Hrabia Monte Christo - Aleksander Dumas (ojciec) (biblioteka szkolna online .txt) 📖

spuszczając oczy z zawstydzeniem, sam bowiem nie zdawał sobie sprawy, ile szlachetności okazał, decydując się na to upokorzenie. — A raczej uznałem, że mogę sobą rozporządzać i sprzedałem się. Od wczoraj kogoś zastępuję. Sprzedałem się, jak to mówią — dorzucił z wymuszonym uśmiechem — za więcej, niż sądziłem, że jestem wart: aż za dwa tysiące franków.

— A więc te tysiąc franków?... — zadrżała Mercedes.

— To połowa sumy. Drugą zapłacą za rok!

Mercedes uniosła oczy w górę i po policzkach spłynęły jej łzy.

— Cenę jego krwi! — wyszeptała.

— Tak — roześmiał się Albert — jeśli zginę. Ale zapewniam cię, droga mamo, że do ostatnich sił będę bronić mojej skóry. Nigdy przedtem nie odczuwałem takiej chęci życia.

— Boże! Boże! — zawołała Mercedes.

— Ale dlaczego myślisz, że mnie zabiją? Czy zginął Lamoricière, ten Ney Południa? Czy zginął Changamier? Czy zginął Morrel, którego znamy? Pomyśl, mamo, jaka to będzie radość dla ciebie, gdy mnie zobaczysz z powrotem w szamerowanym mundurze! Zapewniam cię, że zamierzam w nim wyglądać przepięknie. Wybrałem tę formację z kokieterii.

Mercedes westchnęła, siląc się na uśmiech. Szlachetna kobieta pojmowała dobrze, że jej dziecko ponosi cały ciężar ofiary.

— A więc, rozumiesz, mamo — odezwał się Albert — masz zapewnione cztery tysiące franków. Będziesz za nie żyła w dostatku przez dwa lata.

— Tak sądzisz?

W tych słowach, które się jej wyrwały, było tyle bólu, że ich prawdziwe znaczenie nie uszło uwadze Alberta. Serce mu się ścisnęło, chwycił dłoń matki i utulił ją w swoich.

— Tak, będziesz żyła — powtórzył.

— Tak, będę żyła — zawołała Mercedes — ale ty nie wyjedziesz, prawda?

— Mamo, wyjadę — rzekł Albert spokojnym, ale stanowczym głosem. — Kochasz mnie zbyt mocno, nie pozwolisz, abym żył tu bezczynnie jak próżniak. Zresztą już podpisałem.

— Postąpisz zgodnie ze swoją wolą, a ja zdam się na Boga.

— Nie postąpię zgodnie ze swoją wolą, ale tak, jak dyktuje mi rozum i konieczność. Jesteśmy oboje w rozpaczliwej sytuacji. Co dla ciebie dziś znaczy życie? Nic. A dla mnie? O, niewiele by znaczyło, gdyby nie było ciebie, mamo, wierz mi, gdyby nie ty, przysięgam ci, że odebrałbym je sobie w dniu, kiedy zwątpiłem w mojego ojca i wyrzekłem się jego nazwiska. Ale żyję, a jeśli przyrzekniesz mi, że nie stracisz nadziei, jeżeli zaufasz mi i powierzysz mi swoje przyszłe szczęście, doda mi to siły. W Afryce pójdę do gubernatora. To szlachetny człowiek, a przede wszystkim prawdziwy żołnierz; opowiem mu naszą smutną historię i poproszę, aby od czasu do czasu spojrzał tam, gdzie będę. Jeśli zwróci na mnie uwagę, za pół roku będę oficerem — albo zginę. Jeżeli zostanę oficerem, twój byt, droga mamo, będzie zapewniony. Będę miał wystarczająco dużo pieniędzy dla siebie i dla ciebie, a co więcej, zdobędę sławę — a dzięki temu oboje będziemy dumni z mojego nowego nazwiska — bo przybiorę twoje panieńskie nazwisko. Jeśli zaś zginę... tak, jeśli zginę, wtedy, możesz i ty umrzeć... To będzie szczyt, ale i kres naszych nieszczęść.

— Dobrze — odparła Mercedes, spoglądając szlachetnie. — Masz rację, pokażemy ludziom, którzy nas obserwują i czekają, co zrobimy, aby nas osądzić, pokażemy im, że zasługujemy przynajmniej na współczucie.

— Ale dość tych przygnębiających myśli! — obruszył się Albert. — Przysięgam ci, że jesteśmy, a przynajmniej możemy być bardzo szczęśliwi. Jesteś kobietą inteligentną i zdolną do rezygnacji, a ja wyzbyłem się wielu swoich upodobań i przygasiłem temperament, mam przynajmniej taką nadzieję. Gdy wstąpię do wojska, na pewno się wzbogacę. A ty, gdy wprowadzisz się do domu pana Dantèsa, na pewno odetchniesz spokojnie. Spróbujmy, bardzo cię proszę, musimy spróbować!

— Tak, spróbujmy, bo ty musisz żyć, musisz być szczęśliwy.

— Czyli podzieliliśmy się już, mamo — dodał Albert, udając całkowity spokój — i możemy wyjeżdżać. Chodźmy, zarezerwowałem ci miejsce.

— A dla siebie?

— Muszę tu jeszcze zostać dwa albo trzy dni. To początek naszej rozłąki i powinniśmy już powoli się do tego przyzwyczajać. Potrzebuję kilku listów polecających i paru informacji o Afryce. Spotkamy się w Marsylii.

— Dobrze, więc jedźmy! — rzekła Mercedes, narzucając na siebie kaszmirowy czarny szal, jedyny, jaki wzięła, a przypadkiem bardzo kosztowny. — Jedźmy.

Albert zebrał w pośpiechu papiery, zadzwonił po kogoś z hotelu, aby uregulować zaległe trzydzieści franków, podał matce ramię i wyszli na schody.

Ktoś schodził przed nimi. Usłyszawszy szelest jedwabnej sukni, ocierającej się o balustradę, obejrzał się.

— Debray! — szepnął Albert.

— Albert? — zawołał sekretarz ministra i zatrzymał się.

Ciekawość przemogła u niego nad chęcią zachowania incognito; zresztą i tak go już rozpoznano. Istotnie, to było dopiero ciekawe spotkanie — zapomniany hotelik, a w nim młodzieniec, którego nieszczęsna historia narobiła w Paryżu tyle hałasu.

— Jak się masz, Albercie? — rzekł Debray.

A gdy dostrzegł w półmroku zgrabną postać pani de Morcerf, całkiem zawoalowaną, dodał z uśmiechem:

— A, przepraszam bardzo, nie przeszkadzam ci, Albercie.

Albert zrozumiał, co miał na myśli Debray.

— Mamo — rzekł zwracając się do Mercedes — to pan Debray, sekretarz ministra spraw wewnętrznych, niegdyś mój przyjaciel.

— Jak to niegdyś? — wybełkotał Debray. — Co ty opowiadasz?

— Powiedziałem tak, panie Debray, ponieważ od dziś nie mam już przyjaciół i nawet nie powinienem ich mieć. Jestem panu wdzięczny, że raczył pan mnie rozpoznać.

Debray podszedł wyżej i uścisnął serdecznie dłoń Alberta.

— Wierz mi, Albercie — rzekł ze wzruszeniem, do którego był jednak zdolny — wierz mi, że głęboko ci współczuję i że jestem gotów pomóc ci w każdej chwili.

— Dziękuję — odparł z uśmiechem Albert. — Pomimo tego całego nieszczęścia jesteśmy jeszcze na tyle zamożni, że nie potrzebujemy pomocy od nikogo. Wyjeżdżamy z Paryża, podróż mamy już opłaconą, a zostało nam jeszcze pięć tysięcy franków.

Debray zaczerwienił się ze wstydu. Miał przecież przy sobie milion franków; a chociaż był człowiekiem racjonalnym i nieskorym do wielkich uniesień, nie mógł powstrzymać w sobie myśli, że oto pod dachem jednego domu przebywały dwie kobiety: jedna, słusznie zhańbiona, wybiegła stąd z sumą półtora miliona franków — i była biedna; a druga, dotknięta niesprawiedliwym ciosem, wychodziła z paroma groszami — i była bogata.

Porównanie to zachwiało poglądami Debray’a; filozoficzny wydźwięk sceny przytłoczył go. Wyjąkał kilka grzeczności na pożegnanie i szybko zbiegł ze schodów. Tego dnia jego podwładni bardzo ucierpieli z powodu złego humoru pana sekretarza.

Ale wieczorem Debray kupił sobie piękną kamienicę przy bulwarze de la Madeleine. Miała przynosić pięćdziesiąt tysięcy liwrów dochodu rocznie.

Nazajutrz o piątej po południu, w chwili, gdy Debray podpisywał akt własności, pani de Morcerf uściskała syna i wsiadła do dyliżansu.

W jednym z okien stacji dyliżansów Laffitte’a, od strony podwórza, na znajdującej się nad biurami antresoli stał jakiś mężczyzna. Patrzył, jak Mercedes wsiadała do powozu, widział, jak odjeżdżał dyliżans i jak odchodził Albert.

Pełen wątpliwości, przeciągnął po czole dłoń i westchnął:

— Jakże mam zwrócić tym niewinnym ludziom szczęście, które im zabrałem? Pomoże mi w tym Bóg.