Hrabia Monte Christo - Aleksander Dumas (ojciec) (biblioteka szkolna online .txt) 📖
Jedna z najsławniejszych powieści awanturniczych, malownicza opowieść o zdradzie i zemście; o człowieku, który postanowił wcielić się w rolę fatum.
Aleksander Dumas (ojciec) publikował Hrabiego Monte Christo w latach 1844–1845 w dzienniku „Journal des Débats”. Nic dziwnego, że powieść zawiera wszelkie niezbędne elementy romantyzmu - w wersji „pop”. Znajdziemy tu lochy, zbrodnie, trupy, tajemnice, wielką miłość, ideę napoleońską, orientalizm, a przede wszystkim wybitną jednostkę o potędze niemal boskiej, walczącą heroicznie z całym światem i własnym losem. Śladem epoki są też wątki fabularne dotyczące walki stronnictw bonapartystowskiego i rojalistycznego, a także szybkiego bogacenia się oraz przemieszczania się jednostek pomiędzy klasami społecznymi dzięki karierze wojskowej, operacjom na giełdzie lub inwestycjom w przemysł.
- Autor: Aleksander Dumas (ojciec)
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Hrabia Monte Christo - Aleksander Dumas (ojciec) (biblioteka szkolna online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Aleksander Dumas (ojciec)
Na jego twarzy zabłysł uśmiech, wygładzając rysy zmarszczone niepokojem.
— A pański kwit — odezwał się — to przecież też gotówka...
— Oczywiście! Gdyby był pan w Rzymie, Thomson i French wypłaciliby panu gotówkę od razu, bez żadnych oporów.
— O, proszę mi wybaczyć, panie hrabio!
— To mogę zatrzymać te pieniądze?
— O tak — rzekł Danglars, ocierając pot z czoła. — Proszę je zatrzymać.
Monte Christo ponownie włożył do kieszeni weksle, ale wyraz jego twarzy mówił: „Do diabła, zastanów się pan. Jeszcze jest czas. Potem będziesz żałował”.
— Tak, tak — powiedział Danglars — bezwzględnie musi je pan zatrzymać. Ale jak sam pan wie, nie ma większych formalistów od bankierów. Przeznaczyłem te bony dla przytułków i wydało mi się, że jeśli nie dam im tych właśnie bonów, to je okradnę. Tak jakby pieniądz nie był równy pieniądzowi. Proszę mi wybaczyć.
I roześmiał się głośno — ale był to śmiech nerwowy.
— Jest pan wytłumaczony — odparł uprzejmie Monte Christo — przyjmuję te bony.
To mówiąc, włożył je do pugilaresu.
— Ale jest jeszcze sto tysięcy franków — zauważył Danglars.
— To drobiazg — odparł Monte Christo. — Myślę, że agio wyniesie mniej więcej tyle samo. Niech pan zatrzyma te sto tysięcy i będziemy kwita.
— Pan hrabia mówi serio?
— Z bankierami nigdy nie żartuję — odpowiedział Monte Christo tak poważnie, że graniczyło to z nieuprzejmością.
I skierował się do drzwi, w chwili gdy lokaj zaanonsował:
— Pan de Boville, generalny skarbnik zarządu przytułków.
— No, no — rzekł Monte Christo — zdaje się, że przyszedłem po pańskie bony w samą porę, ludzie je sobie wprost wyrywają.
Danglars ponownie zbladł i szybko pożegnał się z hrabią.
Monte Christo i pan de Boville wymienili uprzejme ukłony, bowiem skarbnik już oczekiwał w salonie będącym zarazem poczekalnią; natychmiast po wyjściu pana de Monte Christo wprowadzono go do gabinetu Danglarsa.
Na widok teczki, którą trzymał pan skarbnik generalny, po surowej twarzy hrabiego przemknął uśmiech.
Wsiadł do powozu i natychmiast kazał się wieźć do banku.
Tymczasem Danglars, tłumiąc niepokój, szedł naprzeciw panu de Boville. Nie musimy dodawać, że na twarzy miał przylepiony swój stereotypowy, uprzejmy uśmiech.
— Witam, zacnego wierzyciela, bo założę się, że w tym charakterze pan przybywa?
— Zgadł pan — rzekł de Boville. — Przytułki przychodzą do pana w mojej osobie. Wdowy i sieroty błagają pana przez moje usta o jałmużnę w wysokości pięciu milionów.
— A mówi się, że trzeba współczuć sierotom! — zażartował Danglars. — Ładne biedactwa!
— Przychodzę w ich imieniu. Zapewne odebrałeś pan wczoraj mój list?
— Owszem.
— A tu przyniosłem pokwitowanie.
— Kochany panie, czy pańskie sierotki i wdowy mogą, jeśli łaska, zaczekać dwadzieścia cztery godziny?... Bo właśnie pan de Monte Christo, z którym zapewne minął się pan... spotkaliście się, panowie, prawda?
— No tak; i co z tego?
— Hm, cóż, pan de Monte Christo zabrał te pięć milionów!
— Jak to?
— Hrabia miał u mnie nieograniczony kredyt otwarty przez bank Thomson i French z Rzymu. Zażądał dziś pięciu milionów od ręki i wydałem mu weksel do Banku Francuskiego; bo tam ulokowane są moje fundusze. Sam pan rozumie, że wolałbym nie wypłacać jednego dnia dziesięciu milionów. Zaskoczyłoby to prezesa. Ale jutro — dodał Danglars z uśmiechem — to co innego.
— E, dajże pan spokój! — zawołał pan de Boville, nie dając wiary własnym uszom. — Ten pan wyszedł stąd z pięcioma milionami? Ukłonił mi się, jakbyśmy byli dobrymi znajomymi.
— Może zna pana, chociaż pan go nie zna. Pan de Monte Christo zna prawie wszystkich.
— Pięć milionów!
— Oto jego pokwitowanie. Proszę, patrz i dotykaj, niewierny Tomaszu.
Pan de Boville wziął do ręki kwit, który podał mu Danglars, i przeczytał:
Pokwitowanie na sumę pięciu milionów stu tysięcy franków, które otrzymałem od pana barona Danglarsa. Suma ta zostanie mu wypłacona na każde żądanie w banku Thomson i French w Rzymie.
— Do licha, to prawda! — zdumiał się pan de Boville.
— Znasz pan bank Thomsona i Frencha?
— Tak, zrobiłem z nimi nawet kiedyś pewien interes na dwieście tysięcy franków, ale od tamtej pory nic o nich nie słyszałem.
— To jeden z najlepszych banków w Europie — rzekł Danglars, rzucając niedbale na biurko kwit, który podał mu pan de Boville.
— I ten hrabia, ot tak, po prostu, miał u pana jednego pięć milionów! Ależ to jakiś nabab!
— I to jeszcze jaki! Słowo daję, że sam tego nie rozumiem, ale on ma nieograniczone kredyty w trzech bankach: u mnie, u Rotszylda i u Lafitte’a i jak pan widzisz — dodał niedbale Danglars — darzy mnie szczególnymi względami, bo zostawił mi sto tysięcy franków agio.
Pan de Boville nie mógł wyjść ze zdziwienia.
— Będę musiał go odwiedzić — rzekł. — Może uzyskam u niego jakąś nabożną fundację.
— O, to już tak, jakby ją pan miał w kieszeni. Hrabia wydaje miesięcznie dwadzieścia tysięcy na jałmużny.
— To niesłychane! A zresztą, dam mu jeszcze za przykład panią de Morcerf i jej syna.
— Jak to?
— Oddali cały swój majątek na biednych.
— To znaczy jaki majątek?
— No, ich własny, spadek po nieboszczyku generale.
— A dlaczegóż tak postąpili?
— Nie chcieli mieć majątku zdobytego w tak nikczemny sposób.
— I z czegóż będą żyli?
— Matka wyjeżdża na prowincję, a syn idzie do wojska. Wczoraj właśnie sporządziłem akt darowizny.
— Jak duży był ich majątek?
— O, nic takiego. Jakieś milion dwieście, milion trzysta tysięcy. Ale wróćmy do naszych milionów.
— Chętnie — rzekł Danglars tonem najnaturalniejszym w świecie. — Oj, widzę, że bardzo się panu spieszy do tych pieniędzy?
— Tak. Jutro o drugiej mamy rewizję kasy.
— Jutro? Czemuż mi pan tego od razu nie powiedział! Przecież do jutra to jeszcze kawał czasu! No to przyślij pan kogoś o dwunastej — rzekł Danglars z uśmiechem.
Pan de Boville stał się niezbyt rozmowny; kiwnął tylko głową na znak zgody i wyginał teczkę.
— E, ale jak tak myślę — rzekł nagle Danglars — to można zrobić coś lepszego.
— Co takiego?
— Kwit pana de Monte Christo jest wart tyle, co pieniądze. Niech pan z nim pójdzie do Rotszylda albo do Lafitte’a, a ręczę, że każdy z nich przyjmie go bez mrugnięcia okiem.
— Chociaż jest płatny w Rzymie?
— To nie ma znaczenia. Może to pana kosztować najwyżej pięć do sześciu tysięcy eskonta.
Skarbnik cofnął się gwałtownie.
— Nie, już wolę zaczekać do jutra. Co za pomysł!
— Niech mi pan wybaczy szczerość, ale wydawało mi się przez chwilę — rzekł Danglars bezczelnie — że masz pan tam jakiś deficycik do wyrównania.
— Ależ! — oburzył się skarbnik.
— No, nie ma w tym przecież nic niezwykłego. Takie rzeczy się zdarzają, a wtedy trzeba nastawić się na pewne straty.
— Dzięki Bogu, mnie to nie dotyczy.
— A więc do jutra, drogi panie, czy tak?
— Tak, do jutra. Tylko proszę nie zrobić mi już zawodu.
— Raczy pan żartować. Proszę przysłać kogoś jutro o dwunastej, bank będzie już zawiadomiony.
— Przyjdę osobiście.
— Tym lepiej, będę miał przyjemność znowu pana oglądać.
Uścisnęli sobie ręce.
— Ale, ale — odezwał się pan de Boville — nie wybierasz się pan na pogrzeb tej biednej panny de Villefort? Na bulwarze spotkałem kondukt.
— Nie. Od całego tego wypadku z Benedettem czuję się ośmieszony i nie wychodzę z domu.
— Źle pan robi. Przecież nie było w tym pańskiej winy.
— Drogi panie, ktoś o nazwisku tak nieskazitelnym jak moje, musi być bardzo drażliwy.
— Ależ wszyscy bardzo panu współczują, możesz pan być pewien, a już zwłaszcza pańskiej córce.
— Biedna Eugenia — westchnął Danglars. — Wiesz pan, że chce wstąpić do klasztoru?
— Coś podobnego!
— Niestety, taka jest smutna prawda. Na drugi dzień po skandalu wyjechała ze swoją przyjaciółką, zakonnicą. Teraz szuka klasztoru o jakiejś surowej regule we Włoszech lub Hiszpanii.
— To straszne!
I pan de Boville, złożywszy ojcu wyrazy najszczerszego współczucia, wyszedł.
Ledwie zamknęły się za nim drzwi, Danglars zerwał się gwałtownie na nogi i wrzasnął:
— Głupiec!
A chowając kwit hrabiego de Monte Christo do pugilaresu, dodał:
— A przychodź sobie w południe, przychodź; ja już będę daleko.
Zamknął drzwi na podwójną zasuwę, wyciągnął z kasy pieniądze — a było tego jakieś pięćdziesiąt tysięcy franków w banknotach, spalił część swoich papierzysk, inne porozkładał na widocznych miejscach, napisał list, zapieczętował go i zaadresował: „Do pani baronowej Danglars”.
— Dziś wieczór położę jej to na toaletce — mruknął.
Po czym wyjął z szuflady paszport i rzekł:
— Wybornie, ważny jeszcze przez dwa miesiące!
Pan de Boville istotnie spotkał po drodze kondukt żałobny Valentine.
Dzień był pochmurny i mglisty, wiatr wciąż ciepły, ale już groźny dla pożółkłych liści, strącał je z coraz bardziej ogołoconych gałęzi i unosił nad tłumem.
Pan de Villefort, urodzony paryżanin, uważał cmentarz Père-Lachaise za jedyne miejsce godne przyjąć zwłoki paryskiej rodziny. Inne cmentarze miał za prowincjonalne i mało eleganckie. Człowiekowi z dobrego towarzystwa wypadało być pochowanym tylko na Père-Lachaise.
Jakeśmy już to mówili, kupił tam miejsce pod rodzinny grób i wzniósł kaplicę, w której zdążyli już spocząć wszyscy członkowie jego pierwszej rodziny: pierwsza żona i jej rodzice. Na frontonie widniał napis:
GRÓB RODZINY DE SAINT-MÉRAN I DE VILLEFORT
Takie było ostatnie życzenie biednej Renaty, matki Valentine.
Imponujący orszak kierował się więc z Przedmieścia Saint-Honoré ku Père-Lachaise.
Kondukt przemierzył cały Paryż; pojechano Przedmieściem du Temple i dalej zewnętrznymi bulwarami miasta. Na przedzie jechało dwadzieścia żałobnych powozów, za nimi przeszło pięćdziesiąt karet, a jeszcze dalej szło pieszo jakieś pięćset osób.
W większości była to młodzież, którą śmierć Valentine poraziła jak grom. Pomimo prozaiczności i chłodu naszej epoki wszyscy byli pod poetyckim wpływem tego obrazu: piękna, czysta, urocza dziewczyna, skoszona przez śmierć, w chwili gdy zaledwie zdążyła rozkwitnąć.
Gdy kondukt opuszczał granice miasta, dopędził go powóz zaprzężony w cztery konie; rumaki zatrzymały się tak gwałtownie, że ich pęciny napięły się jak stalowe sprężyny. Był to Monte Christo. Hrabia wysiadł i wmieszał się w pieszy tłum.
Spostrzegł go Château-Renaud; wysiadł zaraz ze swojego kabrioletu i podszedł do niego. Beauchamp udał się za jego przykładem i wyskoczył z dorożki.
Hrabia rozglądał się na prawo i lewo. Jakby kogoś szukał. Wreszcie nie wytrzymał:
— A gdzie jest Morrel? — zapytał. — Czy któryś z panów go nie widział?
— Sami się nad tym zastanawialiśmy, jeszcze w domu zmarłej — rzekł Château-Renaud — bo nikt nigdzie go nie widział.
Wreszcie kondukt dotarł na cmentarz.
Hrabia przeszukał szybko swym sokolim wzrokiem kępy cisów i sosen; wkrótce wypatrzył, że między młode graby wśliznął się jakiś cień. Najwidoczniej rozpoznał ów cień, gdyż uspokoił się.
Wiadomo, jak wygląda pogrzeb w tej wspaniałej nekropolii: grupki czarnych postaci rozsiane po białych alejach, milczenie nieba i ziemi; ciszę przerywa tylko czasem trzask łamanej gałęzi, szelest żywopłotu, o który ktoś się otarł, melancholijny śpiew księży, szloch dochodzący zza wiązanki kwiatów, trzymanej w złożonych dłoniach przez zrozpaczoną kobietę.
Cień dostrzeżony przez hrabiego przemknął się szybko za grobem Heloizy i Abelarda, dołączył do grabarzy, którzy szli przy koniach ciągnących karawan i tak doszedł do miejsca pochówku.
Każdy przyglądał się czemu innemu. Monte Christo patrzył tylko na ów cień, którego poza nim nikt niemal nie zauważył. Dwukrotnie hrabia wybiegał z szeregu, by sprawdzić, czy ręce tego człowieka nie szukają pod surdutem broni.
Gdy kondukt zbliżył się, widać już było wyraźnie, że to Morrel. Sinoblady, z zapadniętymi policzkami, odziany w czarny surdut zapięty aż pod szyję, stał oparty o drzewo na małym wzgórku; stąd grób było widać tak, że nie tracił najmniejszego szczegółu z uroczystości pogrzebowej; w dłoniach trzymał cylinder, mnąc go nerwowo.
Wszystko odbyło się wedle zwyczaju.
Kilku panów, oczywiście takich, których najmniej poruszyła ta śmierć, wygłosiło mowy pogrzebowe. Jedni użalali się nad tą przedwczesną śmiercią; inni rozwodzili się nad cierpieniem ojca; znaleźli się też mówcy pomysłowi, którzy dowodzili, że Valentine niejednokrotnie wypraszała u pana de Villefort łaskę dla winowajców, nad których głową wisiał już miecz sprawiedliwości.
Na koniec wyczerpano już wszystkie kwieciste metafory i żałobne frazesy, nawiązujące do stanz, które Malherbe pisał do Dupériera.
Monte Christo nic nie słyszał, na nic nie patrzył — a właściwie patrzył, ale tylko na Morrela; spokój kapitana przerażał hrabiego, tylko on bowiem wiedział, co naprawdę dzieje się w jego duszy.
— Patrz — rzekł nagle Beauchamp do Debray’a. — Jest Morrel! Ale po kiego diabła tam stoi?
I powiedzieli o tym Château-Renaudowi.
— Jaki blady — zaniepokoił się Château-Renaud.
— Pewnie mu zimno — odparł Debray.
— Nie sądzę — rzekł powoli Château-Renaud. — Myślę, że jest bardzo poruszony. To niezmiernie wrażliwy człowiek.
— E, przecież panny de Villefort prawie nie znał. Sam tak mówiłeś — sprzeciwił się Debray.
— To prawda. Ale przypominam sobie, że na balu u pani de Morcerf tańczył z panną Valentine trzy razy. Na tym balu, na którym wywołałeś pan taką sensację, panie hrabio.
— Nic mi o tym nie wiadomo — odparł Monte Christo nieuważnie, nie patrząc, komu odpowiada, zajęty
Uwagi (0)