Henryk Ofterdingen - Novalis (baza książek online txt) 📖

wnętrzny — dziś: wewnętrzny. [przypis edytorski]

59. troskać się — dziś: zamartwiać się, martwić się. [przypis edytorski]

60. egzaltować (z łac.) — wywyższać, wynosić. [przypis edytorski]

61. pomieszkanie — dziś: mieszkanie, domostwo. [przypis edytorski]

62. Młodzieniec właśnie był obecny — raczej: (...) właśnie (akurat) był w domu. [przypis edytorski]

63. na całości unosiła się (...) dostojność — całość cechowała dostojność. [przypis edytorski]

64. ćmić się — tu: zaćmiewać się, niknąć w ciemności. [przypis edytorski]

65. połyska — dziś popr. forma: połyskuje. [przypis edytorski]

66. karbunkuł (w oryginale niem. Karfunkel: karbunkuł) — daw. określenie ciemnoczerwonego kamienia szlachetnego, np. rubinu (a. półszlachetnego granatu). [przypis edytorski]

67. na popierze, którym klejnot był owinięty — w oryginale niem.: auf den Zettel zu schreiben, in welchen er den Stein einwickelte, tj. na kartce, w którą zawinął kamień. [przypis edytorski]

68. jaśń — dziś: jasność. [przypis edytorski]

69. poufalsza — w oryginale niem. zutraulich: ufna (por. zutrauen: dowierzać komuś). [przypis edytorski]

70. wnijście (daw.) — dziś: wejście. [przypis edytorski]

71. zabawiać się — tu: rozerwać się (grą na lutni). [przypis edytorski]

72. rozciąć węzeł — sens: rozwiązać skomplikowaną sprawę; znaleźć wyjście z trudnej sytuacji. [przypis edytorski]

73. wymownie i z zapałem — w oryginale niem. mit überschwenglicher Begeisterung: z bezgranicznym zapałem. [przypis edytorski]

74. cierpi z powodu utraconej sławy oraz że żal jej ojca — w oryginale niem.: [Sie] bange wegen des Stolzes und der Bekümmernisse ihres Vaters: cierpi z powodu dumy i niepokoju swojego ojca. [przypis edytorski]

75. do których niełatwo dostać się było można — w oryginale niem. użyto czasownika aufzufinden: znaleźć; które niełatwo można było znaleźć. [przypis edytorski]

76. desperować (daw.) — rozpaczać. [przypis edytorski]

77. zniknienie — dziś: zniknięcie. [przypis edytorski]

78. są mi — dziś: są dla mnie. [przypis edytorski]

79. popadłem w (...) nędzę — w oryginale niem. użyto rzeczownika Elend: [popadłem w] niedolę. [przypis edytorski]

80. orszak — w oryginale niem. Hof: dwór. [przypis edytorski]

81. uczuwać — dziś: czuć a. odczuwać. [przypis edytorski]

82. o wrażeniu głębokim — tu raczej: o głębokim przejęciu (słuchających). [przypis edytorski]

83. starcy pieśniarze — w oryginale niem.: die bejahrten Dichter: sędziwi poeci. [przypis edytorski]

84. smęt — dziś: smutek. [przypis edytorski]

85. pustać — pustkowie; pustynia. [przypis edytorski]

86. jaśń — dziś: jasność. [przypis edytorski]

87. duszny — dziś: duchowy; właściwy duszy, dotyczący duszy. [przypis edytorski]

88. wskrześnij — dziś popr. forma: wskrześ. [przypis edytorski]

89. ramiony — dziś popr. forma: ramionami. [przypis edytorski]

90. życie wszystkim było (...) — tj. dla wszystkich życie było. [przypis edytorski]

91. Atlantyda — wspomniane przez Platona w Timajosie mityczne królestwo o wysoce rozwiniętej cywilizacji, unicestwione przez klęski żywiołowe, trzęsienia ziemi i potopy, które spowodowały zatonięcie Atlantydy. [przypis edytorski]

92. grodyszcza naskalne — warowne zamki (grody) ufundowane na skałach. [przypis edytorski]

93. kobiety i panny — w oryginale niem.: Frauen und Töchter: żony i córki. [przypis edytorski]

94. z rezydencji — w oryginale niem. aus der Residenzstadt: ze stolicy (miasta będącego siedzibą dworu). [przypis edytorski]

95. podobna (...) do (...) słowa nieznajomego — tj. słowa wypowiedzianego przez nieznajomego. [przypis edytorski]

96. niezmącona krynica dobra — w oryginale niem. einen unversieglichen immer gegenwärtigen Schatz, tj. raczej: niewyczerpany, zawsze pozostający w pamięci skarb. [przypis edytorski]

97. zamyśla się (...) o nieznajomym — dziś popr.: zamyślać się nad kim a. czym. [przypis edytorski]

98. otoczony (...) orszakiem — w oryginale niem. użyty został rzeczownik Genossen, tj.: towarzyszami. [przypis edytorski]

99. przypijać — dziś: przepijać. [przypis edytorski]

100. Saraceni — nazwa używana przez staroż. Greków i Rzymian w odniesieniu do koczowniczych plemion zamieszkujących Arabię; następnie, w średniowieczu, określenie Arabów i muzułmanów w ogóle (szczególnie stawiających odpór wyprawom krzyżowym). [przypis edytorski]

101. ustawny (daw.) — ustawiczny; nieustanny. [przypis edytorski]

102. dobyć (...) zamczyska — zdobyć zamczysko. [przypis edytorski]

103. rycerz półksiężyca — rycerz muzułmański. [przypis edytorski]

104. użyczyć — w oryginale niem. użyto czasownika: vergönnen; tu raczej w znaczeniu: pozwolić. [przypis edytorski]

105. zwycięzce — dziś: zwycięzcy. [przypis edytorski]

106. władnąć — dziś popr.: władać. [przypis edytorski]

107. grób Chrystusów (daw.) — grób Chrystusowy. [przypis edytorski]

108. kędyś (daw., gw.) — gdzieś. [przypis edytorski]

109. ucznie me — dziś: uczniowie moi. [przypis edytorski]

110. święte mnichy — dziś popr. forma: święci mnisi. [przypis edytorski]

111. nucą (...) pieśnie — dziś: nucą pieśni. [przypis edytorski]

112. wskrzesnąć — zmartwychwstać; tu forma 3.os.lp: wskrześnie, tj. powstanie z martwych. [przypis edytorski]

113. starce — dziś: starcy. [przypis edytorski]

114. chram — świątynia. [przypis edytorski]

115. saraceńskiej (...) ukrócą dumy — dziś popr.: saraceńską ukrócą dumę. [przypis edytorski]

116. muzułmana — dziś popr. forma: muzułmanina. [przypis edytorski]

117. żona rycerza — w oryginale niem. Frau des Schlosses: pani na zamku, pani zamku. [przypis edytorski]

118. wyjście na świat — tu: wyjście na dwór; wyjście na zewnątrz. [przypis edytorski]

119. nie wiedział nawet — w oryginale niem.: so wenig er (...) wußte: tak niewiele wiedział; niezbyt dobrze wiedział, nie za bardzo wiedział. [przypis edytorski]

120. jak wygląda to muzyczne narzędzie — w oryginale niem.: wie sie eigentlich gebaut sei: jak właściwie jest zbudowana [lutnia]. [przypis edytorski]

121. w złym niemieckim języku — w oryginale niem. in gebrochner deutscher Aussprache, tj. raczej: łamaną niemczyzną. [przypis edytorski]

122. odzobaczyć — zobaczyć ponownie. [przypis edytorski]

123. na zboczy — dziś popr. r.m.: na zboczu. [przypis edytorski]

124. równia — dziś: równina. [przypis edytorski]

125. jakobyście podobnym był — raczej: jakbyście podobni byli [panie]. [przypis edytorski]

126. przedwiecza — czasy przedwieczne; użyte w tłumaczeniu wyrażenie „przedwiecza dawne” jest tautologią. [przypis edytorski]

127. składać większość — tworzyć większość. [przypis edytorski]

128. zależeć na czym — dziś w tym znaczeniu: zależeć od czego. [przypis edytorski]

129. zwątpiały (daw.) — osłabiony a. pełen zwątpienia. [przypis edytorski]

130. wnętrznie — dziś: wewnętrznie. [przypis edytorski]

131. gospodni bywalcy — dziś: bywalcy gospody. [przypis edytorski]

132. tajnia — dziś: tajemnica. [przypis edytorski]

133. wirch — dziś: wierch. [przypis edytorski]

134. spinać się (...) po skałach — dziś: wspinać się. [przypis edytorski]

135. Glück auf (niem.) — powodzenia, niech się darzy (zwrot zwyczajowy, niekiedy jako polski odpowiednik podaje się „szczęść Boże!”). [przypis edytorski]

136. wieczór zeszli się — dziś: wieczorem zeszli się. [przypis edytorski]

137. pogadanki — w oryginale niem. Erzählungen, tj. raczej: opowieści. [przypis edytorski]

138. tlejące — dziś: tlące się. [przypis edytorski]

139. błędnik — dziś: labirynt. [przypis edytorski]

140. zdolny — w oryginale niem. tüchtig, tj. raczej: dobry, dzielny. [przypis edytorski]

141. wpryśnięte — tu raczej: wstrzyknięte. [przypis edytorski]

142. monety ozdobione popiersiami — w oryginale niem. użyty został rzeczownik Bildnis: wizerunek, portret. [przypis edytorski]

143. hajer (śląski) — górnik. [przypis edytorski]

144. czymś więcej jak zwyczajnym górnikiem — dziś popr.: kimś więcej niż zwyczajnym górnikiem. [przypis edytorski]

145. wszystko w pierwszej linii zawdzięczam memu staremu mistrzowi — w orygonale niem.: Nächst ihm [Vater im Himmel] habe ich alles meinem alten Meister zu verdanken, tj. dosł.: „oprócz niego [Boga] wszystko zawdzięczam memu staremu mistrzowi”. [przypis edytorski]

146. ponęta — w oryginale niem. Reiz, tj. tu raczej: urok. [przypis edytorski]

147. wspomina (...) o współtowarzyszach i rodzinie — dziś popr.: wspominać współtowarzyszy i rodzinę (bezpośrednio z B.). [przypis edytorski]

148. uporna gorliwość — w oryginale niem. hartnäckigen Fleiß: wytrwała (uparta) pracowitość. [przypis edytorski]

149. on — dziś: ów, ten. [przypis edytorski]

150. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]

151. czasu mej młodości — dziś: w czasach mej młodości. [przypis edytorski]

152. zespolon (daw.) — skrócona forma r.m.; dziś tylko: zespolony. [przypis edytorski]

153. by — tu w znaczeniu: jakby, niby. [przypis edytorski]

154. jaśń — dziś: jasność. [przypis edytorski]

155. opoka (daw.) — skała. [przypis edytorski]

156. chram — świątynia. [przypis edytorski]

157. nie chciwy — nie [jest] chciwy; (zdanie eliptyczne). [przypis edytorski]

158. stawa — dziś popr. forma 3.os.lp: staje. [przypis edytorski]

159. wstąg — wstęga. [przypis edytorski]

160. obojej płci (daw.) — dziś: obojga płci. [przypis edytorski]

161. zawarty (daw.) — tu: zamknięty. [przypis edytorski]

162. z duchy — dziś forma N.lm: z duchami. [przypis edytorski]

163. zdolny — w oryginale niem.: tüchtig, tj. raczej: sumienny, porządny, solidny. [przypis edytorski]

164. naskręcano wiór smolnych — dziś popr. forma: naskręcano wiórów (...). [przypis edytorski]

165. sen słońca — w oryginale niem. ein Traum der Sonne: sen a. marzenie słońca. [przypis edytorski]

166. zaśniony — dziś raczej: uśpiony. [przypis edytorski]

167. prześwietlała — w oryginale niem. spiegelte sich: odbijała się (w duszy). [przypis edytorski]

168. był mu zakryty — dziś: był dla niego zakryty. [przypis edytorski]

169. czym mu jest — dziś: czym jest dla niego. [przypis edytorski]

170. bajczany — dziś: bajkowy. [przypis edytorski]

171. z duchy brata — dziś popr. forma N.lm: z duchami (...). [przypis edytorski]

172. książka, w której (...) czytał — dziś: (...) którą czytał. [przypis edytorski]

173. milsze (...) jak — dziś: milsze niż. [przypis edytorski]

174. wichr — skrócone od: wicher. [przypis edytorski]

175. za skarbami i świętościami poszukiwać — dziś: poszukiwać skarbów i świętości. [przypis edytorski]

176. na traf — tu: przypadkowo. [przypis edytorski]

177. stało mi się — dziś: stało się dla mnie. [przypis edytorski]

178. artystyczniejszy — dziś popr.: bardziej artystyczny. [przypis edytorski]

179. Karpatów — dziś popr.: Karpat. [przypis edytorski]

180. wnętrzny — dziś: wewnętrzny. [przypis edytorski]

181. Murzynami — w oryginale niem. Mohren. [przypis edytorski]

182. wnętrzny — dziś: wewnętrzny. [przypis edytorski]

183. stąpić — uczynić krok. [przypis edytorski]

184. złotymi stopy — dziś: złotymi stopami. [przypis edytorski]

185. wyróżniał się od innych — dziś: wyróżniał się wśród innych. [przypis edytorski]

186. drogi dziadziu — w oryginale niem. bez zdrobnienia: Großvater. [przypis edytorski]

187. rozśmielić — ośmielić. [przypis edytorski]

188. czymś więcej jak — dziś popr.: czymś więcej niż. [przypis edytorski]

189. użycie — w oryginale niem. Lebensgenuß, tj. raczej: radość życia. [przypis edytorski]

190. nosim — forma skrócona od przym. lm, dziś tylko: nosimy. [przypis edytorski]

191. inak — forma skrócona, dziś: inaczej. [przypis edytorski]

192. skąpan — forma skrócona, dziś: skąpany. [przypis edytorski]

193. smug — dziś r.ż., popr. forma B.: smugę.