Don Juan - George Gordon Byron (warszawska biblioteka cyfrowa TXT) 📖
Krótki opis książki:
Don Juan — dygresyjny poemat satyryczny pisany w latach 1818–1824 i wydawany we fragmentach. Byron poniekąd odwraca w nim mit Don Juana — główny bohater poematu jest w nim częściej uwodzonym niż uwodzącym.
Kobiety, na które trafia podczas swoich podróży, to kolejno przyjaciółka matki, córka greckiego pirata, żona sułtana i nałożnice z jego haremu, dziewczynka uratowana podczas rosyjskiego oblężenia Izmaiłu, caryca Katarzyna i złośliwie sportretowane angielskie arystokratki.
Ważniejsze od warstwy fabularnej poematu są jednak rozliczne dygresje, w których Byron okazuje się bystrym obserwatorem życia społecznego, złośliwym krytykiem literackim oraz ironicznym komentatorem własnego życia.
Don Juan odegrał istotną rolę także w literaturze polskiej, przede wszystkim jako inspiracja dla Beniowskiego Juliusza Słowackiego. Warto jednak wspomnieć także utwór Ryszarda Berwińskiego z 1844 roku, zatytułowany Don Juan poznański.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: George Gordon Byron
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Don Juan - George Gordon Byron (warszawska biblioteka cyfrowa TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 George Gordon Byron
class="verse">Była to chwila owa, gdy czerwona
Tarcz słońca schodzi poza sine góry,
Co, zda się, ziemię objęły w ramiona
I są stróżami drzemiącej natury.
Jedna się nimi piętrzy świata strona,
A z drugiej morza lśnią ciche lazury.
Nad wszystkim niebo błękitnoróżowe,
A z nieba gwiazdy patrzą brylantowe.
CLXXXIV
Chodzili sami, dłoń trzymając w dłoni,
Po muszlach, piasku nadbrzeżnym i żwirze,
A potem zeszli do skalnej ustroni,
W której snadź191 burze pracowały chyże,
Mistrzowską rękę przykładając do niej,
I wykowały tę grotę w porfirze.
Tam siedli spocząć, a splótłszy ramiona,
Patrzali, jak dzień ma zachodzie kona.
CLXXXV
Patrzali w niebios szafirowe pole,
Ubrane w chmury jako listki róży,
I poglądali znów na morze w dole,
Gdzie topił jasne oko księżyc duży,
Bawił ich plusk fal i wiatru swawole,
A potem oczy zatrzymali dłużej
Na własnych twarzach; twarze się zbliżyły,
Usta się zeszły, przylgnęły, spoiły...
CLXXXVI
W pocałowanie długie, lube, świeże,
Miłosne, jak ognisko skupiające
Rozkosze, w rajskiej urodzone sferze,
Młodością tylko pojęte, niosące
Ciało, myśl, duszę miłości w ofierze. —
Krew — lawa, pulsy — wulkany grające,
Całus serdeczny — grom; jego wartości
Dochodzić trzeba — sądzę — po długości
CLXXXVII
Trwania. — Ile ich pocałunki trwały?...
Pocałowania minutą nie zmierzy.
Nie liczą — na co liczby się przydały?
W pocałowaniu jednym wieczność leży.
Milczeli, ale ognie na nich wiały,
Zdało się, dusza sama k’duszy bieży,
A usta do ust lgną jako rój młody,
Serca to kwiaty, skąd im płyną miody.
CLXXXVIII
Siedzieli sami, ale nie tak sami,
Jak ci, co puste zwiedzają cmentarze.
Ocean gładki, zasiany gwiazdami,
Mgły podnoszące się jak nocy straże,
Ściany pieczary miarowo kroplami
Ciekące — serca zbliżyły i twarze.
Zda się im, sami że żyją pod niebem,
A życie nie ma się skończyć — pogrzebem.
CLXXXIX
I nie straszyły ich tam niepokoje.
Ani ich nocy nie trwożyły cienie,
Żyli dla siebie, mieli mowę swoję
Myślaną, w głosu łamiącą się drżenie,
W której, gdy czego nie pojmą oboje,
Zaraz tłumaczą sobie przez westchnienie.
O, pierwsza miłość!... natury konieczność,
Dziedzictwo Ewy cór — dane na wieczność.
CXC
Hajdea ślubów ani obiecanek
Nie czyniła mu; nie miała pojęcia
O tym, czym ślubny jest mąż, czym kochanek,
Jak zgubna czasem miłość dla dziewczęcia.
Więc nieświadomie czysta, jak poranek,
Do kochanego zbiegała chłopięcia,
A niosąc duszy tę prześliczną białość,
Nie urozumiała nawet słowa: „Stałość”.
CXCI
Kochała, była kochana; wielbiła,
Była wielbiona; natura tak zwarła
Ich dusze, że się jedna w drugą wpiła
I chętnie w szczęściu razem by umarła.
Do równowagi chwilkę myśl wróciła
I uciszyła się, lecz wnet wydarła
Z objęć spokoju. Hajdea uczuła,
Że ich w istotę jednę miłość skuła.
CXCII
Niestety, byli tak piękni, tak młodzi,
Tak zakochani, bezbronni i sami,
A chwila była owa, w której schodzi
Na serce urok, rozpala ogniami
Żądz i niestarty wiecznością czyn rodzi,
Który opłacić potem trzeba łzami.
I ogniem piekła, gorejącym gwoli192
Sprawcom rozkoszy cudzej lub niewoli!...
CXCIII
Para, miłością i wdziękiem tak strojna,
A tak niebaczna, że w człowieczym rodzie
Nikt, chyba Adam i Ewa dostojna
Szli w równie chyżym do piekła pochodzie.
Hajdea, która była bogobojna,
Musiała słyszeć o styksowej wodzie,
Piekle i czyśćcu, ale zapomniała,
Kiedy stanowcza chwila się zbliżała.
CXCIV
Patrzą na siebie, z oczu blask im bije,
Ona mu białe ramię koło głowy
Oplotła; on zaś, objąwszy za szyję,
Skrył dłoń w kaskadzie włosów hebanowej.
Już na kolanach mu siadła, dech pije,
Oddech się staje prędszy, gorączkowy...
I wtedy grupę stworzyli klasyczną,
Nagą, miłośną, naturalną, śliczną.
CXCV
A gdy on syty szałem po upływie
Tych chwil pochyla w jej ramiona skronie,
Ona nie zaśnie, lecz mocno a tkliwie
Głowę mu trzyma na powabnym łonie
I czasem oczy obróci lękliwie,
I od lic jego bladych pierś jej płonie.
I wszystkie w sobie rozkosze zestrzela,
Których doznała i których udziela.
CXCVI
Astronom, kiedy patrzy na firmament193,
niemowlę, kiedy ssie piersi matczyne.
Dewotka, święty gdy przyjmie sakrament,
— Arab, gdy prosi wędrowca w gościnę,
Wódz, kiedy widzi w armii wrogiej zamęt,
Skąpiec, gdy złoto chowa pod pierzynę,
Nie poglądają wzrokiem tak promiennym
Jako dziewczyna, gdy czuwa nad sennym
CXCVII
Kochankiem, który jak dziecię uśpiony
Leży istotą swą w jej życiu wryty,
Bezsilny, niemy i nieporuszony.
Nieświadom, jakie przynosi zachwyty
wszystkimi uciech, smutków i żądz tony
W duszy anioła stróża swego skryty,
Z wszystkimi błędy194 i wdziękami — drogi,
Spokojny jak śmierć bez grozy i trwogi.
CXCVIII
Czuwa nad śpiącym, a w godzinę oną,
Gdy miłość i noc, i samotność wola,
I dusze wiąże siłą połączoną.
Pomiędzy piaski i skał groźne czoła
Mrok tuli grotę szczęściem przystrojoną,
Gdzie ich miłości nikt zajrzeć nie zdoła,
A nigdy gwiazdy, stojące na straży
Nocy, szczęśliwszych nie widziały twarzy.
CXCIX
Miłości kobiet — o! poznania warte,
Piękne a groźne, pełne tajemnicy.
Kobieta wszystko stawia na tę kartę,
Gdy przegra, to jej nic oprócz tęsknicy
I żalu życie nie odda rozdarte.
Za to ich zemsta, jak skok tygrysicy,
Krwawa... lecz i ta zwiększa serca rany,
Bo czują same cios drugim zadany.
CC
Nie dziw, że mszczą się kobiety, ofiary
Męskiej przemocy, nie dziw, że ich ręka
Zbroi się w sztylet, jadem poi czary;
Już dziećmi muszą się taić, choć pęka
Serce za lubym — przyjdzie bogacz stary,
Weźmie na żonę — skończona piosenka.
„Potem srogi mąż, niewierny kochanek,
Stroje, dzieciaki — ksiądz... w śmierci przystanek.
CCI
Jedna zakocha się, druga rozpije,
Ta stajnią zajmie się, tamtą — rautami;
Ta rzuci męża i z kochankiem żyje,
Zdobywa szczęście, ale honor plami,
A nie wiadomo nawet, czy zabije
Robaka smutku — ot — zwykle się mami...
Ta kusi diabła, potem powieść kleci,
A tak w pałacach jest czy w chatkach kmieci.
CCII
Hajdea była kochanką natury,
Dziecięciem żądzy, zrodzonym, gdzie żar nie
Ciecze powoli, ale tryska z góry
Na usta i na oczy dziewic sarnie.
Żyła, by kochać — kochać tego, który
Był jej przeznaczon; a wszystkie męczarnie
Nadziei, troski, trwogi były chwilką
Przelotną; serce biło tu, tu tylko.
CCIII
Co te serc bicia złego narobiły!...
Ależ bo każdy ich ruch szybszy, żywszy
Jest w swych przyczynach i skutkach tak miły,
Że nawet Rozum, pilnie wyplewiwszy
Rozkosz z alchemii swej, nie ma dość siły
Odwodnej; ba! głos sumienia najtkliwszy
Prawd nie nauczy, co myśl tak bogacą,
Że dziw mi, czemu podatku nie płacą?...
CCIV
Stało się... Serca ich się zaręczyły
W ciszy; pochodnie godowe z promieni
Gwiazd nad głowami pięknych pięknie lśniły.
Ocean świadkiem, jaskinia z kamieni
Łożem, spojrzenie ślubem do mogiły,
Kapłanem noc — i byli pożenieni;
Szczęśliwi, bo się aniołami wzajem
Sobie wydali, a świat cały — rajem.
CCV
Miłości! — której Owidiusz195 kapłanem,
Adeptem Cezar196, sługą był Antoni197,
Uczniem Horacy198, Katull199 — Tytus panem,
Sawantka200 Safo201 kapłanką — kto po niej
Ślub zechce z sinym zabrać oceanem?...
Nikt... Ha! Leukadia dziś się za was płoni...
Miłości! Nazwę cię bóstwem... niecnoty,
Bo cię diablicą zwać — nie mam ochoty.
CCVI
Ty doprowadzasz stan małżeński do met
Nieprawych; śmiejesz się z czół wielkich ludzi:
Cezar, Pompejusz202, Belizar203, Mahomet,
Patrz — gwoli którym dotąd pióro trudzi
Historia, którzy błyszczą na kształt komet,
A czas nieprędko takie duchy zbudzi,
Patrz... przecie w jeden ich punkt zniosły fale:
Wszystko to mędrcy, zdobywcy... rogale!
CCVII
Z ciebie Arystyp, Epikur204 ród bierze,
Owa przesławna materialna dwójca,
Co teoriami wygodnymi k’wierze
Do niebieskiego chce nas wwieść ogrójca,
Czy tylko diablim szponom nas odbierze
Ten piękny system biozofii ojca?...