Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Ogniem i mieczem to pierwsza część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w siedemnasty wiek, w czas powstania Chmielnickiego na Ukrainie, podczas którego Rzeczpospolita mierzyła się z Kozakami zaporoskimi i Tatarami. Na tle tego konfliktu rozgrywa się również dramat miłosny — przeżywają go rozdzieleni Jan Skrzetuski i Helena Kurcewiczówna, w której ponadto zakochany do szaleństwa jest Bohun. Bohaterowie zostali przedstawieni na zasadzie kontrastu — Polacy, z Onufrym Zagłobą, Longinusem Podbipiętą i Michałem Wołodyjowskim na czele ukazani są jako dzielni, waleczni, honorowi obrońcy Ojczyzny. Przedstawicieli obozu wroga Sienkiewicz przedstawił w znacznie gorszym świetle.
Ogniem i mieczem ukazywało się w odcinkach w dziennikach „Słowo” i „Czas” w latach 1883–1884. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1884 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
class="foreign-word">Łoboda, Fedir (zm. 1666) — dowódca pułku perejasławskiego w latach 1648–1653, sędzia generalny starszyzny kozackiej, po bitwie pod Konotopem (1659) pojmany przez Rosjan, zmarł w Rosji na zesłaniu. [przypis redakcyjny]
678. Perejasław — miasto na środkowej Ukrainie, niedaleko Kijowa, w XVII w. ośrodek kozacki; w 1630 oblegane bez skutku przez polskiego hetmana Koniecpolskiego, w 1649 miejsce rokowań Polaków z Chmielnickim. [przypis redakcyjny]
679. pałanka a. polanka — obóz kozacki. [przypis redakcyjny]
680. hetman wielki — Mikołaj Potocki, zwany Niedźwiedzia Łapa, herbu Pilawa (ok. 1593–1651), kasztelan krakowski, hetman wielki koronny w latach 1646–1651). [przypis redakcyjny]
681. rój — rodzina pszczół; na wiosnę część rodziny z młodą królową opuszcza ul, by założyć nową kolonię gdzie indziej. [przypis redakcyjny]
682. Dzikie Pola — stepowa kraina nad dolnym Dnieprem, w XVII w. prawie niezamieszkana, schronienie dla Kozaków, zbiegów i koczowników, pas ziemi niczyjej między Rzecząpospolitą a tatarskim Chanatem Krymskim. [przypis redakcyjny]
683. koszowy — ataman koszowy rządził na Zaporożu w czasie pokoju, miał też obowiązek przygotować Sicz do wojny. [przypis redakcyjny]
684. chorągiew wołoska — oddział lekkiej jazdy, sprawdzającej się dobrze w pościgach i zwiadach; w chorągwiach tych służyli często żołnierze z Wołoszczyzny, ale także Polacy i Ukraińcy. [przypis redakcyjny]
685. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
686. koszowy — ataman koszowy rządził na Zaporożu w czasie pokoju, miał też obowiązek przygotować Sicz do wojny. [przypis redakcyjny]
687. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
688. bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis redakcyjny]
689. Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanisława Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoża”, dziś w granicach miasta Dniepropietrowska. [przypis redakcyjny]
690. poroh (ukr.: próg) — naturalna zapora skalna na rzece, uniemożliwiająca swobodną żeglugę; kraina poniżej porohów Dniepru nazywała się Niżem albo Zaporożem i była zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich. [przypis redakcyjny]
691. bawić — przebywać, pozostawać. [przypis redakcyjny]
692. siła (starop.) — dużo, wiele. [przypis redakcyjny]
693. pocztowy — członek pocztu, sługa. [przypis redakcyjny]
694. fawor (daw., z łac.) — wyróżnienie. [przypis redakcyjny]
695. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
696. libenter (łac.) — chętnie. [przypis redakcyjny]
697. arcana (łac.) — tajemnice. [przypis redakcyjny]
698. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
699. spuścić się na kogoś (daw.) — polegać na kimś. [przypis redakcyjny]
700. co o kim trzymać (daw.) — co o kim sądzić. [przypis redakcyjny]
701. rekompensa (z łac.) — zadośćuczynienie, nagroda. [przypis redakcyjny]
702. semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie, zbrojny służący. [przypis redakcyjny]
703. nieruchomie — dziś popr.: nieruchomo. [przypis redakcyjny]
704. mogiła — tu: wzgórze, kopiec. [przypis redakcyjny]
705. pidsusidok (ukr.) — bezrolny chłop, płacący gospodarzowi za mieszkanie własną pracą, komornik. [przypis redakcyjny]
706. dworzyszczowi — chłopi zatrudnieni na folwarku przy dworze. [przypis redakcyjny]
707. pocztowy — członek pocztu, sługa. [przypis redakcyjny]
708. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
709. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
710. rugować — usuwać, wywłaszczać. [przypis redakcyjny]
711. cyc (z hol. sits) — tani materiał bawełniany, perkal. [przypis redakcyjny]
712. jałowicze buty — buty z krowiej skóry. [przypis redakcyjny]
713. chybaś ty mi co zadała — chyba mnie zaczarowałaś. [przypis redakcyjny]
714. raróg — ptak drapieżny z rodziny sokołowatych, ceniony w sokolnictwie, zwany dawniej sokołem polskim a. sokołem podolskim. [przypis redakcyjny]
715. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
716. stanąć na wstręcie — przeszkodzić. [przypis redakcyjny]
717. dostojeństwy — dziś popr. forma N. lm: dostojeństwami. [przypis redakcyjny]
718. słowy — dziś popr. forma N. lm: słowami. [przypis redakcyjny]
719. salam (z tur.) — uniżone powitanie, pokłon. [przypis redakcyjny]
720. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
721. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
722. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
723. cum boris, lasis, graniciebus et coloniis (żart. na wzór łac.) — z borami, lasami, granicami i koloniami. [przypis redakcyjny]
724. zazula (z ukr.) — kukułka. [przypis redakcyjny]
725. siła (starop.) — dużo, wiele. [przypis redakcyjny]
726. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
727. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
728. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
729. Niż a. Zaporoże — kraina poniżej porohów Dniepru, zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich. [przypis redakcyjny]
730. hetman wielki — Mikołaj Potocki, zwany Niedźwiedzia Łapa, herbu Pilawa (ok. 1593–1651), kasztelan krakowski, hetman wielki koronny w latach 1646–1651). [przypis redakcyjny]
731. Czerkasy — miasto na prawym brzegu środkowego Dniepru, położone ok. 200 km na płd. wschód od Kijowa. [przypis redakcyjny]
732. Kozacy grodowi — Kozacy stanowiący załogę miast. [przypis redakcyjny]
733. czerń — biedota. [przypis redakcyjny]
734. kupić się (daw.) — skupiać się, zbierać się. [przypis redakcyjny]
735. wici — wezwanie do walki, mobilizacja. [przypis redakcyjny]
736. pan krakowski — Mikołaj Potocki, zwany Niedźwiedzia Łapa, herbu Pilawa (ok. 1593–1651), kasztelan krakowski, hetman wielki koronny w latach 1646–1651). [przypis redakcyjny]
737. Rzplitej — Rzeczpospolitej; skrót stosowany w XVII w. wyłącznie w piśmie. [przypis redakcyjny]
738. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
739. prażnik a. praźnik (starop. lub z ukr.) — święto. [przypis redakcyjny]
740. ataman koszowy — ataman koszowy rządził na Zaporożu w czasie pokoju, miał też obowiązek przygotować Sicz do wojny. [przypis redakcyjny]
741. ataman kurzeniowy — dowódca kurnia, oddziału kozackiego. [przypis redakcyjny]
742. z hetmany — dziś popr. forma N. lm: z hetmanami. [przypis redakcyjny]
743. Jonasz (VIII w. p.n.e.) — prorok Starego Testamentu, opisany w biblijnej Księdze Jonasza, w czasie burzy morskiej został połknięty przez wielką rybę, która po trzech dniach wypluła go na brzeg. [przypis edytorski]
744. Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanisława Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoża”, dziś w granicach miasta Dniepropietrowska. [przypis redakcyjny]
745. bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis redakcyjny]
746. Niż a. Zaporoże — kraina poniżej porohów Dniepru, zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich. [przypis redakcyjny]
747. poroh (ukr.: próg) — naturalna zapora skalna na rzece, uniemożliwiająca swobodną żeglugę; kraina poniżej porohów Dniepru nazywała się Niżem albo Zaporożem i była zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich. [przypis redakcyjny]
748. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
749. Zborowski, Samuel (zm. 1584) — magnat polski, rotmistrz królewski, skazany za morderstwo banita, jako hetman kozacki przebywał na Siczy w latach 70-tych XVI w., po powrocie do Krakowa ścięty. [przypis redakcyjny]
750. Nalewajko, Semen (zm. w 1597) — ataman kozacki (znany również pod imieniem Seweryn), przywódca powstania przeciwko Rzeczypospolitej 1595–1596, pokonany przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego i ścięty. [przypis redakcyjny]
751. Pawluk, Paweł własc. Michnowicz, Pawło (zm. 1638) — przywódca antypolskiego i antyszlacheckiego powstania kozackiego (1637), pokonany przez polskie wojska pod wodzą hetmana Mikołaja Potockiego i ścięty; akt kapitulacji podpisał Bohdan Chmielnicki jako pisarz wojska zaporoskiego. [przypis redakcyjny]
752. Niżowcy — wolni Kozacy z Niżu, tj. z Zaporoża. [przypis redakcyjny]
753. niżowa rzeczpospolita — społeczność Kozaków Zaporoskich. [przypis redakcyjny]
754. Wołoch — człowiek z Wołoszczyzny; Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego. [przypis redakcyjny]
755. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
756. w czele — dziś popr. forma Ms. lp: w czole. [przypis redakcyjny]
757. innocencją (z łac.) — niewinność, czystość. [przypis redakcyjny]
758. kusztyk a. kulawka — kieliszek bez nóżki, z którego trzeba wypić od razu całą zawartość. [przypis redakcyjny]
759. dies irae et calamitatis (łac.) — dzień gniewu i nieszczęść. [przypis redakcyjny]
760. dziegieć — lepka, gorzka substancja pochodzenia roślinnego, używana jako smar, klej, impregnat, lek przeciw chorobom skóry i in.; tu symbol niskiego pochodzenia. [przypis redakcyjny]
761. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
762. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
763. justycja (z łac.) — sprawiedliwość. [przypis redakcyjny]
764. rekompensa (z łac.) — nagroda, zadośćuczynienie. [przypis redakcyjny]
765. pro publico bono (łac.) — dla wspólnego dobra. [przypis redakcyjny]
766. traktament (z łac.) — poczęstunek. [przypis redakcyjny]
767. fawor — wyróżnienie, przywilej. [przypis redakcyjny]
768. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
769. małpów — popr. forma D. lm: małp. [przypis redakcyjny]
770. Perejasław — miasto na środkowej Ukrainie, niedaleko Kijowa, w XVII w. ośrodek kozacki; w 1630 oblegane bez skutku przez polskiego hetmana Koniecpolskiego, w 1649 miejsce rokowań Polaków z Chmielnickim. [przypis redakcyjny]
771. Łoboda, Fedir (zm. 1666) — dowódca pułku perejasławskiego w latach 1648–1653, sędzia generalny starszyzny kozackiej, po bitwie pod Konotopem (1659) pojmany przez Rosjan, zmarł w Rosji na zesłaniu. [przypis redakcyjny]
772. Niżowcy — wolni Kozacy z Niżu, tj. z Zaporoża. [przypis redakcyjny]
773. z chłopy — dziś popr. forma N. lm: z chłopami. [przypis redakcyjny]
774. pod wiechami — tu: w karczmach. [przypis redakcyjny]
775. Galata — dziś dzielnica Stambułu, położona po europejskiej stronie cieśniny Bosfor, dawniej osobne miasto tureckie. [przypis redakcyjny]
776. rzezaniec (daw.) — eunuch, nadzorca żon w haremie. [przypis redakcyjny]
777. seraj — pałac władcy muzułmańskiego, mieszczący harem, czyli mieszkanie żon i nałożnic władcy. [przypis redakcyjny]
778. bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis redakcyjny]
779. Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanisława Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoża”, dziś w granicach miasta Dniepropietrowska. [przypis redakcyjny]
780. semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie, zbrojny służący. [przypis redakcyjny]
781. in poculis (łac.) — przy kieliszku. [przypis redakcyjny]
782. skonwinkować (z łac.) — przekonać, zjednać. [przypis redakcyjny]
783. antałek (starop.) — naczynie na miód, butelka. [przypis
Darmowe książki «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)