Natan mędrzec - Gotthold Ephraim Lessing (książki czytaj online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Dramat Gottholda Ephraima Lessinga z 1779 roku, napisany po tym, jak cenzura zabroniła mu dalszej polemiki z teologiem Johannem Melchiorem Goeze.
Sztuka jest pochwałą tolerancji religijnej, a jej centralnym dla wymowy ideowej punktem jest przypowieść o cudownym pierścieniu, którym ojciec miał obdarować ukochanego syna. Ponieważ nie mógł się zdecydować na żadnego z trzech potomków, wręczył im wszystkim identyczne pierścienie, więc nie było wiadomo, który jest cudowny. Tak samo zdaniem Lessinga nie można rozróżnić, która z trzech wielkich religii monoteistycznych (judaizm, chrześcijaństwo czy islam) jest prawdziwa.
Te i inne rozważania filozoficzne i teologiczne opakowane zostały w schemat fabularny, w którym młody templariusz ułaskawiony przez Saladyna zakochuje się w Resze, córce Natana – zaś w ostatnim akcie okazuje się bratankiem Saladyna i bratem Rechy.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Gotthold Ephraim Lessing
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Natan mędrzec - Gotthold Ephraim Lessing (książki czytaj online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gotthold Ephraim Lessing
class="verse">W przeciwnym razie szłaby prędzej.
NATAN
Jeszcze
Nas nie spostrzegła pewno.
RECHA
Teraz widzi,
Że tu jesteśmy.
NATAN
I przyśpiesza kroku;
Patrz!... bądź spokojną, bądź spokojną!...
RECHA
Czyliż
Chciałbyś mieć córkę, która by w tej chwili
Była spokojną, nie myślała o tym,
Któremu winna życie, drogie dla niej
Najwięcej przez to, że je ma od ciebie?
NATAN
Nie chcę, byś inną była, niżli jesteś,
Chociażbym wiedział, że się w twojej duszy
I co innego jeszcze budzi...
RECHA
Cóżby,
Mój ojcze?
NATAN
Pytasz? Pytasz tak nieśmiało?
Mnie? Wszystko, co się dzieje w twoim łonie,
Jest niewinnością i przyrody prawem;
Niech cię nie trwoży więc, jak mnie nie trwoży.
Ale mi przyrzecz, że gdy się wyraźniej
Ozwie twe serce, kryć nie będziesz życzeń
Swoich przede mną.
RECHA
Na myśl, że przed tobą
Mogłabym taić... drżę.
NATAN
Dość teraz o tym!
Układ zawarty raz na zawsze... Oto
Daja!... Cóż?
DAJA
Chodzi jeszcze pod palmami,
I wkrótce przy tym murze się ukaże...
Patrzcie, nadchodzi!
RECHA
Zdaje się rozważać,
Dokąd iść: naprzód? Czy też nazad29? W prawo?
Czy w lewo?
DAJA
Nie, nie! On tą właśnie drogą
Koło klasztoru chodzi częściej, zatem
Będzie przechodził tędy... Zakład!...
RECHA
Prawda!
Więc rozmawiałaś z nim? I cóż? Cóż dzisiaj?
DAJA
Taki jak zawsze.
NATAN
Więc ustąpcie, żeby
Was tu nie spostrzegł, albo lepiej wróćcie
Do domu!
RECHA
Chwilkę jeszcze!... Ach! Te krzaki!
Kradną mi widok jego! ...
DAJA
Chodźmy, Recho!
Ojciec ma słuszność; gdyby cię tu spostrzegł,
Gotów by wrócić zaraz!
RECHA
Ach! Te krzaki!
NATAN
Kryją go, ale, skoro je wyminie,
Spostrzec was musi... Idźcie!
DAJA
Chodź więc, Recho.
Przez okno będziesz mogła go zobaczyć.
RECHA
Doprawdy?
Wchodzą do domu.
SCENA V
Natan, później Templariusz.
Natan
sam.
Prawie że się lękać muszę
Tego dziwaka. Wobec tej surowej
Zacności czuję, żem zapomnieć gotów
Języka. Jest to rzecz szczególna, żeby
Mógł się tak mięszać człowiek przed człowiekiem! ...
Ha! Idzie!... Boże!... Młodzian ten wygląda
Na męża... Dobrze wróży ten wzrok śmiały
I ten chód pewny. Może to łupina
Gorzką jest tylko, a nie ziarno samo!...
Gdziem ja mógł widzieć taką twarz?... Wybaczcie,
Szlachetny Franku...
TEMPLARIUSZ
Co?
NATAN
Wybaczcie!
TEMPLARIUSZ
Czego?...
Czego chcesz, Żydzie?
NATAN
Że śmiem kilku słowy
Do was przemówić.
TEMPLARIUSZ
Czyż zabronić mogę?...
Lecz mówcie krótko.
NATAN
Raczcie mi wybaczyć...
Nie wymijajcie pogardliwie tego,
Co wam na wieki winien wdzięczność.
TEMPLARIUSZ
Jak to?
Ach! Odgaduję!... Prawda? Wy jesteście...
NATAN
Zowię się Natan, jestem tej dziewczyny,
Przez was z pożaru ocalonej, ojcem,
I chcę...
TEMPLARIUSZ
Dziękować?... To zbyteczne!... Dosyć,
Za wiele nawet dzięków znieść musiałem
Za tę drobnostkę. Zresztą, nie jesteście
Żadnej wdzięczności winni mi. Czym wiedział,
Że ta dziewczyna była córką waszą?
Jest obowiązkiem templariuszów śpieszyć
Z pomocą wszystkim bez różnicy, których
W nieszczęściu widzą. Życie dla mnie było
Ciężarem wówczas; chętnie, bardzo chętnie
Okoliczności się chwyciłem, w której
Za inne dać je mogłem, choćby tylko
Za życie jakiejś tam Żydówki.
NATAN
Wielkie,
Ale potworne słowa! Lecz to łatwo
Zrozumieć... Skromność każe się wielkości
Kryć za potworność, aby uniknęła
Podziwu. Jeśli jednak pogardzacie
Podziwem, raczcie odpowiedzieć, jaka
Dań mniej byłaby dla was wstrętną? Zacny
Rycerzu, obcym tu jesteście, oraz
Jesteście jeńcem; tylko to jedynie
Daje mi śmiałość spytać, czym wam mógłbym
Usłużyć?
TEMPLARIUSZ
Niczym.
NATAN
Jestem bogacz.
TEMPLARIUSZ
W moim
Pojęciu nie był nigdy Żyd bogaty
Lepszym od innych Żydów.
NATAN
Czemuż jednak
Nie mógłby służyć wam, pomimo tego
Tym, co lepszego ma — bogactwem swoim?
TEMPLARIUSZ
I owszem, tego nie chcę się zarzekać,
Ze względu na mój płaszcz. Gdy mi się zniszczy,
Spruje, rozpadnie w szmaty, przyjdę do was
Pożyczyć sobie sukna lub pieniędzy
Na nowy! Tylko niech to was nie trwoży,
Nie spoglądajcie na mnie tak ponuro!
Jeszcze do tego dość daleko, patrzcie!
Jeszcze wygląda jako tako, chociaż
Róg jeden brzydko ma splamiony. Jest to
Przypalenizna, ślad pożaru, w którym
Wyratowałem waszą córkę.
NATAN
Przecież
Rzecz to szczególna, że ta brzydka plama
Lepsze świadectwo daje człowiekowi
Niż jego własne usta. Ucałować
Chciałbym tę plamę... Ach! Wybaczcie, panie,
To mimo woli...
TEMPLARIUSZ
Co?
NATAN
Łza nań kapnęła.