Eugeniusz Oniegin - Aleksander Puszkin (gdzie w internecie można czytać książki za darmo .TXT) 📖

283. kocz — rodzaj czterokołowego powozu konnego, często na resorach. [przypis edytorski]

284. tarń (daw.) — tarnina, kolczasty krzew, dający drobne, cierpkie owoce. [przypis edytorski]

285. rybaczy (daw.) — dziś: rybacki. [przypis edytorski]

286. śpiewak Giaura i Juana — Byron, autor poematów Giaur (1813) i Don Juan (1818–1824). [przypis edytorski]

287. znaczny (daw.) — wyróżniający się, widoczny. [przypis edytorski]

288. Cyrce a. Kirke (mit. gr.) — czarodziejka, która uwięziła Odyseusza na swojej wyspie, a jego towarzyszy zamieniła w świnie. [przypis edytorski]

289. foryś — konny pachołek, pomocnik stangreta. [przypis edytorski]

290. prejskurant (z ros.) — cennik, wykaz cen. [przypis edytorski]

291. cyklopy — tu: kowale; w mit. gr. cyklopi, olbrzymi z jednym okiem na środku czoła, wykuwali pioruny dla Zeusa, pracowali w kuźni Hefajstosa. [przypis edytorski]

292. trójka — tu: trojka, zaprzęg trzykonny. [przypis edytorski]

293. Automedon (mit. gr.) — przyjaciel Achillesa, powożący jego rydwanem; synonim zręcznego woźnicy. [przypis edytorski]

294. Miga wiorstowych słupów rzęd,/ Niby sztachety — porównanie pożyczone od K., znanego z bujnej fantazji. Opowiadał on, że będąc raz posłem Potemkina do cesarzowej jechał tak prędko, że koniec jego szpady, wysunąwszy się, dzwonił po słupach wiorstowych jak po palach częstokołu. [przypis autorski]

295. pocztówka — tu: powóz pocztowy, dyliżans. [przypis edytorski]

296. o tobiem myślał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: o tobie myślałem. [przypis edytorski]

297. Piotrowy zamek — pałac zbudowany za panowania Katarzyny II przy ulicy Twerskiej, na przedłużeniu traktu do Petersburga; w 1812 zatrzymał się w nim Napoleon. [przypis edytorski]

298. Twerska — gł. ulica dawnej Moskwy, prowadząca od płn.-zach. rogatki (na drodze przez Twer do Petersburga) w stronę Kremla. [przypis edytorski]

299. Kałmuk — członek ludu mongolskiego zamieszkującego okolice M. Kaspijskiego, do pocz. XX w. koczowniczego; dawniej Kałmucy byli w domach rosyjskich służącymi. [przypis edytorski]

300. mon ange! (fr.) — mój aniele! [przypis edytorski]

301. Pachette! — sfrancuszczone w wymowie rosyjskie imię Paszeńka (zdrobn. imienia Pasza). [przypis edytorski]

302. Polinko! — w oryg.: Алина!, tj. Alino! [przypis edytorski]

303. Gracje (mit. rzym.) — boginie radości, wdzięku i piękna. [przypis edytorski]

304. prowincjalność — dziś popr.: prowincjonalność. [przypis edytorski]

305. archiwalna młódź — ros. архивные юноши, wykształcona młodzież szlachecka pracująca w moskiewskim Archiwum Kolegium Spraw Zagranicznych; określenie ukute przez jednego ze znajomych Puszkina. [przypis edytorski]

306. Melpomena (mit. gr.) — muza tragedii. [przypis edytorski]

307. Talia (mit. gr.) — muza komedii. [przypis edytorski]

308. Terpsychora (mit. gr.) — muza tańca. [przypis edytorski]

309. znijdź (daw.) — zejdź. [przypis edytorski]

310. Fare thee well, and if for ever... (ang.) — Żegnaj, a jeśli na zawsze, to na zawsze żegnaj (początek wiersza Byrona Fare thee well, 1816). [przypis edytorski]

311. Liceum — chodzi o Liceum Aleksandrowskie w Carskim Siole pod Petersburgiem, gdzie Puszkin uczył się w latach 1811–1817. [przypis edytorski]

312. Apulejusz — retor, filozof, bajkopisarz rzymski z II. w. po Chr., autor romansu pt. Złoty osioł, pełnego dowcipu i humoru, nie zawsze przyzwoitego. [przypis tłumacza]

313. Cyceron, właśc. Marcus Tullius Cicero (106–43 p.n.e.) — najwybitniejszy mówca rzymski, filozof, polityk, pisarz. [przypis edytorski]

314. Dierżawin, Gawriła Romanowicz (1743–1816) — czołowy rosyjski poeta epoki klasycyzmu; dostrzegł nas Dierżawin stary i błogosławił: Puszkin robi tu aluzję do pochwały, jaką otrzymał od Dierżawina po recytacji swojego wiersza przed komisją egzaminacyjną w roku 1815. [przypis edytorski]

315. bachantka (mit. gr.) — nimfa z orszaku boga wina Dionizosa (Bakchosa). [przypis edytorski]

316. Lenora — tytułowa bohaterka ballady niem. poety Gottfrieda Augusta Bürgera (1747–1794). [przypis edytorski]

317. Tauryda — staroż. nazwa Krymu. [przypis edytorski]

318. nereida (mit. gr.) — jedna z kilkudziesięciu nimf morskich, córek Nereusa. [przypis edytorski]

319. raut — oficjalne przyjęcie wieczorne bez tańców. [przypis edytorski]

320. Demon — wiersz Puszkina z 1823; tytułowa postać sączy w duszę narratora zwątpienie i negację. [przypis edytorski]

321. Czacki — główny bohater komedii Gribojedowa Mądremu biada (1824); jako Czacki [...] z okrętu przyszedł wprost na bal: Czacki wziął udział w balu w swego dniu powrotu do Moskwy po kilkuletnim pobycie za granicą. [przypis edytorski]

322. du comme il faut (fr.) — jak należy; tu: wzór dobrych manier. [przypis edytorski]

323. Szyszkow, Aleksander Siemionowicz (1754–1841) — ros. pisarz i myśliciel; prezes Akademii Rosyjskiej (od 1813), znany ze swojej awersji do zapożyczeń z języków obcych. [przypis edytorski]

324. vulgar (ang.) — pospolity; prostacki. [przypis edytorski]

325. Kleopatra, właśc. Kleopatra VII Filopator (69–30 p.n.e.) — ostatnia królowa Egiptu, słynna z urody i uroku osobistego. [przypis edytorski]

326. Saburow, Andriej Iwanowicz (1797–1866) — dyrektor carskich teatrów; w innych wydaniach poematu w tym miejscu widnieje „Prołasow” (Проласов), znaczące nazwisko postaci karierowicza z komedii rosyjskich. [przypis edytorski]

327. Saint-Priest, Emanuel (1806–1828) — karykaturzysta, syn francuskiego emigranta. [przypis edytorski]

328. Gibbona połknął i Rousseau, Bichat, Herdera i Chamforta, Manzoni, panią Staël, Tisseau, (...) Bayle’a, (...) Fontenelle’a — Edward Gibbon (1737–1794): wybitny bryt. historyk oświeceniowy, autor sześciotomowej monografii Zmierzch i upadek Cesarstwa Rzymskiego (1776–1788); Marie François Xavier Bichat (1771–1802): fr. anatom i fizjolog; Johann Gottfried von Herder (1744–1803): niem. historyk kultury i myśliciel, autor dzieła Głosy ludów w pieśniach; Nicolas Sébastien Roch de Chamfort (1741–1794): fr. pisarz, aforysta, autor książek Maksymy i myśli oraz Charaktery i anegdoty; Alessandro Manzoni (1785–1873): czołowy wł. pisarz epoki romantyzmu; Madame de Staël, właśc. Anne-Louise Germaine Necker (1766–1817): fr. pisarka i publicystka; Samuel Auguste Tisseau (1728–1797): szwajcarski lekarz, popularyzator wiedzy medycznej; Pierre Bayle (1647–1706): fr. filozof, historyk i publicysta, jeden z prekursorów oświeceniowych idei społecznych, autor Słownika historycznego i krytycznego; Bernard le Bovier de Fontenelle (1657–1757): fr. filozof, religioznawca, pisarz i poeta. [przypis edytorski]

329. E sempre bene (wł.) — Zawsze dobrze. [przypis edytorski]

330. magnetyzm — tu: magnetyzm zwierzęcy, teoria sformułowana przez Franza Mesmera (1734–1815), według której o zdrowiu organizmów zwierzęcych, jak również ludzkiego, decyduje harmonijny przepływ „fluidu” (energii opisywanej jako subtelna materia). [przypis edytorski]

331. Idol! Benedetta! — w oryg.: Benedetta Иль Idol mio: „Błogosławiona” lub „moje bóstwo”. [przypis edytorski]

332. Sadi — poeta perski, autor poematu Ogród róż. [przypis tłumacza]