Pieśni - Jan Kochanowski (biblioteka dla seniora .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Jan Kochanowski przez ponad dwadzieścia lat tworzył Pieśni. Utwory te zostały wydane w dwóch tomach — Księgi pierwsze i Księgi wtóre.
W Pieśniach Kochanowski przedstawia świat jako coś niepewnego i chaotycznego. W tym chaosie to właśnie człowiek powinien być zrównoważony, jednocześnie ciesząc się życiem. Epikureizm i hasło carpe diem, które pojawiają się w utworach są zaczerpnięte z filozofii antycznego twórcy Horacego. Pieśni mają zróżnicowaną tematykę, można w nich znaleźć utwory o tematyce miłosnej, religijnej, patriotycznej, filozoficznej i biesiadnej.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jan Kochanowski
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Pieśni - Jan Kochanowski (biblioteka dla seniora .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Kochanowski
pierś jest przebita, za późno chwytać za puklerz. [przypis redakcyjny]
517. zbodzie — zepchnie (dosł.: strąci z konia). [przypis redakcyjny]
518. przypowieść (...) kupi — pozyska przysłowie. [przypis redakcyjny]
519. Ks. 2, Pieśń VI — pocieszenie przyjaciela, prawdopodobnie Jana Kostki, wojewody sandomierskiego, po śmierci żony; motywy z Carmina Horacego (I 24, I 32). [przypis redakcyjny]
520. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
521. Królewno lutnie złotej — zwrot do Erato, muzy poezji lirycznej; lutnie (daw. D. lp rodz. ż.): lutni. [przypis redakcyjny]
522. pocieszny (daw.) — przynoszący pocieszenie. [przypis redakcyjny]
523. teszny (starop.) — smutny, strapiony. [przypis redakcyjny]
524. kres — tu: termin. [przypis redakcyjny]
525. przyjaciel — tu: żona. [przypis redakcyjny]
526. tam — tu: wtedy. [przypis redakcyjny]
527. przygoda — tu: nieszczęście. [przypis redakcyjny]
528. wstyd (daw.) — skromność, cnotliwość, nieskazitelność. [przypis redakcyjny]
529. wziąwszy lutnią Orfeowę (...) nawiedził podziemne (...) kraje — fragment nawiązuje do mitu gr. o Orfeuszu, poecie trackim (symbolem poezji jest tu lutnia), który potrafił poruszyć za pomocą swej muzyki najbardziej nieubłagane bóstwa, a nawet rzeczy nieożywione. Po śmierci swej żony, Eurydyki, udał się do Hadesu i tak oczarował Plutona, że władca podziemi zgodził się uwolnić Eurydykę ze świata umarłych. Motyw został wykorzystany przez Kochanowskiego również w Trenie XIV i Pieśni XXI, Ks.1. [przypis redakcyjny]
530. zyszczesz (starop. forma 2 os. lp cz. przysz.) — odzyskasz. [przypis redakcyjny]
531. dusze, która dotkła (...) napoju / Niepamiętnego zdroju — duszy, która dotknęła napoju ze zdroju niepamięci. Dusze przewożone przez Charona po wypiciu wody z rzeki Lete zapominały o tym, co robiły, widziały i słyszały przedtem. [przypis redakcyjny]
532. za raz — jednocześnie, naraz. [przypis edytorski]
533. ratunek upad z sobą bierze — ratunek (nawiązanie do ratowania Eurydyki przez Orfeusza) doprowadza do upadku (klęski). [przypis redakcyjny]
534. Ks.2, Pieśń VII — w pieśni pojawiają się motywy z Carmina Horacego (I 17, I 26, I 32, II 3, II 11). [przypis redakcyjny]
535. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
536. nie znać — nie widać. [przypis redakcyjny]
537. dnem uciekają — wysychają, wsiąkając w dno. [przypis redakcyjny]
538. zagorzały — spalony, wyschnięty. [przypis redakcyjny]
539. dżdża (starop.; D. lp od: deżdż) — deszczu. [przypis redakcyjny]
540. list (daw.) — liść. [przypis redakcyjny]
541. strony (starop.) — struny; u Kochanowskiego niekiedy pojawia się również forma z „ó”. [przypis redakcyjny]
542. nieuspiony (starop.) — nie dający się uśpić, uśmierzyć. [przypis redakcyjny]
543. podawać — tu: przekazywać. [przypis redakcyjny]
544. Ks. 2, Pieśń VIII — pieśń dotyczy bezkrólewia i kolejnej elekcji po ucieczce Henryka Walezego. Powstała prawdopodobnie na przełomie 1575 i 1576 r., gdy walka o koronę toczyła się już tylko między Maksymilianem Habsburgiem i Stefanem Batorym. Adresatem jest prawdopodobnie Mikołaj Firlej, starosta kazimierski, bliski przyjaciel poety. [przypis redakcyjny]
545. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
546. dekret — chodzi o akt nominacji króla. [przypis redakcyjny]
547. pół- lub nocy, lub dnia — z północy lub z południa. [przypis redakcyjny]
548. spraktykować (daw.) — skłonić, przeciągnąć na swoją stronę. [przypis redakcyjny]
549. znajomsze sąsiady — chodzi tu o kandydatów z sąsiednich krajów. [przypis redakcyjny]
550. płony (starop.) — bezużyteczny. [przypis redakcyjny]
551. Gdzie (...) złote góry (...) i nasze turnieje? — aluzja do zaprzysiężonych przez Henryka Walezego zobowiązań finansowych na rzecz Polski i obietnicy sprowadzenia piechoty gaskońskiej oraz do uroczystości przy wjeździe Henryka do Krakowa. [przypis redakcyjny]
552. wojska ubrane — tu: uzbrojone. [przypis redakcyjny]
553. puknąć — pęknąć; por.: śmiać się do rozpuku. [przypis redakcyjny]
554. Fortuna — rzym. bogini przypadku; los. Motyw ważny w filozofii Pieśni Kochanowskiego; zob. też Ks. 1, Pieśń IX. [przypis redakcyjny]
555. rakosz — rokosz, polityczny zjazd rycerstwa (szlachty). [przypis redakcyjny]
556. rada (daw.) — zamysł, pomysł. [przypis redakcyjny]
557. rętszy (daw.) — bardziej rączy, szybszy. [przypis redakcyjny]
558. Ks. 2, Pieśń IX — w pieśni wykorzystano motywy z licznych Carmina Horacego. [przypis redakcyjny]
559. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
560. nie już (starop.) — jeszcze nie. [przypis redakcyjny]
561. ostatnie (starop.) — po raz ostatni. [przypis redakcyjny]
562. z nienagła (starop.) — stopniowo. [przypis redakcyjny]
563. Fortuna — w mit. rzym. bogini przypadku; los. Motyw ważny w filozofii Pieśni Kochanowskiego; zob też Pieśń IX, Ks. 1. [przypis redakcyjny]
564. omylić (daw.) — zwieść. [przypis redakcyjny]
565. zmylić — tu: stracić. [przypis redakcyjny]
566. Ks. 2, Pieśń X — pierwodruk pieśni pt. O uczciwej małżonce w zbiorze Pieśni trzy (1580). Nawiązania do biblijnej Księgi Przysłów i Księgi Eklezjastyka (Syracha). [przypis redakcyjny]
567. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
568. rząd (daw.) — zarządzanie; podobne znaczenie niżej, w. 11. [przypis redakcyjny]
569. zabiegać — tu: zapobiegać. [przypis redakcyjny]
570. wczasu na wszystkim — wygody we wszystkim, pod każdym względem. [przypis redakcyjny]
571. rostą (starop. forma 3 os. lm) — rosną; przen.: pochodzą. [przypis redakcyjny]
572. towarzysz — tu: żona; zob. też: Ks. 2, Pieśń VI, w. 11. [przypis redakcyjny]
573. Ks. 2, Pieśń XI — pieśń jest parafrazą ody Horacego (Carmina II 3) noszącej tytuł Ad Dellium (Do Deliusza). [przypis redakcyjny]
574. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
575. stateczny (starop.) — stały, zrównoważony. [przypis redakcyjny]
576. góry wylatać — wylatywać w górę; przen.: pysznić się. [przypis redakcyjny]
577. imać (starop. tu forma 3 os. lp: imie) — zacząć. [przypis redakcyjny]
578. frasowliwy — frasobliwy, pełen trosk. [przypis redakcyjny]
579. przezorny (daw.) — przezroczysty. [przypis redakcyjny]
580. przyspieje (daw.) — przybywa. [przypis redakcyjny]
581. postąpić z włości — tu: ustąpić, porzucić swoją własność. [przypis redakcyjny]
582. zebranie — tu: zbiory. [przypis redakcyjny]
583. osiąść (tu: daw. forma 3 os. lp cz. przysz.: osiędzie) — posiąść. [przypis redakcyjny]
584. zacny — tu: wysoko urodzony. [przypis redakcyjny]
585. czyjkolwiek naprzód los wynidzie — czyjkolwiek los najpierw padnie. [przypis redakcyjny]
586. odkładać — zwlekać. [przypis redakcyjny]
587. Ks. 1, Pieśń XII — pierwodruk pieśni pt. O statecznym słudze R[zeczy] P[ospolitej] w zbiorze Pieśni trzy (1580). [przypis redakcyjny]
588. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
589. cień (...) ciała naszladuje — cień idzie za ciałem, jest ściśle związany z ciałem. [przypis redakcyjny]
590. baczy po sobie (daw.) — patrząc na siebie, zdaje sobie sprawę. [przypis redakcyjny]
591. uwłóczyć (daw.) — odmówić. [przypis redakcyjny]
592. jest od nich rózno (daw.) — różni się od nich; rózno: różne. [przypis redakcyjny]
593. tej krzywdy nie ma mieć na pieczy (starop.) — ma nie dbać, nie troszczyć się o tę krzywdę. [przypis redakcyjny]
594. praw (daw.) — prawy, niewinny. [przypis redakcyjny]
595. niech sie spuka jady (starop.) — niech pęknie od jadów (tj. ze złości). [przypis redakcyjny]
596. wziąć szkody (starop.) — ponieść szkody. [przypis redakcyjny]
597. przyprawa (starop.) — ozdoba. [przypis redakcyjny]
598. miejsce swe osiędzie (starop.) — zajmie godne siebie (czy: należne sobie) miejsce. [przypis redakcyjny]
599. Ks. 2, Pieśń XIII — pierwodruk pieśni pt. O wzięciu Połocka w zbiorze Pieśni trzy (1580). Napisana po rozejmie polsko-rosyjskim w Jamie Zapolskim 15 stycznia 1582. [przypis redakcyjny]
600. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
601. nieunoszony — nieobłaskawiony, niepokorny. [przypis redakcyjny]
602. tyran północnej strony — Iwan Groźny. [przypis redakcyjny]
603. plac (...) / Puścił — ustąpił miejsca. [przypis redakcyjny]
604. królowi polskiemu — chodzi o Stefana Batorego. [przypis redakcyjny]
605. niepławny — nie nadający się do żeglugi. [przypis redakcyjny]
606. budowny (starop.) — okazały, pięknie zbudowany. [przypis redakcyjny]
607. Płatna to, kiedy o duszę — opłaci się, warto (to zrobić), gdy chodzi o duszę (tj. o życie). [przypis redakcyjny]
608. obmówić* (starop.) — usprawiedliwić. [przypis redakcyjny]
609. care — carze (forma rzadka, może celowy rusycyzm); nieraz uważano to za pomyłkę druku. [przypis redakcyjny]
610. płochy — płochliwy, bojaźliwy. [przypis redakcyjny]
611. hardzie nie każ — nie zachowuj się (a. nie wypowiadaj się, por. kazać: mówić) hardo (tj. wyniośle, butnie). [przypis redakcyjny]
612. porokować — podyskutować, porozmawiać (tak w wyd. Pieśni trzech; w pierwodruku Pieśni: prorokować). [przypis redakcyjny]
613. szłyk — wysoka futrzana czapka, szpiczasto zakończona; znaczenie wersu: kto powinien się pierwszy kłaniać (aluzja do niezdecydowania w rokowaniach pokojowych). [przypis redakcyjny]
614. rozwodzić — tu: rozprzestrzeniać się, panoszyć. [przypis redakcyjny]
615. maszkara (daw.) — maska. [przypis redakcyjny]
616. chocia to (starop.) — mimo że. [przypis redakcyjny]
617. poroże — rogi. [przypis redakcyjny]
618. głowy ostrzec — uchronić głowę. [przypis redakcyjny]
619. k rzeczy (starop.) — odpowiednio (do rzeczy), słusznie. [przypis redakcyjny]
620. zręby — szańce. [przypis redakcyjny]
621. brona (daw.) — brama. [przypis redakcyjny]
622. co chwalniejsza — co bardziej godne pochwały. [przypis redakcyjny]
623. Jesteś silen i sam sobie — i sam nad sobą panujesz. [przypis redakcyjny]
624. masz (...) nadeń — przewyższasz go. [przypis redakcyjny]
625. strony — struny. [przypis redakcyjny]
626. Ks. 2, Pieśń XIV — pieśń ta pojawia się również w Odprawie posłów greckich jako chór drugi. [przypis redakcyjny]
627. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
628. ludzka sprawiedliwość — sprawiedliwość wobec ludzi. [przypis redakcyjny]
629. grof — graf, hrabia. [przypis redakcyjny]
630. siermięga — ubranie chłopskie. [przypis redakcyjny]
631. złotych (...) głowach — złotogłowach; złotogłów: kosztowna tkanina przetykana złotymi nićmi. [przypis redakcyjny]
632. podobno (daw.) — zapewne. [przypis redakcyjny]
633. wszeteczeństwo (daw.) — bezwstyd, nieprzyzwoitość, występek. [przypis redakcyjny]
634. Ks. 2, Pieśń XV — motywy z licznych utworów Horacego (Carmina I 7, I 11, II 9, II 10, II 16, III 8, III 29, epod 13). [przypis redakcyjny]
635. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
636. Apollo — w mit. gr. syn Zeusa i Latony, czasami utożsamiany z bogiem słońca Heliosem; był bogiem muzyki, poezji, łucznictwa, proroctw i sztuki lekarskiej. [przypis redakcyjny]
Darmowe książki «Pieśni - Jan Kochanowski (biblioteka dla seniora .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)