Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖
Krótki opis książki:
Transakcja wojny chocimskiej lub krócej: Wojna chocimska to wierszowany epos opowiadający o zwycięstwie Polski nad Turkami pod Chocimiem w 1621 roku.
Treść utworu została oparta o kroniki Jakuba Sobieskiego oraz inne manuskrypty. W dziele występują postaci historyczne (np. Karol Chodkiewicz, Stanisław Lubomirski), jednak autor wprowadza elementy fikcji literackiej, wplata również własne komentarze, dygresje, uzupełnia o mowy wodzów. Opisana historia opowiada o przygotowaniach do bitwy oraz o jej przebiegu (tj. w barokowej polszczyźnie pełnej łacińskich zapożyczeń: „transakcji”). Autor podkreśla wielkość narodu polskiego, który pomimo śmierci wodza podczas bitwy stawił czoła kilkukrotnie większemu wojsku najeźdzcy. Wyraża jednak krytykę wobec współczesnej mu Polski i chce obudzić w Polakach dawnego ducha.
Wacław Potocki to jeden z najważniejszych polskich autorów okresu baroku. Znany przede wszystkim jako autor Wojny chocimskiej oraz wierszy o charakterze patriotycznym i moralizatorskim.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wacław Potocki
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wacław Potocki
class="annotation" id="annotation-161">161. skotopas (daw.) — pastuch. [przypis redakcyjny]
162. czczy (daw.) — nic nieznaczący. [przypis edytorski]
163. gid (daw.) — robactwo, wszy. [przypis redakcyjny]
164. Kajus — Caius Julius Cezar. [przypis redakcyjny]
165. trzecina (daw.) — jedna trzecia. [przypis edytorski]
166. na czele — na czole. [przypis edytorski]
167. opłotni — sąsiadujący bezpośrednio („o płot”). [przypis edytorski]
168. zawierszyć (daw.) — zakończyć (od: wierzch). [przypis redakcyjny]
169. pakta — śluby, tu: umowa pokojowa. [przypis redakcyjny]
170. zdać się — zraić, zręczyć się; matka króla Michała Wiśniowieckiego była z domu Zamoyska. [przypis redakcyjny]
171. mierzić (daw.) — brzydzić. [przypis edytorski]
172. Warna — bitwa pod Warną (1444), w której zginął król Władysław Warneńczyk. [przypis edytorski]
173. widoczyć (daw.) — świadczyć. [przypis redakcyjny]
174. propozyt (daw.) — zamiar. [przypis redakcyjny]
175. skałuba (daw.) — szczelina. [przypis redakcyjny]
176. turnieja (daw.) — rozruch. [przypis redakcyjny]
177. Snopy — herb Wazów. [przypis redakcyjny]
178. Świat Kuryacyusa widziałby z Horacem — aluzja do rzymskiej legendy o pojedynku między braćmi Horacjuszami a braćmi Kuriacjuszami. [przypis edytorski]
179. przytomność (daw.) — obecność. [przypis edytorski]
180. klawa (daw.) — buława. [przypis redakcyjny]
181. talaga a. telega (daw.) — wóz. [przypis redakcyjny]
182. bachmat — koń tatarski. [przypis redakcyjny]
183. derha — dera, koc. [przypis redakcyjny]
184. ściana — tu: granica. [przypis edytorski]
185. poturnak — poturczeniec. [przypis edytorski]
186. masłok (tur.) — napój odurzający (z bieluniu itp.). [przypis redakcyjny]
187. rabież — grabież, rabunek. [przypis redakcyjny]
188. mskłe... sudna (daw.) — chyże czajki, czółna. [przypis edytorski]
189. dziardyn (daw., z wł.) — ogród. [przypis redakcyjny]
190. pard (daw.) — lampart. [przypis redakcyjny]
191. razem (daw.) — nagle. [przypis redakcyjny]
192. insperacie (z wł.) — niespodzianie. [przypis redakcyjny]
193. korty garda — włoskie corpo (nie corle!) di guardia, odwach, strażnica. [przypis redakcyjny]
194. smok — tu: działo. [przypis edytorski]
195. hodża — kapłan turecki. [przypis redakcyjny]
196. szkarady — dziś popr.: szkaradny. [przypis redakcyjny]
197. kartaona a. kartuna — rodzaj armaty. [przypis redakcyjny]
198. czajka — czółno. [przypis edytorski]
199. mir — pokój. [przypis edytorski]
200. wecować (daw.) — ostrzyć. [przypis redakcyjny]
201. udzielny — samoistny. [przypis redakcyjny]
202. pisać (daw.) — zaciągać się do wojska. [przypis redakcyjny]
203. wróg — tu: los. [przypis redakcyjny]
204. osuć (daw.) — osypać. [przypis redakcyjny]
205. stwierdzić — tu: utwierdzić, umocnić. [przypis edytorski]
206. Jedykuła (tur.) — „Siedem wież”, więzienie. [przypis redakcyjny]
207. grzebień stawiać — wbijać się w dumę. [przypis edytorski]
208. pobocz (daw.) — lejce, cugle. [przypis redakcyjny]
209. ściana — tu: granica. [przypis edytorski]
210. pleszcze — dziś popr.: pluszcze. [przypis redakcyjny]
211. cug — ciąg. [przypis redakcyjny]
212. przynuka (daw., reg.) — zachęta. [przypis redakcyjny]
213. kusza — broń podobna do łuku, zwykle napinana za pomocą korby. [przypis redakcyjny]
214. tuszyć (daw.) — mieć nadzieję. [przypis edytorski]
215. cale (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]
216. mieć coś o male (daw.) — lekceważyć coś. [przypis edytorski]
217. chromy — kulawy. [przypis edytorski]
218. hołdownik — lennik. [przypis edytorski]
219. hospodar — książę mołdawski lub wołoski. [przypis edytorski]
220. lecz późno na radę z ratusza — przysłowie: z ratusza wracając, zmądrzeli. [przypis redakcyjny]
221. na trzy sztychy — prawdop.: na głębokość trzech szpadli. [przypis edytorski]
222. Lachesis — jedna z trzech Parek, bogiń snujących i przecinających nić ludzkiego żywota. [przypis redakcyjny]
223. wendeta (daw., z wł.) — targ. [przypis redakcyjny]
224. legart (daw.) — leń. [przypis redakcyjny]
225. pasorzyt — dawna pisownia, pochodząca od słowa „rzyć”, oznaczającego tyłek. [przypis edytorski]
226. grubarz (daw.) — grabarz. [przypis redakcyjny]
227. kot (daw.) — mieszek na pieniądze. [przypis redakcyjny]
228. kinąć (daw.) — rzucić się. [przypis redakcyjny]
229. kałauz (tur.) — przewodnik. [przypis edytorski]
230. zakon — tu: klasztor. [przypis redakcyjny]
231. zantuz a. zamtuz — dom publiczny. [przypis edytorski]
232. dębowa kapica — dla leczenia przymiotu. [przypis redakcyjny]
233. puszyć — nadymać. [przypis edytorski]
234. prognostykować (daw.) — przepowiadać. [przypis redakcyjny]
235. cecorskiej — opuszczono: bitwie. [przypis edytorski]
236. miesiąc — księżyc. [przypis edytorski]
237. nasiąść — osiąść. [przypis redakcyjny]
238. nie stanie (daw.) — nie starczy, nie będzie. [przypis edytorski]
239. trakt — tu: sposób. [przypis redakcyjny]
240. giaur — niewierny; tak nazywali Turcy chrześcijan; Potocki stale pisze: gaur. [przypis redakcyjny]
241. nierzkąc (daw.) — nie mówiąc. [przypis redakcyjny]
242. kanclerz — właśc. wezyr, główny urzędnik dworu tureckiego. [przypis redakcyjny]
243. kozuba habiana — kosz z haby, tj. z grubego sukna; namiot. [przypis redakcyjny]
244. łabęci — dziś popr.: łabędzi. [przypis redakcyjny]
245. podsłuchy a. posłuchy — straże, czujki. [przypis redakcyjny]
246. Nie zawsze też kryniczną najdzie do sorbetu — dodaj: wodę; sorbet, napój słodzony. [przypis redakcyjny]
247. głodać (daw.) — gryźć. [przypis redakcyjny]
248. wyprawiać dudki (daw.) — błaznować. [przypis redakcyjny]
249. dywan (tur.) — rada państwa. [przypis redakcyjny]
250. szaraj — właśc. seraj, pałac. [przypis redakcyjny]
251. wałach — wykastrowany ogier. [przypis edytorski]
252. ody (tur.) — koszary. [przypis redakcyjny]
253. aga — pułkownik, wódz. [przypis edytorski]
254. emir — tu: rozkaz. [przypis redakcyjny]
255. beg — gubernator, generał. [przypis redakcyjny]
256. żak (daw.) — uczeń a. student. [przypis edytorski]
257. ochrostać (daw.) — uspokoić. [przypis redakcyjny]
258. do kluby (daw.) — do równowagi. [przypis redakcyjny]
259. mir (daw.) — pokój. [przypis redakcyjny]
260. do domu z uszyma — kolejno trzy zwroty przysłowiowe (Ze złego targu z uszyma/ do domu itd.). [przypis redakcyjny]
261. ni-ocz (daw.) — o nic. [przypis redakcyjny]
262. na oczy — domyślnie: przystąpić. [przypis edytorski]
263. tylko (daw.) — omal. [przypis redakcyjny]
264. imo (daw.) — mimo. [przypis redakcyjny]
265. zdolić (daw.) — zdołać. [przypis redakcyjny]
266. emir (tur.) — rozkaz. [przypis redakcyjny]
267. wilać (daw.) — kręcić. [przypis redakcyjny]
268. liga — związek, przymierze, sojusz. [przypis redakcyjny]
269. zaś — z Warszawy. [przypis redakcyjny]
270. po próżnicy — na próżno. [przypis redakcyjny]
271. taras — tu: więzienie. [przypis redakcyjny]
272. ceduła — tu ogólnie: dokument. [przypis edytorski]
273. odwieczerze frysztu — czas wolny do wieczora (niem. Frist). [przypis redakcyjny]
274. wczas (daw.) — odpoczynek. [przypis edytorski]
275. bojar — szlachcic ruski, rosyjski lub wołoski. [przypis edytorski]
276. pójść w dutepasy — uciec. [przypis edytorski]
277. na drewnie (daw., pot.) — na szubienicy. [przypis edytorski]
278. fakcja — stronnictwo. [przypis redakcyjny]
279. emir (tur.) — rozkaz. [przypis edytorski]
280. obojętny — na obie strony ważony, niepewny. [przypis redakcyjny]
281. i — zbędne dziś. [przypis redakcyjny]
282. uroczyszcze — ostęp. [przypis redakcyjny]
283. poroże — rogi (tu o sile obopólnej). [przypis redakcyjny]
284. arest — zajęcie, więzienie. [przypis redakcyjny]
285. dziura — tu: kryjówka. [przypis redakcyjny]
286. widziadło — tu: widowisko. [przypis redakcyjny]
287. trok — rzemień służący do przewiązywania czegoś, przen. pułapka. [przypis edytorski]
288. wskok (daw.) — natychmiast. [przypis edytorski]
289. knot — tu: świeca. [przypis redakcyjny]
290. sromota (daw.) — wstyd. [przypis edytorski]
291. szkarady — dziś popr.: szkaradny. [przypis edytorski]
292. animować (daw.) — dodawać ducha, mobilizować. [przypis edytorski]
293. statek (daw.) — stateczność. [przypis edytorski]
294. na przepych (daw.) — wbrew. [przypis redakcyjny]
295. Trwajcie! Co gwałtownego, prędko się przesili,/ Co ciężej cierpim, zawsze wspomina się miléj! — por. III, 544. [przypis edytorski]
296. ostrowu — raczej: ostrwi, od: ostr(z)ew, rogatka. [przypis redakcyjny]
297. obie stronie — liczba podwójna; dziś popr.: obie strony. [przypis edytorski]
298. Gałga — lub Kałga, następca tronu. [przypis redakcyjny]
299. po starej — po starej znajomości. [przypis redakcyjny]
300. kondycja (z łac.) — warunek. [przypis edytorski]
301. akord — tu: zgoda. [przypis redakcyjny]
302. śniat — kłoda. [przypis redakcyjny]
303. durnego — szalonego. [przypis redakcyjny]
304. rozhowor (ros. a ukr.) — rozmowa. [przypis redakcyjny]
305. prza (daw.) — sprawa. [przypis redakcyjny]
306. niespory (aw.) — niechętny. [przypis edytorski]
307. tabor — formacja bojowa z połączonych ze sobą wozów. [przypis edytorski]
308. Ferensbachi — właśc. Farensbach. [przypis redakcyjny]
309. prażmo (daw.) — upał, spiekota. [przypis redakcyjny]
310. osuć (daw.) — osypać, tu: otoczyć. [przypis redakcyjny]
311. żurzyć się (daw.) — złościć się. [przypis redakcyjny]
312. stajanie a. stajanie — daw. miara odległości: dystans, po przebyciu którego koń musi się zatrzymać na odpoczynek. [przypis edytorski]
313. wczas (daw.) — odpoczynek. [przypis edytorski]
314. rum (daw.) — nuże, dalej. [przypis redakcyjny]
315. nawiasem — z boku. [przypis redakcyjny]
316. wskoki (daw.) — szybko. [przypis edytorski]
317. zaciskać stoki (daw.) — zatykać źródła. [przypis redakcyjny]
318. awerna — ogień piekielny. [przypis redakcyjny]
319. kacerny — okrutny. [przypis redakcyjny]
320. na wet (daw.) — na koniec. [przypis redakcyjny]
321. skaza — tu: skażenie. [przypis edytorski]
322. nie wskok (daw.) — nie od razu. [przypis edytorski]
323. brona (daw.) — brama. [przypis redakcyjny]
324. sekwestr (daw.) — zajęcie, więzienie. [przypis redakcyjny]
325. bierka a. biera— gra, kostka, przen.: los. [przypis redakcyjny]
326. w nazierki (daw.) — podpatrując. [przypis redakcyjny]
327. Emiliusz — czytamy na cztery sylaby: Emilijusz. [przypis edytorski]
328. U najwyższej wisiała wieże na kopiji/ Tak rzymski Emiliusz, choć z okrutnym żalem — w rękopisie Chodkiewiczowskim brzmią: U najwyższej widziana wisieć na kopiji/ Wieży: tak Emiliusz rzymski, z wielkim żalem... [przypis redakcyjny]
329. który czas (daw.) — jakiś czas. [przypis edytorski]
330. łacno (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
331. turma — wieża, więzienie. [przypis edytorski]
332. pomienionej bitwy — mowa o bitwie pod Kannami. [przypis edytorski]
Darmowe książki «Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)