Natan mędrzec - Gotthold Ephraim Lessing (książki czytaj online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Dramat Gottholda Ephraima Lessinga z 1779 roku, napisany po tym, jak cenzura zabroniła mu dalszej polemiki z teologiem Johannem Melchiorem Goeze.
Sztuka jest pochwałą tolerancji religijnej, a jej centralnym dla wymowy ideowej punktem jest przypowieść o cudownym pierścieniu, którym ojciec miał obdarować ukochanego syna. Ponieważ nie mógł się zdecydować na żadnego z trzech potomków, wręczył im wszystkim identyczne pierścienie, więc nie było wiadomo, który jest cudowny. Tak samo zdaniem Lessinga nie można rozróżnić, która z trzech wielkich religii monoteistycznych (judaizm, chrześcijaństwo czy islam) jest prawdziwa.
Te i inne rozważania filozoficzne i teologiczne opakowane zostały w schemat fabularny, w którym młody templariusz ułaskawiony przez Saladyna zakochuje się w Resze, córce Natana – zaś w ostatnim akcie okazuje się bratankiem Saladyna i bratem Rechy.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Gotthold Ephraim Lessing
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Natan mędrzec - Gotthold Ephraim Lessing (książki czytaj online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gotthold Ephraim Lessing
pojęcie!...
Ale drugi raz widzieć jej nie będę
Nigdy... nie!... nigdy! Chyba, gdybyście mi
Przyrzekli tutaj, zaraz, że ją zawsze
Będę mógł widzieć!
NATAN
Jak to mam rozumieć?
TEMPLARIUSZ
po krótkim milczeniu, nagle, rzucając mu się na szyję
Ojcze!
NATAN
Młodzieńcze!
TEMPLARIUSZ
puszczając go również nagle
Co? Nie synu? Błagam
O to, Natanie!
NATAN
Och! Młodzieńcze drogi! ...
TEMPLARIUSZ
Nie synu? Błagam was, Natanie, błagam,
Zaklinam na Natury pierwsze związki:
Nie przekładajcie44 nad nie pęt późniejszych!
Bądźcie człowiekiem i nie odpychajcie
Mnie od nóg waszych!
NATAN
Drogi przyjacielu!
TEMPLARIUSZ
Nie synu? Więc nie synu? Chociaż wdzięczność
Już w sercu córki waszej dla miłości
Utorowała drogę? Chociaż tylko
Czekaliśmy skinienia waszej dłoni,
By się zespolić z sobą? Co? Milczycie?...
NATAN
Wy zadziwiacie mnie, rycerzu młody.
TEMPLARIUSZ
Ja was zadziwiam? Własną myślą waszą
Ja was zadziwiam?... Czyż nie poznajecie
Jej w moich ustach?... Więc was dziwi?...
NATAN
Zanim
Wiem nawet, jaki Stauffen był wasz ojciec.
TEMPLARIUSZ
Co wy mówicie? Jak to? Wy, Natanie,
Wy w takiej chwili nic nie uczuwacie,
Prócz ciekawości?...
NATAN
Bo, widzicie, znałem
Kiedyś Stauffena... Konrad miał na imię...
TEMPLARIUSZ
Więc gdyby ojciec mój to imię nosił?...
NATAN
Doprawdy?...
TEMPLARIUSZ
Tak jest. Ja mam imię ojca...
Kurd znaczy Konrad...
NATAN
A więc, w takim razie
Mój Konrad nie był waszym ojcem, bowiem
Był, czym jesteście wy, był templariuszem...
Nie był żonaty.
TEMPLARIUSZ
Cóż stąd?
NATAN
Jak to?
TEMPLARIUSZ
Cóż stąd?
Mimo to przecież mógł być ojcem moim.
NATAN
Wy chyba żartujecie!
TEMPLARIUSZ
A wy chyba
Zbyt skrupulatnie się na rzecz patrzycie...
Cóż stąd?... Bękartem mogę być... nieprawym
Dzieckiem! Cóż stąd?... Ale mi darujcie
Wywód mych przodków, a ja wam daruję
Wywody waszych. Nie dlatego, żebym
Myślał o waszym wątpić rodowodzie!
Boże uchowaj! Wiem, że pokolenie
Po pokoleniu, wywieść ród możecie
Od Abrahama i od jego ojców,
Wiem i sam na to przysiąc jestem gotów.
NATAN
Gorycz przemawia przez was... Lecz czy słuszna?...
Czym już odmówił wam?... Nie... Nie chcę tylko
Tak w jednej chwili wiązać się. Nic więcej.
TEMPLARIUSZ
Pewno? Nic więcej? O! Wybaczcie!
NATAN
Chodźcie!
Pójdziemy!
TEMPLARIUSZ
Dokąd? Do waszego domu?
Nie, nie, nie mogę! Tu was czekać będę!
Idźcie! Jeżeli mam ją ujrzeć jeszcze,
To dosyć często będę ją w tym życiu
Widywał... jeśli nie, to już za wiele
Na nią patrzyłem...
NATAN
Wrócę jak najspieszniej.
Odchodzi.
SCENA X
Templariusz, wkrótce potem Daja.
TEMPLARIUSZ
sam
To już za wiele!... Mózg człowieczy zda się
Móc objąć naraz tyle, a jednakże
Często drobnostką jedną się przepełnia!
Drobnostką!... Bieda! niechby czym nie wiedzieć
Był przepełniony!... Ale cierpliwości!
Duch prędko zwiąże wzdęte te pierwiastki,
Utworzy przestrzeń, światło... ład powróci...
Czyż po raz pierwszy kocham? Albo czyliż
To, co miłością zwę, miłością nie jest?
Czyż to miłością jest, co dzisiaj czuję?
DAJA
wchodzi ostrożnie, ukrywając się za drzewami
Rycerzu!
TEMPLARIUSZ
Kto mnie woła? To wy, Dajo!
DAJA
Ja przesunęłam się tak koło niego,
Że mnie nie spostrzegł. Ale mógłby jeszcze
Dojrzeć mnie stamtąd, gdzie jesteście... Chciejcie
Zbliżyć się do mnie, pod to drzewo.
TEMPLARIUSZ
Cóż tam?
Tak tajemniczo! Cóż tam?
DAJA
Tajemnicą
Jest rzeczywiście to, co mnie sprowadza,
I to podwójną. Jedna mnie jest tylko
Znaną, a druga tylko wam. Możemy
Zrobić zamianę. Chciejcie mi powierzyć
Waszą, a ja wam powiem moją.
TEMPLARIUSZ
Chętnie,
Bylebym wiedział, co zowiecie moją...
Ale to z waszej zaraz się wyjaśni.
Więc mówcie.
DAJA
Nie, nie! Wy powiedzcie pierwsi,
Ja potem powiem, bo wierzajcie, na nic
Wam się nie przyda tajemnica moja,
Jeśli ja waszej wiedzieć wprzód nie będę.
Więc dalej! Mówcie, bo gdy was wybadam,
To znaczyć będzie, żeście mi niczego
Nie powierzyli. Moja tajemnica
Zostanie wówczas moją, a wy swojej
Już nie będziecie panem. Och! rycerzu!
I wam mężczyznom zdaje się, że można
Oku kobiety ukryć tajemnicę
Taką...
TEMPLARIUSZ
O której często nawet sami
Nie wiemy.
DAJA
Może. Jestem więc zmuszoną
Tę tajemnicę waszą wam odsłonić!
Cóż to znaczyło, żeście tak pośpiesznie
Od nas odeszli, zostawili same?
Żeście z Natanem teraz nie wrócili?
Czy Recha na was tak wywarła mało
Wrażenia? Albo czy tak wiele? Wiele!
Tak wiele!... Mówcie, niech zobaczę, jak to
Ptaszę na wiotkiej płonce45 skrzydełkami
Trzepocze! Mówcie, chciejcie mi się przyznać,
Że ją kochacie do szaleństwa... Ja wam
Coś za to powiem.
TEMPLARIUSZ
Do szaleństwa?... Prawda,
Że na szaleństwach wy się znać musicie
Wybornie.
DAJA
Zgódźcie tylko się na miłość,
Szaleństwo wam daruję...
TEMPLARIUSZ
Czy datego,
Że o nim nikt nie wątpi? Wszak templariusz
Kocha Żydówkę?...
DAJA