Wyzwolenie - Stanisław Wyspiański (życzenia dla biblioteki .txt) 📖
Wyzwolenie to dramat Stanisława Wyspiańskiego, który został wydany w 1903 roku. Akcja utworu dzieje się na deskach krakowskiego teatru.
Za namową Muzy, główny bohater — Konrad, wymyśla przedstawienie teatralne na temat Polski. W spektaklu ukazuje, jednocześnie krytykując, mi.in. sytuację państwa, społeczeństwo czy stronnictwa i ideologie.
- Autor: Stanisław Wyspiański
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Wyzwolenie - Stanisław Wyspiański (życzenia dla biblioteki .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Wyspiański
?
KONRADLi tylko SZTUKA. Czyli więc, że z myślenia chaotycznego ostoi się jedynie sztuka, jako rzecz wieczysta, a wszystko inne...
MASKA 7A wszystko inne?
KONRADZaginie!
Sztuka ma zarody nieśmiertelności i jedna jedyna jest tradycją. Czyli więc, że z myślenia chaotycznego ostoi się jedynie Sztuka, jako rzecz wieczysta.
MASKA 7Cóż głosi Sztuka?
KONRADA otóż właśnie? cóż głosi Sztuka?
Oto Sztuka głosi: Śmierć, bo cóż szczytniejszego nad Śmierć. Ta jest wielkością w naszym wszystkich wiar pojęciu i wszech czasów i ta wielkość daje.
MASKA 7Któż wielkości pragnie?
KONRADPolska i jej dzieci.
MASKA 7Więc oni pragną czego?
KONRADOni pragną więcej i wyżej sięgają żądaniem, niż człowiek osiągnąć i zdobyć może.
MASKA 7Wiem. Posłannictwo:
KONRADA tak, POSŁANNICTWO.
MASKA 7...Które nas unosi i rozwija, i spotężnia.
KONRADKtóre nam daje skrzydła i skrzydła rozwija, a usuwa ciernie spod stóp.
MASKA 7Więc...
KONRADA Sztuka?
KONRADOto jest właśnie Sztuka!
MASKA 7Sztuka więc jest dla wybranych. Rozumiem ją tak i nie rozumiem jej inaczej.
KONRADNie. Albo masz słuszność i słuszności nie masz wcale.
MASKA 7??
KONRADOd...?
KONRADKędy, gdzie, w jaki czas urywa się myśl, wątek myśli, nitkę.
MASKA 7Nitkę?
KONRADNitkę Ariadny.
MASKA 7Wiodącą do labiryntu.
KONRADNie, tę, którą dzierżąc i z kłębka rozwijając, zejść można w labiryntu tajniki i najskrytsze ulice pałacowe przejść. I te górnych piąter, i te podziemu, i te dalekie drogi podkopów, i te ścieżki na wyżynie zawrotnej dachu.
MASKA 7Cóż dla nas jest Labiryntem?
KONRADWawel.
MASKA 7A Ariadną?
KONRADDuma.
MASKA 7A kłębkiem?
KONRADMiłość dla tego, co jest...
MASKA 7Tam.
KONRADNie. — We mnie!
MASKA 7A!
KONRADA prze mnie tam i pcha, i prowadzi...
MASKA 7?
KONRADNienawiść ku temu, CO JEST TAM.
Jest to przede wszystkim niejasność myśli.
KONRADNie pierwszy raz to słyszę z ust twoich. Dowodzi to tylko, że tłumaczę się wyraźniej, niż czasem mniemać mogę.
MASKA 8?
KONRADBo nie ma myśli tak niejasnej, której by człowiek, myślący jasno i wyraziście, nie przenikał i nie rozumiał.
MASKA 8Chcesz koniecznie być rozumiany.
KONRADCiebie to drażni, że jestem rozumiany, niejako pomimo mnie, — nawet mimo mojej niejasności.
MASKA 8Zagadki.
KONRADZagadki, Sfinksy. Otoczeni jesteśmy lasami, u skraju których stoją Sfinksy-strażnicy i samym tym, że u skrajów leśnych stoją i że są, każą się domyślać tajemnic.
MASKA 8Któż dla nich będzie Edypem?
KONRADTak, tak. Edyp odgadnie ich tajemnice. Edyp czytać będzie z ich oblicza, a one zrozumią65 i zgadną, że on czyta z ich twarzy i do głębi zagląda oczyma.
MASKA 8A!
KONRADI zginie jak Edyp.
MASKA 8Więc to nie ja jestem z tych, którzy stoją u skraju lasów, ani ja jestem z tych, którym przydajesz imię Edypa.
KONRAD— Nie ty.
MASKA 8To jasne, — tak to jasne.
KONRADA więc się orientujesz.
MASKA 8W metaforach i porównaniach.
KONRADNa terenie sztuki.
MASKA 8A tym Edypem?
KONRADJestem ja.
MASKA 8A!
KONRADI brat mój, i ojciec mój, i mój syn.
MASKA 8A!
KONRADA to porównanie należy do sztuki i jest... ogólnoludzkie...
MASKA 8Hm, — tak.
KONRADA ty chciałeś przede wszystkim, aby to była Polska ten las, Wielkość i Śmierć, te sfinksy, a...
MASKA 8A Edyp?
KONRADA Edyp: POEZJA.
MASKA 8! — — — — — — — —
KONRADTak jest. Ty jesteś z tych, którzy wszędzie, wszędzie szukają Polski, w każdym dziele sztuki, w każdym zdaniu, gdzie jest zawarta piękność i myśl głęboka a niepokojąca.
MASKA 8A! — a! — a!
KONRADA nikt nie szuka, jak tego, co jest jego duszy własnością i tęsknotą.
MASKA 8Ja?!!
KONRADOto Polska jest twojej duszy własnością i tęsknotą!
Potęga!
MASKA 9Zatrzymałeś się przy tym słowie.
KONRADPotęga.
MASKA 9Nie mów tego wyrazu.
KONRAD?
MASKA 9Potęga, zapowiedziana słowem — traci.
KONRAD?
MASKA 9Traci. — Cóż to chcesz zapowiedzieć?
KONRADSpełnić.
MASKA 9??
KONRADDopełnić.
MASKA 9!
KONRADA to jest różnica. — Dopełnić! tego, co zapowiedziane, tego, co przepowiadane.
MASKA 9?
KONRADPo wszystkie czasy; gdzie w latach milczenia rozwijała się myśl.
MASKA 9A po myśli szedł —?
KONRADCzyn!
MASKA 9A czyn jest potęgą!
KONRAD!
MASKA 9Potęga ujawni się przez czyn?!
A to wszystko jest frazes, poza którym nie kryje się nic. Ot nagi frazes pusty, pusty, pusty, jak twoje oczy, jak twoja pierś. Oto, to jest ta pustka, która cię otacza, — że ją masz w sobie.
KONRADA... a.
MASKA 9I gdzież »potęga«.
KONRADSmutek.
MASKA 9Już skrzydła zwinięte? Ot to, co znaczy przypinać cudze skrzydła.
KONRADA!
MASKA 9Ikar! Ikarowy lot i Ikarowy los.
KONRAD!
MASKA 9A wiesz, gdzie to prowadzi?
KONRADNo tak.
MASKA 9W przepaść!
KONRADW przepaść.
MASKA 9Chyba, że kto rękę poda.
Nie, nie, nie.
Ty mnie nie znasz.
KONRADZnam, znam, znam.
MASKA 9Podaję rękę z radą.
KONRADWiem, wiem, wiem.
MASKA 9Dłoń w dłoni, możemy wiele zrobić.
KONRADTak, tak, tak.
MASKA 9Powiem ci myśl, która jest czynem i czynu poezją.
KONRADDomyślam się.
MASKA 9Nie.
KONRADTym bardziej się domyślam.
MASKA 9Oto, że — powinniśmy.
KONRADNic nie powinniśmy.
MASKA 9Tak, — więc żadne »powinniśmy«.
KONRADŻadna obowiązkowość.
MASKA 9Żadna. — Więc: musimy coś zrobić, co by od nas zależało.
KONRADMusimy coś zrobić, co by od nas zależało.
MASKA 9Zważywszy, że dzieje się tak dużo, co nie zależy od nikogo.
KONRADA!
MASKA 9A!
KONRADMusimy coś zrobić, co by od nas zależało, zważywszy, że dzieje się tak dużo, co nie zależy od nikogo.
Dążysz... do... gdzie?
KONRADDo...
Do jakowegoś wyzwolenia.
KONRADŚmierć?!
MASKA 10Samobójstwo.
KONRADA że ty przez śmierć dobrowolną, rozumieć jesteś w stanie li tylko samobójstwo.
MASKA 10No a cóż?
KONRADPrzyjmij tylko do wiadomości, że wyzwolenie przez Śmierć można mieć nie tylko na drodze samobójczej.
MASKA 10No ale w każdym razie jest to: zabić się.
KONRADJest to zabić siebie — siebie, tego, który jest... Bez wystrzału i bez trucizny, której się zażywa. — Ale to dopiero początek... I jeszcze nie o tym myślałem, a raczej mówiłem.
MASKA 10Tak, bo nie mówisz tego, co myślałeś.
KONRADBo chcę przede wszystkim, ażebyś myślał wraz ze mną.
MASKA 10Otóż więc myślę.
KONRADTo znaczy ledwo: słuchasz:
MASKA 10Tak.
KONRADSłuchaj zatem. Myślałem: o wojnie i o bitwie, gdzie można zginąć, i o działaniu jakimś, gdzie można ginąć — ale to będzie PRZYPADEK. Więc nie szukałbym tej śmierci mojej, ale jest ona na tej drodze możliwa.
MASKA 10Jest zresztą możliwa na każdej innej.
KONRADA więc dobrze, bo to odwraca moją myśl. Tak, tak... Więc śmierć moja, skoro możliwa jest na każdej innej drodze, przeze mnie niewybranej i nieupatrzonej — więc, więc... tamte wypadki są przypadkami i są przypadkowe i będą przypadkowe.
MASKA 10I będą przypadkowe? — Mówisz jak o pewności. Jako o rzeczach pewnych i niezawodnych.
KONRADNiezawodnych i przypadkowych.
MASKA 10?
KONRADJest to zresztą to, co przynosi każde działanie.
MASKA 10Każde działanie?!
KONRADWszelki ruch zbiorowy, ruch mas.
MASKA 10Ruch mas?!
KONRADRuch wielkich mas!
MASKA 10Więc ruch wielki!!
KONRADTak jest. — WIELKI RUCH.
MASKA 10I ten miałby być przypadkiem?
KONRADNie. Ten jest koniecznością. A więc się stanie poza mną także. I ja nie potrzebuję się o niego troskać. Ten jest koniecznością nieodwołalną.
MASKA 10? — Tak! — a?... a! — tak!
KONRADNieodwołalną! Ale on przyniesie szereg przypadków, rzeczy luźnych, niepowiązanych, tych, które się niczym nie dadzą powiązać; rozumem ludzkim, a nawet wolą będą trudne do opanowania, — jak zawsze. —
MASKA 10Aha!
KONRADCzyli, — że to, co było po tylekroć razy, tyle set razy, przyjdzie i stanie się, i odbędzie się tak, jak się odbyło tyle set razy.
MASKA 10To jest:
KONRADOdbędzie się jako szereg przypadkowych zdarzeń, jako szereg epizodów.
MASKA 10Dramatu.
KONRADA tak, dramatu.
MASKA 10O podkładzie tragicznym.
KONRADSzereg epizodów dramatu o podkładzie tragicznym... No, ale do czegóż właściwie prowadziłem?
MASKA 10Do Śmierci.
KONRADNie. — Do wyzwolin.
MASKA 10Jak terminator!?
KONRADO tak, — jak terminator — tak, tak. Terminowałem długo u wielu przemożnych potęg, które władały myślą moją — i teraz czas mi wyzwolić się.
MASKA 10Pokruszyć te potęgi.
KONRADNie wiem.
MASKA 10Nie znasz ich natury —?
KONRADDopokąd nie stanę przed którą z nich blisko, to ich nie umiem wskazać, ale są momenty, gdy je widzę jasno.
MASKA 10Ha!
KONRADJest to tak: jakby wkoło mnie w krąg, we wielkiej sali...
We Walhali!
KONRADAle do czego ja to dążyłem —?
MASKA 10Do nazwy i określenia tych bogów.
KONRADBogów!
MASKA 10Z którymi walczysz.
KONRADO co...? o co —?
MASKA 10O wyzwolenie.
KONRADNie rozumiesz mnie. — Ja mam spełnić przeznaczenie.
MASKA 10Czyje?
KONRADIch i moje.
MASKA 10?... Co masz czynić?
KONRADA!!!! A!! Pytasz mi się66 nareszcie, co mam czynić? Co mam czynić? O radości, że ty mi się o to pytasz. Ty mi się pytasz! Ja słyszę to pytanie: CO MAM CZYNIĆ? — Ja, który tylko wciąż słyszałem: »co myślisz?«.
A! A! Co mam czynić —? — —
Mam spełnić przeznaczenie ich i moje.
MASKA 10?
KONRADWykraść ten święty ogień, — — — który tam płonie.
MASKA 10Wykraść...
KONRADWziąć ten święty ogień i dać...
MASKA 10I dać...
KONRADTym, którzy czekają.
MASKA 10Na kogo?
KONRADNa ogień. Na nikogo nie czekają, ale czekają ognia, żaru, który budzi, który daje siłę, moc, potęgę.
MASKA 10A!
KONRADOgnia czekają. Ognia!
MASKA 10Prometeusza!
KONRADA tak, Prometeusza.
Nie człowieka czekają, ani tego, który ogień poniesie, ale ognia, ognia, żaru!
MASKA 10?
A co jest mi wstrętne i nieznośne, to jest to robienie Polski na każdym kroku i codziennie.
MASKA 11?
KONRADTo manifestowanie polskości.
MASKA 11Ach!
KONRADBo to tak wygląda, jakby Polski nie było, Polaków nie było... Jakby ziemi nawet nie było polskiej i tylko trzeba było wszystko pokazywać, bo wszystkiego zostało na okaz, po trochu; ...pokazywać, jakby srebra stołowe w zastawie, pokazywać, jakby kartki i karteczki zastawnicze, — i kryć się, i udawać, i udawać.
MASKA 11?
KONRADPo co, na co? Bez tych
Uwagi (0)