Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Ogniem i mieczem to pierwsza część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w siedemnasty wiek, w czas powstania Chmielnickiego na Ukrainie, podczas którego Rzeczpospolita mierzyła się z Kozakami zaporoskimi i Tatarami. Na tle tego konfliktu rozgrywa się również dramat miłosny — przeżywają go rozdzieleni Jan Skrzetuski i Helena Kurcewiczówna, w której ponadto zakochany do szaleństwa jest Bohun. Bohaterowie zostali przedstawieni na zasadzie kontrastu — Polacy, z Onufrym Zagłobą, Longinusem Podbipiętą i Michałem Wołodyjowskim na czele ukazani są jako dzielni, waleczni, honorowi obrońcy Ojczyzny. Przedstawicieli obozu wroga Sienkiewicz przedstawił w znacznie gorszym świetle.
Ogniem i mieczem ukazywało się w odcinkach w dziennikach „Słowo” i „Czas” w latach 1883–1884. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1884 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
class="foreign-word">orbis terrarum (łac.) — krąg ziemi. [przypis redakcyjny]
563. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
564. wakans (z łac.) — wakat, wolne miejsce. [przypis redakcyjny]
565. Miserere mei (łac.) — zmiłuj się nade mną. [przypis redakcyjny]
566. lafa (starop.) — wikt, żołd. [przypis redakcyjny]
567. ochędóstwo (starop.) — porządek. [przypis redakcyjny]
568. Malchus — według Ewangelii św. Jana sługa arcykapłana jerozolimskiego, człowiek, któremu święty Piotr obciął ucho podczas aresztowania Jezusa w Wielki Czwartek. [przypis redakcyjny]
569. regimenta — dziś popr. forma M. lm: regimenty. [przypis redakcyjny]
570. rękodajny — dworzanin, którego zadaniem było podawać rękę pani czy panu przy wysiadaniu z powozu, wstawaniu itp. [przypis redakcyjny]
571. hajduk (z węg.) — lokaj. [przypis redakcyjny]
572. pajuk (daw.) — członek służby lub straży przybocznej; lokaj. [przypis redakcyjny]
573. żołnierzów — dziś popr. forma D. lm: żołnierzy. [przypis redakcyjny]
574. Chorol — miasto na Połtawszczyźnie, na lewym brzegu środkowego Dniepru. [przypis redakcyjny]
575. Zadnieprze — Lewobrzeżna Ukraina, tereny na wschód od Dniepru, gdzie położone są np. Połtawa i Łubnie. [przypis redakcyjny]
576. detyna (ukr.) — dziecko. [przypis redakcyjny]
577. hajdamaka (z tur.) — buntownik, rozbójnik, uczestnik któregoś z powstań chłopskich na Ukrainie w latach 1730–1770; tu: awanturnik, opryszek. [przypis redakcyjny]
578. Tytus Liwiusz (59 p.n.e.–17 n.e.) — historyk rzymski. [przypis redakcyjny]
579. pastorum convenarumque plebs transfuga ex suis populis (łac.) — tłum pasterzy i przybyszów, zbiegów ze swoich plemion. [przypis redakcyjny]
580. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
581. towarzysz — tu: rycerz, szlachcic, służący w wojsku. [przypis redakcyjny]
582. wojłok (z tur.) — filc, gruby materiał ze zbitej wełny. [przypis redakcyjny]
583. My po bożej myłosti kniaź i hospodyn (ukr.) — my, z bożej miłości książę i pan. [przypis redakcyjny]
584. etc (łac. et caetera) — i tak dalej. [przypis redakcyjny]
585. Koriat a. Michał Giedyminowicz (ok. 1306 - ok. 1365) — książę nowogródzki, syn Giedymina, wielkiego księcia litewskiego; stryj króla polskiego, Władysława Jagiełły. [przypis redakcyjny]
586. Rurykowicze — potomkowie Ryryka; Ruryk (zm. 879) — wódz Waregów (wikingów), założyciel państwa ruskiego (Rusi Kijowskiej i Nowogrodzkiej). [przypis redakcyjny]
587. żołnierzów — dziś popr. forma D. lm: żołnierzy. [przypis redakcyjny]
588. Wołoszka — kobieta pochodząca z Wołoszczyzny; Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego. [przypis redakcyjny]
589. trabant (daw.) — żołnierz straży przybocznej. [przypis redakcyjny]
590. hospodar — tytuł władcy Wołoszczyzny, państwa położonego na terenie dzisiejszej płd. Rumunii, zależnego od Imperium Osmańskiego. [przypis redakcyjny]
591. Tatarzy budziaccy — Tatarzy zamieszkujący w Budziaku; Budziak — kraina hist. nad Morzem Czarnym, pomiędzy Dniestrem a Dunajem. [przypis redakcyjny]
592. Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego. [przypis redakcyjny]
593. czaus murza (z tur.) — wysoki urzędnik dworski, wysłannik. [przypis redakcyjny]
594. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
595. Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanisława Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoża”, dziś w granicach miasta Dniepropietrowska. [przypis redakcyjny]
596. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
597. excitare (łac.) — wzbudzić. [przypis redakcyjny]
598. non prohibeo (łac.) — nie zabraniam. [przypis redakcyjny]
599. impediment (z łac.) — przeszkoda. [przypis redakcyjny]
600. dworzany — dziś popr. forma N lm: dworzanami. [przypis redakcyjny]
601. cor, cordis (łac.) — serce; tu B. lm corda: serca. [przypis redakcyjny]
602. monstrum (łac.) — potwór. [przypis redakcyjny]
603. jasyr — niewola tatarska. [przypis redakcyjny]
604. fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo księżnej. [przypis redakcyjny]
605. Apage, satanas (łac.) — idź precz, szatanie. [przypis redakcyjny]
606. Musiał czekać z tym, aż ćwierć wyjdzie — mowa o okresie karencji a. żałoby, który musi minąć od śmierci poprzednika; ćwierć — kwartał, trzy miesiące. [przypis redakcyjny]
607. J. O. — skrót od: jaśnie oświecony. [przypis redakcyjny]
608. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
609. februarius, februarii (łac.) — luty; tu D. lp: lutego. [przypis redakcyjny]
610. eiusdem matris (łac.) — tej samej matki. [przypis redakcyjny]
611. bellum civile (łac.) — wojna domowa. [przypis redakcyjny]
612. guldynka (starop.) — myśliwska strzelba gwintowana. [przypis redakcyjny]
613. bitwa pod Sołonicą (1596) — bitwa, w której hetman Żółkiewski pokonał kozackich powstańców Semena Nalewajki, a jego samego wziął do niewoli; zwana też bitwą pod Łubniami a. bitwą pod Ostrym Kamieniem. [przypis redakcyjny]
614. Żółkiewski, Stanisław herbu Lubicz (1547–1620) — polski magnat, hetman, kanclerz wielki koronny, wojewoda kijowski, kasztelan lwowski, sekretarz królewski, wódz wojsk polskich w wielu kampaniach przeciwko Rosji, Szwecji, Turkom i Tatarom, zginął w czasie bitwy pod Cecorą. [przypis redakcyjny]
615. Nalewajko, Semen (zm. w 1597) — ataman kozacki (znany również pod imieniem Seweryn), przywódca powstania przeciwko Rzeczypospolitej 1595–1596, pokonany przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego i ścięty. [przypis redakcyjny]
616. Łoboda, Hryhorij (zm. w 1596) — ataman kozacki, drugi przywódca powstania Nalewajki 1595–1596. [przypis redakcyjny]
617. nad Sołonicę, gdzie ongi Żółkiewski tak strasznie Nalewajkę, Łobodę i Krępskiego pogromił — bitwa pod Sołonicą (1596), hetman Żółkiewski pokonał kozackich powstańców Semena Nalewajki, a jego samego wziął do niewoli; zwana też bitwą pod Łubniami a. bitwą pod Ostrym Kamieniem. [przypis redakcyjny]
618. oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary. [przypis redakcyjny]
619. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
620. Suła — rzeka w Rosji i na Ukrainie, lewy dopływ Dniepru; nad Sułą leżą Łubnie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
621. watażka — przywódca oddziału wolnych Kozaków lub herszt bandy rozbójników. [przypis redakcyjny]
622. szlachcic chodaczkowy — ubogi szlachcic. [przypis redakcyjny]
623. inkaust (daw.) — atrament. [przypis redakcyjny]
624. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
625. nahaj — bicz, szpicruta. [przypis redakcyjny]
626. palcat — kij bojowy, broń ćwiczebna do nauki szermierki. [przypis redakcyjny]
627. dziryt — rodzaj włóczni. [przypis redakcyjny]
628. masztalerz — stajenny. [przypis redakcyjny]
629. cekhauz (z niem. Zeughaus) — arsenał, zbrojownia. [przypis redakcyjny]
630. nadziak — broń o kształcie zaostrzonego młotka, służąca w bitwie do rozbijania zbroi przeciwnika. [przypis redakcyjny]
631. driakiew — roślina zielna. [przypis redakcyjny]
632. pacholik a. pachołek — służący, pomocnik. [przypis redakcyjny]
633. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
634. Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
635. obiecnie — dziś popr. forma 3 os. lp cz.przysz.: obieca. [przypis redakcyjny]
636. wołoszynek — koń wołoski a. wałach, koń kastrowany. [przypis redakcyjny]
637. dyferencja (z łac. differo: odsuwam, odkładam) — tu: dług. [przypis redakcyjny]
638. terlica — stelaż siodła. [przypis redakcyjny]
639. Perejasław — miasto na środkowej Ukrainie, niedaleko Kijowa, w XVII w. ośrodek kozacki; w 1630 oblegane bez skutku przez polskiego hetmana Koniecpolskiego, w 1649 miejsce rokowań Polaków z Chmielnickim. [przypis redakcyjny]
640. barwa — mundur. [przypis redakcyjny]
641. ćwierć — kwartał, okres trzech miesięcy. [przypis redakcyjny]
642. Łoboda, Fedir (zm. 1666) — dowódca pułku perejasławskiego w latach 1648–1653, sędzia generalny starszyzny kozackiej, po bitwie pod Konotopem (1659) pojmany przez Rosjan, zmarł w Rosji na zesłaniu. [przypis redakcyjny]
643. semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie, zbrojny służący. [przypis redakcyjny]
644. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
645. ruski brzeg — prawy brzeg Dniepru nazywano ruskim, lewy tatarskim. [przypis autorski]
646. hołysz (z ukr.) — golec, biedak. [przypis redakcyjny]
647. Zadnieprze — Lewobrzeżna Ukraina, tereny na wschód od Dniepru, gdzie położone są np. Połtawa i Łubnie. [przypis redakcyjny]
648. futor a. chutor — pojedyncze gospodarstwo, oddalone od wsi; przysiółek. [przypis redakcyjny]
649. żenie (z ukr.) — gna. [przypis redakcyjny]
650. lubo (starop.) — chociaż. [przypis redakcyjny]
651. Niżowcy — wolni Kozacy z Niżu, tj. z Zaporoża. [przypis redakcyjny]
652. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
653. Niżowcy — wolni Kozacy z Niżu, tj. z Zaporoża. [przypis redakcyjny]
654. poczet — orszak, drużyna, słudzy, towarzyszący panu w podróżach. [przypis redakcyjny]
655. Zaporożec — Kozak z Zaporoża. [przypis redakcyjny]
656. woskoboj a. woskobojnik (daw.) — człowiek zajmujący się obróbką wosku pszczelego, używanego do produkcji świec. [przypis redakcyjny]
657. rybitwa (starop.) — rybak. [przypis redakcyjny]
658. zbrojno — dziś popr.: zbrojnie. [przypis redakcyjny]
659. mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; tu: Kozak. [przypis redakcyjny]
660. krucy — dziś oppr. forma M. lm: kruki. [przypis redakcyjny]
661. na Lachiw (daw. ukr.) — na Polaków. [przypis redakcyjny]
662. Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego. [przypis redakcyjny]
663. na borg (ukr.) — na kredyt. [przypis redakcyjny]
664. ne na to, szczo je, ałe na to, szczo bude (ukr.) — nie za to, co jest, ale za to, co będzie. [przypis redakcyjny]
665. Niżowcy — wolni Kozacy z Niżu, tj. z Zaporoża. [przypis redakcyjny]
666. Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyjny]
667. grodowi — tu: załoga zamku, zbrojni, Kozacy. [przypis redakcyjny]
668. Czerkasy — miasto na prawym brzegu środkowego Dniepru, położone ok. 200 km na płd. wschód od Kijowa. [przypis redakcyjny]
669. Bogusław — miasto na środkowej Ukrainie, położone ok. 100 km na południe od Kijowa, nad rzeką Roś. [przypis redakcyjny]
670. Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich; w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie. [przypis redakcyjny]
671. z pogany — dziś popr. forma N. lm: z poganami. [przypis redakcyjny]
672. mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; tu: Kozak. [przypis redakcyjny]
673. Lachy (z ukr.) — tak nazywali Polaków wschodni sąsiedzi. [przypis redakcyjny]
674. Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
675. pan krakowski — Mikołaj Potocki, zwany Niedźwiedzia Łapa, herbu Pilawa (ok. 1593–1651), kasztelan krakowski, hetman wielki koronny w latach 1646–1651. [przypis redakcyjny]
676. Kalinowski, Marcin herbu Kalinowa (1605–1652) — hetman polny koronny, wojewoda czernihowski, zginął w bitwie pod Batohem (1652). [przypis redakcyjny]
677.
Darmowe książki «Ogniem i mieczem - Henryk Sienkiewicz (jak czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)