Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska to wspomnienia spisane przez niego pod koniec XVII wieku.
Podzielone są na dwie części — w pierwszej (1655–1666) opowiada o swoich przeżyciach związanych z wojnami ze Szwecją, Siedmiogrodem i Moskwą oraz rokoszem Lubomirskiego. Druga część (1667–1688) to zapis wspomnień Paska-ziemianina, po osiedleniu na wsi w Krakowskiem. Ze względu na to, że Pasek spisywał wspomnienia w ostatnich latach życia, niekiedy myli fakty historyczne, w drugiej części ukrywa również niewygodne wydarzenia ze swojego życia. Niemniej jednak są cennym dziełem epoki baroku, stanowiły również źródło inspiracji w literaturze XIX i XX wieku.
Jan Chryzostom Pasek był mazowieckim szlachcicem, wykształconym w kolegium jezuickim, żołnierzem prowadzącym awanturniczy tryb życia. Jeden z najsłynniejszych pamiętnikarzy polskich.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jan Chryzostom Pasek
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Chryzostom Pasek
class="annotation" id="annotation-2310">2310. practicatum axioma: Rex erat Helisabeth, verum regina Iacobus, imperiosus mulier (łac.) — powtarzane zdanie: „Była królem Elżbieta, ale królową był Jakub, chciwy władzy niewieściuch”; mowa o Elżbiecie I Tudor (1533–1603), królowej Anglii i Irlandii od 1558 r. oraz jej następcy, Jakubie I Stuarcie (1566–1625), królu Szkocji od 1567 r. i Anglii od 1603 r. [przypis redakcyjny]
2311. sine effectu (łac.) — bez skutku. [przypis redakcyjny]
2312. scandala (łac.) — zgorszenia. [przypis redakcyjny]
2313. pudło — tu: peruka. [przypis redakcyjny]
2314. ministri status (łac.) — ministrowie państwa. [przypis redakcyjny]
2315. ad Galli cantum (łac.) — przy śpiewie koguta; dwuznaczność: gallus: kogut, Gallus: Francuz. [przypis redakcyjny]
2316. komplacencja — upodobanie. [przypis redakcyjny]
2317. contemnebat (łac.) — lekceważyła sobie. [przypis redakcyjny]
2318. ad Galli cantum non timet iste leo (łac.) — Lew ten nie lęka się, gdy kogut pieje. [przypis redakcyjny]
2319. initia (łac.) — wstępne starania. [przypis redakcyjny]
2320. magnam popularitatem (łac.) — wielką wziętość. [przypis redakcyjny]
2321. deboszujący — biesiadujący, pijący. [przypis redakcyjny]
2322. dignitatem (łac.) — godność. [przypis redakcyjny]
2323. quisque suae fortunae faber (łac.) — każdy swojego losu sprawcą. [przypis redakcyjny]
2324. ex occasione regnandi (łac.) — mając sposobność zostać królem. [przypis redakcyjny]
2325. podwójonego — tu: mającego 2 zamiast 3 pocztowych. [przypis redakcyjny]
2326. prerogatywa — najwyższa godność. [przypis redakcyjny]
2327. Spiritus, ubi vult, spirat (łac.) — Duch tchnie, gdzie chce. [przypis redakcyjny]
2328. invidia, bonorum noverca — zazdrość, dobrych macocha. [przypis redakcyjny]
2329. consiliarii Placentini — doradcy przypochlebni; dosł. „doradcy z Placencji”, od placere: podobać się, przeciwstawiani consiliarii Veronenses, tj. „doradcom z Werony”, od verum: prawda, qui verum dicunt: którzy mówią prawdę (królowi). [przypis redakcyjny]
2330. egzacerbować — jątrzyć. [przypis redakcyjny]
2331. in promotione (łac.) — w popieraniu. [przypis redakcyjny]
2332. cooperabatur (łac.) — współdziałała. [przypis redakcyjny]
2333. per importunas instantias (łac.) — przez natrętne prośby. [przypis redakcyjny]
2334. consiliariorum subiecta (łac.) — osoby doradców. [przypis redakcyjny]
2335. sub praetextu (łac.) — pod pozorem. [przypis redakcyjny]
2336. afektacja — tu: usłużność. [przypis redakcyjny]
2337. prae oculis (łac.) — przed oczyma, na widoku. [przypis redakcyjny]
2338. supponendo (łac.) — myśląc sobie. [przypis redakcyjny]
2339. flexibilis (łac.) — chwiejny. [przypis redakcyjny]
2340. ślepy konsyliarz — Prażmowski. [przypis edytorski]
2341. ex ore Apollinis (łac.) — z ust Apollina. [przypis redakcyjny]
2342. conclusum (łac.) — postanowiono. [przypis redakcyjny]
2343. a fine — od końca. [przypis redakcyjny]
2344. bronić czego — tu: zabraniać czego, sprzeciwiać się czemu. [przypis redakcyjny]
2345. potentissime (łac.) — najmocniej. [przypis redakcyjny]
2346. infamia, exilium i privatio (łac.) — pozbawienie czci, wygnanie i pozbawienie. [przypis redakcyjny]
2347. malevoli (łac.) — źli, źle myślący. [przypis redakcyjny]
2348. subsecutum (łac.) — nastąpiło. [przypis redakcyjny]
2349. krwie — dziś forma D.lp: krwi. [przypis edytorski]
2350. ex ratione (łac.) — z przyczyny. [przypis redakcyjny]
2351. civis opressus (łac.) — pognębiono obywatela. [przypis redakcyjny]
2352. marszałek Ustrzycki — Adam Ustrzycki. [przypis redakcyjny]
2353. Borek — Józef Borek. [przypis redakcyjny]
2354. mieli do (...) Lubomirskiego wielką relacyją — których z Lubomirskim łączyły ścisłe relacje, bliskie stosunki. [przypis redakcyjny]
2355. in partem (łac.) — na stronę. [przypis redakcyjny]
2356. wojewoda ruski — Jabłonowski, Stanisław Jan; później hetman wielki koronny, przyjaciel Jana III. [przypis redakcyjny]
2357. in rem (łac.) — na rzecz. [przypis redakcyjny]
2358. Zasław — miasto na Wołyniu, na wsch. od Krzemieńca. [przypis redakcyjny]
2359. Sambor — miasto nad Dniestrem, zach. Ukrainie, w obwodzie lwowskim, należące do dóbr królewskich. [przypis redakcyjny]
2360. sedem belli (łac.) — podstawę wojny. [przypis redakcyjny]
2361. partus (łac.) — owoc, płód. [przypis redakcyjny]
2362. rekuperować (z łac.) — odzyskać. [przypis edytorski]
2363. siła (daw.) — dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]
2364. dostać dyscypliny — dostać cięgi, baty; zostać pobitym. [przypis edytorski]
2365. in partes (łac.) — na strony. [przypis redakcyjny]
2366. personaliter (łac.) — osobiście. [przypis redakcyjny]
2367. in armis pro parte (łac.) — pod bronią po stronie. [przypis redakcyjny]
2368. ex ratione (łac.) — z przyczyny. [przypis redakcyjny]
2369. wokować — wzywać. [przypis edytorski]
2370. ad societatem belli (łac.) — do udziału w wojnie. [przypis redakcyjny]
2371. consultor (łac.) — doradca (tu: Prażmowski). [przypis redakcyjny]
2372. Ale nie wiedziałeś (...) jako pościelesz duszy swojej — obszerny fragment odznaczony w tekście głównym dwoma gwiazdkami ** stanowi wg Brücknera obcy wtręt, paszkwil na Prażmowskiego pisany inną ręką. [przypis edytorski]
2373. w sekundzie — w pomocy. [przypis redakcyjny]
2374. manu, consilio, opere et oratione (łac.) — ręką, radą, czynem i modlitwą. [przypis redakcyjny]
2375. consilio (łac.) — radą. [przypis redakcyjny]
2376. consilium (łac.) — rada. [przypis redakcyjny]
2377. oratione (łac.) — modlitwą. [przypis redakcyjny]
2378. monoculus (łac.) — jednooki. [przypis redakcyjny]
2379. fanszlibrowy (z niem. feines Silber) — srebrny. [przypis redakcyjny]
2380. pontka (z fr.) — spiczasta bródka; wedle prof. Brücknera też w formie starop. pąt, pąciec: fryzura z przedziałkiem. [przypis redakcyjny]
2381. regiment — laska służąca za buławę; regimencik: laska z gałką, w której były perfumy. [przypis redakcyjny]
2382. kondyment (z łac.) — przyprawa. [przypis redakcyjny]
2383. pogotowiuż — a cóż dopiero. [przypis redakcyjny]
2384. methodum (łac.) — sposób. [przypis redakcyjny]
2385. in postscripto in haec verba (łac.) — w dopisku w te słowa. [przypis redakcyjny]
2386. kurzej — kura, która pieje, a jaj nie znosi. [przypis redakcyjny]
2387. Orygenes — pisarz kościelny w II wieku w Aleksandrii, z ascetycznej gorliwości dał się wykastrować. [przypis redakcyjny]
2388. biskup krakowski — Jędrzej Trzebicki (1657–1679). [przypis redakcyjny]
2389. poznański — biskup Wojciech Tulibowski herbu Nałęcz (1654–1665). [przypis redakcyjny]
2390. płocki — biskup Jan Gębicki, herbu Nałęcz (1655–1674). [przypis redakcyjny]
2391. kijowski — biskup Tomasz Ujejski, herbu Śreniawa, w r. 1677 wstąpił do zakonu jezuitów. [przypis redakcyjny]
2392. kasztelan krakowski — Warszycki, Stanisław (1599–1681) herbu Abdank, wojewoda mazowiecki, potem kasztelan krakowski; służył radą i pomocą pięciu królom, pozostając w służbie u dworu przez 50 lat. [przypis redakcyjny]
2393. protulit (łac.) — napisał. [przypis redakcyjny]
2394. drewno — tu: szubienica. [przypis redakcyjny]
2395. stilum (łac.) — stylu. [przypis redakcyjny]
2396. excelsum vitium (łac.) — górującą wadę. [przypis redakcyjny]
2397. convicia (łac.) — obelgi. [przypis redakcyjny]
2398. caeca (łac.) — ślepa. [przypis redakcyjny]
2399. kanonizowanie — uświęcanie. [przypis redakcyjny]
2400. scripta (łac.) — pisma. [przypis redakcyjny]
2401. rezolwować — odważyć. [przypis redakcyjny]
2402. kartelusz — bilet, pismo. [przypis redakcyjny]
2403. postremitatem (łac. forma B.lp) — ostateczność. [przypis redakcyjny]
2404. largitionibus, officiis (łac.) — szczodrobliwością, przysługami. [przypis redakcyjny]
2405. cumulabat (łac.) — obsypywał. [przypis redakcyjny]
2406. tyrannidem (...) inducere in Rempublicam (łac.) — tyranię wprowadzić do ustroju Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
2407. imponere (łac.) — wmówić. [przypis redakcyjny]
2408. egzorbitancja — nadużycie. [przypis redakcyjny]
2409. perversionem status Reipublicae, fabricationem malitiosam indiciorum (łac.) — odmiany ustroju Rzeczypospolitej, złośliwej kuźni oskarżeń. [przypis redakcyjny]
2410. origine et merito (łac.) — urodzeniem i zasługą. [przypis redakcyjny]
2411. dumę, którą (...) powziąłeś o sobie, spojrzej (...) sobie na nogi, to spuścisz ten ogon — odwołanie do pawia jako symbolu dumy oraz jako uosobienia połączenia świetnych pozorów i niepięknej treści; popularne powiedzenie: paw płacze patrząc na swe nogi (wg ind. legendy paw zamienił się na nogi na czas konkursu tańca z podstępną przepiórką, która potem uciekła nie oddając mu pożyczonych nóg), por. także: „Pawie, pojrzyj na swe nogi, gdy roztoczysz ogon drogi”; wezwanie do ukorzenia się, opamiętania w nieuzasadnionej dumie. [przypis edytorski]
2412. allegować — przytaczać. [przypis redakcyjny]
2413. konwinkować — zbijać. [przypis redakcyjny]
2414. in mente Reipublicae (łac.) — z woli Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
2415. Tynf — Tümpfe, Jędrzej, dzierżawca mennicy. [przypis redakcyjny]
2416. pociągnąć — wyraz sądowy: wziąć na tortury, gdyż kat wiszącego za nogi i ręce za pomocą korby pociągał; por. Kitowicz, Opis obyczajów II, 17. Wyd. II. Petersburg 1855. [przypis redakcyjny]
2417. Mazosza — Mazowsza. [przypis edytorski]
2418. machlerz — oszust. [przypis redakcyjny]
2419. pieniądze dobre — pochodzące z czasów przed r. 1662, kiedy komisja lwowska spodliła monetę; por. Korzon, Dola i niedola Sobieskiego III. [przypis redakcyjny]
2420. per vim (łac.) — gwałtem. [przypis redakcyjny]
2421. sub praetextu (łac.) — pod pozorem. [przypis redakcyjny]
2422. in viscera Reipublicae (łac.) — w głąb Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
2423. Boratyni — właśc. Burattini, Tytus Liwiusz (1617–1681), wł. architekt, fizyk, egiptolog, dyplomata; w czasie potopu szwedzkiego na czele ufundowanego przez siebie oddziału walczył pod wodzą Stefana Czarnieckiego, w 1658r. otrzymał indygenat (tj. obywatelstwo i uznanie szlachectwa), dostał starostwo osieckie, został sekretarzem królewskim, był dzierżawcą mennic królewskich. [przypis redakcyjny]
2424. z Boratyniem co się stało na sejmie — na sejmie 1659 r. oskarżony jako dzierżawca mennicy o nielegalne działania Boratyni dzięki zeznaniom 18 świadków przysięgłych dowiódł, że zgodnie z kontraktem nie wybił więcej niż 2 miliony szelągów. [przypis redakcyjny]
2425. firmare tyrannidem (łac.) — utrwalić tyranię. [przypis redakcyjny]
2426. ad galli cantum (łac.) — jak kogut zapieje. [przypis redakcyjny]
2427. naturalem defensionem (łac.) — prawo obrony przyrodzone. [przypis redakcyjny]
2428. zagałuszyć — zagłuszyć, przytłumić, obezwładnić. [przypis redakcyjny]
2429. cives (łac.) — obywateli. [przypis redakcyjny]
2430. iniustitiam (łac.) — niesprawiedliwość. [przypis redakcyjny]
2431. proditorem patriae (łac.) — za zdrajcę ojczyzny. [przypis redakcyjny]
2432. Kondeusz — tu: ks. Enghien, syn Kondeusza, kandydat do tronu pol. [przypis redakcyjny]
2433. Burkacki, Adam — cześnik czernihowski. Konstytucja sejmowa z r. 1662 zupełnie go oczyszcza, czyni capacem omnium functionum i przywraca mu dobre imię i cześć; był widać skazany. W konstytucji 1667 jest sędzią nowogrodzkim. [przypis redakcyjny]
2434. infamis — skazany na utratę czci i praw; tu: Lubomirski. [przypis redakcyjny]
2435. invidi (łac.) — nienawistni. [przypis redakcyjny]
2436. usi omnibus populi commentis (łac.) — posługując się wszystkimi plotkami pospólstwa. [przypis redakcyjny]
2437. Zadzik, Jakub — biskup krakowski (1635–1642). [przypis redakcyjny]
2438. sacrilegam magnum (łac.) — świętokradzką rękę. [przypis redakcyjny]
2439. sacrilegum iudicium (łac.) — świętokradzki sąd. [przypis redakcyjny]
2440. formastis (łac.) — złożyliście. [przypis redakcyjny]
2441. statuiti (łac.) — nakładacie. [przypis redakcyjny]
2442. senatus consulta (łac.) — uchwały senatu. [przypis redakcyjny]
2443. expeditis (łac.) — układacie. [przypis redakcyjny]
2444. kaduk (z łac.) — majętność, która po bezpotomnej śmierci właściciela przechodziła na własność skarbu i należała do rozdawnictwa królewskiego. [przypis redakcyjny]
2445. et civibus (łac.) — a obywatelom. [przypis redakcyjny]
2446. invita Republica (łac.) — wbrew woli
Darmowe książki «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)