Natan mędrzec - Gotthold Ephraim Lessing (książki czytaj online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Dramat Gottholda Ephraima Lessinga z 1779 roku, napisany po tym, jak cenzura zabroniła mu dalszej polemiki z teologiem Johannem Melchiorem Goeze.
Sztuka jest pochwałą tolerancji religijnej, a jej centralnym dla wymowy ideowej punktem jest przypowieść o cudownym pierścieniu, którym ojciec miał obdarować ukochanego syna. Ponieważ nie mógł się zdecydować na żadnego z trzech potomków, wręczył im wszystkim identyczne pierścienie, więc nie było wiadomo, który jest cudowny. Tak samo zdaniem Lessinga nie można rozróżnić, która z trzech wielkich religii monoteistycznych (judaizm, chrześcijaństwo czy islam) jest prawdziwa.
Te i inne rozważania filozoficzne i teologiczne opakowane zostały w schemat fabularny, w którym młody templariusz ułaskawiony przez Saladyna zakochuje się w Resze, córce Natana – zaś w ostatnim akcie okazuje się bratankiem Saladyna i bratem Rechy.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Gotthold Ephraim Lessing
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Natan mędrzec - Gotthold Ephraim Lessing (książki czytaj online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gotthold Ephraim Lessing
class="verse">I jego głos. Tak... tak zupełnie... tak jest...
Tak samo wstrząsał głową Wolf, tak samo
Wolf nosił miecz swój, Wolf tak samo ręką
Czoło pocierał, żeby wzroku swego
Przyćmić płomienie... Tak głęboko wryte
W pamięć obrazy spać w nas mogą, aż je
Dźwięk jeden, słowo jedno zbudzi! Stauffen!...
Tak niezawodnie... tak jest... Filnek... Stauffen!...
Wkrótce dokładniej wiedzieć będę... wkrótce...
Lecz do sułtana najprzód... Cóż to? Daja
Zagląda tutaj... Chodźże bliżej, Dajo.
SCENA VIII
Daja, Natan.
NATAN
Cóż tam? Ciekawi was obydwie teraz
Zapewne wcale co innego, nie to,
Czego ode mnie sułtan żąda?
DAJA
Czyliż
Można jej za złe brać to?... Zaczęliście
Właśnie rozmawiać z sobą poufalej,
Gdy nas przestraszył w oknie ten sułtański
Posłaniec.
NATAN
Możesz jej powiedzieć tylko,
Że w każdej chwili niechaj się spodziewa
Jego przybycia.
DAJA
Pewno? Pewno?
NATAN
Sądzę,
Że się na ciebie mogę spuścić31, Dajo...
Proszę cię, baczną bądź... nie pożałujesz
Tego... sumienie nawet twoje może
Dozna w tym ulgi... Tylko mi nie popsuj
Mych planów, tylko opowiadaj, pytaj
Z wstrzemięźliwością, z oględnością wszelką.
DAJA
Że też wam przyszło na myśl mnie przestrzegać
O tym! Odchodzę. Idźcie też, bo śpieszy
Drugi posłaniec od sułtana, Hafi,
Wasz Derwisz.
Odchodzi.
SCENA IX
Natan, Al-Hafi.
AL-HAFI
Ha! Ha! Znów do was przychodzę!
NATAN
Czyż to tak pilne? Czego chce ode mnie?
AL-HAFI
Kto?
NATAN
Sułtan. Idę, idę.
AL-HAFI
Do sułtana?
NATAN
Więc nie Saladyn przysłał cię tu?
AL-HAFI
Nie on;
Zatem przysyłał już?
NATAN
Przysyłał.
AL-HAFI
Zgadłem.
NATAN
Co? Coś zgadł?
AL-HAFI
Że... że... Jam niewinny temu,
Niewinny temu jestem... Ile mogłem,
Tylem nagadał, tyle nakłamałem,
By to odmienić!
NATAN
Ależ co odmienić?
Coś zgadł?
AL-HAFI
Że teraz wyście defterdarem32
Zostali. Bardzo was żałuję, ale
Patrzeć się na to nie chcę. Idę zaraz,
Zaraz odchodzę... Jeśli macie jakie
Dać mi zlecenia, abym je załatwił
W drodze, to proszę. Tylko coś takiego,
Co człowiek nagi wziąć lub spełnić może...
Odchodzę, mówcie prędko.
NATAN
Lecz, Al-Hafi,
Zastanówże się, że o niczym nie wiem...
Co pleciesz?
AL-HAFI
Wszakże worek zabieracie
Ze sobą?
NATAN
Worek?
AL-HAFI
No, tak jest, pieniądze,
Które zaliczyć macie sułtanowi.
NATAN
Więc o to tylko idzie?
AL-HAFI
Ja mam na to
Patrzeć, jak będzie was dzień w dzień obdzierał
Aż do ostatka? Ja mam patrzeć na to,
Jak wciąż rozrzutność będzie pożyczała
Z pełnego śpichrza mądrej przezorności,
Dopóki biedne myszy w tym spichlerzu,
Z głodu nie zginą? Czy wam się wydaje,
Że kto pieniędzy waszych potrzebuje,
Rad waszych słuchać będzie? On, Saladyn,
Rad miałby słuchać? Kiedyż on pozwolił,
By mu radzono? Wystaw33 sobie tylko,
Natanie, co mnie teraz z nim spotkało!
NATAN
Co?
AL-HAFI
Gdy przyszedłem, właśnie ze swą siostrą
Przestał grać w szachy... Sittah gra dość dobrze,
Lecz partia, którą miał już za przegraną
Saladyn, jeszcze była ustawiona...34
Patrzę i widzę, że daleko bardzo
Do mata!...
NATAN
Toż to tryumf był dla ciebie!
AL-HAFI
Dość było na jej szach posunąć króla
W tył, ku pionkowi... Ja bym wam to zaraz
Pokazał...
NATAN
Wierzę i tak.
AL-HAFI
Tym sposobem
Mógłby wyjść z wieżą... chcę mu to powiedzieć,
Wołam go, a on... Wyobraźcie sobie...
NATAN
Innego zdania był?
AL-HAFI
Nie słuchał wcale!
Rozrzucił całą partię!
NATAN
Czy podobna!...
AL-HAFI
I rzekł, że chce mieć mata! Chce mieć mata!
Czyż to jest granie?...
NATAN
Tak, jest to w istocie
Tylko bawienie się grą.
AL-HAFI
Dziurawego
Orzecha taka gra nie warta.
NATAN
Szastać
Pieniędzmi, trwonić, to drobnostka, ale
Ciebie nie słuchać w jednym tylko razie,
W razie tak ważnym ciebie nie wysłuchać,
Bystrości twego oka nie podziwiać,
To, to jest godne zemsty, czy nie prawda?
AL-HAFI
Cóż znów? Powiadam wam to, byście mieli
Jakieś pojęcie o uporze jego...
Słowem, już dłużej wytrwać z nim nie mogę.
Teraz się włóczę po Murzynach brudnych,
I rozpytuję, czyby mu z nich który
Nie chciał pożyczyć. Nigdym u nich żebrać
Nie chciał dla siebie, teraz u nich właśnie
Szukać pożyczki dla innego muszę!
Pożyczać, jest to prawie być żebrakiem,
Tak jak na lichwę35 dawać, jest kraść prawie.
Tam wpośród moich dawców, nad Gangesem,
Nie będę tego potrzebował, ani
Nie będę innym za narzędzie służył.
Tam nad Gangesem, tylko tam są ludzie!
Tu wy jesteście jednym, który godzien
Żyć nad Gangesem... A więc pójdźcie ze mną
Na łup mu dajcie wszystkie te marności,
O które idzie mu tak bardzo... Troski,
Mozoły wasze raz się skończą... chodźcie!
NATAN
Sądzę, że to nam nie uciecze, Hafi.
Namyśleć mi się pozwól... czekaj...
AL-HAFI
Po co?...
Nad czymś podobnym się nie myśli wcale...
NATAN