Dzieje jednego pocisku - Andrzej Strug (gdzie za darmo czytać książki TXT) 📖

— Drogi „Sędzio”, Bądź ty zdrów i cały. Tego ci życzy stary, wierny przyjaciel „Mostowy” i nasze „Pięciu mężnych”, co z nich każdy starczy za trzydziestu pięciu. Zrobiłem, jak ty kazałeś, i wszystko jest już w porządku. Cieszę się, że jesteś w dobrym humorze i że tak dowcipnie żartujesz. Obiecujesz za przywiezienie towaru dwadzieścia pięć rubli! To już duży grosz, ale handel to jest handel.

Otóż trafia się amator, co mi za to daje sto rubli, a daje dlatego, że tyle jest dla niego warto. Dla nas to jeszcze tanio, bo było dużo kosztów i jeszcze więcej niebezpieczeństwa i zachodu. Ale nie tobie, stary przyjacielu, trzeba tłumaczyć, że sto jest zawsze trochę więcej niż dwadzieścia pięć! A przy tym przykro mi powiedzieć, że nie dostaniesz tego i za sto, bo rzecz jest już stargowana. Ty sam wiesz, że towar jest delikatny i że go nie można przetrzymywać na składzie. A nasze amatory to są też tacy ludzie, że z nimi lepiej umowy pilnować, a każdy interes prędko kończyć, bo inaczej sami biorą, a dla naszego interesu mogą stąd wypaść duże niepokoje. Jakby ci się to nie podobało, drogi przyjacielu „Sędzio”, to sobie przypomnij naszego chłopca (jego u nas nazywali „Zając”), który ci przysłał do przechowania 50 rubli, jak szedł na wysyłkę, żebyś mu te pieniądze tam przysłał, jak będzie uciekał do domu. Ty nie winien, że „Zając” w drodze umarł, ale i ja nie winien, że pieniądze, któreś mi odesłał, w drodze zginęły, pewnie wtedy, jak tamci zabrali pocztę na stacji Lasek. Ty sobie idź, „Sędzia”, na pocztę z kwitem, to tobie zwrócą, a za to już mi nie potrzebujesz tych pieniędzy odsyłać, bo ja biednej matce „Zająca” odtrącę z tych stu rubli za towar. Kłaniam się tobie i twoim dzielnym chłopcom z „Ręki sprawiedliwości”, co niech ona zawsze szeroko zagarnia, a mocno trzyma! Twój „Mostowy”.

Cały interes, o którym mowa, prowadził Figiszewski. Sprawa była delikatna, a teren niepewny, gdyż nikt z „Pięciu mężnych” nie miał jeszcze do czynienia z partyjnymi ludźmi. Wziął tedy do pomocy swojego dobrego znajomego, niejakiego Knoblaka, który do bandy nie był dopuszczony, ale wyświadczał jej dorywczo pewne usługi, za co dostawał cośkolwiek do łapy. Był to handlarz drobiem i jajami — taka była jego pozycja socjalna, ale w bandzie wiedziano, że to tylko pozór. W istocie Knoblak był złodziejem, pracującym na osobności i operującym głównie na jarmarkach i na odpustach, gdzie stoi dużo fur chłopskich bez dozoru. Przybył on skądś ze świata przed dwoma laty, a znać było po nim, że się po tym świecie otarł i wytarł. Znał się na polityce, agitował na własną rękę podczas wyborów, ciekawy był do wieców i gotów był do upadłego rozprawiać o materiach politycznych. Wiedział, gdzie są jakie partie, która lepsza, która gorsza, i nieraz na jarmarkach zawracał chłopom głowę, przemawiając o Polsce, o tych „krzywdzicielach-cudzoziemcach”, o „tej krwie niewinnej”, o wojnie japońskiej, o tym generale „Kurowskim”, co jest zawsze gotowy, i kończył stale:

— Będzie dobrze, będzie dobrze, nie bójcie się, dobrzy ludzie, ino jeszcze trochę tego, ino jeszcze aby trochę tego...

Tu robił rozmaite miny i gesty, pokazywał jak gdyby strzelanie i wojowanie, po czym, kiedy już był na niego czas, wysuwał się z tłumu, który go obstępował i słuchał z rozdziawionymi gębami, po czym zaczynał swoje w innym miejscu, zazwyczaj między furami, i sam przy tym wyłaził na furę, kiedy się zebrała większa kupa ludzi. Jego kobieta i dwaj bracia wyrostki kradli tymczasem z fur, co się dało, omal że nie w oczach zasłuchanych chłopów.

— Słuchajcie, Knoblak, pojedziemy do partii, mam interes. Ja będę robił, a wy będziecie bajcować, bo ja nie wiem; jakie tam u nich zwyczaje.

— A do jakiej to? — spytał Knoblak.

— Ano do tej, co jest. Jedna jest koło nas.

— Jest naprzód Sierbienicka partia — tam ja nie pojadę, żebyście mi sto rubli tu na stole położyli, a jest jeszcze w Lucieniu w cukrowni, o trzy mile w drugą stronę, i jeszcze jest w Młynach, tylko że tam już daleko za rzeką, inna gubernia.

— A która mocniejsza, w której więcej ludzi?...

— Teraz to chyba w cukrowni, wprzód była w Sierbienicach duża siła, ale ich strasznie zjadło po tym zamachu... Tam ja jechać nie mogę, widzicie, bo był taki wypadek...

— Jedziem do cukrowni. A wiecie, do kogo tam pójść?...

— Ohoho!

Pojechali.

Cukrownia „Lueień” stała o niecałe trzy mile od miasteczka. O tej porze była tam kampania w całej pełni. O zmierzchu po cichu zajechali. Figiszewski został przy koniach, a Knoblak poszedł na zwiady. Po półgodzinie przyszło z nim dwu ludzi i zaczęto gadać. Partyjnym interes się bardzo spodobał. Figiszewski, chcąc okazać swoje wyrobienie, nie mówił inaczej, jeno za każdym razem: „Szanowna polska partia”, albo „szanowne panowie z polskiej partii”, co się towarzyszom, owszem, podobało. Knoblak był niezwykle czynny, wychwalał męstwo partii, zachwalał towar, uwijał się i bajcował, zwyczajnie, jak faktor.

Partyjni pogadali, pogadali i poszli się naradzić ze swoimi.

Walczak strasznie się palił do interesu. Niezmiernie mu się spodobało cudowne odzyskanie takiej rzeczy. Wyszle59 się człowieka do Warszawy — pójdzie na biuro i powie: przywiozłem to i to! Dopieroż będzie radość! Sami towarzysze z centralnego komitetu powiedzą: morowe są te chłopy z Lucienia! Na to pieniędzy nie ma co żałować. Leży u nas 250 rubli z monopolów, jest z czego zapłacić. Jeszcze ta bomba posłuży! Może to dlatego tak się jakoś zrobiło cicho, że o takie rzeczy teraz trudno? A w jakiś czas gruchnie znowu — a my będziem wiedzieli, że to ona, ta nasza!

— Powoli, tylko nie za prędko, jeszcześmy nic nie kupili... Ty uważaj, o co tu chodzi. Ty uważaj, głupi, z kim sprawa! Przecie to są spryciarze. To łajdusy i hycle spod ciemnej gwiazdy, te ze Szlamowiec...

— Nam oni nie szkodzili.

— A bo jeszcze nie zaczęli.

Weszycki, pomocnik maszynisty, zwany w partii „Klucz”, był to szczwany i ostrożny lis partyjny. On gadał z dyrektorem, jak trzeba się było ująć za wszystkich, przez niego załatwiali najważniejsze sprawy ludzie, przyjeżdżający od partii. On to prowadził owe całkiem nie zalecane, ale nie zanadto zabraniane wycieczki na monopole, a tak się urządzał, że policja ani razu nie zawadziła cukrowników. Był znany w okolicy od czasu strajków rolnych i w swojej organizacji panował niepodzielnie. Jednak wywołał ludzi na naradę i rzecz całą przedstawił.

Radzono z pół godziny: — A skąd my wiemy, że to prawdziwa bomba, może w środku być ołów, czy śrut? Jakże tak kupować kota w worku?

— Mówił o jakimś liście od partyjnego człowieka.

— List można zawsze podrobić.

— Zobaczymy, spróbować nie zawadzi. Może być prawda. Jeszcze oni z nami nie zadzierali. Może być interes czysty.

— A teraz — wiele dawać?

— Chce złodziej sto rubli.

— Co, on się wściekł?

— O tym jeszcze pogadamy. Utargować można połowę, albo więcej, bo komuż on to sprzeda?

— Powiada, że ma kupca w Warszawie, co już daje 50 rubli z odstawą. Tylko, powiada, niebezpiecznie taką rzecz wozić, a zresztą naszej partii oni niby dają pierwszeństwo, bo rzecz nasza, a tamci są Żydy — komuniści, a w gruncie pewnie bandyci. Czy łże, tego nie wiem.

— Nie wypada się o taką rzecz targować i jeszcze ze złodziejem.

— Trza pogadać.

— A ona tu jest?

— Powiada, że przywiózł.

— Kto wie, może by i tak oddał.

— Czemu to?

— Odda, jak mu się odbierze. Można mu co dać za fatygę. Rzecz jest nasza, sam to złodziej przyznaje.

— Będą jeszcze złodzieje na partii zarabiać!

— Tylko ten starszy złodziej przymawiał się wyraźnie, że oni honorowi partii zawierzyli, że nigdy oni tak żadnych interesów nie robią, tylko z nami, bo oni szanują partię.

— Honor honorem. My jego też będziem szanować, jak odda dobrowolnie, jak się patrzy. Rzecz i tak jest nasza. Sto rubli się partii przyda na co innego.

Różnie radzili, wreszcie towarzysze powłazili do drugiej, ciemnej izby, żeby wszystko widzieć i słyszeć, a sami nie być widziani, a Weszycki i Walczak wprowadzili dwu gości ze Szlamowiec.

Figiszewski rozejrzał się ciekawie po izbie, zdjął czapkę i przemówił:

— Dobry wieczór, szanowne państwo, którzy tam siedzicie bez światła.

— Dobry wieczór i wam. Tak nam będzie wygodniej...

— Dobrze mówicie, panowie! W takie czasy nie można nieznajomemu dowierzać. Ale ja tu w czystej sprawie...

To mówiąc, pokazał na spory pakunek, obwiązany w płachtę, i położył go uroczyście na stole.

Weszycki usadził gości i zażądał okazania dokumentu. Figiszewski z wielkiego pugilaresu wydobył świstek.

— Wymiętoszony i obdarty, ale taki już do nas przyszedł, nie nasza wina.

— Czytać! Czytać... — wołano z ciemnej izby.

Weszycki siadł pod lampą elektryczną, podniósł papier do oczu i czytał swoim tęgim głosem, wolno a wyraźnie:

— „Ludzie kochane i wy wszystkie towarzyse i wszystkie towarzyski i cała partio!

Ja już, niedługo czekać, pójdę, wołając — precz z caratem! A wy się starajcie i życia nie żałować, bo raz kozie śmierć! Już policzone dni piekielnych mocy, ino wytrzymać! Niech się chłopy ruszą, bo nas ćma! Za nasze krzywdy, za nasze uciski, za krew, co woła o pomstę do Boga, niechże się raz podniesie naród pobłąkany! Jutro mnie powieszą, albo pojutrze najdalej, i ja na to teraz czekam w tych czterech ścianach, jakby w murowanym grobie. Ale pókim jeszcze żywy, będę do samego końca taki sam, jak wyście mnie znali! I tamte czterech też to samo, choć nie siedzim już razem, bo nas przed samą śmiercią rozsadziły osobno. I ja pójdę, i oni pójdą najdalej pojutrze. Nadejdzie jednak dzień zapłaty!”

Weszycki przerwał i milczał przez chwilę. Cicho było w izbach, i tamci siedzieli cicho w ciemności, tylko za oknem huczała fabryka, i dzień, i noc idąca.