Wyzwolenie - Stanisław Wyspiański (życzenia dla biblioteki .txt) 📖
Krótki opis książki:
Wyzwolenie to dramat Stanisława Wyspiańskiego, który został wydany w 1903 roku. Akcja utworu dzieje się na deskach krakowskiego teatru.
Za namową Muzy, główny bohater — Konrad, wymyśla przedstawienie teatralne na temat Polski. W spektaklu ukazuje, jednocześnie krytykując, mi.in. sytuację państwa, społeczeństwo czy stronnictwa i ideologie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Stanisław Wyspiański
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Wyzwolenie - Stanisław Wyspiański (życzenia dla biblioteki .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Wyspiański
class="stanza">
Nas przecie Szekspir nie poruszy,
bo najmniejszego nie miał cale
pojęcia naszej POLSKIEJ DUSZY, —
choć wszystko inne doskonale
znał i przedstawił, i określił;
to przecie tę mu wytknę wadę,
że nic polskiego nie wymyślił;
jednak to nie jest żadną wadą,
bo dla mnie żyją te postacie.
Was, gdy dziś polską znam plejadą, —
cóż angielskiego w sobie macie?)
Tutaj zapadła kurtyna,
ale jest to kurtyna z gazy.
Sztuka grana się kończy;
nie kończy się myśl Konradowa.
Wszyscy inni wychodzą z ról,
pozostają w kostiumach.
Rozbierają dekoracje i płótna,
odstawiają je w kąty...
Rozświetlono znów pełne rampy.
Pełne światło pada na scenę.
KONRAD
Zawrót — tam lecę, kędy gwiazdy płyną,
w rydwan wstąpiłem siłą, — naprzód — drogi giną
we mgłach — ha cóż to — świetlna zawierucha!
Automedonie87 lejce dzierz, — nie słucha.
To ja sam, — ha! poniosły rozszalałe konie. —
Zachwiał się — pada — ha — Automedonie!
Lecę ponad przepaście... tysiąc lat...
AKTOR
On bredzi.
KONRAD
Prawdę rzekłem!!!
REŻYSER
Co znaczy?
MUZA
Kto przez niego gada?
KONRAD
Kto to przeze mnie mówi...? Duch rzekł, że nawiedzi, jeżeli to, com przyrzekł... Cóżeście słyszeli? Oni mię podsłuchali — i myśl mą wydadzą.
MUZASkończyłeś rolę — cóż to — jeszcze rola?
KONRADRola — rola skończona? Wasz umysł tak dzieli
myśli na rolę i nicość powszednią,
że skoro rolę wypowiecie gładko,
deski sceniczne spod stóp wam uciekną
i rola najpiękniejsza staje się wam brednią.
Nędzarze!
MUZA
Ach, oszalał Konrad.
KONRAD
Moja swatko,
żegnaj mi. Od dziś moja poczyna się wola.
Zdobyłem dzisiaj władzę ponad twoją władzą.
AKTOR
Chory?
KONRAD
Co wy za jedni?
AKTOR
Już nas nie poznaje?
MUZA
Konrad improwizuje.
STARY AKTOR
Żartuje.
REŻYSER
Udaje.
AKTOR
Nie znasz swoich aktorów?
STARY AKTOR
Przyjaciół...?
KONRAD
Chcę ludzi.
AKTOR
Czegoś chce?
KONRAD
Ludzi!
REŻYSER
Cha, cha!
KONRAD
Ach, to wy aktory!
Tak, — to wszystko udanie —
STARY AKTOR
Tak jest.
REŻYSER
Chwila złudy.
Teraz wieńce nagrodzą nam fikcyjne trudy.
Dobranoc.
KONRAD
W myśli iskra pożaru się ląże!
Dobranoc przyjaciele.
STARY AKTOR
Dobranoc, mój książę88!
KONRAD
Sceniczne widowisko — patrzaj się, Horacy:
wieszli89 dla kogo teatr?: — pułapka na myszy.
Oni sami się wskażą: nikczemni i podli.
Sumienie gryźć ich będzie, rumieniec ich zdradzi.
Radujmy się, Horacy!
STARY AKTOR
Dokąd to prowadzi?
KONRAD
Oto wynoszą graty, sprzęt, złudną tandetę!
Wiesz, co to wszystko znaczy?
STARY AKTOR
Do domu się śpieszę.
KONRAD
A teraz będzie scena, gdzie Klaudiusz się modli.
STARY AKTOR
Trzy arkusiki, farsa, muszę być na próbie...
KONRAD
Reżyserze — o, widzisz tę w laurach kobietę:
Muza, posiadła serce, — myśl mą wyzwoliła;
czegóż ona się kłania?!
REŻYSER
Otrzymała wieńce.
KONRAD
Czegóż tak ciągle dyga? Do ust wznosi ręce?
REŻYSER
Wzruszona jest, — dziękuje za uznania tyle.
Moment jedyny szczęścia: oklaski przez chwilę.
KONRAD
do Starego Aktora
Cóż to? Nie w roli?
STARY AKTOR
Rola mnie nie żywi.
Przy tym o mnie nie dbają i na mnie są krzywi90.
Ja nie dbam. — Już skończyłem. Już na nic nie czekam.
Nawykłem do tych desek. Mogę precz. — Odwlekam.
Goniłem niegdyś sławę, grywałem Hamleta.
Nowe dzisiaj Hamlety. — Dom. — Dzieci. — Kobieta. —
Sława artystów! Niedziwne mi wieńce.
Miałem ich pełne dwie, o te dwie pełne ręce,
gdy mój święciłem dzień trzydziestu lat na scenie.
Oklaski miałem ich, uznanie i znaczenie.
Efemeryczne to, przez jeden wieczór lamp,
a gaśnie, gdy pogasną skręcone rzędy ramp91.
Zanieśli do dom kwiaty. — Rodzina już się zbiegła.
Patrzaj, co przyniósł tata! To mąż mój!? To mój syn!?
A serce żonie rośnie, jakby gdzie złotych harf
muzyki zasłyszała. Oklaski w uszach dzwonią.
A matka moja idzie, staruszka, — (przy nas żyje) —
i patrzy się po kwiatach, napisach szumnych szarf
i pyta: »to te kwiaty dla ciebie, skąd to, czyje?
Mój synu — mówi matka — ho, to twój ojciec z bronią
walczył za świętość naszą i zdobył się na czyn...
(Legł w sześćdziesiątym trzecim; dziś zapomniany grób)
nikt wieńców mu nie dawał, nie rzucił kwiatu, świec...«
Mój ojciec był bohater, a ja to jestem nic.
W błazeństwie dzieł udanych, w komedii wiecznej prób,
ja się rumienię, wstydzę, wstyd biorę wasz do lic...
Mój ojciec był bohater, a my jesteśmy nic!
KONRAD
do kogoś w kostiumie
Marszałku, załamałeś ręce, Wawel, Wawel burzą!
AKTORzagadnięty
Myślę, by sztukę skrócić, gdy jutro powtórzą,
w momencie, kiedy Konrad wychodzi na scenę.
KONRAD
Chcesz mnie skrócić o głowę.
AKTOR
Kwestie trzy lub cztery
ze stanowiska sceny, reżyser wykreśli.
MUZA
Jak to, — chcesz biżuterie dać poprawiać cieśli.
AKTOR
do Muzy
Wszakżeż dyjadem nosisz z fałszywych kamieni.
REŻYSERpokazując Aktora
On o czym innym myśli, wiecznie roztargniony.
W duszy nosi świat inny, innym otoczony.
Wszystko się załagodzi — wilk i owca syta.
Sztuka będzie, gdy przyjdzie publiczność i kwita.
Teatr dla publiczności jest — publika ceni.
Trzeba umieć ją zająć, — entuzjazm jest, jeśli
ktoś umie na tych strunach zagrać jak na harfie;
jeśli nie umie, nie ma na co się porywać.
Gadaj sercem, a będą głową przytakiwać,
jak gdybyś sercem grał...
MUZA
Depcesz po szarfie!
REŻYSER
Ach wstążka...
MUZA
Półjedwabna!
REŻYSER