Kariera Nikodema Dyzmy - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (gdzie można czytać książki za darmo txt) 📖
Bezprzykładny prostak i wszechstronny ignorant robi zawrotną karierę polityczną, obiecując w cudowny sposób uzdrowić polskie rolnictwo. Przy tym z niezbadanych przyczyn mimo swego chamstwa działa magnetycznie na najwytworniejsze kobiety. Jak to możliwe?
Surowy krytyk funkcjonowania struktur państwowych za czasów Najjaśniejszej II Rzeczpospolitej, Tadeusz Dołęga-Mostowicz, barwnie przedstawił możliwy scenariusz takiego zdarzenia — ku przestrodze.
- Autor: Tadeusz Dołęga-Mostowicz
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Kariera Nikodema Dyzmy - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (gdzie można czytać książki za darmo txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Tadeusz Dołęga-Mostowicz
Nie było innego wyjścia, zgodzono się więc na małą Władzię, którą też natychmiast wytelefonowano. Początkowo odmówiła ze względu na zły humor swego przyjaciela, z którym umówiła się na dansing, jednakże dała się przekonać przy pomocy wymownego argumentu pod postacią stuzłotówki.
Dzięki temu misterium mogło się rozpocząć punktualnie o północy z zachowaniem całego rytuału.
O pierwszej, podczas wywoływania szatana, był mały incydent z Władzią. Już półprzytomna, rozpłakała się i krzyczała, że chce wyjść. Ledwie zdołano ją przekonać. Po wypiciu wina z peyotlem439 uspokoiła się zupełnie.
O drugiej salon prezesa Nikodema Dyzmy niczym nie przypominał już salonu jakiegokolwiek, a zwłaszcza salonu któregoś z prezesów.
Podobny był raczej trochę do wędzarni, nieco do łaźni rzymskiej i najwięcej do domu, o którym nikt nie mógłby powiedzieć, że jest za bardzo prywatny.
Późny świt grudniowy zaglądał już przez szpary zasłon okiennych, gdy towarzystwo rozeszło się do swoich pokojów. Na placu pozostał jedynie Wielki Trzynasty. Siedział oparty o ścianę i chrapał tak, że aż szyby się trzęsły.
Było dobrze po południu, gdy obudził się. Był piekielnie wyczerpany, w głowie huczał mu młyn.
Ubrał się i zajrzał do swojej sypialni. Panie pątniczki zaczęły budzić się. W łazience był tłok. Jedna po drugiej żegnała się z Nikodemem i wychodziły, ledwie trzymając się na nogach.
Wreszcie został sam. Pootwierał okna i ociężałymi ruchami zabrał się do przyprowadzania mieszkania do jakiego takiego porządku.
Właśnie przesuwał pianino, gdy w przedpokoju rozległ się dzwonek.
Przyszedł Krzepicki.
— Oho, panie Nikodemie! — zawołał ze śmiechem. — Musiała być grubsza bibka440.
Od czasu aresztowania Kunickiego zażyłość z pryncypałem441 tak wzrosła, że nie tytułował go już panem prezesem.
— Niech ich cholera weźmie — zaklął ponuro Dyzma.
— Ależ pan wygląda — podziwiał Krzepicki — nie wiedziałem, że pan lubi takie zabawki.
— Diabła tam lubi!
— Ach, więc to przez umartwienie?
— Niech pana szlag trafi — zirytował się Dyzma — pomógłbyś pan lepiej.
— Ale po co pan to sam robi? Gdzież Ignacy!
Dyzma sapał i nic nie odpowiedział. Wreszcie zaklął i rzucił się na kanapę.
Krzepicki zapalił papierosa.
— Wracam od Reicha.
— No?
— Kunik wreszcie zmiękł. Noc w ciemnej i nieopalonej celi pomogła. Żądał tylko widzenia się z żoną i upierał się przy tym. Ustąpił dopiero wówczas, gdy Reich przeczytał mu i pokazał ten list pani Niny, który ostatnio pan otrzymał. Zgadza się na sto tysięcy, ale pod warunkiem wydania mu kompromitujących dokumentów.
— No i co?
— Oczywiście Reich jest za mądry, żeby na to poszedł. Jedno mu obiecał, że dokumenty zatrzyma u siebie, nie w aktach Urzędu Śledczego.
— Zgodził się w końcu?
— Powiedział, że prosi o jeszcze jeden dzień namysłu. Niech się pan nie obawia. Musi zgodzić się.
Wstał, strzepnął popiół i dodał:
— A swoją drogą powinien pan donieść pani Ninie, że jej mąż zostanie zwolniony i z własnej woli jedzie za granicę... Hm... Może pan nawet napisać, że zabiera połowę swego majątku w gotówce i w papierach wartościowych. To uspokoi jej, że tak powiem, ciekawość.
— Tak — zauważył po namyśle Dyzma — trochę pucu442 nie zaszkodzi. Tylko ja myślę, że lepiej nie pisać. Taki list może komu wpaść w ręce albo co...
Nagle Nikodem przypomniał Terkowskiego i wzdrygnął się. Nie, nie... Postanowił za wszelką cenę o tym nie myśleć. Ot, będzie, co będzie. Byle nie myśleć o tym... Byle nie teraz. Koborowo... Jechać... Wszystkie członki odmawiały mu posłuszeństwa. Skrzywił się i dopowiedział:
— Aby nie dziś.
Istotnie Dyzma był doszczętnie wyczerpany. Cały dzień przeleżał bezczynnie na kanapie. Nie podnosił się nawet do telefonu, który dzwonił kilkakrotnie.
Myśli jego koncentrowały się na tym, jak w bezpieczny sposób wycofać się z Loży Gwiazdy Trzypromiennej. Druga z tych nocnych orgii, które go przerażały i doprowadzały do śmiertelnego zmęczenia, zdecydowanie wpłynęła na jego ustosunkowanie się do zaszczytnej roli Wielkiego Trzynastego.
Rozumując zresztą logicznie, doszedł do przekonania, że i tak dzięki Loży nawiązał bardzo bliskie znajomości z paniami z najwyższego towarzystwa, że otwarte są dla niego ich domy i gdyby udało mu się teraz jakoś z Zakonu wykręcić, w niczym by to nie zmniejszyło zdobytych stosunków.
Ale jak wykręcić się? Najprościej byłoby poradzić się Krzepickiego, który na wszystko ma gotowe sposoby. Jednakże nie mógł tego zrobić. W pamięci zbyt mocno tkwiła groźba śmierci za zdradę tajemnic Loży.
Po długich rozmyślaniach wpadł na pomysł: „Czy nie najlepiej powiedzieć tym zwariowanym babom, że dzisiejszej nocy diabeł zabronił mi być tym całym »trzynastym«?... Nie podobam mu się więcej i zapowiedział, że więcej nie zjawi się, jeżeli będę ja...”
Postanowił zaraz nazajutrz pójść do hrabiny Koniecpolskiej i tak sprawę postawić.
Niech sobie zamęczają kogo innego.
Roześmiał się. Przyszedł mu na myśl Wareda.
„Wpakuję Waredę! Powiem, że diabeł gwałtem chciał Waredy”.
Ignacy podał kolację i przyniósł wieczorne dzienniki. Dyzma odsunął je niechętnie i zabrał się do jedzenia, gdy zadzwonił telefon.
Telefonował Wareda. Po krótkich powitaniach zapytał:
— No, czytałeś?
— Niby co? — bąknął Dyzma.
— Jak to co? Greka udajesz? Nie wiesz niby?
— Ale gadajże!
— No o wyjeździe Terkowskiego.
Dyzma zachwiał się na nogach.
— Że... że... co?
— No, że dziś wieczór wyjeżdża do Pekinu jako poseł na nową placówkę. Nie czytałeś wieczornej prasy?
Mówił coś jeszcze, ale Nikodem nie słyszał. Rzucił słuchawkę na widełki i pobiegł do jadalni.
Szybko rozłożył dzienniki.
Istotnie wszystkie donosiły, że w związku z nowym ukonstytuowaniem się władzy w Chinach dotychczasowy szef gabinetu premiera, podsekretarz stanu Jan Terkowski, został mianowany posłem i ministrem pełnomocnym przy rządzie chińskim i dziś odjeżdża do Pekinu.
Dyzma podniósł oczy znad gazety. Serce waliło mu w piersi jak bęben.
Zerwał się z miejsca i zaczął krzyczeć:
— Ura! Ura! Ura!
Przybiegł zdumiony Ignacy i zatrzymał się w progu.
— Czy pan prezes wołał?
— Ignacy! dawaj wódki! Musimy ten interes oblać!
Służący wydobył karafkę i kieliszki i nalał jeden.
— Nalewaj drugi! — krzyknął Dyzma — no, na pohybel sukinsynom!
Wypili. Jeden, drugi, trzeci, czwarty...
Nikodem usiadł.
— Wiesz co, Ignacy?
— Słucham pana prezesa.
— Uważaj: kto mnie w drogę włazi, mnie, Nikodemowi Dyzmie, tego zawsze diabli wezmą. Rozumiesz?
Wychylił kieliszek i mimo woli spojrzał w czarną czeluść drzwi do gabinetu: z ciemności patrzyły nań fosforyzujące443 okrągłe oczy.
Splunął i przeżegnał się.
— Pijmy, Ignacy!
Było grubo po północy, gdy kładąc się do łóżka powiedział służącemu:
— Uważasz, Ignacy, baby to mogą świat do góry nogami przewrócić, bo trzymają z diabłami...
— I pewno — potwierdził Ignacy.
We wtorek Nikodem wraz z Krzepickim byli u mecenasa Licuńskiego, specjalisty od spraw rozwodowych, a w środę po raz ostatni u nadkomisarza Reicha, na ręce którego złożyli sto tysięcy złotych.
We czwartek zaś z Dworca Głównego odchodziły dwa pociągi w dwóch przeciwnych kierunkach. W jednym siedział skulony, stary, trzęsący się na całym ciele człowieczek. W drugim prezes Państwowego Banku Zbożowego, wesoło żegnający się z gronem przyjaciół odprowadzających go życzeniami i powinszowaniami.
I staruszek nie był samotny. W drugim rogu przedziału siedział krępy444 mężczyzna o czerwonej twarzy, z prawą ręką ukrytą w kieszeni palta445 charakterystycznym ruchem, który w danym wypadku był raczej wynikiem profesjonalnego nałogu, nie zaś potrzeby.
Pociąg Warszawa — Berlin odszedł pierwszy. W niespełna dziesięć minut po nim ruszył drugi na Białystok — Grodno.
Ze stopni wagonu zeskoczył ostatni Krzepicki, który w urywanych zdaniach składał szefowi pośpieszną relację z rozmowy, jaką przeprowadził z Kunickim przed jego odjazdem w Urzędzie Śledczym. Ze sprawozdania tego wynikało, że Kunicki nie robił żadnych trudności, że jest zupełnie zrezygnowany i złamany, że udzielił informacji i wyjaśnień, dotyczących interesów Koborowa, nowemu administratorowi, którym z woli narzeczonego i plenipotenta446 właścicielki zostaje Krzepicki.
Dyzma był zupełnie zadowolony.
Rozlokowawszy się w pustym przedziale, zaczął rozmyślać o swojej nowej roli.
Niewątpliwie trzeba teraz zrzec się prezesury banku. Bo i co mu po tym całym banku? Kolosalne dochody Koborowa, wygodne i spokojne życie, brak konieczności trzymania uwagi w nieustannym napięciu, by nie palnąć czegoś nieodpowiedniego — wszystko to przemawiało za porzuceniem banku.
Oczywiście zdawał sobie sprawę, że sam nie podołałby administrowaniu Koborowem.
Na szczęście miał pod ręką Krzepickiego, który potrafi wszystko. Dyzma nie miał najmniejszej wątpliwości, że w sprawach pieniężnych zbytnio ufać sekretarzowi nie należy. Pocieszał się jednak myślą, że Krzepicki nie zechce narażać się na stratę tak korzystnego stanowiska.
Za oknami wagonu rozciągała się rozległa równina, pokryta grubym śniegiem.
Przypomniał mu się Terkowski. Zacisnął szczęki. Teraz już dobrze zdawał sobie sprawę z faktu, że uwolnienie się od Terkowskiego zawdzięczał paniom z Loży. Jakimi drogami działały, jakie wpływy były na ich usługi — nie wiedział i wiedzieć nie chciał. Bał się ich. Bał się teraz bardziej niż wówczas, gdy drżał przed zażyłością tych bab z duchami. Żywi są niebezpieczniejsi.
Toteż nie zaniechał postanowienia: jak najprędzej wyjść z Loży. Oczywiście utrzymywać nadal możliwie bliskie stosunki z tymi paniami, ale raczej wepchnąć na swoje miejsce Waredę.
Śmiał się w duchu, przypominając sobie skupione miny pani Koniecpolskiej i panny Stelli, gdy im ponuro zakomunikował „wolę szatana”. Już pułkownik będzie się miał z pyszna!
Pociąg zanurzył się w korytarzu leśnym.
Zbliżał się już wieczór, mglisty wieczór zimowy, gdy załomotały pod kołami zwrotnice Koborowa.
Na peronie stał jakiś urzędnik kolejowy i Nina. Dojrzała Nikodema w oknie i jej twarz rozjaśniła się uśmiechem.
Na powitanie wyciągnęła doń rękę, wskutek czego musiał postawić walizkę na śniegu.
— Nareszcie, nareszcie...
Przeszli przez pusty budynek stacyjny i wsiedli do auta.
Motor rozbudził się na warkot starteru447, koła poślizgnęły się na śniegu i samochód ruszył.
— Powiedz, powiedz... czy on... czy on... od razu się zgodził?
W głosie jej drgał niepokój.
Dyzma roześmiał się.
— Musiał.
— Jak to musiał? — przestraszyła się.
— Nineczko — odparł krótko — sama mówiłaś, że miłość wszystko zwycięża.
Gdy mijali tartaki, rozbłysły właśnie latarnie. Kilku ludzi, stojących przy drodze, zdjęło czapki.
— No i co... co on teraz będzie robił?
— A co to nas obchodzi — wzruszył ramionami Nikodem. — Zabrał wszystko, co było w bankach. Było prawie tyle, co warte Koborowo. Z głodu nie umrze.
— Wyjechał za granicę?
— Tak.
— A nie wróci?
— Mowy nie ma. Już ja ci ręczę.
Zamyśliła się.
— Powiedziałeś, Niko, że musiał się zgodzić. Czy... czy były jakieś powody natury...
— Nie masz większego zmartwienia, Nineczko? Rzecz załatwiona i koniec. Co cię to teraz obchodzi?
— Jednak on był moim mężem...
— A ja cię mówię, że nawet nie był.
Zdziwiła się:
— Jak to nie był?
Zaczął jej wyjaśniać, jak umiał, zawiłą procedurę unieważniania małżeństw i powtarzać argumentację adwokata.
— Za dwa miesiące, jak dobrze pójdzie, będziesz znowu panną Ponimirską, a za trzy, jeżeli masz jeszcze na to chęć, zostaniesz moją żoną.
Milczała.
Zaniepokoiło to Dyzmę. A może teraz rozmyśli się?... Może, poczuwszy wolność, nie zechce wiązać się z nim.
— Czemu milczysz, kochana Nineczko? — zapytał najsłodziej, jak potrafił.
— Ach, nic, nic — ocknęła się — myślałam o tej historii. Ale nie trzeba o tym myśleć, prawda?... Minęło... przeszło... Widocznie tak się stać musiało...
Przytuliła się do niego.
— Życie takie jest — powiedział z przekonaniem.
— Boję się życia. Życie jest groźne.
— Ja się go tam nie boję.
— O, wiem, bo ty jesteś silny, strasznie silny.
Wszystkie okna pałacu koborowskiego jarzyły się światłem.
Nina wyjaśniła, że ostatnio co wieczór kazała robić taką iluminację448, gdyż bała się ciemności.
W hallu449 zebrała się cała służba.
Wprawdzie nie wiedzieli nic konkretnego, lecz z urywkowych spostrzeżeń szofera, który bez pana powrócił z Warszawy, wyciągali pewne wnioski, obecnie potwierdzone niebywałym wypadkiem wyjazdu pani na stację.
Czuli, że coś się święci. Nina nazwała to intuicją, a Nikodem — nosem.
Na twarzy pokojówki, której kazał przygotować sobie łóżko w sypialni Kunickiego, nie dojrzał ani cienia zdziwienia.
Nina martwiła się, że znowu zostanie sama, gdy on pojedzie do Warszawy.
— Jedź i ty, Nineczko. Zabiorę cię ze sobą.
— Ba — uśmiechnęła się — gdyby to było możliwe.
— A dlaczego nie? — zdziwił się.
— Nie wypada. Jak to? Nie rozumiesz, jaki wywołałoby to skandal.
— Phi — wzruszył ramionami — wielkie rzeczy. Przecie my się pobierzemy. Zresztą możesz mieszkać w hotelu i będziemy widywali się codziennie.
Klasnęła w ręce.
— Mam, mam! Ciocia Przełęska! Zamieszkam u cioci Przełęskiej!
— No widzisz.
— Ale nie chciałabym, żeby mój pobyt w Warszawie przeciągnął się dłużej. Nie lubię miasta. Najlepiej czuję się w Koborowie. Prawda, Niku, że my będziemy mieszkali stale w Koborowie?
— Ma się wiedzieć. Dość mam tej Warszawy. Powyżej uszu.
— Jakiś ty dobry. Chodź, zagram ci coś, co grywałam zawsze, myśląc o tobie.
Przeszli do małego saloniku. Nina otworzyła pianino.
— A ty nie grasz? — zapytała.
— Tylko na mandolinie.
Roześmiała się.
— Chyba żartujesz?
— Jak Boga kocham.
— To takie komiczne: grać na mandolinie.
— Dlaczego?
— Nie wiem, ale wydaje mi się, że to musi być strasznie zabawne. Tak poważny prezes, mąż stanu i raptem mandolina.
— Żałuję, że instrument zostawiłem w Warszawie. Zagrałbym ci też jeden kawałek.
Pocałowała go w same usta, lecz gdy chciał ją objąć, wywinęła się ze śmiechem i zaczęła grać.
— Ładne? — zapytała, zamykając wieko.
— Owszem. Nawet bardzo ładne. A słowa do tego jakie?
— Jak to słowa? — zdziwiła się. — Aha! Ty myślałeś, że to z opery? Nie, to jest sonata
Uwagi (0)