Kiwony - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (czytać książki online za darmo .txt) 📖

i sympatycznych ludzi nie brak.

Józef zamyślił się. Nie miał ani cienia zamiaru przeprowadzania jakichkolwiek zmian w „Polimporcie”, ale słowa panny Lusi tak wybornie pasowały do jego stosunków z Piotrowiczem, profesorem, wszystkowiedzącym i wścibskim Żurem i z całą tą paczką zawadiaków.

Tak, trzeba z nimi zerwać i koniec. Lusia ma rację. Każdy dzień zwłoki jest nonsensem.

— Nad czy pan myśli?

— Myślę, panno Lusiu, że pani mądrze radzi i że do rady pani trzeba się zastosować.

— O! — zarumieniła się.

— Pani w ogóle jest skarbem, na który ani w setnej części nie zasłużyłem.

— Jestem zwykła gąś. Ależ tak! Pan nawet nie ma pojęcia, jaka ja jestem gęś.

— Jeżeli takie byłyby gęsi, to na ziemi byłoby mnóstwo aniołów — zapewnił rzeczowo.

W przedpokoju rozległ się głos pani Szczerkowskiej i rumor przenoszenia jakiegoś ciężaru.

Lusia zerwała się i zbladła.

— Co to jest — przestraszył się — co pani?

— Nic, nic... Boże drogi...

— Panno Lusiu! Niechże pani usiądzie! Pani nie jest jeszcze zupełnie zdrowa.

Opadła na fotel i zakryła oczy.

— Może pani wody przynieść?

Nie odpowiadała, więc chciał pójść do jadalni po wodę, ale ona zatrzymała go skwapliwie:

— Nie, nic nie trzeba. Niech pan tam nie idzie!

Usiadł przy niej i wziął jej rękę. Wciąż była blada i oddychała szybko.

— Biedna, biedna wujenka — wykrztusiła wreszcie.

Nie uważał się za uprawnionego do dalszych pytań, a nie wiedząc o co chodzi, milczał, lecz Lusia sama zaczęła mówić.

— Z wujem znowu tak. To coś przerażającego. Już rok było dobrze, prawie rok...

— Jakaś choroba?...

— Nie, nie choroba... chociaż, czy ja wiem, to właściwie choroba.

Z jej oczu ciekły łzy, a że nie miała przy sobie chusteczki, Józef pospiesznie zaproponował swoją, lecz Lusia odsunęła jego rękę:

— Nie chcę, to zła wróżba.

— Dlaczego zła wróżba? — zdziwił się.

— Jest taki przesąd, że jeżeli się weźmie czyjąś chusteczkę, to się... z nim rozstanie.

— O, panno Lusiu, więc pani nie chce rozstać się ze mną?

Przyjrzała się mu z nieukrywaną obawą i nagle chwyciła go za przegub ręki:

— Panie Józku, niech pan powie, czy pan pije?

— Jak to, czy piję?

— No, czy pan lubi napoje wyskokowe, czy pan upija się?

— Nie. Nigdy! Brzydzę się alkoholem — zapewnił szczerze, przypominając sobie śniadanie z Neumanem.

— Ale pan pił? — pytała z niedowierzaniem.

— Tak, piłem, ale już więcej nie tknę tego obrzydlistwa.

— Przysięga mi pan?! — nastawała.

— Czemu pani powątpiewa...

— Nie, nie, niech pan powie, że pan przysięga!

— Więc dobrze, przysięgam.

Oparła się o poręcz i odetchnęła z ulgą:

— Och, jak to dobrze. Ja nie potrafiłabym kochać człowieka, który może przemienić się w... bydlę. Umarłabym z rozpaczy, uciekłabym...

— O, pani! — przyłożył ręce do piersi — teraz żałuję, że nie jestem nałogowym pijakiem. Pokazałbym pani, że z miłości dla niej potrafiłbym wyrzec się nałogu.

— Niech pan tak nie mówi. On wujenkę przecież bardzo kocha.

— Wujaszek pani? Tak, to... on się tak upija?

Lusia skinęła głową:

— Przychodzi na niego od czasu do czasu taki straszny okres.

Lusia półszeptem zaczęła opowiadać. Była to najboleśniejsza sprawa tego domu. Pan Szczerkowski, człowiek niezwykłej zacności, obowiązkowy, pracowity, powszechnie szanowany i lubiany, od czasu do czasu dostawał jakiegoś straszliwego napadu alkoholowego. Pił wówczas po kilka dni z rzędu w najgorszych spelunkach na przedmieściach i dopiero policja odwoziła go w okropnym stanie do domu. W ostatnich miesiącach nie powtarzało się to, a teraz znowu...

— Dlatego wujaszek później tygodniami nie pokazuje się ludziom, a biedna wujenka cierpi z tego powodu niezwykle, tym bardziej, że drży o jego życie, wujaszek bowiem ma wadę serca.

— To rzeczywiście niesłychanie smutne... — zaczął Józef, lecz przerwało mu wejście pani Szczerkowskiej.

Była uśmiechnięta jak zwykle, uprzejmie przywitała się z Józefem i przeprosiła go, że na chwilę musi zabrać Lusię.

— Pan się nie obrazi, prawda?

— Ależ, co znowu! Pani będzie łaskawa! — powiedział tak wylewnie, że pani Szczerkowska zażartowała:

— Widzisz, Lusiu, że panu wcale nie zależy na twoim towarzystwie.

Lusia uśmiechnęła się blado i obie panie wyszły.

Józef siedział sam przez dobre pięć minut nasłuchując, i w wielkiej bieganinie panującej w dalszych pokojach usiłując wyłowić odgłos kroków nóżek Lusi (najpiękniejszych nóżek na świecie).

Wkrótce usłyszał je blisko. Przyszła z mokrymi i czerwonymi rączkami:

— Kompresy z lodu — wyjaśniła — wuj jest zupełnie nieprzytomny i wygląda jak nieżywy.

— Najlepiej wezwać lekarza — poradził Józef.

— Już telefonowałyśmy. Zaraz przyjdą dwaj. Boże, mój Boże.

— Czy ja — zaofiarował się — na nic przydać się nie mogę?

— O, nie! Wujenka nawet nie przypuszcza, by pan się domyślał.

— Hm... to może ja sobie pójdę... Najlepiej będzie...

Lusia zrobiła smutną minkę:

— Mnie bardzo przykro — powiedziała.

— Tak, pójdę. Przeszkadzam tylko.

Nie zatrzymywała go, więc ją pożegnał, całując mokre, zimie rączki (pomimo wszystko najpiękniejsze na świecie).

— Ale jutro pan przyjedzie?

— Ooo! — odpowiedział wymownie.

Nie wiedział, co robić z czasem. Ponieważ w domu zapowiedział, że na obiedzie nie będzie, wstąpił do restauracji i zjadł porcję indyka.

Przyszło mu na myśl, czyby nie odwiedzić ciotki Michaliny?

Wziął dorożkę konną i kazał jechać na ulicę Freta, lecz w drodze rozmyślił się, wysiadł i wrócił pieszo do domu.

— Był pan mecenas Neuman — przywitał go Piotr — i powiedział, że wpadnie za godzinkę.

— A jak dawno był?

— A będzie, paniczu, z pół godziny.

— Niech go diabli wezmą.

Piotr ze zgorszeniem spojrzał na swego pana, a Józef, trzasnąwszy drzwiami, zawołał z gabinetu:

— Niech Piotr przygotuje mi wizytowe ubranie.

Chodził po pokoju i mruczał. Na śmierć zapomniał, że to dziś jest ten przeklęty dancing, na którym ma się spotkać z Rosiczką. Właśnie z Rosiczką!

Wybuchnął sarkastycznym śmiechem:

— Cóż mnie ona teraz obchodzi!

No tak, ale Neuman przyjdzie i trzeba mu to wyraźnie powiedzieć: — nie liczcie państwo na mnie, bo oświadczyłem się już o rękę innej panny.

Właśnie kończył swą garderobę, gdy przyszedł Neuman, rozszczebiotany, swobodny, wesoły. Przyjacielsko poklepał Domaszkę po ramieniu:

— No cóż tam, jak interesy?

— Dziękuję mecenasowi. Pewno pan czytał?... No, ten nowy paszkwil?

— Aaa... owszem. Panie Józefie kochany! I po co panu to wszystko? Pan jest młody i daruj pan staremu, ale niedoświadczony. Pluń pan na ten cały tygodnik.

Józef spochmurniał.

— No, no, pomówimy jeszcze o tym — zmienił ton adwokat. — Wpadłem tak po drodze dowiedzieć się, co u pana słychać? No i he... he... he... przypomnieć o naszym pakcie, he... he... he...

Józef poskubał wąsiki:

— Kiedy, widzi mecenas, ja... tego... Mam dziś bardzo ważne posiedzenie...

— Jak to? — najeżył się Neuman.

— No tak wypadło — rozłożył ręce Józef — redakcyjne posiedzenie niezmiernie ważne...

Twarz Neumana zastygła w powadze. Józef czuł, że jest bardzo, ale to bardzo nie w porządku. Znacznie lepiej byłoby powiedzieć wprost, że żeni się z inną, lecz jakoś nie mógł tego wykrztusić. Wytłumaczył sobie, że byłoby to nawet nietaktowne, bo czyż go ciągną do ołtarza? Przecież chodzi tylko o pogodzenie się z Rosiczką. Tak sprawa przedstawia się formalnie.

— Ja mam posiedzenie o szóstej — zaczął — ale jestem pewien, że do ósmej, najdalej do dziesiątej załatwię się z tym... No i wówczas... Chyba nie będzie za późno?

— Nie. Dancing jest do dwunastej — sucho powiedział Neuman.

— Właśnie... hm... więc może wpadnę...

— Panie Józefie! — położył mu rękę na kolanie — mówmy otwarcie.

— Ależ proszę — zaczerwienił się Domaszko.

— Otóż... Chodzi o to, czy pan ma w ogóle zamiar pogodzić się z moją córką. Jesteśmy mężczyznami i chyba stać nas na jasne postawienie sprawy. Tak, czy nie?

— Ja bynajmniej, zapewniam mecenasa, nie mam najmniejszego żalu do panny Rosiczki. Przeciwnie, chyba nie wątpi pan, że żywię dla niej, jak i dla całego domu państwa, jak najserdeczniejsze uczucia sympatii.

— Ale tak, czy nie?

— Więc... tak.

— Zatem przyjdzie pan do „Europejskiego”?

— Przyjdę.

— No, wiedziałem, panie Józefie, że się porozumiemy. Sługa uniżony. Do zobaczenia!...

„I cóż z tego — myślał Józef — przyrzekłem, więc pójdę, ale niech nie wyobrażają sobie, że coś na tym zyskają”.

Jednak nie był z siebie zadowolony. Zresztą i latanie z domu do pani Krotyszowej, od pani Krotyszowej do domu i z domu na dancing — to też go nie pociągało.

Dlatego gdy przyszedł profesor Chudek, zastał Domaszkę w kwaśnym humorze:

— Cóż to — zdziwił się — pomyłka w numerze?

— W jakim znowu numerze?

— No, w loteryjnym. Z rana był kontent i rozdyndany, jakby mu kto w kieszeń napluł, a teraz nos na kwintę.

— Daj pan spokój, profesorze. Mam dość zmartwień.

— Tak? No więc przyniosłem panu jeszcze jedno.

Wydobył z kieszeni pierwszą część artykułu Domaszki o paryskich latach Słowackiego. Część ta miała pójść w najbliższym numerze tygodnika. Gdy Józef rozwinął rękopis krew napłynęła mu do policzków: manuskrypt był bezlitośnie pokreślony czerwonym ołówkiem, w paru miejscach rozdarty.

— Kto to zrobił — zaryczał — kto śmiał to zrobić?

— Piotrowicz — niedbale wyjaśnił profesor — prosił mnie, by panu oddać i powiedzieć, że w tej formie rzecz nie pójdzie do druku.

— Taaak?... A ja panu powiadam, że pójdzie!

— To nie znasz pan Piotrowicza, panie Domaszko. Jemu sam diabeł nie kazałby umieścić tego, czego on nie zechce.

— A ja panu powiadam!... — pienił się Józef.

— Powiadaj pan jemu, co pan mnie dziurę w brzuchu wiercisz.

— To bezczelność! Piotrowicz pojęcia nie ma o tej epoce w ogóle, a wtyka tu jakieś idiotyczne znaki zapytania, jakieś uwagi... O, moi drodzy!...

— Ale nudziarz z pana — stęknął Chudek — bierz pan kapelusz i chodźmy.

Józef automatycznie wyszedł za profesorem i zrównał się z nim dopiero na ulicy:

— A pan co na to powie — sapał — czy pańskim zdaniem jest dopuszczalne, by wydawcy, by właścicielowi...

— To zależy od trzech rzeczy — przerwał Chudek — primo: co, secundo: komu i tertio: jak. Nie czytałem, nie wiem, słyszeć nie chcę. Stawia pan taksa?

Józef kiwnął na przejeżdżający samochód.

— Rynek Starego Miasta — rzucił adres profesor.

— To pani Krotyszowa mieszka w Rynku?

— No tak. Nie wiedział pan? Przecież to ona była główną inicjatorką polichromii.

— Nie wiedziałem.

— A uważaj pan tam na Bubę.

— Na jaką znowu Bubę? — zdziwił się Józef, pomału opanowując swą wściekłość.

— Buba jest koszernym blondynem płci męskiej.

— Żyd?

— Nie.

— Więc dlaczego koszerny?

— Hm... on jest koszerny. Rozumie pan: sporządzony według wszelkich zasad, reguł i przepisów. Nie ma w nim nic, co by nie było wskazane, zalecane, należyte. Arcydzieło.

Józef wzruszył ramionami. Co go to obchodziło. Obecnie najważniejsze było: spotka tam Piotrowicza, czy nie, a jeżeli spotka, jak należy się wobec niego zachować.

Przed pięknie wymalowaną kamieniczką wysiedli i weszli na pierwsze piętro krętymi schodkami. Nie było tu dzwonka, lecz trzeba było stukać pięknie wyrzeźbioną kołatką. Schody połyskiwały froterowaną posadzką, ale gdy znaleźli się w przedpokoju, Domaszko zdziwił się, że zarówno tu, jak i w dalszych, przez otwarte drzwi widocznych pokojach, podłoga była z szerokich, do biała wymytych, niemalowanych desek.

Pokojówka, która im otworzyła, wyglądała równie niespodziewanie. Gdyby nie biały fartuszek, wziąłby ją za panienkę z pensji. Wyglądała misternie, subtelnie i pastelowo, a gdy oddawał jej kapelusz, spostrzegł, że palce ma wymanicurowane o różowych, lśniących paznokciach.

— Pani przyjmuje, oczywiście? — tubalnie zapytał profesor.

— Tak jest, panie profesorze — odpowiedziała melodyjnym głosikiem.

— A... czy jest pan Piotrowicz? — zainteresował się Domaszko.

— Dziś nie będzie, proszę pana, właśnie telefonował, że musi nam zrobić zawód.

To „nam” było powiedziane tak swobodnie, jakby ta mała przyjmowała gości wraz z panią.

Pierwszy pokój, zastawiony niskimi szafami gdańskimi, robił wrażenie zakrystii, spotęgowane jeszcze widokiem sczerniałego, średniowiecznego krzyża na ścianie między dwoma oknami. Drugi przypominał szynk norymberski z XIV wieku, wreszcie w trzecim, urządzonym w stylu weneckim, zastali panią domu rozmawiającą z dwoma młodymi panami.

— I przywiodłem go oto na pokuszenie — biblijnym basem ozwał się profesor, wskazując Józefa patetycznym gestem.

Pani Krotyszowa w ciemnozielonej jedwabnej sukni, stylizowanej na krynolinę i suto obszytej koronkami, wstała i uprzejmie, ale bez uśmiechu podała Józefowi rękę, którą natychmiast cofnęła, gdy ten chciał złożyć na niej pocałunek.

— Wybaczy pan, ale nie uznaję tego zwyczaju — powiedziała miękkim i dziwnie głębokim głosem — cieszę się, że mogę uścisnąć rękę znakomitego człowieka.

— Szanowna pani zbyt łaskawa — nieśmiało zażartował Domaszko — nie jestem znowuż aż tak znakomity.

— Pan jest jedynym potomkiem mego ukochanego wieszcza — panowie pozwolą: pan Domaszko, wnuk Juliusza Słowackiego — pan Horyński, praprawnuk rodzonej siostry księdza Skargi, pan redaktor Swojski.

Horyński, blady łysiejący szatyn o nalanej twarzy i krzaczastych brwiach, w milczeniu podał wąską i nienaturalnie wiotką rękę, redaktor Swojski uścisnął dłoń Józefa kordialnie.

Był to bardzo przystojny, wysoki i smukły młody człowiek o miłym wyrazie twarzy i uśmiechniętych oczach.

Wszyscy stali, gdyż pani Krotyszowa zajęła się wyszukiwaniem jakiejś książki na rzeźbionych dębowych półkach w niszy.

— Chcę panu Domaszce pokazać rękopis Balladyny, na którym jego dziad narzucił piórkiem sylwetkę niewieścią — mówiła bardzo wolno swym zdumiewająco cichym, beznamiętnym