Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Ogniem i mieczem to pierwsza część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w siedemnasty wiek, w czas powstania Chmielnickiego na Ukrainie, podczas którego Rzeczpospolita mierzyła się z Kozakami zaporoskimi i Tatarami. Na tle tego konfliktu rozgrywa się również dramat miłosny — przeżywają go rozdzieleni Jan Skrzetuski i Helena Kurcewiczówna, w której ponadto zakochany do szaleństwa jest Bohun. Bohaterowie zostali przedstawieni na zasadzie kontrastu — Polacy, z Onufrym Zagłobą, Longinusem Podbipiętą i Michałem Wołodyjowskim na czele ukazani są jako dzielni, waleczni, honorowi obrońcy Ojczyzny. Przedstawicieli obozu wroga Sienkiewicz przedstawił w znacznie gorszym świetle.
Ogniem i mieczem ukazywało się w odcinkach w dziennikach „Słowo” i „Czas” w latach 1883–1884. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1884 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
(z tur.) — symbol władzy wojskowej; dosł. rodzaj broni, mała maczuga, często ozdobna. [przypis redakcyjny]
1097. oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary. [przypis redakcyjny]
1098. buńczuk — symbol władzy wojskowej, drzewce, ozdobione końskim włosiem. [przypis redakcyjny]
1099. pięście — dziś popr. forma B. lm: pięści. [przypis redakcyjny]
1100. homo novus (łac.) — człowiek nowy. [przypis redakcyjny]
1101. bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis redakcyjny]
1102. Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanisława Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoża”, dziś w granicach miasta Dniepropietrowska. [przypis redakcyjny]
1103. wysiędziemy — dziś popr. forma 2 os. lm cz.przysz.: wysiądziemy. [przypis redakcyjny]
1104. Gut, sehr gut (niem.) — dobrze, bardzo dobrze. [przypis redakcyjny]
1105. ogniów — dziś popr. forma D. lm: ogni. [przypis redakcyjny]
1106. oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary. [przypis redakcyjny]
1107. buńczuk — symbol władzy wojskowej, drzewce, ozdobione końskim włosiem. [przypis redakcyjny]
1108. bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis redakcyjny]
1109. Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanisława Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoża”, dziś w granicach miasta Dniepropietrowska. [przypis redakcyjny]
1110. bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis redakcyjny]
1111. Na pohybel Lachom (daw. ukr.) — śmierć Polakom. [przypis redakcyjny]
1112. mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; tu: zbrojny, Kozak. [przypis redakcyjny]
1113. oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary. [przypis redakcyjny]
1114. bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis redakcyjny]
1115. knecht — niemiecki żołnierz piechoty. [przypis redakcyjny]
1116. kolet (z fr. collet: kołnierz) — strój wojskowy ze skóry łosia lub wołu. [przypis redakcyjny]
1117. Herr Hauptmann (niem.) — panie hetmanie. [przypis redakcyjny]
1118. bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis redakcyjny]
1119. mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; tu: zbrojny, Kozak. [przypis redakcyjny]
1120. spisa — rodzaj włóczni; Kozacy używali najczęściej spis krótkich, z ostrymi grotami na obu końcach. [przypis redakcyjny]
1121. piszczel a. kij — prymitywna ręczna broń palna, używana od XIV w. [przypis redakcyjny]
1122. Feuer (niem.) — ognia. [przypis redakcyjny]
1123. samopał — prymitywna broń palna, używana przez Kozaków w XVI i XVII w. [przypis redakcyjny]
1124. rekognoskować (z łac. recognosco) — rozpoznać, zbadać, przeglądać. [przypis redakcyjny]
1125. murza [wym. mur-za] a. mirza [wym. mir-za] — książę tatarski. [przypis redakcyjny]
1126. Galata — dziś dzielnica Stambułu, położona po europejskiej stronie cieśniny Bosfor, dawniej osobne miasto tureckie. [przypis redakcyjny]
1127. Żółte Wody — uroczysko i futor kozacki nad rzeką Żółtą w płd. części Ukrainy; dziś miasto z kopalniami rud żelaza i uranu, położone ok. 100 km na zachód od Dniepropietrowska. [przypis redakcyjny]
1128. semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie, żołnierz. [przypis redakcyjny]
1129. Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanisława Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoża”, dziś w granicach miasta Dniepropietrowska. [przypis redakcyjny]
1130. Potocki, Stefan (ok. 1624-1648) — syn hetmana wielkiego Mikołaja Potockiego, starosta niżyński, zmarł w niewoli po bitwie pod Żółtymi Wodami. [przypis redakcyjny]
1131. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
1132. z hetmany — dziś popr. forma N. lm: z hetmanami. [przypis redakcyjny]
1133. zbawić (starop.) — pozbawić. [przypis redakcyjny]
1134. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
1135. czambuł — oddział tatarski, dokonujący najazdów w głębi terytorium przeciwnika, w celu odwrócenia jego uwagi od działań sił głównych lub zagarnięcia łupów i jasyru. [przypis redakcyjny]
1136. Chodkiewicz, Jan Karo herbu Gryf z Mieczeml (1560–1621) — hetman wielki litewski, starosta generalny żmudzki, wybitny dowódca, brał udział w tłumieniu powstania Nalewajki, w wojnie inflanckiej, wojnie polsko-rosyjskiej, zmarł w obozie po bitwie pod Chocimiem. [przypis redakcyjny]
1137. bitwa pod Kircholmem (1605) — zwycięstwo wojsk polskich nad szwedzkimi w czasie wojny polsko-szwedzkiej (1600–1611); Kircholm — dziś miejscowość Salaspils na Łotwie, 25 km na płd. wschód od Rygi. [przypis redakcyjny]
1138. ośmnaście (starop.) — osiemnaście. [przypis redakcyjny]
1139. bitwa pod Kłuszynem (1610) — zwycięstwo wojsk polskich nad rosyjsko-szwedzkimi w wojnie polsko-rosyjskiej 1609–1618. [przypis redakcyjny]
1140. mnogimi umu swojego oczyma (z ukr.) — licznymi oczami swego rozumu. [przypis redakcyjny]
1141. mnogimi umu swojego oczyma, jako łowiec chytry, na wszystkie strony poglądając i straże na milę i dalej od obozu mając — Samoił Weliczko, 62 [Samoił Wełyczko (1670–ok.1728) — ukr. kronikarz, autor Kroniki zdarzeń w Południowo-wschodniej Rosji w XVII w., napisanej m.in. na podstawie pamiętników polskich, przedstawiających walki z Kozakami w 1638 r.; Red. W.L.]. [przypis autorski]
1142. Żółta Woda — dziś: Żołta, rzeka na płd. Ukrainie. [przypis redakcyjny]
1143. dostać — tu: dorównać. [przypis redakcyjny]
1144. Zaporożu — tu: Kozakom zaporoskim. [przypis redakcyjny]
1145. ordyniec — członek ordy tatarskiej. [przypis redakcyjny]
1146. buńczuk — symbol władzy wojskowej, drzewce, ozdobione końskim włosiem. [przypis redakcyjny]
1147. Czerkasy — miasto na prawym brzegu środkowego Dniepru, położone ok. 200 km na płd. wschód od Kijowa. [przypis redakcyjny]
1148. chorągiew wołoska — oddział lekkiej jazdy w wojsku polskim, sprawdzającej się dobrze w pościgach i zwiadach; w chorągwiach tych służyli często żołnierze z Wołoszczyzny, ale także Polacy i Ukraińcy; Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego. [przypis redakcyjny]
1149. kitajka (starop.) — chustka, wstążka jedwabna. [przypis redakcyjny]
1150. detyna (ukr.) — dziecko, dziecina. [przypis redakcyjny]
1151. hałłakowanie — dzikie okrzyki bojowe, wzywanie Allaha. [przypis redakcyjny]
1152. siczowy — kozacki; Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
1153. Czorty, ne Lachy (ukr.) — diabły, nie Polacy. [przypis redakcyjny]
1154. semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie, żołnierz. [przypis redakcyjny]
1155. Niżowcy — wolni Kozacy z Niżu, tj. z Zaporoża. [przypis redakcyjny]
1156. ordynek (z niem. Ordnung) — porządek, szyk. [przypis redakcyjny]
1157. chorągiew wołoska — oddział lekkiej jazdy w wojsku polskim, sprawdzającej się dobrze w pościgach i zwiadach; w chorągwiach tych służyli często żołnierze z Wołoszczyzny, ale także Polacy i Ukraińcy; Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego. [przypis redakcyjny]
1158. samopał — prymitywna broń palna, używana przez Kozaków w XVI i XVII w. [przypis redakcyjny]
1159. odyniec — dzik samotnik. [przypis redakcyjny]
1160. dragonia — wojsko, walczące pieszo, a poruszające się konno. [przypis redakcyjny]
1161. telega — duży wóz. [przypis redakcyjny]
1162. wojłokowy (z tur.) — filcowy, wykonany ze zbitej wełny. [przypis redakcyjny]
1163. Wiśniowiecki, Jeremi Micha herbu Korybutł (1612–1651) — książę, dowódca wojsk polskich w walkach z kozakami; ojciec późniejszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673). [przypis redakcyjny]
1164. primus inter pares (łac.) — pierwszy między równymi. [przypis redakcyjny]
1165. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
1166. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
1167. mnogimi oczyma swego umu (z ukr.) — licznymi oczami swego rozumu. [przypis redakcyjny]
1168. przeciągnienie — dziś: przeciągnięcie. [przypis redakcyjny]
1169. litaury (ukr. litawry) — kotły, wielkie bębny. [przypis redakcyjny]
1170. samopał — prymitywna broń palna, używana przez Kozaków w XVI i XVII w. [przypis redakcyjny]
1171. któren — dziś popr.: który. [przypis redakcyjny]
1172. watażka — przywódca oddziału wolnych Kozaków lub herszt bandy rozbójników. [przypis redakcyjny]
1173. murza [wym. mur-za] a. mirza [wym. mir-za] — książę tatarski. [przypis redakcyjny]
1174. telega — duży wóz. [przypis redakcyjny]
1175. z hetmany — dziś popr. forma N. lm: z hetmanami. [przypis redakcyjny]
1176. nie sumuj (z ukr.) — nie smuć się. [przypis redakcyjny]
1177. tużył (z ukr.) — tęsknił. [przypis redakcyjny]
1178. hetman wielki — Mikołaj Potocki, zwany Niedźwiedzia Łapa, herbu Pilawa (ok. 1593–1651), kasztelan krakowski, hetman wielki koronny w latach 1646–1651). [przypis redakcyjny]
1179. pan krakowski — hetman Mikołaj Potocki (ok. 1593–1651) piastował także godność kasztelana krakowskiego. [przypis redakcyjny]
1180. Dzikie Pola — stepowa kraina nad dolnym Dnieprem, w XVII w. prawie niezamieszkana, schronienie dla Kozaków, zbiegów i koczowników, pas ziemi niczyjej między Rzecząpospolitą a tatarskim Chanatem Krymskim. [przypis redakcyjny]
1181. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
1182. Czerkasy — miasto na prawym brzegu środkowego Dniepru, położone ok. 200 km na płd. wschód od Kijowa. [przypis redakcyjny]
1183. Krzywonos, Maksym (ukr. Krywonis, zm. 1648) — jeden z przywódców powstania Chmielnickiego, brał udział w bitwach pod Korsuniem i pod Piławcami, zdobył Bar, Krzemieniec i Połonne oraz Wysoki Zamek we Lwowie, gdzie zmarł kilka dni po bitwie. [przypis redakcyjny]
1184. Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich; w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie. [przypis redakcyjny]
1185. Bohusław a. Bogusław — miasto na środkowej Ukrainie, położone ok. 100 km na południe od Kijowa, nad rzeką Roś. [przypis redakcyjny]
1186. komunik (daw.) — jeździec, kawalerzysta. [przypis redakcyjny]
1187. mirhorodzkiego — stacjonującego zwykle w Myrhorodzie, na Połtawszczyźnie, we wsch. części Ukrainy, ok. 50 km na wschód od Łubniów. [przypis redakcyjny]
1188. kurzeń a. kureń — oddział kozacki. [przypis redakcyjny]
1189. Niżowi — Kozacy z Niżu; Niż a. Zaporoże — kraina poniżej porohów Dniepru, zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich. [przypis redakcyjny]
1190. Ludy! kto w Boha wiryt, spasajtes! Lachy bijut naszych (ukr.) — Ludzie! kto w Boga wierzy, niech się ratuje! Polacy biją naszych. [przypis redakcyjny]
1191. z hetmany — dziś popr. forma N. lm: z hetmanami. [przypis redakcyjny]
1192. Czerkasy — miasto na prawym brzegu środkowego Dniepru, położone ok. 200 km na płd. wschód od Kijowa. [przypis redakcyjny]
1193. mirhorodcy — Kozacy, służący w mirhorodzkim kurzeniu. [przypis redakcyjny]
1194. Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich; w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie. [przypis redakcyjny]
1195. Lachiw (daw. ukr.) — Polaków. [przypis redakcyjny]
1196. pobyty (ukr.) — pobici. [przypis redakcyjny]
1197. łycari (ukr.) — rycerze. [przypis redakcyjny]
1198. gońce — dziś popr. forma M. lm: gońcy. [przypis redakcyjny]
1199. telega — duży wóz. [przypis redakcyjny]
1200. Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich; w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie. [przypis redakcyjny]
1201. Żółte Wody — uroczysko i futor kozacki nad rzeką Żółtą w płd. części Ukrainy; dziś miasto z kopalniami rud żelaza i uranu, położone ok. 100 km na zachód od Dniepropietrowska; bitwa pod Żółtymi Wodami (1648) zakończyła się klęską wojsk polskich. [przypis redakcyjny]
1202. Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich,
Darmowe książki «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)