Wyzwolenie - Stanisław Wyspiański (życzenia dla biblioteki .txt) 📖

1. nieszpór a. nieszpory (z łac. vespera: wieczór) — wieczorne nabożeństwo w kościołach chrześcijańskich, tradycyjnie odprawiane o zachodzie słońca. [przypis edytorski]

2. gontyna — świątynia; rodzaj przedchrześcijańskiej budowli sakralnej u Słowian. [przypis edytorski]

3. weszedł — dziś popr.: wszedł. [przypis edytorski]

4. czyli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy, czyż, czy też. [przypis edytorski]

5. pojęni (gw.) — dziś popr. forma: pojęli; znaczenie: zrozumieli. [przypis edytorski]

6. czyli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy też. [przypis edytorski]

7. ramiony — dziś N.lm: ramionami. [przypis edytorski]

8. uwięzgłem — dziś popr.: uwiązłem. [przypis edytorski]

9. paść — przepaść a. pułapka na zwierzynę leśną (w postaci wykopanego i zamaskowanego dołu). [przypis edytorski]

10. krzesanica — urwisko skalne w górach. [przypis edytorski]

11. wniść (daw.) — właśc. wnijść: wejść. [przypis edytorski]

12. pozad — wstecz, za siebie. [przypis edytorski]

13. ptacy — dziś popr.: ptaki. [przypis edytorski]

14. pojmie — tu: obejmie, opanuje. [przypis edytorski]

15. wiem — tu: znam. [przypis edytorski]

16. zejmijcie — dziś popr.: zdejmijcie; por. jąć: wziąć, złapać. [przypis edytorski]

17. ubroczony — dziś: zbroczony. [przypis edytorski]

18. czerń (daw.) — lud. [przypis edytorski]

19. nieubłagalny — dziś: nieubłagany; niedający się ubłagać. [przypis edytorski]

20. szemat — schemat. [przypis edytorski]

21. dzwon Zygmuntów — daw. forma D., dziś: dzwon Zygmunta (Zygmuntowy dzwon); por. Psałterz Dawidów. [przypis edytorski]

22. tajnie — tajemnice. [przypis edytorski]

23. czyli — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej; znaczenie: czy, czy też. [przypis edytorski]

24. będzieszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy będziesz. [przypis edytorski]

25. aspan — skrócona forma zwrotu grzecznościowego, od: waszmość pan. [przypis edytorski]

26. hołysz (daw., reg.) — biedak. [przypis edytorski]

27. acan — skrócona forma zwrotu grzecznościowego, od: waszmość pan. [przypis edytorski]

28. niełatwie — dziś: niełatwo. [przypis edytorski]

29. wżdy — zawsze, przecież. [przypis edytorski]

30. honor Poloniae (łac.) — honor Polski. [przypis edytorski]

31. pawęż — rodzaj tarczy. [przypis edytorski]

32. wolen krat — wolny od krat. [przypis edytorski]

33. wszechwłady — dziś popr.: wszechwładny. [przypis edytorski]

34. zyszcze (daw.) — zyska, pozyska. [przypis edytorski]

35. Roma locuta (łac.) — Rzym powiedział; część sentencji Roma locuta causa finita (łac.): Rzym przemówił, sprawa skończona; oznacza to, że dla wiernych kościoła rzymskokatolickiego opinia Watykanu (papieża) jest rozstrzygająca i stanowi obowiązującą regułę postępowania. [przypis edytorski]

36. przysiężny — zaprzysiężony. [przypis edytorski]

37. obrońce — dziś popr. forma M.lm: obrońcy. [przypis edytorski]

38. Jozua — hebr. imię, różnie transkrybowane: Jozue, Jeszua, Jezus, oznaczające „Jahwe jest wybawieniem”; tu: odwołanie do historii Jozuego (pierwotnie Ozeasza), nazwanego tak przez Mojżesza, po śmierci którego przejął on przywództwo nad ludem izraelskim, stając się sławnym sędzią i dowódcą; kiedy wojska izraelskie starły się z siłami Adonisedeka, króla Jerozolimitów, sprzymierzonego z czterema innymi królami, Bóg pomógł Jozuemu, wydłużając dzień (wstrzymując słońce) i pozwalając mu pochwycić królów wrogich wojsk oraz rozgromić ich siły. [przypis edytorski]

39. k’sobie (daw.) — ku sobie; do siebie. [przypis edytorski]

40. odzyszczę — dziś: odzyskam. [przypis edytorski]

41. Iksjon (mit. gr.) — król Lapitów w Tesalii, strącony do Tartaru i wpleciony w płonące, obracające się nieustannie koło; wsławiony jako pierwszy zabójca własnego krewnego (teścia Ejonousa, z tej winy oczyścił go sam Zeus) oraz jako śmiałek, który zakochał się w Herze, małżonce Zeusa i próbował ją uwieść, za co został ukarany; koło Iksjona: niekończąca się męczarnia. [przypis edytorski]

42. k’wam (daw.) — ku wam; do was. [przypis edytorski]

43. ścieżaj — na oścież; na całą szerokość. [przypis edytorski]

44. weźmi (daw.) — dziś popr. forma trybu rozkazującego: weź. [przypis edytorski]

45. stawić — tu: przedstawić, wypowiedzieć. [przypis edytorski]

46. czyli — tu: konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy, czy też. [przypis edytorski]

47. czyli — tu konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy też. [przypis edytorski]

48. czyli — tu spójnik zdania wynikowego; znaczenie: to znaczy. [przypis edytorski]

49. larwa (daw.) — maska. [przypis edytorski]

50. łupież — tu: łup; owoc łupiestwa. [przypis edytorski]

51. żenie (daw., gw.) — rzuca. [przypis edytorski]

52. grąży — tu: pogrąża. [przypis edytorski]

53. larwa (daw.) — maska. [przypis edytorski]

54. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]

55. węgar — pionowy element konstrukcyjny w formie słupa drewnianego lub kamiennego, umieszczany po bokach otworu drzwiowego lub okiennego. [przypis edytorski]

56. czyli — tu: konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy, czyż. [przypis edytorski]

57. czyli — tu: konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy, czy też. [przypis edytorski]

58. pustosza — pustynia. [przypis edytorski]

59. czyli — tu: konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy, czy też. [przypis edytorski]

60. wstopnie — dziś: stopnie; por. daw. wschody: schody. [przypis edytorski]

61. wnijść — dziś: wejść. [przypis edytorski]

62. sklep (daw.) — sklepienie; piwnica. [przypis edytorski]

63. dostały (daw.) — dojrzały. [przypis edytorski]

64. udany — tu: udawany, fałszywy. [przypis edytorski]

65. zrozumią — dziś popr.: zrozumieją. [przypis edytorski]

66. pytasz mi się — dziś pytać z D. (kogo? czego?): pytasz mnie się. [przypis edytorski]

67. kruż — rodzaj dzbana z rozszerzonym dzióbkiem, szyjką i uchem, ze szkła a. ceramiki. [przypis edytorski]

68. staja — daw., starop. miara długości (przede wszystkim drogi, odległości do przebycia), równa 84 łokciom, czyli ok. 134 m. [przypis edytorski]

69. polęże — dziś: polegnie, ulegnie a. legnie (padnie). [przypis edytorski]

70. dramatis personae (łac.) — osoby dramatu. [przypis edytorski]

71. prosząc — tu: rozpraszając. [przypis edytorski]

72. nieustawny — tu: nieustający. [przypis edytorski]

73. pełnić — tu: napełniać. [przypis edytorski]

74. sczesnąć właśc. sczeznąć — umrzeć, zginąć. [przypis edytorski]

75. dzieły — dziś N.lm: dziełami. [przypis edytorski]

76. słowy — dziś N.lm: słowami. [przypis edytorski]

77. razem (daw.) — tu: zarazem, jednocześnie. [przypis edytorski]

78. Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty. [przypis edytorski]

79. jeno (daw., gw.) — tylko. [przypis edytorski]

80. czyli — tu i dalej w tej wypowiedzi: konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czyż, czy też. [przypis edytorski]

81. grążyć — pogrążać. [przypis edytorski]

82. snać (daw.) — widocznie. [przypis edytorski]

83. zyszczę (daw.) — dziś: zyskam. [przypis edytorski]

84. kołysasz — dziś popr.: kołyszesz. [przypis edytorski]

85. krasy (daw., gw.) — tu: piękny. [przypis edytorski]

86. igra, bawisko — zabawa. [przypis edytorski]

87. Automedon (mit. gr.) — achajski wojownik, woźnica rydwanu Achillesa. [przypis edytorski]

88. Dobranoc, mój książę — słowa, którymi żegna umierającego Hamleta, księcia duńskiego, jego przyjaciel Horacy w Hamlecie Shakespeare’a. [przypis edytorski]

89. wieszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy znasz. [przypis edytorski]

90. być krzywym na kogoś — gniewać się na kogoś, być komuś nieprzychylnym. [przypis edytorski]

91. rampa (daw.) — rząd lamp oświetlających scenę, umieszczonych