadu, co się zowie ludomorem. 
Na jego ciele żelaznym kolorem 
Wyszło tysiące plam; skonał otruty. 
  KANCLERZ
Kogóż posądzasz? 
  LEKARZ
Niech sąd szuka winnych. 
  BALLADYNA
Zbrodniarz nieznany? odłożyć do innych 
Sądów tę sprawę. Niech ma czas pokuty. 
  KANCLERZ
Zwyczajem kraju jest, mościa królowo, 
Wydawać wyrok choćby nad nieznanym, 
I zawieszony miecz trzymać nad głową 
Tajnego zbrodnia, aż będzie schwytanym 
I da nam gardło. 
  BALLADYNA
Są jednak zbrodniarze   
Wyżsi nad wyrok, święci jak ołtarze, 
Niedosiągnieni... 
  KANCLERZ
Takich Bóg ukarze. 
Do ciebie ziemski wyrok dać należy 
Szczero-sumienny. 
  BALLADYNA
Cóż wyrzekły prawa? 
  KANCLERZ
Jeżeli który z szlachty i z rycerzy 
Trucizną gorzką na życie nastawa 
Równego sobie i dopełni czynu, 
To kara miecza. Jeśli zaś kto z gminu 
Otrucie spełni... 
  BALLADYNA
Dosyć!... 
  KANCLERZ
Sądź, królowo. 
Niechaj u ciebie mniej waży praw słowo 
Niż głos sumnienia. 
  BALLADYNA
Skończmy! Otrawiciel102 
Winien jest śmierci. 
  KANCLERZ
Na zamkowym progu 
Otrąbić wyrok. A jeżeli mściciel 
Kat nie wypełni, zostawiamy Bogu! 
 
Słychać trąby.
Niech teraz stanie drugi oskarżyciel. 
 
Wchodzi Filon z nożem i z dzbankiem malin, w kwiaty. FILON
Cień tego, czym byłem. O! smutki! 
Wyście mi pamięć odjęły na wieki, 
Dręcząc pamięcią. Jako nezabudki, 
Trącane ciągle od płynącej rzeki, 
Znajdują radość w ciągłym kołysaniu 
Błękitnej fali: tak ja, bity falą 
Płynących smutków, we łzach i w niespaniu 
Ulgę znajduję. 
  KANCLERZ
Prawodawczą szalą 
Nie można ważyć tego człeka mowy. 
Tłumacz się jaśniej. 
  FILON
Oto malinowy 
Dzbanek, a oto nóż. A te maliny 
Były pod głową zabitej dziewczyny, 
Nóż był w jej piersiach. Niechaj z tego dzbanka 
Wypłynie nowy Eurotas103 płaczu, 
Niech zaprowadzi smutnego kochanka 
Falą przejrzystą do kochanki grobu, 
A ja mu powiem: „Strumyku tułaczu, 
Dzięki ci wieczne, w grobie dla nas obu 
Będzie spoczynek i cichości morze. 
Przebacz, Apollo! promienisty Boże! 
Że łzy przyszedłem przed ludźmi wylewać 
I smutek z nimi łamać jako chleby. 
Przychodzę ludziom smutną pieśń wyśpiewać, 
Przyszedłem jako Orfeusz104 w Ereby 
Prosić Plutona, by mi wrócił żonę”. 
Słuchajcie! ona żoną moją była, 
Żoną mej duszy; dziś jedna mogiła 
Zamyka białe ciało, zakrwawione 
Tym nożem... patrzcie! Oto na tym dzbanku 
Znalazłem martwą, o wiosny poranku, 
Zabitą nożem. 
  KANCLERZ
W tej zawiłej skardze 
Czuć zbrodni zapach... 
  BALLADYNA
Kanclerzu, ja gardzę 
Szalonych ludzi zaskarżeniem. 
  KANCLERZ
Pani! 
Sąd winien śledzić do ostatka, ani 
Pogardzać smutnym psa na kogo wyciem. 
Więcże, pasterzu, rozstała się z życiem 
Twoja małżonka? i znalazłeś ciało 
Nożem przebite. Kiedy się to stało? 
  FILON
Trzy razy księżyc i gwiazdy pobladły 
Przed Apollinem. 
  KANCLERZ
Mów, na kogo padły 
Twe podejrzenia o zabójstwo krwawe? 
  FILON
Ach! Parki! Parki! Parki105 niełaskawe 
Przecięły srebrną nitkę jej żywota; 
Może też z nieba jaka gwiazda złota 
Pozazdrościła mej kochance blasku 
W oczach, i oczom zawrzeć się kazała. 
  KANCLERZ
Gdzież ją znalazłeś? 
  FILON
W dumającym lasku, 
Pod cieniem wierzby rozpłakanej, spała 
Snem nieprzespanym. 
  KANCLERZ
Zawikłana sprawa. 
Wydaj, królowo, wyrok na nieznanych, 
Radź się sumnienia106. 
  BALLADYNA
A jak sądzą prawa? 
  KANCLERZ
Za śmierć chcą śmierci. 
  BALLADYNA
Z tych pozabijanych 
Nie będziem mieli prochu ani ćwierci. 
  KANCLERZ
Wydaj sumienny sąd. 
  BALLADYNA
Winna jest śmierci. 
  KANCLERZ
Winna... Więc sądzisz, że zbrodniarz niewiasta? 
  BALLADYNA
Sądzę, jak sądzę... 
  KANCLERZ
Niech ludowi miasta   
Otrąbią wyrok na zamkowym progu. 
Katowi zemsta należy lub — Bogu. 
 
Trąby.
Niech teraz stanie oskarżyciel trzeci. 
 
Wchodzi ślepa Wdowa, matka Balladyny.
Ktoś ty jest? 
  WDOWA
Wdowa. 
  KANCLERZ
Na kogo? 
  WDOWA
Na dzieci   
Skargę zanoszę... Mówią, że królowa 
Piękna jak anioł, niechaj ona sądzi... 
Miałam dwie córki, stara, biedna wdowa, 
Żywiłam obie. — Jak to często błądzi 
Człowiek na ziemi, czekając pociechy — 
Młodsza uciekła spod matczynej strzechy, 
Niedobre dziecko. Lecz druga... o Boże! 
Królowo moja, ty jak anioł biała, 
Sądźże ty sama! — Druga poszła w łoże 
Wielkiego grafa; bogdajbym skonała, 
Jeśli ja kłamię; graf ją wziął za żonę. 
Królowo moja, bogdaj ci koronę 
Bóg wiecznie trzymał na tej mądrej główce, 
Osądź! — W tej drugiej córce jak w makówce 
Było rozumu. Graf ją kochał bardzo, 
Ale ja matka kochałam jak matka! 
Aż tu w jej zamku już służalce gardzą 
Biedną staruszką — cierpię do ostatka 
Wzgardę służalców, grób był dla mnie blisko — 
Aż tu mnie jednej nocy te córczysko 
W obliczu ludzi zaprzało się107 głośno... 
„A! córko”, mówię, „bądźże ty litośną 
Dla starej matki, co już bliska truny”. 
Była noc straszna i deszcz, i pioruny, 
Pioruny i deszcz, i ciemno, i burza. 
Córka kazała wypędzić z podwórza 
Mnie, starą matkę, na wichry i deszcze, 
W noc i w pioruny, i w burzę, i jeszcze 
Głodną kazała — niech jej Pan Bóg Stwórca 
Przebaczy! — Głodną wypędzić z podwórca, 
Do lasu... Wiatr mię poniósł za łachmany, 
Piorun wypalił oczy. O! różany 
Mój królu! złoty mój panie! litości! 
  KANCLERZ
Pani, ty milczysz? Takiej nieprawości 
Mszczą się okropnie nasze mądre prawa. 
  BALLADYNA
Przecież nie śmiercią? 
  KANCLERZ
Lechitów ustawa   
Śmierć przepisuje na niewdzięczne dzieci. 
Niechaj cię księga naszych praw oświeci, 
Czytaj... i czytaj we własnym sumnieniu. 
A ty, staruszko, nazwij po imieniu 
Wyrodną córkę, a kat ją ukarze, 
Chociażby z pierwszym grafem państwa w parze 
Los ją powiązał... Powiedz grafa miano 
I córki imię, a prawa dostaną 
Przez mury zamku jej serca i głowy. 
  WDOWA
Co? śmierć na córkę?... Panie, bądź mi zdrowy. 
Żegnaj, królowo, ja wracam do boru, 
Będę żyć rosą... 
  KANCLERZ
Podług ustaw toru, 
Kto zaniósł skargę, odstąpić nie może. 
Wyznaj... 
  WDOWA
Nie! nie! nie! 
  KANCLERZ
Wziąć na tortur łoże, 
I wszystkie stawy jej w żelazne kleszcze. 
Cóż? wyznaj, stara... 
  WDOWA
Nie, panie. 
  KANCLERZ
Raz jeszcze 
Pytam się ciebie o imię złej córy. 
  WDOWA
Ona niewinna. 
  KANCLERZ
Wziąć ją na tortury. 
  WDOWA
wydzierając się straży
Królowo moja, zlituj się! ja stara! 
Ja bym być mogła matką twoją... Boże! 
Ty nic nie mówisz? Nic?... To jakaś mara 
Straszna na tronie. Więc ja się położę 
Na tych żelazach i skonam, a w niebie 
Bóg wam odpuści. 
  KANCLERZ
Wygadasz w boleści. 
  WDOWA
Panie mój! jasny panie! i u ciebie 
Żelazne serce... 
 
odchodzi ze strażą KANCLERZ
Praw się trzymam treści. 
A za to niech mię wielki Bóg obwini, 
Lub uniewinni... A ty, monarchini, 
Wiedz, że mam serce pełne łez, goryczy 
I przerażenia. 
 
Słychać jęk.
Co to jest? 
  ŻOŁNIERZ
To krzyczy 
Stara kobieta... 
  KANCLERZ
I nic nie wydała? 
  ŻOŁNIERZ
Nic... 
  KANCLERZ
Poczekajmy. 
  BALLADYNA
Z mego teraz ciała   
Kat zrobił sercu torturę... rozciąga... 
Wody! 
 
Podają pić. ŻOŁNIERZ
Już zdjęta z żelaznego drąga. 
  BALLADYNA
Już!... 
Powiedziała co w bolach? 
  ŻOŁNIERZ
Umarła. 
  BALLADYNA
Umarła, mówisz? 
  ŻOŁNIERZ
Jak ją kat położył 
Na tortur kleszczach, to oczy zawarła; 
A patrząc na nią, kto by się pobożył, 
Że to kościany Chrystus był bez ducha. 
Każda kosteczka wywiędła i sucha 
Przez rozciągniętą skórę wyglądała 
Prosząc o litość... 
  KANCLERZ
I nic nie wydała? 
  ŻOŁNIERZ
Umarła cicho... A na suchej twarzy 
Dwa
1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Idź do strony:

Darmowe książki «Balladyna - Juliusz Słowacki (biblioteka online za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz