Sprzysiężenie Fieska w Genui - Fryderyk Schiller (biblioteki internetowe darmowe txt) 📖
Schedę po rządzącym Genuą księciu Andrzeju ma objąć Gianettino Doria, zapowiadający się na okrutnego tyrana.
Krzywdy doznaje choćby piękna dziewica, która pewnej nocy zostaje pohańbiona przez aroganckiego przyszłgo władcę. Niejaki Fiesko przygotowuje więc spisek przeciwko Dorii — chce go jednak obalić i samemu rządzić w sposób nie mniej tyrański niż Doria. Jego inicjatywa rozpoczyna więc szereg intryg dworskich i osobistych, lecz współspiskowcy zaczynają podejrzewać, jaki motyw do całego przedsięwzięcia ma Fiesko…
Sprzysiężenie Fieska w Genui to ballada autorstwa, która powstała w 1784 roku. Fryderyk Schiller to niemiecki poeta, filozof, dramaturg drugiej połowy XVIII wieku. Był przedstawicielem tzw. okresu Sturm und Drang, czyli Burzy i naporu. Zasłynął przede wszystkim jako autor Zbójców, Dziewicy Orleańskiej i Ody do radości. Jego twórczośc była inspiracją m.in. dla Adama Mickiewicza.
- Autor: Fryderyk Schiller
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Sprzysiężenie Fieska w Genui - Fryderyk Schiller (biblioteki internetowe darmowe txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Fryderyk Schiller
Cnotliwa to była kobieta!
CIBOTrzeba tę żałobę na jakiś czas przed ludem zataić — mogłaby naszym zabrać odwagę, a jej dodać nieprzyjacielowi.
FIESKOSłuchajcie, Genueńczycy! Opatrzność, jeżeli jej wyrok zrozumiałem, zadała mi tę ranę, ażeby moje serce do bliskiej wielkości doświadczyć. Była to najcięższa próba; nie lękam się teraz ani udręczeń, ani radości najwyższej. Chodźcie! Genua mnie czeka, jak powiadacie. — Dam Genui książęcia, jakiego żaden Europejczyk nie widział. Chodźcie — tej nieszczęśliwej księżnie wyprawię pogrzeb taki, że życie utraci swoich wielbicieli, a śmierć jako oblubienica pysznym strojem świecić będzie. Chodźcie za waszym książęciem.
Tam ich wesela okrzyki.
LOMELLINSzczęście ich upoiło. Bramy miasta opuszczone. Wszyscy się tłoczą do seniorii.
ANDRZEJPod moim synowcem tylko potknął się rumak. Mój synowiec nie żyje — słuchaj, Lomellino.
LOMELLINJak to? — Jeszcze? Jeszcze książę ma nadzieję?
ANDRZEJCzy drżysz o życie twoje — przedrzeźniasz mnie nazwiskiem księcia, kiedy mi nawet nadziei mieć nie wolno.
LOMELLINNajłaskawszy panie! — Burzliwy naród leży na szali Fieska — cóż leży na twojej?
ANDRZEJNiebo!
LOMELLINOd kiedy proch wynaleziono, już aniołowie nie obozują na ziemi.
ANDRZEJNędzna małpo — rozpaczającemu starcowi odbierasz i niebo jego. — Głosem rozkazującym. Idź! — Ogłoś, że Andrzej żyje jeszcze. Andrzej, powiesz im, błaga dzieci swoje, żeby go w ośmdziesiątym roku życia do cudzoziemców nie wyganiały — bo oni Andrzejowi nigdy nie przebaczą kwitnącego stanu jego ojczyzny. Powiedz im, że Andrzej prosi swoje dzieci o tyle ziemi w ojczyźnie dla tylu kości!
LOMELLINPosłuszny jestem, ale o skutku rozpaczam.
Słuchaj! I weź ten pukiel118 pobielałych włosów — był on ostatnim na jego głowie i wypadł tej nocy trzeciego stycznia, gdy Genua od mego serca się oderwała — ośmdziesiąt lat się trzymał i w ośmdziesiątym roku łysą głowę opuścił. Pukiel jest zwiędły, ale ma jeszcze dosyć mocy, żeby spiął purpurę wysmukłemu młodzieńcowi.
Wznoszą okrzyki. Komuż to?
BURGONINOFieska zapewne książęciem obwołują.
BERTAScipionie, mój ojciec okropny jest!
WERRINAZostawcie mnie, dzieci, samego. O Genuo! Genuo!
BURGONINOPospólstwo pod niebo go wznosiło, ze wściekłością chciało mieć purpurę. Szlachta ze strachem pozierała, nie śmiała słowa odrzeknąć.
WERRINAMój synu — zmieniłem złoto wszystko119, co posiadam i zaniosłem na okręt. Weź swoją żonę i pędź co prędzej w dal. Może ja do was przybędę — a może i nie. Płyńcie do Marsylii, i z ciężkim westchnieniem ściskając ich niech was Bóg prowadzi!
Na Boga! Nad czym mój ojciec przemyśliwa?
BURGONINOZrozumiałaś ty ojca?
BERTAUciekać! Boże! Uciekać w nocy ślubnej!
BURGONINOTak kazał — a my posłuszni będziem.
Werrina! Szczęśliwe spotkanie — właśnie wyszedłem, ażeby cię szukać.
WERRINAI moja droga była ta sama.
FIESKOCzy Werrina nie postrzega żadnej odmiany na swoim przyjacielu?
WERRINANie życzę żadnej.
FIESKOAle czy żadnej nie widzisz?
WERRINASpodziewam się, że nie!
FIESKOAle ja pytam cię, czy żadnej nie znajdujesz?
WERRINAŻadnej nie znajduję.
FIESKONo — widzisz, musi to być prawdą, że nie władza tyranów tworzy. Odkiedyśmy się rozłączyli, zostałem Genui książęciem, a Werrina cisnąc go do serca jeszcze serdeczniejsze uściśnienie odbierze ode mnie.
WERRINASzkoda tylko, że zimno na nie odpowiedzieć muszę. Widok majestatu wpada jako krający nóż między mną a książęciem! Jan Ludwik Fiesko posiadał dobra w sercu moim — dziś zdobył Genuę i ja własność moją odbieram.
FIESKOPrzebóg! Za jedno księstwo ta cena byłaby żydowską120.
WERRINAHm! Czy już tak w modzie wolność upadła, że pierwszemu lepszemu rzeczypospolitych za lichy pieniądz narzucają?
FIESKOTo tylko Fieskowi mogłeś powiedzieć, nikomu innemu.
WERRINAO zapewne! Doskonała to głowa, która prawdę bez policzka puszcza. Szkoda tylko że przebiegły gracz w jednej się karcie pomylił. Wyrachował całą grę zazdrości, ale na nieszczęście, z całym dowcipem121 swoim zapomniał o patriotach. Bardzo znacząco. Ciemiężyciel wolności czy wynalazł także haczyk, żeby rzymską cnotę złowić? Przysięgam ci na Boga żywego! Żeby potomność miała kości moje z cmentarza księstwa wygrzebać, trzeba, żeby one na kole katowskim pierwej pogruchotane były.
FIESKOCzy i wtenczas nawet, gdy książę bratem twoim jest? Gdy on księstwo swoje zamienia w skarbnicę dobroczynności, która dotychczas u jego niedostatku żebrać musiała? Werrino, czy i wtenczas nie?
WERRINAI wtenczas nie. Darowizna kradzieży od szubienicy nie uwolniła jeszcze złodzieja — a zresztą cała ta wspaniałomyślność do Werriny nie trafi. Mojemu współobywatelowi mógłbym pozwolić, żeby mi dobre wyrządził — bo memu współobywatelowi mógłbym się wzajemnie wypłacić. Dary księcia są łaską, a ja od Boga tylko łaskę przyjąć mogę.
FIESKOŁatwiej bym Włochy Atlantykowi wydarł, jak122 tej głowie upornej jej widzimisię.
WERRINAWydzierać — nie jest jednakże najgorszą z umiętności twoich — o tym mogłaby cokolwiek opowiedzieć rzeczypospolita, biedne jagnię, któreś z paszczy wilkowi Dorii wydarł, byś sam je pochłonął. Ale dość już. Powiedz mi, książę, co zawinił ten biedak Murzyn, któregoś na jezuickim klasztorze powiesić kazał?
FIESKOŁotr podpalał Genuę.
WERRINANa prawa jednak ten łotr się nie targał?
FIESKOWerrina nadużywa przyjaźni mojej.
WERRINAPrecz z przyjaźnią! Powiadam ci, że cię nie lubię — przysięgam, że cię nienawidzę, nienawidzę jak tego węża, co się wkradł do raju i rodzajowi ludzkiemu zadał pierwszą ranę, z której pięćdziesiąt już wieków krew mu się sączy. Słuchaj, Fiesko, nie poddany do pana, nie przyjaciel do przyjaciela, ale człowiek do człowieka przemawia w tej chwili. Haniebnej zbrodni dopuściłeś się względem majestatu boskiego, zmuszając cnotę do podania ci ręki w zdrożnej czynności, używając patriotów Genui do Genui zgwałcenia. Fiesko, myślisz, że ja tak byłem prostodusznym, żem chytrego podstępcy nie przeniknął? Na wszystkie straszydła wieczności zaklinam się tobie, że rad bym z własnych wnętrzności powróz ukręcić, siebie samego dusić nim, byle moja ulatująca dusza trysnęła na ciebie pianą wściekłą ostatniego skonania. Zdrada książęca gniecie złotą szalę grzechów ludzkich — aleś ty niebo ułudził, i sąd świata zawezwie cię przed tron swój. Fiesko bezmowny mierzy go wielkimi oczyma. Nie namyślaj się do żadnej odpowiedzi — skończyliśmy z sobą. Przechadza się chwilę. Książę Genui! na okrętach wczorajszego tyrana poznałem rodzaj biednych stworzeń, które dawną winę przeżuwają za każdym rudla123 uderzeniem i łzy swoje rzucają do oceanu, który jako bogacz zanadto wysoko stoi, ażeby je liczył. Dobry książę otwiera swoje rządy litością. Nie mógłbyś na galery skazanych uwolnić?
FIESKONiech w tym pierwsze kroki będą mojego ucisku. Idź i oznajm wszystkim przebaczenie!
WERRINAW połowie tylko czynu swego dopełniasz, skoro tracisz prawdziwą rozkosz jego. Skosztuj jej i idź sam. Wielcy panowie rzadko są świadkami tych niegodziwości, które sprawują — czyż i dobrych dzieł przez drugich tylko mają dokonywać? Mnie się zdawało, że książę nie jest tak wysoko, żeby uczuć żebraka nie miał sam doświadczyć.
FIESKOCzłowieku, straszny jesteś. — Nie wiem dlaczego, ale muszę iść za tobą.
Ale raz jeszcze uściskaj mnie, Fiesko! Nie ma tu nikogo, co by patrzał na płacz Werriny, na czułość książęcia. Ciśnie go z uczuciem. O zapewne, nigdy dwa większe serca nie uderzały jedno przy drugim — my tak gorąco, my się tak bratersko kochali. Głośno u szyi Fieska płacząc. Fiesko! Fiesko! Puste w piersi mojej zostawiasz miejsce, i ludzkość trzy razy nawet wzięta już go nigdy nie posiędzie.
FIESKOO bądź, bądź mi przyjacielem!
WERRINAZrzuć tę purpurę nienawistną, a jestem nim na zawsze. Pierwszy król zbójcą być musiał i wdział szkarłatną purpurę, żeby czerwone plamy krwi osłonić. Słuchaj, Fiesko — jam żołnierz, na łzami skropionych nie znam się policzkach — to pierwsze łzy moje — zrzuć tę purpurę!
FIESKOMilcz!
WERRINAFiesko! Zbierz tu wszystkie korony świata w nagrodę, a tam na postrach wszystkie jego katownie, żebym przed śmiertelnym zgiął kolana — nie zegnę. Fiesko! klękając to moje pierwsze uklęknienie. — Odrzuć tę purpurę!
FIESKOPowstań i nie gniewaj mnie więcej!
WERRINAPowstaję i już cię nie gniewam. Stoją na kładce prowadzącej do okrętu. Pierwszy krok należy książęciu.
Po co za płaszcz mnie ciągniesz — ot pada!
WERRINAJeśli purpura spada — książę za purpurą pójść powinien!
Ratuj, Genuo! Ratuj swego książęcia!
Fiesko! Fiesko! Andrzej powrócił! Pół Genui do Andrzeja bieży124. Gdzie jest Fiesko?
WERRINAUtopił się!
KALKANIOCzy piekło, czy dom szalonych mi odpowiada?
WERRINAA więc utopiony, jeśli to brzmi piękniej. — Ja idę do Andrzeja.
1. cicisbeo (z wł.) — kawaler wyznający miłość kobiecie zamężnej. [przypis edytorski]
2. Apollo (mit. gr.) — przewodnik muz, bóg sztuki, wróżbiarstwa i gwałtownej śmierci. [przypis edytorski]
3. Antinous — gr. młodzieniec, oficjalny kochanek cesarza Hadriana. [przypis edytorski]
4. złote jabłko niezgody (mit. gr.) — złote jabłko z napisem „dla najpiękniejszej” rzucone przez boginię niezgody Eris podczas wesela Tetydy i Peleusa, wywołało spór pomiędzy Herą, Afrodytą i Ateną. [przypis edytorski]
5. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
6. bilet bankowy — pierwowzór banknotu, zobowiązanie banku do wypłacenia określonej kwoty. [przypis edytorski]
7. obmierzić (daw.) — obrzydzić. [przypis edytorski]
8. laufer — goniec. [przypis edytorski]
9. bachancki — tu: ekstatyczny (od imienia Bachusa, rzymskiego boga wina). [przypis edytorski]
10. senioria — rada 10 senatorów wraz z dożą i prokuratorami. [przypis edytorski]
11. epikurejczyk — wyznawca filozofii, wedle której celem życia jest odczuwanie przyjemności. [przypis edytorski]
12. arlekin — postać zakochanego sługi z komedii dell’arte. [przypis edytorski]
13. faraon — daw. gra w karty. [przypis edytorski]
14. krepa — czarna tkanina, symbol żałoby. [przypis edytorski]
15. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]
16. zadosyć — dziś popr. zadość. [przypis edytorski]
17. zyz — dziś popr.: zezem, zezując. [przypis edytorski]
18. rękojmia (daw.) — gwarancja. [przypis edytorski]
19. ekspedite (z łac.) — wyśmienicie. [przypis edytorski]
Uwagi (0)