Krysia bezimienna - Antonina Domańska (dostęp do książek online .txt) 📖
Krótki opis książki:
Do dwórek królowej Anny dołącza Marysia Krupska, by kontyunować naukę i służyć jej. Marysia nie przybywa jednak sama — towarzyszy jej kilkuletnia Krysia, której pochodzenie jest nieznane.
Dziewczynka początkowo jest nieodłączną towarzyszką dwórki, jednak z biegiem czasu zaczyna się usamodzielniać i staje się ulubienicą królowej. Pewnego dnia tylko dzięki natychmiastowej reakcji dworskiego pieska zostaje wyratowana od porwania przez tajemniczego mężczyznę. Wygląda na to, że ktoś dybie na życie Krysi…
Krysia Bezimienna to jedna z powieści historycznych dla dzieci autorstwa Antoniny Domańskiej, tworzącej na początku I połowy XX wieku. Utwór powstał w 1914 roku. Pisarka zasłynęła jako autorka tego typu utworów prozatorskich, w których przystępną fabułę, bliską dziecięcej rzeczywistości, łączyła z faktami historycznymi.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Antonina Domańska
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Krysia bezimienna - Antonina Domańska (dostęp do książek online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Antonina Domańska
Andrzeja Chwaliboga, towarzysza chorągwi usarskiej wojewody podolskiego, z szlachetnie urodzoną imci panną Krystyną Płońską, wychowanicą najjaśniejszej pani.
Przypisy:
1. Anna Jagiellonka (1523–1596) — królowa polska z dynastii Jagiellonów (wyniesiona na tron w 1575 r.). W czasie, gdy zaczyna się powieść (1572 r.) była jeszcze królewną jako siostra panującego króla, Zygmunta II Augusta (1520–1572). [przypis edytorski]
2. urodzony (tu daw.) — skrót od: szlachetnie urodzony. [przypis edytorski]
3. nawiedzać zdrowie — tu zwrot grzecznościowy: dopytywać się o zdrowie, życzyć zdrowia. [przypis edytorski]
4. WM — skrót zwrotu grzecznościowego: wasza miłość, tu: waszej miłości (dziś: pani, pana). [przypis edytorski]
5. tedy (daw.) — zatem, więc. [przypis edytorski]
6. od paniej (daw. forma) — dziś popr. forma D. lp: od pani. [przypis edytorski]
7. Dan w Ujazdowie 7 Junii 1572 — list napisany w Ujazdowie 7 czerwca 1572. [przypis edytorski]
8. on (tu daw.) — ten. [przypis edytorski]
9. zawżdy ochotnie bieżę (daw.) — zawsze chętnie biegnę. [przypis edytorski]
10. kędy (dwa.) — gdzie; dokąd. [przypis edytorski]
11. W. Kr. M. — skrót: wasza królewska mość. [przypis edytorski]
12. raić (daw.) — doradzać, polecać. [przypis edytorski]
13. białogłowski (daw.) — kobiecy, damski. [przypis edytorski]
14. bakałarz (daw.) — nauczyciel. [przypis edytorski]
15. pokazować — dziś: pokazywać. [przypis edytorski]
16. ino (daw. a. gw.) — tylko. [przypis edytorski]
17. potrza a. trza (daw. a. gw.) — potrzeba, trzeba. [przypis edytorski]
18. samowtór (daw.) — w dwie osoby; sam z kimś drugim. [przypis edytorski]
19. akomodować się (tu daw.) — zastosować się, wprowadzić w życie. [przypis edytorski]
20. panny dworskie — nazwiska dworzan i służby autentyczne, wzięte z Jagiellonek Przeździeckiego. [przypis autorski]
21. dziewosłęb (daw.) — swat, pośrednik przy zawieraniu małżeństwa. [przypis edytorski]
22. Pewnikiem otrzymała zapowieść od jakiego zamorskiego króla, jako niebawem dziewosłębów przyśle — do czasu wstąpienia na tron Anna Jagiellonka nie była zamężna, wyszła dopiero w wieku 52 lat za Stefana Batorego. [przypis edytorski]
23. sromać się (daw.) — wstydzić się. [przypis edytorski]
24. A jej miłość się sroma, sama nie wie, co począć; nie dziwota: wszak ci młoda jak jagoda, jeszcze jej nie pora. — ironiczne: Anna Jagiellonka miała w tym czasie 49 lat. [przypis edytorski]
25. zaradzić się — tu: poradzić się, prosić o radę. [przypis edytorski]
26. Rozumiecie może, com jest ślepa albo głucha (daw.) — myślicie pewnie, że jestem ślepa albo głucha. [przypis edytorski]
27. dawać pozór (daw.) — uważać na coś, pilnować czegoś. [przypis edytorski]
28. pogwarka (daw.) — rozmowa. [przypis edytorski]
29. żali, zali a. azali (daw.) — czy, czyż; czyżby. [przypis edytorski]
30. fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo królowej lub księżnej. [przypis edytorski]
31. jasyr — niewola tatarska. [przypis edytorski]
32. połowica (tu daw.) — połowa. [przypis edytorski]
33. cale (daw.) — wcale; zupełnie, całkiem. [przypis edytorski]
34. wielebna przeoryszo — ironiczne: dziewczyny zarzucają starszej koleżance, że jest tak surowa, jak matka przełożona w zakonie. [przypis edytorski]
35. Matuzal a. Matuzalem (bibl.) — postać z biblijnej Księgi Rodzaju, dziadek Noego. Wg Biblii żył 969 lat. [przypis edytorski]
36. kolebka na pasach — luksusowy pojazd konny, którego pasażerowie siedzieli w kabinie zawieszonej na skórzanych pasach, żeby mniej odczuwali wstrząsy na nierównych drogach. [przypis edytorski]
37. infantka (z hiszp.) — córka króla, ewentualna następczyni tronu. [przypis edytorski]
38. dawno już bowiem nikt ze dworu nie zaglądał do Ujazdowa — Anna Jagiellonka była skłócona z bratem i jego dworem. [przypis edytorski]
39. aboli (daw.) — albo, lub też. [przypis edytorski]
40. rozsuć się (daw.) — rozsypać się. [przypis edytorski]
41. krubeczka, krubka a. krobka — skrzynka lub koszyczek z kory. [przypis edytorski]
42. podzieć — dziś: podziać. [przypis edytorski]
43. Gość przyjechał (...) z Warszawy — Ujazdów znajdował się wówczas pod miastem. Odległość między Zamkiem Królewskim w Warszawie a Zamkiem Ujazdowskim wynosi ok. 4 km. [przypis edytorski]
44. warza (daw.) — gotowane jedzenie. [przypis edytorski]
45. Zygmunt August (1530–1572) — król polski w latach 1548–1572. [przypis edytorski]
46. Barbara Radziwiłłówna (ok. 1520–1551) — druga żona króla Zygmunta Augusta, córka hetmana wielkiego litewskiego Jerzego Radziwiłła, wdowa po wojewodzie Stanisławie Gasztołdzie. Była wyjątkowo piękna; król zakochał się w niej jeszcze za życia swojej pierwszej żony, a owdowiawszy wziął z Barbarą tajny ślub, wbrew woli polskich magnatów. Barbara zmarła młodo, prawdopodobnie na raka, ale plotki mówiły, że została otruta z rozkazu królowej Bony, matki króla. Wielka miłość Zygmunta do Barbary stanowi temat wielu utworów literackich i filmowych. [przypis edytorski]
47. Laudetur Jesus Christus (łac.) — niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. [przypis edytorski]
48. tuszyć (daw.) — myśleć, być przekonanym; spodziewać się. [przypis edytorski]
49. miasto (tu daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
50. zyszcze — dziś popr. forma: zyska. [przypis edytorski]
51. wotywa — msza wotywna, odprawiana w czyjejś intencji. [przypis edytorski]
52. antykamera (daw.) — przedpokój, poczekalnia. [przypis edytorski]
53. przecz (daw.) — dlaczego. [przypis edytorski]
54. słabym jest — dziś: jestem słaby, choruję. [przypis edytorski]
55. Cóż mi grozi? Jeszcze śmierć daleka ode mnie; wszak pamiętasz, co nam obojgu Cyganka wróżyła? — podanie wspominane w historii. [przypis autorski]
56. wyrugowan — wyrugowany, wygnany. [przypis edytorski]
57. żywot (tu daw.) — brzuch. [przypis edytorski]
58. czerwony a. czerwony złoty — dukat, polska moneta ze złota, warta ok. 5 złotych srebrnych. [przypis edytorski]
59. wiązanie — tu: prezent imieninowy; imieniny Anny przypadają 26 lipca. [przypis edytorski]
60. kukiełeczka a. kukiełka — tu: bułka pszenna w kształcie lalki. [przypis edytorski]
61. świetluśki — bardzo jasny; tu: z białej mąki. [przypis edytorski]
62. Panowie Rad Koronnych — senatorzy. [przypis edytorski]
63. wszystko co droższe wysprzedałam. Za całe srebro został mi ino kubeczek, z którego miłościwa matka raczyła mleko pijać (...) Nazwałam go sierotką. — Przeździecki, Jagiellonki, t. V. [przypis autorski]
64. barwa (tu daw.) — mundur, strój służby. [przypis edytorski]
65. fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo królowej lub księżnej. [przypis edytorski]
66. plagi (daw.) — bicie, rózgi. [przypis edytorski]
67. gdym się rwała do Tykocina po śmierci Zygmunta, by uczcić modlitwą najdroższego brata zwłoki, to mię nie dopuszczono — historyczne. [przypis autorski]
68. nikto (daw.) — nikt. [przypis edytorski]
69. Sama obyczajność nakazuje na listy odpowiadać; a jednak znając powinność względem swego stanu królewskiego i panieńskiego, że bez wiedzy panów Rad Koronnych nic nie mam czynić, ani jednym słowem na one listy, nawet jej królewskiej miłości siostrze mej nie odpisałam — Wyjątek z listu Anny Jagiellonki, Przeździecki, Jagiellonki, t. IV. [przypis autorski]
70. elekcja, także wolna elekcja — wybory nowego króla. Odbywał się wielki zjazd (sejm elekcyjny) szlachty z całego kraju, a najbogatsi, magnaci, prowadzili różne intrygi, starając się przekonać zebranych do swojego kandydata. Po śmierci Zygmunta Augusta pretendentami do polskiego tronu byli arcyksiążę Ernest Habsburg (1553–1595, syn cesarza Austrii Maksymiliana II), król szwedzki Jan III Waza (1537–1592) i car rosyjski Iwan IV Groźny (1530–1584) lub jego syn. Sejm elekcyjny odbył się na wiosnę 1573 we wsi Kamień pod Warszawą (dziś Kamionek, część Pragi Południe w Warszawie), wybrano Henryka Walezego (1551–1589), syna króla Francji. [przypis edytorski]
71. pacta conventa (łac.) — zbiór zobowiązań wobec szlachty, który musieli podpisywać polscy królowie elekcyjni, kiedy wstępowali na tron. Pacta dotyczyły nakładów finansowych na obronę kraju i edukację, w 1573 r. zawierały też warunek poślubienia Anny Jagiellonki. [przypis edytorski]
72. kondycja (tu daw., z łac. conditio) — warunek, wymóg. [przypis edytorski]
73. altembasowy — z jedwabiu przetykanego złotem. [przypis edytorski]
74. teletowy — z tkaniny jedwabnej przetykanej złotą nicią. [przypis edytorski]
75. tabinowy — z cienkiej, połyskującej tkaniny jedwabnej. [przypis edytorski]
76. giezłeczko, giezło (daw.) — biała powiewna tkanina. [przypis edytorski]
77. kamieńmi — dziś popr. forma: kamieniami. [przypis edytorski]
78. wilczura — futro z wilczych skór. [przypis edytorski]
79. denar — w XVI w. najdrobniejsza moneta polska, warta 1/10 grosza lub mniej. [przypis edytorski]
80. Na trzy dni przed pogrzebem odprawiono żałobne nabożeństwa po wszystkich kościołach krakowskich. — Opis pogrzebu Zygmunta Augusta wzięty z Wspominków ojczystych A. Grabowskiego. [przypis autorski]
81. egzekwie — nabożeństwo żałobne. [przypis edytorski]
82. zasuty (daw.) — zasnuty. [przypis edytorski]
83. sumpt (z łac.) — koszt, nakłady finansowe. [przypis edytorski]
84. Dnia 16 lutego już wcześnie z rana zaczęły się ukazywać większe i mniejsze orszaki dworzan i służby królewskiej na przedmiejskich ulicach Krakowa — A. Grabowski, Wspominki ojczyste. [przypis autorski]
85. ceklarz — pachołek ze straży miejskiej. [przypis edytorski]
86. koń fryzyjski — koń rasy zimnokrwistej, hodowanej we Fryzji (dziś w Holandii), duży i silny, przeważnie karej (czarnej) maści. [przypis edytorski]
87. lilie francuskie — herb królów francuskich z rodu Andegawenów. [przypis edytorski]
88. zabaczyć (daw.) — zapomnieć. [przypis edytorski]
89. nie lza (daw.) — nie można, nie wolno. [przypis edytorski]
90. dworować (daw.) — żartować, naśmiewać się. [przypis edytorski]
91. antykamera (daw.) — przedpokój, poczekalnia. [przypis edytorski]
92. nie darmo Anna Jagiellonka była córką niewiasty słynnej z uczoności — tj. królowej Bony Sforzy (1494–1557). [przypis edytorski]
93. infantka w żałobnej szacie — historyczne. [przypis autorski]
94. à propos (fr.) — przy okazji. [przypis edytorski]
95. siąg a. sążeń — daw. jednostka długości, niecałe 2 m (szerokość wyciągniętych ramion dorosłego mężczyzny). [przypis edytorski]
96. doma wczasu zażywać (daw.) — odpoczywać w domu, siedzieć spokojnie w domu. [przypis edytorski]
97. miasto (tu daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
98. manewra — dziś popr. forma B. lm: manewry. [przypis edytorski]
99. ite missa est (łac.) — idźcie, ofiara spełniona; ostatnie słowa mszy. [przypis edytorski]
100. Szczerbiec — miecz koronacyjny królów polskich, wg legendy należący jeszcze do Bolesława Chrobrego; dziś przechowywany w Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu. [przypis edytorski]
101. cyfra (tu daw.) — inicjały, monogram. [przypis edytorski]
102. przedać (daw.) — dziś: sprzedać. [przypis edytorski]
103. raczcie uświetnić moje wesele waszą najłaskawszą obecnością (...) wahał się Henryk, ale mu oczy błyskały ochotą — Henryk Walezjusz był zaraz po hołdzie na weselu Andrzeja Zborowskiego (Grabowski, Wspominki ojczyste). [przypis autorski]
104. bucić się (daw.) — chełpić się, pysznić się. [przypis edytorski]
105. zaliś nie skłamał (daw.) — czy nie skłamałeś. [przypis edytorski]
106. incognito (łac.) — zatajenie tożsamości, nie podawanie nazwiska. [przypis edytorski]
107. Requiem aeternam (łac.) — wieczny odpoczynek; pierwsze słowa modlitwy za zmarłych. [przypis edytorski]
108. klucz — tu daw: majątek ziemski, obszar (kilka czy kilkadziesiąt wsi lub folwarków) należący do jednego właściciela albo dzierżawcy. [przypis edytorski]
109. puścizna — dziś: spuścizna, spadek. [przypis edytorski]
110. crimen lesae majestatis (łac.) — zbrodnia obrazy majestatu. [przypis edytorski]
111. czekan — broń o kształcie zaostrzonego młotka,
Darmowe książki «Krysia bezimienna - Antonina Domańska (dostęp do książek online .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)