Nowa Kolchida - Wacław Gąsiorowski (jak można czytać książki w internecie .txt) 📖

208. zawarty (daw.) — zamknięty. [przypis edytorski]

209. Wespazjanowe sestercje rzymskie zapachu nie mają — nawiązanie do przypisywanej cesarzowi Wespazjanowi sentencji „Pecunia non olet”, oznaczającej, że nie jest ważne źródło zarobku, ale sam zarobek. [przypis edytorski]

210. frukty — owoce. [przypis edytorski]

211. kędy (daw., gw.) — gdzie. [przypis edytorski]

212. wszędy (daw.) — wszędzie. [przypis edytorski]

213. sztucznie (daw.) — artystycznie, kunsztownie, umiejętnie; zgodnie z zasadami jakiejś sztuki (rzemiosła). [przypis edytorski]

214. kapłon — wykastrowany i specjalnie utuczony młody kogut; dania z tak hodowanego drobiu były w kuchni staropolskiej daniem wykwintnym, a zarazem popularnym. [przypis edytorski]

215. pularda — młoda, nierozwinięta płciowo kura, tuczona specjalnie dla uzyskania delikatnego i kruchego mięsa, ubijana po osiągnięciu wieku ok. 9 tygodni i wagi ok. 2 kg; pularda to także nazwa dania przygotowanego z tak hodowanej kury, popularnego w kuchni staropolskiej. [przypis edytorski]

216. zabiegliwy — zapobiegliwy, staranny, nie szczędzący zabiegów i starań. [przypis edytorski]

217. prezerwować — chronić, zachowywać, zabezpieczać. [przypis edytorski]

218. wtóry (daw.) — drugi. [przypis edytorski]

219. niepodobna — daw. forma oznaczająca: niepodobne (niemożliwe) jest, aby. [przypis edytorski]

220. korzec — daw. miara objętości ciał sypkich, stosowana w Europie od średniowiecza; korzec równał się 32 garncom i stanowił odpowiednik od 54 do 128 litrów (zależnie od regionu kraju i okresu; przed zaborami, na mocy konstytucji ustalono jego miarę na 120 l); korzec dzielił się na 4 ćwiertnie, 16 a. 12 korczyków i 32 a. 24 miary; korzec amer. (bushel), używany nadal np. do określania miary objętości ziarna wynosi nieco ponad 35 litrów. [przypis edytorski]

221. garniec — daw. jednostka objętości, stosowana w Europie od średniowiecza; garniec (nazwa pochodzi od glinianego naczynia) w Polsce przedrozbiorowej stanowił 1/32 korca i dzielił się na 4 kwarty i stanowił odpowiednik od 2 do niemal 4 litrów (zależnie od regionu kraju i okresu), zaś jako miara płynów garniec stanowił 1/72 beczki; w XIX w. garniec liczył 4 l. [przypis edytorski]

222. prymka (z niem.) — tytoń do żucia; daw. sprzedawany w postaci laseczek skręconych z liści mocnego tytoniu z dodatkiem lukrecji, cukru, soli i moczonych w wyciągu z owoców. [przypis edytorski]

223. gorze (daw.) — biada; nieszczęście; tu: nie wolno, nie należy (pod groźbą ściągnięcia nieszczęścia). [przypis edytorski]

224. pozawczoraj (daw.) — przedwczoraj. [przypis edytorski]

225. czyli (daw.) — tu: konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy też, czy aby. [przypis edytorski]

226. wolej (daw.) — lepiej. [przypis edytorski]

227. żelaznymi naznaczone kraty — daw. forma N.lm; dziś: (...) kratami. [przypis edytorski]

228. wszędy (daw.) — wszędzie. [przypis edytorski]

229. cicerone (wł.) — przewodnik. [przypis edytorski]

230. posiedziciel (daw.) — posiadacz, właściciel. [przypis edytorski]

231. kędy (daw., gw.) — gdzie. [przypis edytorski]

232. wielka wojna europejska — I wojna światowa (1914–1918). [przypis edytorski]

233. zmitrężyć — zmarnować. [przypis edytorski]

234. jąć (daw.) — zacząć; zabrać się za coś. [przypis edytorski]

235. toć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: to przecież. [przypis edytorski]

236. pożywać (daw.) — tu: korzystać z czegoś; zażywać. [przypis edytorski]

237. splendid isolation (ang.) — doskonała izolacja; wspaniała izolacja (odosobnienie). [przypis edytorski]

238. postaw — inaczej: sztuka (np. sukna); starop. jednostka miary tkanin, dzieląca się na 32 łokcie (czyli ponad 15 m), choć zależnie od regionu i okresu mająca różne przeliczniki (od 27 do 62, a nawet 64 łokci po ok. 52 cm); większą jednostką była bela, licząca 10–12 postawów materiału. [przypis edytorski]

239. możeż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, wzmacniającą i tworzącą pytanie retoryczne; znaczenie: czy może; czyż może. [przypis edytorski]

240. jeno (daw., gw.) — tylko. [przypis edytorski]

241. kędy (daw., gw.) — gdzie. [przypis edytorski]

242. czyli (daw.) — tu: konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy też, czy aby. [przypis edytorski]

243. polski korytarz (niem. Polnischer Korridor) — w niem. nomenklaturze polit. lat 20. XX. w., naznaczonej ekspansywnością terytorialną, określenie stosowane w odniesieniu do obszaru polskiego województwa pomorskiego, niebędącego wcale (jak sugerowałoby słowo „korytarz”) wąskim przesmykiem, lecz na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 oddzielającego Prusy Wschodnie od reszty Niemiec; przyznane Rzeczpospolitej Polskiej tereny z dostępem do morza obejmowały daw. Prusy Zachodnie, zamieszkałe w większości przez Kaszubów i ludność polską, Gdańsk otrzymał status wolnego miasta; Republika Weimarska prowadziła politykę rewizjonistyczną, dążąc do korekty granic traktatowych poprzez międzynarodowy arbitraż i zagarnięcia polskiego Pomorza; ostatecznie spór o te tereny stał się jednym z pretekstów wszczęcia II wojny światowej i ataku Niemiec na Polskę: kanclerz III Rzeszy Adolf Hitler wystosował w październiku 1938 r. ultimatum, żądając od Polski zgody na aneksję przez Niemcy Gdańska na budowę eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej, które miały przechodzić przez polskie województwo pomorskie, oferując w zamian przedłużenie paktu o nieagresji, jednak Polska odmówiła przyjęcia ultimatum. [przypis edytorski]