Kiwony - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (czytać książki online za darmo .txt) 📖
Cóż to takiego kiwon? To figurka, którą „jak tylko palcem dotknąć, to (…) głową kiwa i kiwa, bez końca”.
Cezary, stryj głównego bohatera, Józefa Domaszki, je uwielbia. Potakiwania wymaga również od bratanka, aspirującego filozofa i literata. W końcu sukces jest na wyciągnięcie ręki, wystarczy tylko trzymać się zasady: „zawsze w życiu stosować się do tego, co jest przyjęte i uznane przez szanowanych, poważnych i spokojnych ludzi” i pamiętać, że „sztuka życia nie polega na wyróżnianiu się, lecz na stosowaniu się do ogólnych form”.
Dziwnym trafem KIWON to także Komitet Intelektualnej Więzi Ogniska Niezależnych, nowy salon literacki, do którego przyłącza się Józef.
Powieść Kiwony po raz pierwszy ukazała się w odcinkach na ramach dziennika „ABC” w 1932, jednak na premierę książkową czekała… ponad 50 lat! Co ciekawe, przez ten czas nie straciła na aktualności. Słabostki, które Dołęga-Mostowicz wytyka społeczeństwu okresu międzywojennego, wydają się niepokojąco znajome.
- Autor: Tadeusz Dołęga-Mostowicz
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Kiwony - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (czytać książki online za darmo .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Tadeusz Dołęga-Mostowicz
Że też wcześniej, wówczas, gdy jej wyznawał swą miłość nie zdobył się na pomysł klęknięcia.
— Panno Lusiu! Panno Lusiu!? — łapał powietrze — a czy to prawda?! Czy to prawda?!...
— Wujenka mówi, że prawda — powiedziała, spuszczając oczy.
— A pani?...
— Wujenka nigdy nie kłamie.
— Boże!
W jednej chwili nabrał odwagi, chwycił jej rączki (najpiękniejsze rączki na świecie) i zaczął obsypywać pocałunkami.
— Niech pan usiądzie — poprosiła — mnie przykro, że pan tak...
— Panno Lusiu, pani sobie nie może wyobrazić, jak ja panią kocham! Jaka pani śliczna, jaka dobra, jaka najcudowniejsza.
Lusia słuchała i bardzo jej się to podobało. Czuła wprawdzie odrobinę rozczarowania.
Czytała w jednej powieści, że bohaterka została natychmiast i doraźnie wycałowana przez bohatera, a pan Józef kontentował się rękami, nawet nie próbując pocałować ją w usta.
— Czy pani naprawdę chociaż odrobinę mnie kocha, panno Lusiu?
— Tak — skinęła głową.
To jedno słowo było iskrą, która wysadziła nową prochownię najczulszych epitetów i entuzjastycznego podziwu.
Weszła pani Szczerkowska i, udając, że nie widzi zrywającego się z kolan Józefa, zapytała:
— Czy nie napilibyście się kawy? Po bardziej gruntownej koniugacji pewnego czasownika kawa doskonale robi.
— Wujenko! — krzyknęła Lusia.
Pani Szczerkowska oparła się o poręcz łoża i dodała z uśmiechem:
— W moim wieku ma się już egzorcyzmy gramatyczne tylko w dalekim wspomnieniu. Jakże to idzie? Zaraz... zaraz... Ich liebe dich, du liebst mich59...?
Lusia spojrzała na nią roziskrzonymi oczyma i zakończyła cichutko:
— Wir lieben uns60.
— Jak to znać świeżo odbyte wprawki! — poważnie oświadczyła pani Szczerkowska i rzuciwszy okiem na kompletnie zdetonowanego Józefa, dodała: — teraz przyniosę wam kawy.
Wieczór ten był najcudowniejszym wieczorem od czasów pewnego wieczoru w Weronie, od którego różnił się in plus tylko tym, że tam Romeo musiał zadzierać głowę do góry, podczas gdy tu mógł spoglądać wprost w oczy Julii i w dodatku popijać kawę.
Są noce bezsenne, spędzane przez ludzi w strasznych męczarniach. Zaliczają się do takich te, które następują bezpośrednio po wyjściu z druku nowego numeru „Tygodnika Niezależnego”, lecz są i takie noce bezsenne, jakie spędzają na najsłodszych męczarniach ci, którzy przeżyli wieczór tak piękny. Po takich nocach wstaje się w pełni nowych sił do życia, w doskonałym usposobieniu, bez cienia trosk.
Józef o ósmej był już w „Polimporcie”. Mechowi powiedział kilka uprzejmości, zgodził się bez dyskusji na danie osobistego żyra na wekslu firmy, z maszynistką podzielił się spostrzeżeniem, że dzień jest piękny, w ciągu dwóch godzin załatwił całą korespondencję, na liście do Weisblata dopisał piórem: „Trzymaj się pan ciepło”, interesantów częstował papierosami i dowcipami, woźnemu wychodząc dał bez głębszej ku temu racji dwa złote na piwo i pojechał do redakcji.
Piotrowicza jeszcze nie było. W pokoju zajmowanym przez pannę Lusię zastał profesora, mozolnie wystukującego coś na maszynie.
— Cześć wiedzy! — zawołał kordialnie.
— A, dzień dobry — nie odwracając się od klawiatury, odpowiedział profesor Chudek. — Pamięta pan, że idziemy dziś do Krotyszowej?
— Pamiętam. Byczo jest.
— Co, wygrał pan na loterii? — z obojętną ciekawością zapytał profesor.
— Tak. Główną wygraną — zawadiacko podał mu rękę Józef.
— A uważaj pan na tę babę.
— Na jaką babę?
— No, na Krotyszową.
— Bo co? Profesor myśli, że mnie ugryzie?
— Możliwe. Wampir. Emanacja nadkobiecości, fluorescencja intelektualna. Łyka serca jak indyk gałki.
— Nie ma obawy! — za głośno roześmiał się Józef i klepnął się po kolanie.
Profesor Chudek odwrócił się, zmienił okulary i spojrzał nań ze współczuciem:
— Był pan na śniadanku — zawyrokował — spiritus vini rectificativus cum61 kropelkis.
Domaszko roześmiał się jeszcze weselej:
— Myli się pan, coś lepszego.
— Koniak?
— Nie, nektar, olimpijski nektar! Ozon! Rosa zbierana z róż!
Profesor znowu zmienił szkła, odwrócił się do maszyny i stuknąwszy kilka razy palcem, powiedział dobitnie:
— Osiem zero cztery.
— Numer telefonu? — zdziwił się Józef.
— Tak. Niech pan zadzwoni.
— A po co?
— Tam pana poszukują.
— A co to jest?
— Szpital Jana Bożego — flegmatycznie wyjaśnił Chudek.
W innym wypadku Józef obraziłby się śmiertelnie, teraz jednak uznał to za komplement i śmiał się na całe gardło:
— Z profesora kpiarz!...
— Idźże pan do stu diabłów, piszę artykuł, a ten rozbrykał się i przeszkadza.
— Dobrze już, dobrze. Nie wie profesor co z Piotrowiczem?
— Wiem.
— No?
— Ale nie powiem. Idź pan do Żura, on jest od informacji. A pamiętaj pan, że idziemy — rzucił za odchodzącym — wpadnę po pana o szóstej.
Domaszko pokręcił się jeszcze po redakcji, porozmawiał z Żurem, lecz czas wlókł się nieznośnie. Przed pierwszą w żadnym razie nie wypadało jechać na Wilczą.
Z nudów zabrał się do przeglądania dzienników. Przerzucał tytuły, gdy uderzyło go jego nazwisko w czarnym tytule większej wzmianki:
— Znowu — jęknął.
Wzmianka informowała czytelników, że „jak się dowiadujemy z wiarygodnych źródeł, wydawca „Tygodnika Niezależnego”, tak gwałtownie zwalczającego import luksusowych towarów do kraju, sam jest pokątnie właścicielem wielkiej firmy importowej i robi kokosy na wwozie perfum, kombinerek jedwabnych i gumowych artykułów wiadomego użytku”.
Wzmianka kończyła się paru soczystymi definicjami, a opatrzona była nagłówkiem: — „Pan Józef Domaszko — Katon od... gumowych towarów”.
Szkarłat zalał tak do niedawna radosne oblicze Józefa.
Boże! Jeżeli to trafi do jej rąk!...
Na samą myśl zimny pot wystąpił mu na grzbiecie.
Szczęściem był to lewicowy dziennik i do tego brukowy. W domu pani Szczerkowskiej na pewno nikt go nie czytał.
Przejrzał wzmiankę powtórnie, przetarł czoło, gdy pochylił się nad nim doktor Żur:
— A, czyta pan przyczynek do swojej biografii — zauważył.
— Doktorze, mnie wprost ręce opadają — zajęczał Domaszko.
— Co to pana obchodzi? — wzruszył ten ramionami — ani panu, ani pańskiemu „Polimportowi” to nie zaszkodzi.
— Ależ to jest kalumnia!
— No, nieścisłość. Nie jest pan pokątnym właścicielem, tylko wspólnikiem. Niech pan Bogu dziękuje, że nie wyszperali, iż pańskimi wspólnikami są Mech i Weisblat. Pan wie, że ten Mech to znany ptaszek?
Józefowi przebiegło przez głowę, że jednak posiadanie w redakcji takiego wszechwiedzącego współpracownika ma też i swoje całkiem ujemne strony.
— Nic nie wiem — skłamał.
— Jak to? Nie słyszał pan, że to ten właśnie Mech był zamieszany...
— Panie Żur — przerwał mu Józef — mnie z nim nic nie łączy oprócz interesów. I proszę mi wierzyć, że czy on był w co zamieszany, czy nie, nic mnie to nie obchodzi.
Wstał, zapiął marynarkę i dodał poirytowanym tonem:
— Ja nie mam manii interesowania się cudzymi sprawami.
— Myślałem, że on pana wprowadził w błąd...
— No tak, poniekąd tak — zreflektował się Józef — przedstawiono mi go jako ze wszech miar porządnego człowieka. Poza tym osobiście nic takiego nie zauważyłem... Zresztą, będę panu wdzięczny za informacje, tylko teraz się spieszę... Do widzenia panu.
Zbiegając ze schodów, przysięgał sobie, że teraz będzie unikał Żura jak zarazy, i że w ogóle musi rozstać się z całym tym parszywym tygodnikiem.
— Diabli nadali!
Miał jeszcze co najmniej dwadzieścia minut, lecz szedł prędko, by zagłuszyć swój nastrój.
Wstąpił do kwiaciarni, wybrał cztery wspaniałe czerwone róże, zapłacił i starał się zmusić do myślenia o Lusi, lecz wciąż gnębiła go kwestia tygodnika.
— Gotowi mi firmę zarżnąć i mnie z torbami puścić. O, tego już za wiele.
Ponieważ do pierwszej brakowało jeszcze pięciu minut, przestał je na schodach.
Lokaj przyjął go rozjaśnionym obliczem:
— Moje uszanowanie panu. Panienka czuje się dziś lepiej. Bogu dzięki.
— Może wstała?
— Owszem, ale jest w szlafroku.
— To proszę spytać panią Szczerkowską, czy panienka mnie przyjmie.
— Proszę pana, może pan zaczekać w salonie, ale pani nie ma w domu, więc spytam panienkę.
Nie czekał długo. Po kilku minutach weszła Lusia, zaróżowiona, promienna, wyglądająca przepięknie w seledynowym jedwabnym szlafroczku.
Wyciągnęła doń obie ręce (najśliczniejsze ręce na świecie).
Ucałował je z rozczuleniem:
— Jakże się cieszę, że pani lepiej, panno Lusiu.
— Już prawie zupełnie jestem zdrowa. A to co? To dla wujenki?
Wskazała róże leżące na stole. Zapomniał o nich.
— Nie, nie, panno Lusiu, to dla pani...
Podniósł źrenice w górę i wypalił:
— Przyniosłem je pani, by nauczyły się od niej, jak być pięknymi i jak należy cudnie pachnieć.
Wybuchnęła śmiechem (najcudowniejszym śmiechem na świecie):
— O! Więc musiałyby stale zmieniać swój zapach, gdyż ja wciąż nie mogę zdecydować się na stałe perfumy. Niech pan siada. Ja siądę tu, tyłem do okna.
— Żeby światło nie raziło? — podsunął jej fotel.
— Nie, nie to, tylko widzi pan, my kobiety już w pewnym wieku zajmujemy zawsze taką pozycję, by światło nie demaskowało zmarszczek i innych braków naszej urody.
Śmieli się oboje.
— Chce pan herbaty czy kawy?
— Dziękuję, panno Lusiu, nie, chociaż kawę pokochałem na całe życie od dnia wczorajszego.
— Kawę? Myślałam, że mnie — powiedziała z udawanym rozczarowaniem.
— Panno Lusiu! Ja pokochałem wszystko, co w ten najpiękniejszy wieczór było przy pani. Pokochałem tę poduszeczkę, na której spoczywała pani główka, tę kołderkę, która otulała panią, to łóżeczko! Wszystko!
— Zapomniał pan o jaśku.
— I jasiek też! — dodał z zapałem.
— No, a mnie? — dopominała się.
— O! Panią od dawna i ja w ogóle nie wiem, czy to można nazwać miłością? To jest uwielbienie uwielbień! To jest szczęście!
— Tak — zamyśliła się — to jest szczęście, panie Józefie.
— Czemu pani, panno Lusiu, tak oficjalnie mnie nazywa? — powiedział ze skargą w głosie.
— Więc panie Józiu... Nie... Panie Józku. Prawda? Pan Józek? To ładnie.
— Nie lubię swego imienia, jest takie pospolite.
— Jest częste, ale to nie znaczy — pospolite.
Zastanowił się i pokiwał głową:
— W ogóle, panno Lusiu, ja jestem pospolity.
— Dlaczego! — oburzyła się — skąd pan to wziął!
— Ano, niczym się nie wyróżniam. Kędy spojrzeć, takich jak ja, są miliony.
Stał się nagle smutny.
— Panie Józku, pan wymyśla niestworzone rzeczy!
— O nie, panno Lusiu. Zresztą nie zależy mi na tym, by się specjalnie wyróżniać.
— No właśnie!
— Nie chciałbym, broń Boże, być takim na przykład Piotrowiczem.
— O cóż więc panu chodzi, panie Józku?
— O to, że pani to może nie podobać się. Kobiety lubią bohaterów — uśmiechnął się nieszczerze.
— A! Mam pana! Więc pan tak jednym zamachem pakuje mnie pomiędzy miliony kobiet, a sam martwi się, że nie jest Napoleonem?! To ładnie!
— O nie! Pani jest zupełnie inna niż miliony kobiet. Drugiej takiej nie ma i nie było na świecie.
— Za to dostanie pan czekoladkę — powiedziała figlarnie i wstała.
— Niechże się pani nie trudzi dla mnie! — usiłował ją zatrzymać.
— Zaraz przyniosę.
Po chwili wróciła z pudełkiem czekoladek.
— Wybiorę dla pana, dobrze?
— Cudownie!
— Cóż pan dziś porabiał? Był pan w redakcji?
— Byłem — sposępniał Józef.
— O, proszę tę — wyciągnęła paluszki — to z ananasem.
Józef nie cierpiał ananasów, lecz teraz był zachwycony, szczególnie tym, że jej mała rączka zręcznym manewrem ominęła jego rękę i załadowała mu brązowy smakołyk wprost na miejsce przeznaczenia, przy czym dotknęła aksamitnymi poduszeczkami palców jego warg.
— Więc cóż w redakcji?
— Ach nie. Nie mówmy o tym — westchnął.
— Miał pan jakąś przykrość? — zaniepokoiła się.
— Drobiazg — machnął ręką — zawsze są jakieś przykrości, gdy się ma do czynienia z ludźmi niezrównoważonymi. Ale dajmy temu spokój. Przy pani należy mówić tylko o rzeczach pięknych i miłych. Tak, tak... Wie pani, że dziś jestem zaproszony na herbatkę do pani Krotyszowej.
— I pójdzie pan? — zapytała z nutką zawodu w głosie.
— Jeżeli tylko pani, panno Lusiu, nie życzy tego sobie, to, oczywiście, nie pójdę.
— Ależ bynajmniej, co znowu — zaprzeczyła żywo.
— Jednak...
— Nie, nie. To nawet bardzo dobrze, że pan tam pójdzie. Pozna pan wiele interesujących osób.
— Więc pozwoli mi pani?
Spojrzała nań z przykrym zdziwieniem:
— Jak ja w ogóle mogę panu pozwalać lub zabraniać. Pan jest dziwny.
— Ach, mnie chodziło o to, czy pani tym nie sprawię przykrości...
Zaczął wyjaśniać, skąd w ogóle powstała myśl wizyty u pani Krotyszowej, lecz Lusia jeszcze długo nie dała się rozchmurzyć.
Domaszko był zrozpaczony. Pragnąc dać ujście swemu rozżaleniu, zaczął opowiadać o przykrościach, jakie ma ze swymi wspólnikami w firmie. Są to ludzie nieokrzesani i na punkcie etyki pozostawiający wiele do życzenia.
— Czy okradają pana? — zapytała.
— To nie, przynajmniej, jak dotychczas, nie miałem sposobności zauważyć. Ale innych, klientelę... Muszę nieustannie kontrolować każdy ich krok. A to jest bardzo nużące i degustujące.
— Czemuż pan nie rozstanie się z nimi?
— Niestety jest to niemożliwe.
— Ze względów finansowych?
— Tak — potwierdził — i z prawnych.
Lusia potrząsnęła głową:
— Ale powinien pan to zrobić. Skoro nie wierzy pan w ich uczciwość, a ich sposób bycia razi pana, powinien pan dążyć do rozwiązania spółki. Znajdzie pan innych. Przecież uczciwych
Uwagi (0)