Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska to wspomnienia spisane przez niego pod koniec XVII wieku.

Podzielone są na dwie części — w pierwszej (1655–1666) opowiada o swoich przeżyciach związanych z wojnami ze Szwecją, Siedmiogrodem i Moskwą oraz rokoszem Lubomirskiego. Druga część (1667–1688) to zapis wspomnień Paska-ziemianina, po osiedleniu na wsi w Krakowskiem. Ze względu na to, że Pasek spisywał wspomnienia w ostatnich latach życia, niekiedy myli fakty historyczne, w drugiej części ukrywa również niewygodne wydarzenia ze swojego życia. Niemniej jednak są cennym dziełem epoki baroku, stanowiły również źródło inspiracji w literaturze XIX i XX wieku.

Jan Chryzostom Pasek był mazowieckim szlachcicem, wykształconym w kolegium jezuickim, żołnierzem prowadzącym awanturniczy tryb życia. Jeden z najsłynniejszych pamiętnikarzy polskich.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Jan Chryzostom Pasek
Epoka: Barok
Rodzaj: Epika

Czytasz książkę online - «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Chryzostom Pasek

Idź do strony:

Franciszek Bieliński. [przypis redakcyjny]

3435. kazuariusz (struthio casuarius) — ptak mniejszy od strusia, niezdatny do latania; żyje w Azji i w Afryce. W rkp. jest obok tekstu umieszczony następujący uszkodzony przypisek: „Kazwaryjusz ptak to wielki, piór na nim nie ma, tylko sierść jak na świni, lata”. [przypis redakcyjny]

3436. do Jaworowa — król jeszcze przed wstąpieniem na tron trzymał starostwo jaworowskie. [przypis redakcyjny]

3437. qui cito dat, bis dat (łac.) — kto prędko daje, dwa razy daje. [przypis redakcyjny]

3438. politius (łac.) — polityczniej, przyzwoiciej. [przypis redakcyjny]

3439. honoraria — wynagrodzenie. [przypis redakcyjny]

3440. in plano (łac.) — na równinie. [przypis redakcyjny]

3441. obaczyć — tu: przyjść do siebie. [przypis redakcyjny]

3442. ona jadła nie jedząc — jadła niewiele i niechętnie. [przypis redakcyjny]

3443. Wilanów — wieś o milę od Warszawy nad Wisłą, przedtem Milanów; w r. 1677 nabył ją Sobieski; dziś dzielnica Warszawy. [przypis redakcyjny]

3444. kweres (z łac.) — badanie, rwetes. [przypis redakcyjny]

3445. conclusum (łac.) — stanęło na tym. [przypis redakcyjny]

3446. ignorancja — nieświadomość, niewiedza. [przypis redakcyjny]

3447. effecerunt (łac.) — wymogli. [przypis redakcyjny]

3448. praszczę — prątek, pręt, rózga. [przypis redakcyjny]

3449. Gałecki, Franciszek — kuchmistrz koronny. [przypis redakcyjny]

3450. nihilominus (łac.) — jednakże. [przypis redakcyjny]

3451. wysmarować — wyleczyć. [przypis redakcyjny]

3452. drzemlik — gatunek sokoła (falco aesalon). [przypis redakcyjny]

3453. kobuz — mały ptak drapieżny. [przypis redakcyjny]

3454. berło — drąg, na którym siada ptak myśliwski. [przypis redakcyjny]

3455. brat — tu: stryjeczny. [przypis redakcyjny]

3456. zmykać — spuszczać ze smyczy. [przypis redakcyjny]

3457. alternatą — na przemian. [przypis redakcyjny]

3458. do wilka (...) pospolitym ruszeniem — tj. były puszczane wszystkie charty. [przypis redakcyjny]

3459. komplacencyja — upodobanie. [przypis redakcyjny]

3460. ad cursum anni (łac.) — do przebiegu tego roku. [przypis redakcyjny]

3461. Mikulenice a. Mikulińce — miasteczko nad Seretem na płd. od Tarnopola. [przypis redakcyjny]

3462. u pala — chodzi o pal, do którego przywiązuje się galary i statki w przystani. Pasek miał własny pomost i spichlerz na zboże w Nowym Mieście Korczynie nad Wisłą. [przypis redakcyjny]

3463. w niedziel sześci — przy tych słowach część karty u dołu obcięta; można by także czytać: piąci. Z następnego wyrazu widać szczątki liter „d” i „ł”. [przypis redakcyjny]

3464. 8bris — skrócone za pomocą cyfry: Octobris, października. [przypis edytorski]

3465. occasionem (łac.) — przyczynę. [przypis redakcyjny]

3466. ex invidia (łac.) — z nienawiści. [przypis redakcyjny]

3467. pociągnąć — wziąć na tortury; wymusić zeznania. [przypis redakcyjny]

3468. prawo — tu: najbliższy sąd miejski. [przypis redakcyjny]

3469. udać kogo — fałszywie oskarżyć. [przypis redakcyjny]

3470. non ab intra (łac.) — nie ze środka. [przypis redakcyjny]

3471. ab extra (łac.) — z zewnątrz. [przypis redakcyjny]

3472. Dominus dedit, Dominus abstulit (łac.) — Pan dał, Pan wziął. [przypis redakcyjny]

3473. Makowiecką, wdową — po Mikołaju Makowieckim, stolniku halickim. [przypis redakcyjny]

3474. In Iunio, id est (łac.) — w czerwcu, to jest. [przypis redakcyjny]

3475. periculosissime (łac.) — bardzo niebezpiecznie. [przypis redakcyjny]

3476. od furtki — tu: od furtki cmentarza lub tamtego świata. [przypis redakcyjny]

3477. In Augusto (łac.) — w sierpniu. [przypis redakcyjny]

3478. Klimontów — wieś w powiecie jędrzejowskim na drodze z Żarnowca do Wodzisławia. [przypis redakcyjny]

3479. Tomicka, Marianna — córka Konstantyna i Agnieszki z Myszkowskich, cioteczna siostra ordynata Franciszka Myszkowskiego. [przypis redakcyjny]

3480. Walowskiego — właśc. Walewski, Aleksander, chorąży sieradzki. [przypis redakcyjny]

3481. Małachowski, Jan — służył w wojsku i był rotmistrzem pod Rewerą Potockim; po śmierci żony został księdzem, naprzód kanonikiem krakowskim, potem biskupem chełmskim, od 1666 r. podkanclerzym koronnym, zm. 1697. [przypis redakcyjny]

3482. Lipski, Konstanty — opat jędrzejowski, zm. 1698. [przypis redakcyjny]

3483. in vita (łac.) — za życia. [przypis redakcyjny]

3484. ad occidentem (łac.) — na zachodzie. [przypis redakcyjny]

3485. książę Dymitr — Wiśniowiecki, Dymitr; umarł jednak dopiero w roku następnym. [przypis redakcyjny]

3486. in opere belli (łac.) — w pracy wojennej. [przypis redakcyjny]

3487. jarzyny — tu: zboża jare, siane na wiosnę. [przypis redakcyjny]

3488. Przewodni Tydzień — tydzień po Niedzieli Przewodniej, tj. pierwszej po Wielkiejnocy. [przypis redakcyjny]

3489. minucyjarz — ten, co pisze kalendarze i przepowiednie pogody. [przypis redakcyjny]

3490. margrabstwo — właśc. ordynacja pińczowska, ustanowiona przez Zygmunta Myszkowskiego, marszałka wielkiego koronnego, potwierdzona konstytucją sejmową 1601 r. Tytuł margrabiego otrzymał marszałek od Klemensa VIII, a od księcia mantuańskiego do herbu i familii przyjęty. [przypis redakcyjny]

3491. Książ Wielki — miasteczko k. Miechowa. Opodal za miastem wznosi się starożytny, okazale marmurami przybrany zamek, zwykła siedziba ordynatów pińczowskich, Myszkowskich. [przypis redakcyjny]

3492. margrabia Stanisław — Myszkowski. [przypis redakcyjny]

3493. przysięga — tu: dotycząca ścisłego przestrzegania statutów ordynackich. [przypis redakcyjny]

3494. 1-ma Decembris (łac.) — pierwszego grudnia. [przypis redakcyjny]

3495. nie poszczęściło się — Paska zgorszył ten wjazd dlatego, że się odbył już w trzecim dniu adwentu, kiedy to wesela i wszelkie zabawy publiczne i huczne są przez Kościół zakazane. [przypis redakcyjny]

3496. Bronicka, Salomea — córka Andrzeja, wojskiego krakowskiego. [przypis redakcyjny]

3497. coniunctio armorum (łac.) — złączenie broni. [przypis redakcyjny]

3498. magno motu et deliberatione cum Imperio et Republica Veneta contra potentiam Ottomanicam (łac.) — po wielkich zabiegach i naradach z Cesarstwem i Rzecząpospolitą Wenecką przeciw potędze otomańskiej. [przypis redakcyjny]

3499. et totius christianitatis (łac.) — i całego chrześcijaństwa. [przypis redakcyjny]

3500. primo congressu (łac.) — w pierwszym starciu. [przypis redakcyjny]

3501. vix, vix spirabat (łac.) — ledwie, ledwie dychał. [przypis redakcyjny]

3502. praesidium (łac.) — załoga. [przypis redakcyjny]

3503. Staremberk — Rüdiger, Ernest hr. Stahremberg (1635–1701), generał feldmarszałek austr. [przypis redakcyjny]

3504. quantum satis (łac.) — pod dostatkiem. [przypis redakcyjny]

3505. contra modernas inventiones oppugnationum (łac.) — wobec teraźniejszych nowych sposobów zdobywania. [przypis redakcyjny]

3506. propria virtute (łac.) — własnymi siłami. [przypis redakcyjny]

3507. vestimenta (łac.) — suknie. [przypis redakcyjny]

3508. mortyfikować — przyprawiać o śmierć. [przypis redakcyjny]

3509. pestilentiam (łac.) — powietrze zaraźliwe. [przypis redakcyjny]

3510. korrumpujący — szkodliwy, niszczący. [przypis redakcyjny]

3511. ad usum (łac.) — do użytku. [przypis redakcyjny]

3512. secure (łac.) — bezpiecznie. [przypis redakcyjny]

3513. oppugnationem (łac., forma B.) — zdobywanie. [przypis redakcyjny]

3514. huic operi (łac.) — temu dziełu. [przypis redakcyjny]

3515. deformitatem (łac.) — uszczerbek, zrujnowanie. [przypis redakcyjny]

3516. non oppressa (łac.) — nie zdobyta. [przypis redakcyjny]

3517. pressa (łac.) — dobywana. [przypis redakcyjny]

3518. extremis laborans (łac.) — ostatkami robiąca. [przypis redakcyjny]

3519. labefactata (łac.) — nadwerężona. [przypis redakcyjny]

3520. omni destituta succursu (łac.) — wszelkiej pozbawiona pomocy. [przypis redakcyjny]

3521. zhukany — oszołomiony, wystraszony. [przypis redakcyjny]

3522. in persona (łac.) — w swojej osobie. [przypis redakcyjny]

3523. supponebant (łac.) — rozumieli. [przypis redakcyjny]

3524. et non nimis urgebant (łac.) — i niezbyt przynaglali. [przypis redakcyjny]

3525. Lubomirski, Hieronim August — kawaler maltański, marszałek nadworny. [przypis redakcyjny]

3526. rotmister — w rękopisie: rochmister tj. rothmister; Pasek umyślnie wypisał ten wyraz z niemiecka. [przypis redakcyjny]

3527. duszkożby było — miłożby było. [przypis redakcyjny]

3528. aretalog (z gr.) — głosiciel cnót, panegirysta. [przypis redakcyjny]

3529. Kochowski, Wespazjan (1630–1699) — poeta i historyk. Opisał wyprawę wiedeńską w dziełku Commentarius belli adversum Turcas ad Viennam et in Hungaria anno Chr. 1683 gesti, Cracoviae 1684 i po polsku w poemacie Dzieło Boskie albo pieśni wybawionego Wiednia, 1684 (tylko pieśń I). [przypis redakcyjny]

3530. condigne (łac.) — godnie. [przypis redakcyjny]

3531. ten dzień — tj. 15 sierpnia. [przypis redakcyjny]

3532. prophetico spiritu (łac.) — prorockim duchem. [przypis redakcyjny]

3533. murmurabant (łac.) — szemrali. [przypis redakcyjny]

3534. cum potenti et victrici populo res est (łac.) — z potężnym i zwycięskim narodem sprawa. [przypis redakcyjny]

3535. vota — śluby. [przypis redakcyjny]

3536. attendentiam (łac.) — pieczę. [przypis redakcyjny]

3537. Potocki, Jędrzej — wojewoda kijowski, w r. 1684 hetman polny koronny, zm. 1691. [przypis redakcyjny]

3538. magnis itineribus (łac.) — z wielkim pośpiechem. [przypis redakcyjny]

3539. post bellum auxilium (łac.) — po skończonej wojnie pomoc. [przypis redakcyjny]

3540. cesarz turecki — Mohamed IV (1648–1687), zrzucony z tronu zm. w r. 1691. [przypis redakcyjny]

3541. koniunkcja — połączenie. [przypis redakcyjny]

3542. konfuzja — nieszczęście. [przypis redakcyjny]

3543. emiry (z arab.) — tu: listy, rozkazy sułtańskie. [przypis redakcyjny]

3544. wezyr — tu: Kara Mustafa [przypis redakcyjny]

3545. malo eventu (łac.) — niepomyślnie. [przypis redakcyjny]

3546. janczarowie (z tur. jeniczery: nowe wojsko) — najbitniejsza, uprzywilejowana część wojska tureckiego, składająca się prawie z samych poturczonych chrześcijan, porwanych w dziecięcym wieku i osobno w tym celu wychowanych. [przypis redakcyjny]

3547. Tuln — miasto nad Dunajem na płn. od Wiednia; miejsce przeprawy wojsk Sobieskiego. [przypis redakcyjny]

3548. sipahiery (z pers. sipahi: jeździec) — jazda turecka. [przypis redakcyjny]

3549. Tekieli — Tököly, Emeryk (1656–1705), przywódca rokoszan węgierskich, przez sułtana ogłoszony królem węgierskim; po ustąpieniu Turków z Węgier, opuszczony przez swych stronników, schronił się do Turcji, gdzie zm. 1705 r. [przypis redakcyjny]

3550. chan — tu: Murad Gerej. [przypis redakcyjny]

3551. drążnicy — husarzy z długimi kopiami, których wedle Kochowskiego miał Sobieski pod Wiedniem 36 chorągwi. [przypis redakcyjny]

3552. ad munditiem (łac.) — ku ochędóstwu. [przypis redakcyjny]

3553. w cyrkumferencji — w obwodzie. [przypis redakcyjny]

3554. dylekta (z łac.) — miłośnica. [przypis redakcyjny]

3555. aparament (z łac. średniow.) — sprzęt, urządzenie. [przypis redakcyjny]

3556. lisztwa — listwa, cienka deszczułka, półka. [przypis redakcyjny]

3557. andżar a. handżar (z tur.) — puginał. [przypis redakcyjny]

3558. pacierz — tu: różaniec mahometański, liczący 33, 66 lub 99 ziarn czyli gałek, które się przesuwają w miarę wymienionych przymiotów boskich. [przypis redakcyjny]

3559. victualia (łac.) — żywność. [przypis redakcyjny]

3560. dostatek (...) czyni statek — przysłowie objaśnia Petrycy w Polityce: „Gdzie dostatek, tam statek, tj. gdzie dość majętności, tam łacny rząd być może, gdyż moc z dostatku płynie”. [przypis redakcyjny]

3561. depopulatores totius mundi et possessores quadraginta regnorum (łac.) — łupieżcy całego świata i panowie czterdziestu królestw. [przypis redakcyjny]

3562. spluszczeć — zmoknąć. [przypis redakcyjny]

3563. effeminarunt (łac.) — wydelikaciły. [przypis redakcyjny]

3564. akkomodować — układać, przysposabiać. [przypis redakcyjny]

3565. mollities (łac.) — miękkość. [przypis redakcyjny]

3566. praeiudicata (łac.) — przykłady. [przypis redakcyjny]

3567. per nimiam mollitiem et voluptatem (łac.) — przez zbyteczne wygody i używanie. [przypis redakcyjny]

3568. rekuperowanie — odzyskanie. [przypis redakcyjny]

3569. incolas (łac.) — mieszkańców. [przypis redakcyjny]

3570. Poloni sunt genitores Germaniae (łac.) — Polacy urodzili (tj. ocalili) Niemców.