Kariera Nikodema Dyzmy - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (gdzie można czytać książki za darmo txt) 📖

bohaterka nie umiała ukryć zażenowania, wynikającego z jej obecnej sytuacji i z faktu powrotu do dawnego stanowiska.

W Warszawie otoczyła ją atmosfera zaciekawionej życzliwości i szacunku, który — jak szybko zorientowała się — zawdzięczała wielkiej popularności Nikodema.

Każdy człowiek zbliżający się do niej uważał za swój święty obowiązek przynajmniej kilka zdań powiedzieć o Dyzmie, używając samych superlatywów. Słuchała tego z niesłabnącą przyjemnością, lecz i z cieniem jakiegoś prawie zdziwienia. Wiedziała przecie od dawna, że Nikodem jest znakomitością, że jest poważnym mężem stanu i człowiekiem wielkiej wiedzy i zalet. Tam jednak, w Koborowie, wydał się jej mniejszym. Teraz, gdy ze wszystkich stron słyszała tylko słowa podziwu i zachwytu, gdy przekonała się, że zbyt nisko oceniała jego wartość, nabrała wobec niego pewnego rodzaju onieśmielenia.

Tryb życia Niny ułożył się, pomimo swojej atrakcyjności, a raczej dzięki nieustannej atrakcyjności — jednostajnie.

Z rana chodziła z ciotką na spacer lub robiła zakupy w sklepach. O pierwszej wracała, zastając zawsze kogoś, kto przyszedł ją obejrzeć, później był obiad albo w domu, albo u znajomych, czasami na zaproszenie Nikodema w restauracji. O siódmej zjawiał się on sam i jechali do teatru czy kina. W pierwszym wypadku Nikodem odprowadzał ją do domu i żegnali się w bramie, natomiast w drugim — kino kończy się znacznie wcześniej niż teatr — wchodził z nią na górę i razem jedli kolację.

Nikodem wciąż nalegał, by przyszła do niego, lecz ona odkładała to z dnia na dzień.

Byli właśnie na bardzo sprośnej472 farsie473 i Dyzma postanowił sforsować jej upór. Gdy samochód zatrzymał się przed domem pani Przełęskiej, odprawił auto.

— Pójdę pieszo. To niedaleko — powiedział szoferowi.

Kiedy Nina chciała nacisnąć guzik dzwonka, powstrzymał jej rękę.

— Nie, Nineczko, teraz pójdziemy do mnie.

— O nie, ja idę do siebie.

— Koniecznie musisz!

— Ależ to niemożliwe! Co sobie ciocia o mnie pomyśli!

— Pomyśli, co zechce. Cóż to ciebie obchodzi?

— Nie, nie! — upierała się.

— Na chwilę, na pół godzinki — prosił — czy ty mnie już nie kochasz?

Przytuliła się do niego i szepnęła:

— Więc dobrze, ale nie teraz.

— Teraz.

— Nie. Jutro. Powiemy, że idziemy do kina.

Skrzywił się i chciał jeszcze nalegać, lecz Nina zadzwoniła i w bramie rozległy się kroki stróża.

Szybko pocałowała go w usta i zniknęła w bramie.

Mróz był dość duży i Nikodem nastawił kołnierz futra. Zrobił kilka kroków w kierunku domu, lecz zaraz zatrzymał się i zawrócił ku Kruczej. W Alejach Jerozolimskich był jeszcze dość duży ruch, a Nowy Świat ujrzał gęsto zatłoczony.

Wstąpił do baru, wypił kilka wódek i zjadł wielką porcję golonki z grochem. Za bufetem stała tęga dziewczyna w białym kitlu.

„Niczegowata baba” — pomyślał i nagle przyszło mu na myśl, że przecie dość jest wyjść na ulicę i kiwnąć palcem na taką, która mu się podoba.

Zapłacił, wbrew zwyczajowi nie sprawdzając rachunku, i wyszedł.

Wybór istotnie był niemały. Po kilku minutach upatrzył sobie jedną. Nie chciał zabierać jej do domu, wolał wydać na hotel. Zaprowadziła go do jakiejś brudnej nory na Chmielnej.

Było już po trzeciej, gdy zaczął się ubierać, wyjął dwadzieścia złotych, położył na stoliku i, mruknąwszy „do widzenia”, wyszedł na ciemny korytarz. Gdzieś na samym końcu paliła się żarówka.

Gruba baba, właścicielka hotelu, wprowadzała właśnie nową parę, w drugim końcu korytarza otworzyły się drzwi — ktoś wychodził.

Nikodem z przyzwyczajenia sięgnął po papierośnicę i skonstatował474 jej brak. Szybko zawrócił i, nie zamykając drzwi, wpadł do pokoju.

Dziewczyna siedziała na łóżku w kucki i wyszczerbionym grzebieniem czesała zmierzwione włosy.

— Dawaj porcygar475, cholero!

— Jaki porcygar?

— Jaki? Już ja ci pokażę, jaki! Dawaj zaraz, bo i tak znajdę, a tobie mordę rozbiję!

— Czego wrzeszczysz? Chcesz zbiegowisko zrobić! Drzwi nie możesz zamknąć?!

Obejrzał się. Istotnie w ciemnym korytarzu ktoś stał. Gdy odwrócił się tak, że na jego twarz padło światło, usłyszał cichy okrzyk, a później szybkie kroki.

Zamknął drzwi, przekręcił klucz i schował do kieszeni. Podszedł do łóżka. Dziewczyna wciąż flegmatycznie rozczesywała włosy. Jednym ruchem wyrwał jej grzebień i cisnął o podłogę.

— Nooo!... Czego się rzucasz, frajerze?! — powiedziała prawie barytonem.

— Oddaj porcygar, słyszysz?!

— Ja nie brałam — wzruszyła ramionami.

Zamachnął się i uderzył ją w twarz tak silnie, że wywróciła się i głową stuknęła o ścianę.

— Dawaj, cholero! — zamachnął się znowu.

Zakryła twarz łokciem. Chwycił jej torebkę. Wewnątrz było kilka ubogich drobiazgów, para wymiętych banknotów i brudna chustka do nosa.

Przyglądała mu się w milczeniu.

— Uu... żmija!

Jednym ruchem wyrwał spod niej poduszkę i rzucił na podłogę. Wraz z nią z brzękiem upadła papierośnica. Podniósł ją, obejrzał i schował do kieszeni.

— Złodziejka — mruknął — ścierwo.

— Sameś, frajerze, ją tam schował!

— Łżesz! — ryknął.

Nie odpowiedziała. Otworzył drzwi i wyszedł. Na ulicy z rzadka paliły się latarnie.

Dorożki ani śladu. Trzeba było iść pieszo. Mróz zwiększył się, śnieg pod nogami skrzypiał. Przechodniów było niewielu. Szedł prędko. Gdy skręcał w Marszałkowską, obejrzał się. Po drugiej stronie w odległości kilku kamienic równie prędko szła jakaś dziewczyna.

„Druga taka sama — pomyślał — nie ma głupich”.

Szedł tak szybko, że tamta musiała prawie biec, jednakże widocznie postanowiła nie dać za wygraną, gdyż odwróciwszy się przy Nowogrodzkiej, zobaczył ją znowu. Przystanął, lecz ku jego zdziwieniu i ona wówczas przystanęła koło jakiejś nieoświetlonej wystawy sklepowej. Drobna, ubogo ubrana dziewczyna w czarnym kapeluszu.

Splunął i poszedł dalej. Zawrócił na ulicę Wspólną. Po kilku minutach był już przed swoją bramą. Stróż otworzył i nisko się ukłonił.

— O której wrócił szofer? — zapytał Dyzma, gdyż lubił kontrolować podwładnych.

— Tak, proszę wielmożnego pana, około jedenastej.

— A dach na garażu naprawili?

— A jakże, proszę wielmożnego pana.

Skinął mu głową i wszedł na schody. Ani Nikodem, ani stróż nie zauważyli sylwetki dziewczyny, która przyglądała się im przez okratowanie bramy.

Serce jej biło mocno.

Podniosła oczy na fronton gmachu.

Na wysokości pierwszego piętra widniał czarny napis:

PAŃSTWOWY BANK ZBOŻOWY

Bank!...

I nagle wszystko stało się jasne. Zupełnie jasne. Nikodem, jej Nikodem, który ją porzucił, chociaż go tak kochała, chociaż go wciąż kocha i zapomnieć nie może, Nikodem szykuje wielką robotę. Może podkop, a może tylko rozprucie kasy... W każdym razie ze stróżem jest w zmowie. Przecie widziała, jak go wpuścił i rozmawiał z nim po cichu.

Państwowy Bank Zbożowy.

A może wkręcił się tam za woźnego? Ale chyba nie, po cóż by przychodził w nocy.

Serce jej biło mocno.

Przeszła na drugą stronę i czekała.

Może zadzwonią dzwonki alarmowe, może u wylotu ulicy ukaże się policja? O, wówczas dobrze wie, co zrobić należy: zadzwoni i uprzedzi stróża... Prawda, Nikodem okłamał ją, zapomniał, nie wrócił, ale jeszcze może wrócić... Dobrze mu powodzi się, futro ma... A wtedy jechał bogatą maszyną... Gdy mieszkał u nich na Łuckiej, nawet nie śniło się jej, że ten Dyzma to taki klawy476 chłop, szemrany477, swój...

Świt już przenikał przez gruby kożuch chmur, gdy zdecydowała się odejść. Zimno było. Gdy doszła na ulicę Łucką, brama już była otwarta — dwadzieścia groszy oszczędności.

Następnego ranka poszła na Wspólną. Z niepokojem myślała o tym, że zobaczy bank otoczony przez policję, że Nikodem może jest aresztowany, a może udało mu się zbiec.

Odetchnęła z ulgą. Kołowrót drzwi kręcił się nieustannie. Wchodzili i wychodzili interesanci, raz po raz zatrzymywały się samochody.

Chyba podkop albo wyłom w murze... Na dłuższą metę...

Odnalazła go nareszcie. O, teraz już jej nie ucieknie. Pewna była, że w ciągu dnia tutaj go nie zobaczy, ale przyjdzie wieczorem, będzie warować i stanie mu twarzą w twarz...

I przyszła.

Dziesiąta, jedenasta... Nerwowym krokiem chodziła po przeciwległym trotuarze478. Padał miękki, łagodny śnieg, wielkie jego płaty pod światło latarni z białych stawały się czarnymi.

Zaczepiono ją dwa razy. Nawet jeden facet był młody i wyglądał zamożnie, ale przecząco pokręciła głową.

Zaczęła niepokoić się: a może on dziś nie przyjdzie?... Jednakże będzie czekać! Musi... Mężczyźni to zawsze tacy, jak z oczu, to i z pamięci. Ten Zosiny rudy Władek to też przecie wrócił do niej...

Niecierpliwie wyglądała ku Marszałkowskiej i w przeciwną stronę, i dopiero trzask zamykanej bramy zwrócił jej uwagę na kamienicę, w której mieścił się bank.

Wychodził z niej Nikodem w towarzystwie jakiejś eleganckiej pani.

Śmieli się do siebie.

Dziewczyna ukryła się za występem muru. Przeszli na jej stronę, a że chodnik był wąski, mogła ich dosięgnąć ręką, gdy ją mijali. Dobiegł ją wyraźnie głos Nikodema:

— Jak ty zechcesz, kochana Nineczko, to...

Dalsze słowa zagłuszyła trąbka przejeżdżającego taksometru479, natomiast zobaczyła, że wzięli się pod ręce.

— To tak!... — powiedziała w zamyśleniu.

Wolnym krokiem ruszyła za nimi.

Nie zdziwił jej fakt istnienia rywalki. Przecie nie mogła przypuszczać, by nie miał żadnej kobiety. Przestraszyła ją wszakże piękność tej pani.

„Kocha ją... na pewno kocha... Ale dlaczego — zrodził się płomyk nadziei — dlaczego w takim razie wczorajszej nocy z inną w hotelu?...

Tkwiła w tym jakaś tajemnica. Gdyby nie to, może dopędziłaby ich zaraz i rzuciła tej kobiecie w oczy, że ma starsze, dawniejsze prawo do Nikodema, że go kocha...

„Wróci do mnie, wróci... Powiem mu, że oczy wypłakałam, że każda z takich jak ja ma swego przyjaciela, a ja jednak nie mam, chociaż pierwszorzędni chłopcy napraszali się... Musi wrócić...”

 

Nikodem odprowadził Ninę i zawrócił do domu. Rozmyślał właśnie nad tym, że Jurczak, uchodzący w Łyskowie za znawcę kobiet, jednak mylił się, twierdząc, że tylko brunetki są namiętne, gdy usłyszał swoje imię.

Odwrócił się. Przed nim stała Mańka.

— Nikodem — szepnęła cicho.

— Ach, to ty — powiedział nie ukrywając niezadowolenia.

— Pamiętasz mnie?...

— Czego chcesz?

Patrzyła nań szeroko otwartymi oczyma. Nie wiedziała, co ma mówić.

— No, czego chcesz? — zapytał poirytowanym głosem.

— To tak mnie witasz? Co ja ci złego zrobiłam, Nikodem? — rzekła z wyrzutem.

— A tam, z tym bajdurzeniem! Ani złego, ani dobrego, czego chcesz?

Milczała.

— Gadaj, do cholery!

Dziewczyna wciąż milczała.

Zaklął i chciał odejść, lecz chwyciła go za rękaw.

— Puść!

— Nie puszczę. Musisz mnie wysłuchać.

— No więc gadaj, do pioruna, o co chodzi?

— Widzisz, Nikodem, ty pewno nie wiesz, że ja bardzo za tobą tęskniłam, bo wiesz, że nawet kochanka nie mam, wciąż czekam na ciebie. Szukałam cię, ciągle myślałam, że jednak wrócisz, że nie zapomniałeś.

Wzruszył ramionami.

— Co w ogóle miałem pamiętać albo zapominać?

— Ale mówiłeś, że wrócisz!

— Ślubu z tobą nie brałem. Mało co się mówi.

— Widzisz... ja ciebie kocham.

Roześmiał się głośno.

— Wielkie mecyje480! Co noc kogoś kochasz.

— To mi wymawiasz? Niby co, dla przyjemności jestem „taką”? Z głodu zdechłabym. Muszę, chociaż za każdym razem rzygać mi się chce z obrzydzenia.

— Dobrze, dobrze, już tylko nie bujaj481.

— Prawdę mówię. Chyba nikt mi nie pozazdrości. Psie życie.

— No ale co to mnie obchodzi?

— Wróć do mnie!

— Nie. Nic z tego.

— Możesz mieszkać u nas darmo. Zapłacę za ciebie.

Wybuchnął śmiechem.

Przyglądała mu się z niepokojem.

— Czego się śmiejesz?

— Śmieję się, bo durna jesteś. Wybij to sobie z głowy.

— Dlaczego mnie nie chcesz? Czy już ci nie podobam się?

— A odczep się, Mańka, pókim dobry.

— A przecie wtedy mówiłeś, że wrócisz.

— Pluję na to, co mówiłem! Rozumiesz? Teraz żenię się i wybij sobie ze łba, żebym takim patałachem jak ty sobie głowę zawracał. Nie takie ja teraz mam kobiety.

— Żenisz się z tą, coś z nią szedł?

— Z tą czy nie z tą, nie twojej babki interes.

— Ja wiem, że z tą. — W głosie jej zabrzmiała nienawiść.

— Co tobie do tego?

— To, że ciebie kocham! — krzyknęła.

— Cicho, czego wrzeszczysz! Kochasz, to kochaj, mam to gdzieś. A teraz odczep się, bo nie mam czasu.

Znowu chwyciła go za rękaw.

— Zaczekaj jeszcze chwilę.

— No.

— Pójdź ze mną na noc...

Uczepiła się nadziei, że zdoła go jeszcze namówić, odciągnąć od tamtej.

Odepchnął ją lekko.

— Odejdź.

— Nikodem!...

W jej oczach zabłysły łzy.

— Jeszcze mi tu wyć zaczniesz, no mówię ci, że nie mogę. Dziś nie mogę. Gdybym nawet chciał.

— Dlaczego?

— Mam robotę.

— Aha!... skinęła głową z powagą.

Zrozumiała, że oczywiście taka rzecz, jak „zrobienie” banku, to nie byle co i że ona, Mańka, wobec tego nic nie znaczy.

— Ale później — zaczęła — później...

— Może później. Do widzenia.

Chciał odejść, lecz jeszcze raz go zatrzymała.

— Nikodem, nie pocałujesz mnie?

— Ojej! Nudzisz.

Pochylił się ku niej i cmoknął w policzek. Mańka wszakże nie dała się z tym zbyć i objąwszy szyję Dyzmy, przywarła do jego ust.

Miała wargi soczyste, jędrne i zimne od mrozu.

— No, dość — odsunął ją od siebie.

— Wróć! Wróć do mnie — wyszeptała.

— A to piła z ciebie. Zobaczę, może później. Do widzenia.

Skinęła w milczeniu głową.

Długo jeszcze stała na miejscu, patrząc za nim. Gdy znikł na skrzyżowaniu ulic, otarła chustką oczy i poszła w przeciwną stronę.

Nikodem był wściekły. Ta Mańka, która zjawiła się nagle ni z tego, ni z owego... Dawno o niej zapomniał... I w ogóle jakim prawem go się czepia?!... No oczywiście, kocha się i w gruncie dobra dziewczyna, ale to jeszcze nie powód, by łaziła za nim...

„Jeszcze mnie kiedy skompromituje. Albo Ninie nagada czego. Cholera”!

Postanowił sobie, że jeżeli go jeszcze raz zaczepi, tak ją obsztorcuje482, że już więcej nie ośmieli się.

W mieszkaniu powietrze było jeszcze przesycone perfumami Niny. Rozebrał się i chciał położyć się do łóżka, gdy przypomniał sobie, że jutro rano Krzepicki wyjeżdża do Koborowa i że musi mu przygotować różne papiery.

Pracował dobre pół godziny i kończył właśnie, gdy rozległ się dzwonek telefonu. Podniósł słuchawkę.

Telefonował Wareda. Siedzą całą paczką w knajpie i zdecydowali wydzwonić Nikodema.

— Od czasu przyjazdu pani Niny — skarżył się pułkownik — wcale cię nie widzimy. Przyjeżdżaj koniecznie.

Dyzma jednak