Natan mędrzec - Gotthold Ephraim Lessing (książki czytaj online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Dramat Gottholda Ephraima Lessinga z 1779 roku, napisany po tym, jak cenzura zabroniła mu dalszej polemiki z teologiem Johannem Melchiorem Goeze.
Sztuka jest pochwałą tolerancji religijnej, a jej centralnym dla wymowy ideowej punktem jest przypowieść o cudownym pierścieniu, którym ojciec miał obdarować ukochanego syna. Ponieważ nie mógł się zdecydować na żadnego z trzech potomków, wręczył im wszystkim identyczne pierścienie, więc nie było wiadomo, który jest cudowny. Tak samo zdaniem Lessinga nie można rozróżnić, która z trzech wielkich religii monoteistycznych (judaizm, chrześcijaństwo czy islam) jest prawdziwa.
Te i inne rozważania filozoficzne i teologiczne opakowane zostały w schemat fabularny, w którym młody templariusz ułaskawiony przez Saladyna zakochuje się w Resze, córce Natana – zaś w ostatnim akcie okazuje się bratankiem Saladyna i bratem Rechy.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Gotthold Ephraim Lessing
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Natan mędrzec - Gotthold Ephraim Lessing (książki czytaj online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gotthold Ephraim Lessing
— patryjarcha mówi — że czyn podły
W obliczu ludzi, nie jest podłym czynem
W obliczu Boga...
TEMPLARIUSZ
Ja Saladynowi
Zawdzięczam życie, i ja miałbym jemu
Wydrzeć je?...
BRACISZEK
Prawda... Ale — patryjarcha
Mówi — że zawsze wrogiem jest Saladyn
Chrześciaństwa, zatem nie ma prawa waszym
Być przyjacielem.
TEMPLARIUSZ
Moim przyjacielem?
Ja tylko nie chcę łotrem względem niego
Stać się! Niewdzięcznym łotrem!
BRACISZEK
I to prawda!
Lecz patryjarcha mówi, że wdzięczności
Nikt nie jest winien, tak w obliczu Boga,
Jak wobec świata za usługę, której
Nie uczyniono wprost dla niego. A że,
Jak powiadają — mówi patryjarcha —
Sułtan dlatego życie wam darował,
Iż mu się zdało w rysach waszej twarzy
Coś przypominać jego brata.
TEMPLARIUSZ
Nawet
I o tym wie już patryjarcha?... Cóż stąd?...
A gdyby było tak?... O Saladynie!
Co? Więc natura dałaby mi tylko
Twarz brata twego, a nic w duszy mojej
Z rysami jego zgodnym by nie było?
Albo, jeżeli coś się z nimi zgadza,
Ja bym to stłumić miał dla patryjarchy?
Nie! Tak przyroda kłamać nie jest zdolną!
Tak Bóg w swych dziełach sam nie przeczy sobie!
Idź, bracie! Nie burz żółci mej i odejdź!
BRACISZEK
Odchodzę, bardziej rad21, niż tutaj szedłem.
Wybaczcie, panie! My, klasztorni ludzie,
Winniśmy słuchać naszych przełożonych.
Odchodzi. Daja, która już od pewnego czasu z daleka patrzyła na Templariusza, zbliża się do niego.
SCENA VI
Templariusz, Daja.
DAJA
do siebie
Coś mi się zdaje, że go ten braciszek
Nie bardzo dobrze usposobił... Ale
Muszę zlecenie spełnić...
TEMPLARIUSZ
Otóż macie!
Czym się w szatańskie dostał dziś pazury?...
Ledwiem uwolnił się od mnicha, zaraz
Nadchodzi baba!
DAJA
przystępując do niego
Co ja widzę! Zacny
Rycerzu! Wyż-to!... Bogu dzięki! Dzięki
Tysiączne! Gdzież to przez ten czas byliście?
Nie chorowaliście?
TEMPLARIUSZ
Nie.
DAJA
Zdrowie służy?
TEMPLARIUSZ
Tak.
DAJA
Myśmy bardzo o was zatrwożeni
Byli.
TEMPLARIUSZ
Tak?...
DAJA
Podróż odbyliście pewno?
TEMPLARIUSZ
Właśnie.
DAJA
Dopiero dziś z niej wróciliście?
TEMPLARIUSZ
Wczoraj.
DAJA
A dzisiaj ojciec Rechy wrócił,
A zatem Recha się spodziewa...
TEMPLARIUSZ
Czego?
DAJA
O co tak często prosić was kazała...
Ojciec jej także was jak najusilniej
Zaprasza. Wraca właśnie z Babilonu,
Wraz z dwudziestoma wielbłądami, które
Niosą na grzbietach wszystko, czym najlepszym
Oraz najdroższym mogą się poszczycić
Z drogich kamieni, tkanin i klejnotów,
Indie i Persja, Syria, nawet Chiny.
TEMPLARIUSZ
Nic nie kupuję.
DAJA
On wśród swego ludu
Czczonym jest, jakby książę. Często przecież
Mnie to dziwiło, że go zwie lud jego
Natanem „mądrym”, nie „bogatym”.
TEMPLARIUSZ
Może
Lud jego mądrość ma za jedno z pełną
Kieszenią...
DAJA
Wprawdzie, chcąc go zwać właściwie,
Podobno „dobrym” zwać go trzeba. Nie wiem
Jak wam przedstawić, jaki on jest dobry!
Gdy się dowiedział, coście uczynili
Dla jego Rechy, byłby w tym momencie
Uczynił dla was wszystko...
TEMPLARIUSZ
Eh?
DAJA
Więc pójdźcie,
Zobaczcie sami..
TEMPLARIUSZ
Co? Czy to, jak prędko
Minie ów moment?
DAJA
Gdyby Natan nie był
Tak dobry, czyżbym chciała pozostawać
Przy nim tak długo? Czyliż sądzisz, że ja
Nie pomnę22 o tym, żem chrześcianką, i że,
Gdym za małżonkiem mym do Palestyny
Dążyła, nie to było mym marzeniem,
Że tu żydowskie dziewczę wychowywać
Będę? Nieboszczyk mój małżonek służył
W wojsku cesarza Fryderyka...
TEMPLARIUSZ
Z rodu
Był on Szwajcarem, i miał zaszczyt w jednej
Rzece z cesarzem się utopić... Powiedz,
Kobieto, ileś razy mi to plotła?
Czyż nie przestaniesz ścigać mnie?
DAJA
Ja, ścigać?
Boże!
TEMPLARIUSZ
Tak, ścigać. Mówię wam wyraźnie,
Że was już więcej widzieć ani słyszeć
Nie chcę; że nie chcę, byście nieustannie
Przypominali mi o czynie, który-m
Spełnił nie myśląc, a gdy myśleć o nim
Zacznę, zagadką sam się dla mnie stanie.
Wprawdzie żałować go nie będę. Ale,
Jeśli wypadek taki się przytrafi
Powtórnie, na was ciążyć będzie wina,
Jeśli nie będę działał tak pochopnie,
I pozostawię w ogniu, co się pali!
DAJA
Boże uchowaj!
TEMPLARIUSZ
Więc mi zróbcie grzeczność,
Od dzisiaj więcej mnie nie napastujcie!
Proszę was o to! Oraz uwolnijcie
Mnie od jej ojca! Żyd jest Żydem, ja zaś
Jestem Szwab prosty. Obraz tej dziewczyny
Z duszy mej dawno znikł już, jeśli kiedy
Tam był.
DAJA
Lecz nie znikł obraz wasz z jej duszy.
TEMPLARIUSZ
Cóż stąd wynika? Co wynika?
DAJA
Kto wie?
Ludzie nie zawsze są tym, czym się zdają.
TEMPLARIUSZ
Lecz rzadko lepsi są.
Chce odejść.
DAJA
Czekajcież chwilę!
Gdzież się śpieszycie tak?
TEMPLARIUSZ
Kobieto, czyliż
Chcesz mi obrzydzić palmy, pod którymi
Lubię przechadzkę?
Odchodzi.
DAJA
do siebie