Darmowe ebooki » Powieść » Henryk Ofterdingen - Novalis (baza książek online txt) 📖

Czytasz książkę online - «Henryk Ofterdingen - Novalis (baza książek online txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Novalis



1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 23 ... 25
Idź do strony:
nagle, gdym się poczuł w mocy, 
Myśli me ziemskie. Oczy w czarnej nocy 
Miałem utkwione, byłem ślepy, ale 
Błyskały gwiazdy przez mej duszy dale... 
Sięgam... lecz próżnia, jeszczem jest w przestrzeni, 
Kędy w harmonii akordy się mieni 
Przeszłość i przyszłość. Wstają z trójjedności 
Tęsknoty za dniem, smutku i miłości... 
Lecz cóż to, czy wzlot myśli był 
Ziszczeniem jeno mych miłosnych sił? 
Płomień rozkoszy żarem mnie owionął, 
Uczułem boleść, to duch we mnie spłonął! 
Tak, świat pode mną jak senne mamidła! 
Słowa proroków stały się jak skrzydła, 
Dusze się zwarły, Matylda z Henrykiem 
Razem się stali jednym wielkim krzykiem, 
Co leciał w niebo, urodzony ze mnie... 
Los mój zakreślon307 już tedy tajemnie 
W tej jasnej, wielkiej chwili... reszta ciemnie308! 
Reszta jest życiem, co trwać nie ma prawa, 
Co wzięło ongi, to Bogu oddawa309... 
Świat wstaje młody, piękny, jasny, wieczny, 
I ćmi blaskami stary blask słoneczny. 
Na ruin zrębach zapadniętych w lasy, 
W pozłocie świetlnej widne310 przyszłe czasy. 
I co codziennym niegdyś było, 
Przedziwną, tajną wzbiera siłą, 
Chramu miłości rozwarte podwoje, 
Bajka, śpiewając, przędzie nici zwoje. 
W naturze wre duch boży, 
Słów gromy każdy tworzy... 
Znicz życia, tląc w iskierce, 
Zapalił świata serce... 
Łańcuch wszechistnienia zwity311, 
Łączą się zjawami byty... 
Każda wszechistnieniem żyje, 
Światłość z ciemni moc błyskania pije... 
Krew swą z drugiej pije każda zjawa, 
Myśli — czynów legion święty stawa312... 
Sen się w cudny zmienia świat, 
Świat marzeniom sennym jako brat... 
To co przeszło, cośmy już przetrwali, 
Niby przyszłość płynie z mgieł oddali... 
Wyobraźnia na tron świata siędzie313 
Prząść losy — sny... 
Zwikła314, zmota dziejów sploty, 
Tu przygasi błysk ponury, 
Tam rozciągnie pomrok chmury, 
W jęk przemieni krzyk ochoty, 
Lub roztopi wszystko w mgły... 
Ból się z rozkoszą, życie z śmiercią splecie 
I na tym nowym, dziwnych przemian świecie, 
Jeśli kto w miłość włożył duszę swoją, 
Rany się jego nigdy nie zagoją... 
Wszystko, co wnętrzny315 duszy wzrok opęta, 
Spadnie i będzie wszelka ciemń odjęta... 
Choćby w proch stlało serce jak grób wierne, 
Jeszcze nim rzuci niegościnne życie, 
Przeżyje zjawisk wielkie rozpowicie... 
Świat w cmentarzysko się zmieni niezmierne... 
We łzy wszechciało... 
A w grób otwarty, tęsknicą szalone 
Gdy legnie trupem to, co rankiem wstało, 
Spadnie ostatnie serce spopielone. 
 

 

Krajobraz stawał się coraz bardziej górzysty i urozmaicony. Pasma gór grzbiecistych biegły w różnych kierunkach. Rozdzierały je przepaści coraz to głębsze. Poprzez urodzajną warstwę ziemi przedzierały się skały nagie, ponad ciemny pas lasu strzelały ku niebu turnie, z rzadka tylko obsiadłe jałowcami. Brzegiem przepaści biegła droga, wznosząc się nieznacznie, ale ciągle w górę. Zieleń jasna równi pociemniała tu, zasępiając się niejako w tym odludziu, natomiast wytrysnęły z jałowej ziemi kwiaty górskie pięknych kształtów, o odurzającym zapachu. Pusto tu było i samotnie, z oddali tylko dobiegało z wiatrem turlikanie dzwonków trzody, kędyś po uboczach się pasącej. Po roztokach szumiały potoki. Plamy lasu to ciemne, to jaśniejsze, rozłożone po górach wabiły do wnętrz chłodnych, pod sklepiska316 zielone. Górą pławiły się w odmęcie powietrznym rabusie-ptaki, niosąc się wysoko ponad najwyższe sośnie317.

Wąskim chodnikiem pnącym się uboczą318 szedł wędrowiec zadumany. Minęło już południe i śmigał wiatr zimny. Niósł pogłosy różne, tajemne, ale ginęły kędyś w dali, pędem porwane. Czyżby wiał ponad ziemię rodzinną dziecinnych złud człowieczych albo szybował innymi jakimiś krajami, kędy mówią wszystkie stworzenia? Samo echo tętniło gdzieś głęboko w duszy, budząc wspomnienia. Pielgrzym nie słuchał, nie znał pewnie tej mowy. Darł się w górę uparcie, kędy kresu podróży nadzieja. Nadzieja? Nie miał już nadziei. Strach jedynie i mrożąca myśl cicha, bezsłowa319 rozpacz pędziły go w świat i ostępy górskie. Trud podróży, zmęczenie tłumiły one moce wnętrzne — niszczycielki, co się rwały w sercu. Zmęczonym i osłabłym się czując, miał chwilę spokoju. Siadł na kamieniu i wzrok posłał wokół. Nie widział dotąd gór, co się piętrzyły koło niego z wolna, w miarę gdy szedł i teraz leżały w całej grozie dumnie wszędy na horyzoncie. Wydało mu się, że śni teraz lub śnił to, co niedawno się działo. Przed nim roztaczała się cudna, nieprzejrzana dal i niezgłębione piękno. Niedługo łzy trysły320 z jego oczu i płynęły długo. Wydało mu się, że chce wypłakać duszę, życie, by nie zostało nic, zgoła nic... by zmarł w tym płaczu.

Ale równocześnie łkając, poczynał przychodzić do siebie, przeniknęło go pogodne, łagodne tchnienie jakby wiatru ożywczego, świat zjaw zamajaczył na nowo przed jego oczami, podniosły głowę dawne myśli — przyjaciółki i poczęły przemawiać słowami pociechy.

Tam, w szafirowej oddali leżał Augsburg najeżony wieżycami, na skraju nieboskłonu łyskało białą plamą zwierciadło tajemnicze ogromnej rzeki. Las czarny, leżący na uboczy, wyciągający do pielgrzyma ramiona i skały, którymi jeżyły się grzbiety gór, zdawały się mówić: „Płyń rzeko, płyń, nie ucieczesz nam, nie ucieczesz! Na twój nurt spadnie tysiąc okrętów o białych żaglach, ujarzmione zostaną twe fale złamane w rozpędzie, pochłonie je wola nasza. Zawierz nam, pielgrzymie, zawierz, bo to wróg nasz wspólny, któregośmy z łona własnego wydali. Niech ucieka z łupem i tak się przed nami nie skryje!”.

Biedny pielgrzym cofnął się myślą w dawne czasy, pełne zachwytów, ale drogie wspomnienia blado zarysowały się w duszy. Szerokoskrzydlny kapelusz ocieniał młodą twarz jego, bladą jak kwiat, co pośród nocy zakwita. Upojny szał życia wrący w łonie spłynął łzami, pierś chwytającą w siebie wszystkie wichry znużyły łkania. Barwy cudne zlały się w szarą, jednolitą, niezmierzoną toń.

Tam nad wiszarem321 dojrzał coś podobnego do mnicha klęczącego pod dębem. „Czy to kapelan zamkowy?” — pomyślał bez zbytniego zdziwienia. Wydawał mu się tylko większy jakiś i w miarę jak się zbliżał, coraz bardziej nieforemny. Spostrzegł wreszcie pomyłkę; była to samotna skała, ponad którą zwieszało się drzewo. Wzruszony, otoczył ją ramieniem, przycisnął do piersi i zapłakał. „O — myślał — gdybyż to teraz spełniły się twe słowa drogi starcze i Matka Boża cud uczynić zechciała. Jakiżem smutny, nędzny i samotny! Nie masz w tym odludziu świętego pustelnika, który by modły zaniósł do Boga. Drogi ojcze, módl się ty w tej chwili, proś Boga za mnie”.

W tejże chwili poczęło drzewo drżeć, skała zadudniła i nagle, jakby kędyś z bezdni322 podniosły się głosy słodko śpiewające:

Radością wielką biło 
Przeczyste serce matczyne... 
O szczęściu promiennym śniło, 
Kiedy tuliła dziecinę. 
 
Wciąż całowała oczęta 
I główkę z jasnymi sploty 
I była wniebowzięta 
Od wielkiej, wnętrznej ochoty... 
 

Głosy śpiewały z wielką lubością. Powtórzyły wiersz kilkakrotnie. Cisza potem nastała, ale niebawem wydało się pielgrzymowi, że coś mówi z wnętrza drzewa:

— Gdy zagrasz na lutni pieśń ku mojej chwale, zjawi się zaraz uboga dziewczyna. Weź ją do siebie i nie opuść nigdy. Wspominaj o mnie, gdy znajdziesz się na dworze cesarskim. Miejsce owo obrałam sobie i chcę tu wraz z dzieciątkiem moim mieszkać. Każ mi tu zbudować duży, ciepły dom. Synaczek mój nad śmiercią odniósł zwycięstwo, nie dręcz się, bo zawsze będę przy tobie. Przeznaczono ci jeszcze czas krótki chodzić po ziemi, dziewczyna cię będzie pocieszać aż do śmierci, aż do chwili, gdy wstąpisz w dziedzinę323 wiecznego spokoju i radości.

— Głos Matyldy! — wykrzyknął pielgrzym, padł na kolana i począł się modlić. Wtem, poprzez gałęzie trysnęła ku niemu światłość. Co dojrzał w promieniu, jaki cud mu został objawiony, tego opisać ani odmalować człowiek nie potrafi. Postaci zamajaczyły delikatne, powiały ku znużonemu spokój i radość, szczęśliwość niebiańska szła od tej zjawy. Jakiś gmach lśnił, a martwe w nim przedmioty, naczynia, kolumnady, kobierce i ozdoby, słowem wszystko, co tu na ziemi zrobione bywa sztucznie324, roślinie soczystej podobne było, a więc wyrosło wytworzone z cząstek, co się zbiegły dobrowolnie na wyższy rozkaz. Postaci tam były ludzkie, piękności ogromnej. Poruszały się w światłości, ponad wyraz wszelki wylane wzajem dla siebie325 i zbratane z sobą. Na pierwszym planie ukazała się kochanka326 pielgrzyma. Wydawało się, że pragnie doń przemówić, do niego jednak nie dobiegł żaden dźwięk. Pielgrzym spoglądał na ukochaną z nieopisaną tęsknotą. Uśmiechała się doń, kładąc dłoń na lewą pierś. Pociecha i ukojenie płynęły od jej postaci. Wędrowiec leżał długo jeszcze na ziemi, upojony widzeniem niebiańskim, choć zjawisko dawno znikło. Promień święty uleczył wszystkie rany, zabrał kędyś wszelkie troski, serce stało się znowu czyste i lekkie, duch zatrzepotał skrzydłami i poczuł się swobodny i lotny jak niegdyś. Nie pozostało nic prócz cichej, tajemnej tęsknoty, prócz smętnego akordu, gdzieś w świętym świętych serca327. Ustąpiły dzikie męki samotności, próżnia po stracie, co tak boli, zasłana mgłami nieświadomości i niepokoju nicość, i śmiertelne znużenie ciała, co krzyża udźwignąć nie może. Otoczyło go znowu życie, wszedł w gęstwę ciekawego, pełnego tajnych znaczeń święta zjawisk. Głosy ożyły, słowom powróciło znaczenie, wszystko stało mu się teraz zrozumialsze jak dawniej, pełne proroczych znaków, a śmierć wydała mu się wyższym objawieniem nowych kategorii życia. Spoglądał na swe własne, znikome istnienie z dziecięcym, beztroskim wzruszeniem. Przyszłość i przeszłość zetknęły się skrzydłami w jednym punkcie — w świątyni jego serca i zawarły wieczyste z sobą przymierze. Uniósł się kędyś daleko, poza chwilę obecną, a świat stracony stał mu się teraz właśnie nieskończenie drogi. Był pośród świata obcym, gościem, któremu chwilę jeszcze krótką danym było przechadzać się po jego barwistych328 komnatach.

Wieczór nadszedł, ziemia leżała u jego stóp jak stara, znana dobrze izba, do której wkraczał po długim oddaleniu.

Wspomnienia płynęły długim korowodem. Zapragnął odzobaczyć329 każdy kamień, każde drzewo, każde wzgórze, bo wszystkie zjawy dokoła stały się znakami, pomnikami długiej historii.

Chwycił za lutnię i zaśpiewał:

Stopcie się sny gorejące 
W jedno słońce... 
Gdzie mnie losy dziś zawiodły, 
Nad te szczyty, nad to morze, 
Gdzie objawień zeszły zorze, 
Nieście w niebo hołd i modły... 
 
Bóg modlitwę na swe łono 
Utęsknioną 
Przyjmie i przed burzą schroni... 
I posadzi na swej grzędzie... 
Rosę z jego boskiej dłoni 
I zbawienie piła będzie. 
 
Padł na twarde, ostre skały 
Półomdlały... 
Do stóp Rodzicielki bożej, 
Której modlą się330 kamienie, 
Morza, lądy, światła, cienie... 
Życie, jej w ofierze złoży. 
 
Tutaj uciśnionych rzesza 
Niech pośpiesza... 
Duch i ciało się posili 
I ustaną wszelkie skargi 
I wyrzekną wszystkie wargi: 
Dawno już, jak smutnim byli331. 
 
Wzniosą się na skałach mury, 
Kędyś w chmury... 
A w dolinie głos usłyszą, 
Gdy nadejdą czasy klęski, 
Pierś zatarga płacz niemęski: 
Idźcie do niej, ona ciszą... 
 
Tyś jest biednym, Matko boża 
Niby zorza! 
Tyś światłością w nocnej głuszy, 
Tyś Matylda wniebowzięta! 
Miłość jesteś, Matko święta 
I pragnienie mojej duszy! 
 
Niech zarzekną332 niepokoje 
Usta twoje! 
Powiedz, jako iść do ciebie? 
Czy słowami natchnionemi 
Wielbić Cię przez cuda ziemi, 
Aż mnie tam utulisz w niebie? 
 
Dawne czasy, dawne wiary... 
Baśnie, czary... 
Niech się w sercu wiecznie palą, 
Wiecznie czczą to źródło święte, 
Gdzie z mej duszy więzy zdjęte... 
Spłynął sen o smutku z falą. 
 

Zatopił się tak w śpiewie, że nie widział, co się działo dokoła niego. Obejrzał się wreszcie. Blisko pod skałą stała młoda dziewczyna. Pozdrowiła go uprzejmie, jak dobrego znajomego i zachęciła, by udał się z nią do domu, gdzie się wieczerzą pokrzepi. Zdała mu się znajoma333. Nim odeszli, podeszła ku drzewu, spojrzała z niewysłowionym uśmiechem w górę i wysypała mnóstwo róż z fartuszka na trawę. Uklękła na chwilę, podniosła się jednak szybko i poszli oboje.

— Kto ci mówił o mnie? — spytał pielgrzym.

— Matka nasza.

— Kto jest twą matką?

— Najświętsza Panna.

— Od dawna tu mieszkasz?

— Od chwili zmartwychpowstania.

— Czyś umarła już?

— Naturalnie, jakżebym inaczej żyć mogła?

— Czyś sama w lesie?

— Pewien starzec mieszka razem ze mną, ale znam prócz niego wielu, którzy dawniej żyli.

— Czy masz ochotę pozostać na zawsze ze mną?

— Kocham cię przecież.

— Skądże mnie znasz?

— Znam cię od dawna, opowiadała mi o tobie moja była matka.

— Czy masz jeszcze matkę?

— Mam, ale właściwie jest to ta sama matka.

— Jak się nazywa?

— Maria!

— Kto był twym ojcem?

— Hrabia Hohenzollern.

— Znam go.

— Musisz go znać, gdyż i on był twym ojcem.

— Mój ojciec pochodzi z Eisenach.

— Masz nie jednych rodziców.

— Dokądże idziemy?

— Przez całe życie do domu.

Wyszli na obszerną polanę leśną. Pośród rowów i rozpadlin sterczało tam kilka starych wieżyc. Krzewy porastały mury, wieńczyły je, jak wieńczy splot pączków różanych skroń starca. Otwierały się tutaj horyzonty na bezmiar wieków i widziałeś prastare dzieje skrysztalone334 w znikome chwile, spoglądając na szare kamienie pokryte szczerbami niby strzałkami piorunowymi. Sterczały dumne i groźne niby stare postaci wojowników.

Podobnie ukazują nam się na szafirze niebios w dali niewymiernej, co niby błękitna toń jak świetlista śreżoga335, niby odblask świtu na licach dziecka, nieprzeliczone szyki ogromnych globów.

Stąpali ścieżką, dawną drogą wiodącą ku bramie,

1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 23 ... 25
Idź do strony:

Darmowe książki «Henryk Ofterdingen - Novalis (baza książek online txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz