Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska to wspomnienia spisane przez niego pod koniec XVII wieku.
Podzielone są na dwie części — w pierwszej (1655–1666) opowiada o swoich przeżyciach związanych z wojnami ze Szwecją, Siedmiogrodem i Moskwą oraz rokoszem Lubomirskiego. Druga część (1667–1688) to zapis wspomnień Paska-ziemianina, po osiedleniu na wsi w Krakowskiem. Ze względu na to, że Pasek spisywał wspomnienia w ostatnich latach życia, niekiedy myli fakty historyczne, w drugiej części ukrywa również niewygodne wydarzenia ze swojego życia. Niemniej jednak są cennym dziełem epoki baroku, stanowiły również źródło inspiracji w literaturze XIX i XX wieku.
Jan Chryzostom Pasek był mazowieckim szlachcicem, wykształconym w kolegium jezuickim, żołnierzem prowadzącym awanturniczy tryb życia. Jeden z najsłynniejszych pamiętnikarzy polskich.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jan Chryzostom Pasek
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Chryzostom Pasek
źródłosłowem będzie tu raczej captura (łac.): chwytanie, więzienie, gdyż w tym zakresie konfederacja przejmowała prawa monarsze. [przypis redakcyjny]
3006. significant (łac.) — oznaczają. [przypis redakcyjny]
3007. promotores abdicationis (łac.) — sprawcy abdykacji. [przypis redakcyjny]
3008. director monoculus (łac.) — dyrektor jednooki; tu: Prażmowski, interrex w czasie bezkrólewia. [przypis redakcyjny]
3009. absolute (łac.) — na pewno. [przypis redakcyjny]
3010. viceregem (łac.) — wicekrólem. [przypis redakcyjny]
3011. collaterales (łac.) — obok mieszkający, okoliczna szlachta. [przypis redakcyjny]
3012. posponować — lekceważyć. [przypis redakcyjny]
3013. pretendować — zarzucać. [przypis redakcyjny]
3014. advena (łac.) — przybysz. [przypis redakcyjny]
3015. resentyment — odwet. [przypis redakcyjny]
3016. czasować — odkładać. [przypis redakcyjny]
3017. inter sympatriotas (łac.) — między współrodaków. [przypis redakcyjny]
3018. non neglexi (łac.) — nie omieszkałem. [przypis redakcyjny]
3019. Kardowski — Szlachty tego nazwiska nie zna Niesiecki (Herbarz polski). Być może jest to mylnie zapisane nazwisko Kargowski; Kargowscy herbu Ostoja, szlachta w woj. sieradzkim. [przypis redakcyjny]
3020. et varia (łac.) — i różne inne. [przypis redakcyjny]
3021. mazowiecki samsiad — województwo rawskie, z którego Pasek pochodził, pierwotnie część Mazowsza, zostało już w r. 1462 włączone do Korony, tymczasem księstwo Mazowieckie dopiero Zygmunt I w r. 1526 pod nazwą województwa porównał z innymi częściami Królestwa Polskiego; mógł więc nasz pamiętnikarz uważać się nie za właściwego Mazura, lecz tylko za „mazowieckiego sąsiada”. [przypis redakcyjny]
3022. persistit (łac.) — trwa przy swoim. [przypis redakcyjny]
3023. Taniec Wielki — daw. nazwa poloneza. [przypis redakcyjny]
3024. wyparować — wyprzeć, wypędzić. [przypis redakcyjny]
3025. modestia — skromność. [przypis redakcyjny]
3026. wyciągniony — dziś: wyciągnięty; tj. oszacowany wysoko. [przypis redakcyjny]
3027. innotescencje (lm) — listy uwiadamiające, oznajmujące. [przypis redakcyjny]
3028. ordines Reipublicae (łac.) — Stany Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
3029. per deputatos (łac.) — przez deputatów, przez przedstawicieli. [przypis redakcyjny]
3030. książę Longwil — Karol hr. St. Paul ks. de Longueville, bratanek wielkiego Kondeusza. [przypis redakcyjny]
3031. książę nejburskie — Filip Wilhelm, ks. neuburski, siostrzeniec Jana Kazimierza. [przypis redakcyjny]
3032. książę lotaryńskie — Karol IV, ks. lotaryński, (zaślubił później królową Eleonorę Marię, wdowę po królu Michale), zm. 1690. [przypis redakcyjny]
3033. Pisarski, Achacy — starosta wolbromski; rotmistrz województwa również podczas rokoszu Lubomirskiego. [przypis redakcyjny]
3034. Wyśmierzyce — miasto nad Pilicą, na płn.-zach. od Radomia. [przypis redakcyjny]
3035. primis diebus Iunii (łac.) — w pierwszych dniach czerwca. [przypis redakcyjny]
3036. Radziwiłł, Bogusław (1620–1669) — syn Janusza, znany poplecznik Szwedów, głowa kalwinów litewskich. [przypis redakcyjny]
3037. pomort — fagot. [przypis redakcyjny]
3038. ten — ks. Michał Wiśniowiecki, syn Jeremiego. [przypis redakcyjny]
3039. zhukany — onieśmielony, przerażony; zahukany. [przypis redakcyjny]
3040. laborant (łac.) — pracują. [przypis redakcyjny]
3041. ex ratione (łac.) — z (tej) przyczyny. [przypis redakcyjny]
3042. quotquot sunt inimici vestri, cum omnibus in hac arena certabit (łac.) — ilukolwiek macie nieprzyjaciół, ze wszystkimi walczyć będzie [przypis redakcyjny]
3043. soluta sessio ad cras (łac.) — odroczono posiedzenie do jutra. [przypis redakcyjny]
3044. nazajutrz — tj. 17 czerwca. [przypis redakcyjny]
3045. crude (łac.) — ostro. [przypis redakcyjny]
3046. circumcirca (łac.) — z wszystkich stron. [przypis redakcyjny]
3047. egzorta — przemowa moralizująca; tu przen.: pogróżki. [przypis redakcyjny]
3048. constituemus (łac.) — postanowimy. [przypis redakcyjny]
3049. ex gremio (łac.) — z (naszego) grona. [przypis redakcyjny]
3050. Iunii (łac.) — czerwca. [przypis redakcyjny]
3051. continuationem operis (łac.) — dalszy ciąg czynności. [przypis redakcyjny]
3052. securus (łac.) — pewien. [przypis redakcyjny]
3053. szopa — budynek drewniany, naprędce wystawiony dla senatorów na polu elekcyjnym. [przypis redakcyjny]
3054. de praeteritis (łac.) — o tym, co się stało. [przypis redakcyjny]
3055. pan — tu w znaczeniu stanowiska: kasztelan. [przypis redakcyjny]
3056. generositas (łac.) — dostojność. [przypis redakcyjny]
3057. nobilitas, non certus numerus personarum (łac.) — szlachta, nie zaś pewna liczba osób. [przypis redakcyjny]
3058. haeret in pectore (łac.) — tkwi w sercu. [przypis redakcyjny]
3059. malevolentia (łac.) — złość. [przypis redakcyjny]
3060. antecesor — przodek. [przypis redakcyjny]
3061. floruit (łac.) — kwitła. [przypis redakcyjny]
3062. pro tempore (łac.) — na chwilę. [przypis redakcyjny]
3063. ad locum electionis (łac.) — na miejsce obioru. [przypis redakcyjny]
3064. napsztykanie — tu: ostre słowa i strzelanina. [przypis redakcyjny]
3065. non tam numerose (łac.) — nie tak licznie. [przypis redakcyjny]
3066. in regno (łac.) — w królestwie. [przypis redakcyjny]
3067. quae sunt mei muneris (łac.) — które należą do mego urzędu. [przypis redakcyjny]
3068. specialiter (łac.) — w szczególności. [przypis redakcyjny]
3069. non desinam (łac.) — nie przestanę. [przypis redakcyjny]
3070. cum toto clero (łac.) — z całym duchowieństwem. [przypis redakcyjny]
3071. et similia (łac.) — i tym podobne. [przypis redakcyjny]
3072. pro et contra (łac.) — za i przeciw. [przypis redakcyjny]
3073. rationibus (łac.) — przyczynami. [przypis redakcyjny]
3074. intulerunt (łac.) — wnieśli. [przypis redakcyjny]
3075. periculum libertatis (łac.) — niebezpieczeństwo dla wolności. [przypis redakcyjny]
3076. virum fortem, virum bellicosum (łac.) — męża walecznego, męża wojennego. [przypis redakcyjny]
3077. Polanowski, Aleksander — porucznik chorągwi pancernej Adama Działyńskiego w Danii w wojsku Czarnieckiego, później pułkownik, walczył z Sobieskim pod Chocimiem; pod koniec życia kasztelan lubelski. [przypis redakcyjny]
3078. per curiositatem (łac.) — przez ciekawość. [przypis redakcyjny]
3079. de sanguine gentis (łac.) — z krwi własnej. [przypis redakcyjny]
3080. merita (łac.) — zasługi. [przypis redakcyjny]
3081. Wiśniowiecki, Jeremi — książę na Wiśniowcu i Łubniach, wojewoda ziem ruskich; znany z czasów wojen kozackich; zm 1651. [przypis redakcyjny]
3082. posteritati (łac.) — potomstwu. [przypis redakcyjny]
3083. JMość Michał — Michał Korybut Wiśniowiecki (1638–1673). [przypis redakcyjny]
3084. Dębicki, Marcin Michał — podczaszy, następnie chorąży, wreszcie podkomorzy sandomierski. [przypis redakcyjny]
3085. rex Michael (łac.) — król Michał. [przypis redakcyjny]
3086. musztułuk (z tur.) — nowina (zwykle dobra). [przypis redakcyjny]
3087. negat, contradicit (łac.) — nie chce, sprzeciwia się. [przypis redakcyjny]
3088. Lipski, Jan — starosta czchowski, rotmistrz powiatów czchowskiego i sandeckiego (przyszły zięć Wacława Potockiego). [przypis redakcyjny]
3089. obviam (łac.) — naprzeciw. [przypis redakcyjny]
3090. vivat rex Michael! — niech żyje król Michał. [przypis redakcyjny]
3091. go — tj. wybrańca, ks. Michała Wiśniowieckiego. [przypis redakcyjny]
3092. gratulationes (łac.) — powinszowania. [przypis redakcyjny]
3093. circa inaugurationem (łac.) — dotyczące ogłoszenia. [przypis redakcyjny]
3094. gratiarum actionis (łac.) — modłów dziękczynnych. [przypis redakcyjny]
3095. cyrkumstancja — okoliczność; okolica. [przypis edytorski]
3096. in publicum (łac.) — na jaw. [przypis redakcyjny]
3097. nobilitas (łac.) — szlachta. [przypis redakcyjny]
3098. sparsim (łac.) — osobno. [przypis redakcyjny]
3099. coronationis (łac.) — koronacyjny. [przypis redakcyjny]
3100. molo eventu (łac.) — ze złym skutkiem. [przypis redakcyjny]
3101. Olizar, Jan — podsędek, nastepnie podkomorzy kijowski. [przypis redakcyjny]
3102. praktyka — tu: intryga. [przypis redakcyjny]
3103. Bochryń — m-ko na Rusi nad Horyniem, na północ od Ostroga. [przypis redakcyjny]
3104. nihilominus (łac.) — jednakże. [przypis redakcyjny]
3105. Olszowski, Andrzej (1621–1677) — biskup chełmiński i podkanclerzy koronny (1666), od 1674 r. arcybiskup gnieźnieński, autor broszury: Censura candidatorum, w której wykazuje korzyści panowania Piasta i zwraca uwagę na Michała Wiśniowieckiego. [przypis redakcyjny]
3106. siostra cesarza — Eleonora Mara. [przypis redakcyjny]
3107. snadno a. snadnie (starop.) — łatwo. [przypis edytorski]
3108. śrzodopoście — śródpoście; połowa Wielkiego Postu, wypadająca w przedwiośnie. [przypis edytorski]
3109. wesele królewskie (...) w Częstochowej — 28 lutego. [przypis redakcyjny]
3110. starosta ujski — starosta niegrodowy, trzymający Ujście Solne z przyległościami. [przypis redakcyjny]
3111. Opacki — Wojciech Opacki. [przypis redakcyjny]
3112. śrzodopoście — śródpoście; połowa Wielkiego Postu, wypadająca w przedwiośnie. [przypis edytorski]
3113. Skrzypiów — wieś pod Pińczowem. [przypis redakcyjny]
3114. Myszkowski, Jan Aleksander — kasztelan bełski, starosta tyszowiecki, pułkownik, brat zmarłego Franciszka, ordynata, opiekun jego synów Stanisława Kazimierza i Józefa. Władysława. [przypis redakcyjny]
3115. Chełmscy — rodzeni bracia: Marcjan, podstoli sandomierski, później oboźny koronny, Krzysztof, podstoli krakowski, i Andrzej. [przypis redakcyjny]
3116. windykować — odebrać. [przypis redakcyjny]
3117. in deportationem (łac.) — na spłacenie. [przypis redakcyjny]
3118. Trembowla — miasto i zamek na Podolu, nad rzeczką Gniezną, w pobliżu ujścia do Seretu. [przypis redakcyjny]
3119. Kalnik — miasto nad Sobią na Ukrainie w daw. powiecie winnickim. Sobieski 21 października rozbił tu ordę tatarską. [przypis redakcyjny]
3120. Trościaniec — wieś w daw. województwie lwowskim, w powiecie jaworowskim. [przypis redakcyjny]
3121. za afektacyją — na żądanie. [przypis redakcyjny]
3122. Szandorowski, Teodor — „skarbnik bracławski, rotmistrz pancerny 1558; był to mąż wojenną odwagą wsławiony we wszystkich Jana Kazimierza ekspedycyjach” (Niesiecki). On to (na wiosnę r. 1656) na plebanii w Rudniku nad Sanem zaskoczył Karola Gustawa przy obiedzie i o mały włos nie wziął go do niewoli; ledwie się mu wyśliznął król szwedzki, szarfę zostawiwszy w ręku Szandorowskiego (Kochowski, Clim. II, 115). [przypis redakcyjny]
3123. książę Aleksander Ostrogski — Aleksander Ostrogski (zm. 1673 r.). [przypis redakcyjny]
3124. sam — wspomniany już Jan Aleksander Myszkowski, wówczas podkomorzy bełski (od r. 1674 kasztelan bełski). [przypis redakcyjny]
3125. in Novembre (łac.) — w listopadzie. [przypis redakcyjny]
3126. in Ianuario (łac.) — w styczniu. [przypis redakcyjny]
3127. ex ratione (łac.) — z (tej) przyczyny. [przypis redakcyjny]
3128. locus fatalis (łac.) — miejsce nieszczęśliwe. [przypis redakcyjny]
3129. Batoh — miejscowość w daw. województwie bracławskim na Ukrainie; niedaleko pod Ładyżynem poniósł klęskę Łużecki 18 lipca 1672 r. [przypis redakcyjny]
3130. Łużecki, Karol Stanisław — w r. 1682 wojewoda podolski. [przypis redakcyjny]
3131. ślepe oczko — Prażmowski. [przypis redakcyjny]
3132. deturbare (łac.) — strącić. [przypis redakcyjny]
3133. inter viscera motus (łac.) — wewnątrz kraju rozruchy. [przypis redakcyjny]
3134. Rączki — wieś nad Pilicą w województwie łódzkim. [przypis redakcyjny]
3135. per exdivisionem (łac.) — przez podział. [przypis redakcyjny]
3136. konsukcesor — wyraz utworzony przez polskich palestrantów z łac.: con i successor: współdziedzic. [przypis redakcyjny]
3137. Kosina — wieś k. Łańcuta. [przypis redakcyjny]
3138. Gołąb — miasto nad Wisłą, na płn. od Puław. [przypis redakcyjny]
3139. Kamieniec Podolski — twierdza nad Smotryczem, poddała się 29 sierpnia. [przypis redakcyjny]
3140. verius dicam (łac.) — zgodniej z prawdą powiem. [przypis redakcyjny]
3141. Lipkowie — część Tatarów litewskich, którzy uchodząc przed prześladowaniami wynieśli się za króla Michała Wiśniowieckiego na Budziaki (dzisiejszą Besarabię) i stamtąd pod mianem Lipków lub Czeremisów z krymskimi Tatarami wpadali w granice Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
3142. Kryczyński, Aleksander — Tatar. [przypis redakcyjny]
3143. Niemirów — miasteczko nad Białą, k. Rawy Ruskiej; hetman Sobieski odbił tam jasyr Tatarom 8 października. [przypis redakcyjny]
3144. Komarno
Darmowe książki «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)