Kiwony - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (czytać książki online za darmo .txt) 📖

parę dni pieniędzy starczy. Ale to uczciwy człowiek. On oddałby, tylko ja nie mam od kogo pożyczyć. A tu dziecko rośnie...

— Czemuż ciocia wcześniej nie przyszła? Od dawna załatwilibyśmy to. Cóż to ciocia ma mnie za obcego, czy co?

— Józieńku, mój kochany, ja bym dawno przyszła, ale Natka nie pozwala. Mówiła, że woli utopić się.

— Natka jest głupia. Chętnie dam, ile będzie potrzeba. Niech ciocia do niego napisze, żeby natychmiast przyjeżdżał. Chętnie dam. Nie jestem przecież skąpcem, a wy dla mnie najbliżsi. Dla kogo będę zbierał, dla obcych?

Pani Michalina ocierała oczy:

— Bóg ci zapłać, chłopcze. Złote twoje serce. Ale przecież sam chyba też ożenisz się i własne dzieci będziesz miał.

— Może i ożenię się — uśmiechnął się Józef. — No, ciociu, tutaj dam trochę na tymczasowe wydatki, a gdy ten... Jakże mu tam?

— Wojtek.

— A gdy ten Wojtek przyjedzie, zajmę się nim. Tylko czy aby przyjedzie?

— Natychmiast przyjedzie — żarliwie zapewniała ciotka.

Józef wyjął zwitek banknotów z pugilaresu i wcisnął jej w rękę. Gdy wreszcie wyszła, błogosławiąc siostrzeńca w imieniu wszystkich główniejszych świętych pańskich, odetchnął.

Naturalnie nowina, którą usłyszał, była bardzo przykra, lecz jakże radośnie brzmiała mu w uszach, w uszach oczekujących tragicznej wiadomości, że on jest sprawcą ciąży!

Zasnął pogodnie i nazajutrz od rana czuł się świetnie. Kazał sobie przysłać do biura odbitkę swego artykułu, starannie zrobił korektę, po czym głośno odczytał sobie artykuł, który — musiał to przyznać — zrobił na nim więcej niż dodatnie wrażenie, zwłaszcza pod względem stylu, misternego, okrągłego i wykwintnego.

Ponieważ właśnie przyszedł Mech w sprawie zatrzymania w komorze celnej transportu francuskich wyrobów gumowych z powodu jakichś nieformalności w świadectwie pochodzenia towaru, przeczytał artykuł i jemu.

— No, jak pan znajduje?

— Hm... owszem — z podziwem powiedział Mech — bardzo pięknie, ale ja tam nie jestem zbytnio wykształcony, więc dla mnie za mądre, niezupełnie zrozumiałem.

— Czego pan nie zrozumiał? Zaraz panu wyjaśnię. Może ten ustęp o teatrologicznych formacjach przekroju myślowego?

— Nie, nie to, mniejsza tam o drobiazgi. Ale ja w ogóle nie zrozumiałem.

— Jak to w ogóle? — przykro zdziwił się Domaszko.

— W ogóle — z poczuciem swej niższości rozłożył ręce Mech — nie wiem, o co właściwie chodzi.

— No przecież o to, czy Słowacki napisał Smutno mi, Boże ulegając wpływom klasyków, czy też nie.

Józef zamyślił się i pokiwał się na fotelu:

— To jest właściwie rzecz niedająca się wyjaśnić. Właśnie w tym artykule to wyjaśniam, że trudno wyjaśnić.

Mech zapalił papierosa, zdmuchnął zapałkę i wstał.

— Ciekawy artykuł, ale to dla mądrzejszych ode mnie.

„Strasznie nisko — pomyślał po jego wyjściu Józef — stoi u nas jeszcze kultura umysłowa”.

Ciekaw był, co też o jego artykule powiedzą w redakcji. Zwłaszcza Piotrowicz! Ten przynajmniej nie będzie owijał w bawełnę.

Zatelefonował.

— Kolego Jacku, czy przeczytaliście wreszcie mój artykuł?

— Niestety, dopiero teraz.

— I cóż o nim sądzicie? Tylko szczerze!

— Szczerze? — zapytał Piotrowicz. — W tej chwili nie mogę, bo są tu panie.

— Jak to? — nie zrozumiał Domaszko.

— Mydło! Toaletowe mydło.

Józef obraził się:

— Dziękuję wam za uznanie.

— Musiałem wam to powiedzieć — zapewniał Piotrowicz. — A szczerze powiem, bez komplementów, wówczas, gdy będziemy w męskim towarzystwie. Przyjdziecie?

— Przyjdę — sucho odpowiedział Domaszko i pomyślał: „Dzikie pretensje!”.

Właśnie kończył pracę w biurze i wybierał się do redakcji, gdy wpadł mecenas Neuman. Był niezwykle rozpromieniony i serdeczny:

— Drogi panie Józefie, cóż tam słychać dobrego? Podobno był pan wczoraj u nas, ale ja tak jestem zalatany, że sam he, he, he, we własnym domu jestem gościem. Może byśmy wstąpili na śniadanko do jakiejś knajpki? Co?

— Żałuję, panie mecenasie, ale właśnie spieszę się do redakcji.

Oczekiwał, że Neuman skorzysta z okazji i powróci do sprawy Brzęczkowskiego, lecz ten ani o nim nie napomknął. Zatem słowo „śniadanko” należało zrozumieć jako „małżeństwo Rosiczki”. Mecenas utrzymywał, że nie zajmie im śniadanko więcej niż pół godzinki. Wobec czego Domaszko nie chcąc — zwłaszcza po wczorajszym — zupełnie zrazić swego adwokata, zgodził się.

Wstąpili do modnej winiarni i tu, jako wytrawny prawnik, mecenas rozpoczął ostrożny flankowy atak na wymykającego się kandydata do ręki córki.

Jeden kierunek natarcia zmierzał ku zaszachowaniu godności i solidności atakowanego, drugi do rozbrojenia go przez ukazanie wielkiego uczucia Rosiczki i jej rozpaczy, trzeci zamykał odwrót barierą szlachetności i perspektywą naprawy na pozór zerwanych mostów porozumienia.

Rolę posiłków w sprawnej ofensywie mecenasa znakomicie odegrały baterie butelek, z których każda odznaczała się indywidualnymi zaletami, że z każdej należało spróbować bodaj po kieliszeczku.

Po takim artyleryjskim przygotowaniu, fortyfikacje Domaszki wywiesiły białą chorągiew.

Oczywiście, panna Rosiczka jest jeszcze bardzo młodziutka, impulsywna i niezrównoważona, dlatego też zerwała z nim, ale da się ją udobruchać i Józef, jako człowiek prawy i uczciwy, zrobi wszystko, by stosunki naprawić. Jeżeli mecenas sądzi, że jego obecność na dancingu „Latarni” w „Europejskim” jest konieczna i wskazana, Józef, oczywiście, zjawi się. Wprawdzie widzi niejaką przesadę w użytych przez pana mecenasa określeniach „złamanego życia” i „rozpaczy wiośnianych uczuć”, jednakże wobec panny Rosiczki gotów jest wziąć na siebie winę nieporozumienia i uszanować uzasadnione jej i godne szacunku ambicje.

Traktat został zawarty, w następstwie czego baterie szeregiem salw uświetniły tę historyczną chwilę, po czym obie armie zgodnym, choć nieco chwiejnym krokiem opuściły plac boju.

Józef pojechał do domu i oświadczył Piotrowi, że nieco się zdrzemnie. Gdy obudził się, było już ciemno, a zegarek wskazywał dziesiątą, zaś nieznośny szum w głowie i niesmak w ustach przywołał na pamięć dzieje minionego dnia.

Była to jedna z najbardziej przykrych nocy, jakie zdarzyły się w dotychczasowym życiu Józefa Domaszki. Rozpamiętywanie kapitulacji i popijanie wody sodowej z cytryną miały zastąpić sen. W dodatku nie zobaczył się z panną Lusią, nie rozmówił się z Piotrowiczem, nie podpisał czeku na pensje dla współpracowników pisma — zmarnował dzień, dzień ważny i brzemienny w następstwa.

Czuł dla siebie pogardę, żal do przebiegłego adwokata i wstręt do alkoholu. Obraz świata nabrał mrocznych barw, a własna jego sylwetka znaczyła się w tym ponurym pejzażu jako czarna plama.

Przy goleniu skonstatował, że ma twarz jakby obrzękłą i sińce pod oczyma, w których zauważył cień głębokiego cierpienia.

Było jeszcze bardzo wcześnie, wyszedł więc na spacer i przypadkowo skierował się na Wilczą. Jeżeli panna Lusia nie spóźni się do pracy na godzinę ósmą, to powinien ją spotkać, spotkać to anielskie stworzenie o głosie, którego brzmienie jest uniwersalnym lekarstwem na wszelkie dolegliwości.

Że panna Lusia była punktualna, przekonał się o tym z łatwością, widząc już z daleka szary kostium i niebieski kapelusik.

— O! — zawołała, zaskoczona jego obecnością na tym przystanku.

— Co panu?! — zapytała, gdy pocałowawszy jej rękawiczkę, podniósł swą umęczoną twarz.

— Niech pani nie pyta — jęknął — miałem pewne przeżycie. Ale to już minęło — pospieszył ją uspokoić.

— Biedny pan Józef — nieznacznie ścisnęła jego rękę — i taki dobry, że przyszedł...

— Dla siebie dobry — blado uśmiechnął się Józef.

— I dla mnie — powiedziała z przekonaniem. — Może pójdziemy pieszo?

— Z rozkoszą.

— Czemu pan wczoraj nie był w redakcji? — spojrzała nań z pewną dozą podejrzliwości, lecz widząc, że widocznie dotknęła niezabliźnionych ran, roześmiała się:

— Trochę byłam na pana zła, bo jestem nieznośną egoistką, ale i mnie już przeszło. Wyobrażam sobie, co to za piekło będzie dziś w redakcji z racji wyjścia numeru.

— A czytała pani w odbitce mój artykuł?

— Czytałam — kiwnęła główką.

— No i jakże? — zapytał z trwogą w głosie.

— Jest śliczny!

— Pani jest najśliczniejsza! — wybuchnął.

— Nie wejdzie pan? — zatrzymała się przed bramą.

— Nie. Muszę teraz pędzić do swego biura.

— Ale przed trzecią pan wpadnie?

— Muszę — spojrzał jej znacząco w oczy.

— Rozumiem: — numer.

— Zgadła pani: — z pani jest numer, najszczęśliwszy numer losu na loterii życia.

— Pan jest dziś patetyczny — do widzenia.

— Do widzenia, panno Lusiu.

Długo patrzył za nią i stałby tu jeszcze, gdyby nie obawa, że ktoś z personelu redakcyjnego może go zauważyć w tej komicznej kontemplacji.

Niechętnie powlókł się do „Polimportu”. Co za szaleństwo! Obiecałem mu, że pójdę na ten dancing! Ba! Dałem słowo!

Mózg mu dzisiaj ciężko i niesfornie pracował, dlatego postanowił odłożyć wszelkie medytacje do jutra.

W swoim gabinecie zastał Weisblata. Ponieważ spodziewali się go dopiero za dwa tygodnie, zdziwił się:

— Co się stało?

— A co się miało stać? Żeby ich cholera wzięła — zaklął Weisblat.

— Kogo?

— Straż celną.

Józef zniżył głos:

— Kokainę złapali?

— Jak nie mieli złapać, kiedy ten dureń Feinagel ma zawsze takiego pietra, że dość spojrzeć na jego gębę, żeby wiedzieć, że jest nieczysta sprawa.

Okazało się, że przepadł niezbyt duży, na szczęście, transport, lecz — co gorsza — została zdemaskowana najwygodniejsza trasa przewozu i Weisblat musiał tracić czas na łatanie dziur.

Józef doszedł do przekonania, że przyszła nań jakaś zła passa, jakiś pech.

— Trzeba przez jakiś czas być podwójnie ostrożnym, niczego nowego nie przedsiębrać i co się tylko da, odkładać na później.

Przeglądał właśnie gazety, gdy w „Gońcu Stołecznym” spostrzegł wyciętą nożyczkami dziurę. Była to jakaś wzmianka czy ogłoszenie. Mniejsza o nie, ale to niedopuszczalne, by pracownicy pozwalali sobie na taką nonszalancję w stosunku do pism szefa. Zadzwonił i surowo zapytał woźnego:

— Co tu Antoni mi kładzie za wycinki?

— To nie ja, panie prezesie, tylko właśnie...

— Co właśnie?! Kto to zrobił?

— Ano, to panna Zajączkowska.

— Niech Antoni poprosi tu pannę Zajączkowską.

Po chwili weszła duża, ładna panna o wilgotnych, niebieskich oczach i wydatnych, mocno uszminkowanych wargach.

— Chciałem panią prosić — powiedział Domaszko — by na przyszłość oszczędziła mi pani przykrości robienia jej uwag. Po co pani to wycięła?

— Ach, panie prezesie — roześmiała się maszynistka — pan daruje, ale nie mogłam wytrzymać. Niezwykłe ogłoszenie!

— Co za ogłoszenie?

— Wróżka. Pod gwarancją przepowiada przeszłość, teraźniejszość i przyszłość.

Józef zmarszczył z niesmakiem brwi:

— Primo, nie widzę w tym nic niezwykłego, a po wtóre, wstydziłaby się pani, osoba inteligentna, zajmować sobie czas podobnymi nonsensami.

— Kiedy wszyscy mówią, że ta madame Ravanaka przepowiada fenomenalnie. I bierze po dwadzieścia złotych. To już musi być coś!

— Wstyd mi za panią — obruszył się Domaszko — i proszę stanowczo, by tymi głupstwami nie zajmowała się pani w biurze. Jeżeli zaś pani ma za dużą pensję, to może warto ją zmniejszyć.

— Panie prezesie!

— Skoro pani chce wydawać po dwadzieścia złotych na szarlatanów...

— Ależ ja nie pójdę do niej! Przysięgam panu!

— Mam nadzieję, że pani dotrzyma obietnicy.

Zadzwonił telefon. To Piotrowicz dopominał się czeku na wypłatę poborów.

— Już idę do was, za dziesięć minut będę — zapewnił go Józef.

Na ulicy zatrzymał się przy koszyku z gazetami, kupił „Gońca Stołecznego” i siadając do taksówki, przeczytał ogłoszenie.

„Ciekawe — pomyślał — że też ludzie dają się nabierać takim oszustkom”.

Złożył gazetę i schował do kieszeni.

„Z drugiej strony dwadzieścia złotych to jeszcze nie majątek. Tylko mieszka na końcu świata: Praga, Stalowa 74 i mieszkanie 26, to pewno na czwartym, a może i na piątym piętrze”.

W redakcji panował nastrój gorączkowy.

— No, nareszcie! — zawołał Piotrowicz — może byście raczyli trochę dopomóc!

— Po to przyszedłem — chłodno odpowiedział Józef.

Nie mógł mu darować ujemnego sądu o artykule. Ostatecznie Piotrowicz mógłby wysilić się na uprzejmość.

Jedyną pociechą był w przelocie złapany uśmiech panny Lusi.

— Przyjdzie pan dziś do nas?

— Jeżeli tylko można, to...

— Kolego — wpadł Piotrowicz — nie czas teraz na flirty. Gdzież ten czek?

— Już posłałem do banku — spojrzał nań nienawistnie Józef, podczas gdy Lusia czym prędzej zabrała się do roboty.

Nareszcie przyniesiono z drukami wilgotny jeszcze od farby pierwszy egzemplarz.

U góry pierwszej strony widniał tytuł:

„Łajdackie metody zawodowych oszczerców”.