Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska to wspomnienia spisane przez niego pod koniec XVII wieku.
Podzielone są na dwie części — w pierwszej (1655–1666) opowiada o swoich przeżyciach związanych z wojnami ze Szwecją, Siedmiogrodem i Moskwą oraz rokoszem Lubomirskiego. Druga część (1667–1688) to zapis wspomnień Paska-ziemianina, po osiedleniu na wsi w Krakowskiem. Ze względu na to, że Pasek spisywał wspomnienia w ostatnich latach życia, niekiedy myli fakty historyczne, w drugiej części ukrywa również niewygodne wydarzenia ze swojego życia. Niemniej jednak są cennym dziełem epoki baroku, stanowiły również źródło inspiracji w literaturze XIX i XX wieku.
Jan Chryzostom Pasek był mazowieckim szlachcicem, wykształconym w kolegium jezuickim, żołnierzem prowadzącym awanturniczy tryb życia. Jeden z najsłynniejszych pamiętnikarzy polskich.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jan Chryzostom Pasek
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Chryzostom Pasek
href="part8.xhtml#anchor-2163">2163. pretendować — rościć. [przypis redakcyjny]
2164. alias haeres (łac.) — a raczej dziedzic, właściciel. [przypis redakcyjny]
2165. per appellationem (łac.) — przez apelację; zwrot sądowy, tu: żart. [przypis redakcyjny]
2166. w drożkę — w nogi. [przypis redakcyjny]
2167. we mdłości — tu: zemdlony, nieprzytomny. [przypis edytorski]
2168. in quantum (z łac.) — jeśli, o ile. [przypis redakcyjny]
2169. duorum cognominum (łac.) — dwóch nazwisk. [przypis redakcyjny]
2170. nasz — tj. związkowy. [przypis redakcyjny]
2171. pan kanclerz — mowa o Janie Pasku, synu Jana Paska, horodniczego smoleńskiego, stryjecznym bracie pamiętnikarza. Czytamy o nim w konstytucji r. 1662: „Za instancją wojsk naszych W. Ks. Lit. za ur. (...) Janem Paskiem i innymi obywatelami woj. smoleńskiego, którzy pod różnymi chorągwiami w wojskach naszych hojnie krew swoję za dostojeństwo nasze i całość ojczyzny lali, do nas wniesioną, wszystkie kondemnaty o podanie fortece smoleńskiej, na nich otrzymane, authoritate praesentis conventus wiecznymi czasy kasujemy”. [przypis redakcyjny]
2172. penowany — karany. [przypis redakcyjny]
2173. dostawać — czekać. [przypis redakcyjny]
2174. licita defensio (łac.) — dozwolona obrona. [przypis redakcyjny]
2175. invasor a se ipso occiditur (łac.) — napastnik sam siebie zabija. [przypis redakcyjny]
2176. inkwizycja — śledztwo sądowe. [przypis redakcyjny]
2177. praeiudicata (łac.) — poprzednie wyroki w sprawie sądowej; tu: doświadczenia. [przypis redakcyjny]
2178. taras — sklep, więzienie; lepiej z lassa niżeli z tarassa (przysłowie): łatwiej wydostać się z lasu niż z więzienia. [przypis redakcyjny]
2179. praeiudicatum (łac.) — doświadczenie. [przypis redakcyjny]
2180. honorifice (łac.) — zaszczytnie, bez uszczerbku mej sławy. [przypis redakcyjny]
2181. układać się — tu: pakować się (do drogi). [przypis redakcyjny]
2182. do brata — tu: stryjecznego, kanclerza związkowego. [przypis redakcyjny]
2183. quidem — niby. [przypis redakcyjny]
2184. per modum humanitatis (łac.) — przez grzeczność. [przypis redakcyjny]
2185. non urgebat (łac.) — nie nalegał. [przypis redakcyjny]
2186. in functione (łac.) — w urzędowaniu. [przypis redakcyjny]
2187. agere (łac.) — czynić. [przypis redakcyjny]
2188. in omni foro (łac.) — w każdym sądzie. [przypis redakcyjny]
2189. prawem i lewem — prawem i bezprawiem (wyrażenie przysłowiowe). [przypis redakcyjny]
2190. kukuć (z litew.) — dudek. [przypis redakcyjny]
2191. boćwina — potrawa z liści i łodyg buraczanych, tu uznawana za sztandarowe danie kuchni litewskiej. [przypis redakcyjny]
2192. wybrać oczy — tj. na oślep. [przypis redakcyjny]
2193. Litwoś geras — Właściwie: Lietuvos geras: „z Litwy baranie”, litewski baranie. [przypis redakcyjny]
2194. Uciana — miasteczko na płn. od Wilna. Pasek nie dojechał do samej Uciany, lecz do punktu, gdzie się krzyżują trakty z Wilna i Święcian do Uciany; tam skierował się na Święciany i Oszmianę ku Polesiu, a stamtąd do domu pod Rawę. [przypis redakcyjny]
2195. u nich — tj. u związkowych. [przypis redakcyjny]
2196. potentissime (łac.) — jak najmocniej. [przypis redakcyjny]
2197. korupcja — tu: łapówka. [przypis redakcyjny]
2198. respectu machinationis (łac.) — za jakieś knowania. [przypis redakcyjny]
2199. fakcja — intryga. [przypis redakcyjny]
2200. officjalista — urzędnik; tu: kanclerz związkowy. [przypis redakcyjny]
2201. inwektywa (z łac.) — napaść. [przypis redakcyjny]
2202. zelando in rem (łac.) — udając gorliwość o dobro. [przypis redakcyjny]
2203. konfidować — zwierzać się. [przypis redakcyjny]
2204. fremitus (łac.) — hałas. [przypis redakcyjny]
2205. Ad tot instantias — na tyle domagań. [przypis redakcyjny]
2206. intulit (łac.) — podniósł, poruszył (kwestię). [przypis redakcyjny]
2207. charakter — tu: pisma. [przypis redakcyjny]
2208. simpliciter (łac.) — po prostu. [przypis redakcyjny]
2209. rationem (łac.) — sprawa. [przypis redakcyjny]
2210. in quo gradu (łac.) — na jakim stopniu. [przypis redakcyjny]
2211. minutissima quaeque arcana (łac.) — najdrobniejsze nawet tajemnice. [przypis redakcyjny]
2212. concernunt notitiam (łac.) — dochodzą wiadomość; docierają do mnie. [przypis redakcyjny]
2213. fraterne (łac.) — po bratersku. [przypis redakcyjny]
2214. konkredować (z łac.) — zawierzyć. [przypis redakcyjny]
2215. intaminata fides (łac.) — nieskalana wiara. [przypis redakcyjny]
2216. succumbam (łac.) — ulegnę. [przypis redakcyjny]
2217. poenam (łac.) — karę. [przypis redakcyjny]
2218. sam — tu. [przypis redakcyjny]
2219. in sinum (łac.) — na łono, pośród. [przypis redakcyjny]
2220. insultus (łac.) — napaści. [przypis redakcyjny]
2221. delator — donosiciel. [przypis redakcyjny]
2222. suspicionis (łac.) — podejrzenia. [przypis redakcyjny]
2223. omawiać się — wymawiać się. [przypis redakcyjny]
2224. diffidebant (łac.) — nie ufali mu. [przypis redakcyjny]
2225. hultajskie terminy — sprawki. [przypis redakcyjny]
2226. weryfikować — sprawdzić. [przypis redakcyjny]
2227. dysponować — gotować na śmierć. [przypis redakcyjny]
2228. deliberatissime (łac.) — najrozmyślniej. [przypis redakcyjny]
2229. rozstrzelali — 29 listopada 1662 r. w Wołpie. [przypis redakcyjny]
2230. podobieństwo — pozór. [przypis redakcyjny]
2231. in complicium (łac.) — do wspólnictwa. [przypis redakcyjny]
2232. consuluit (łac.) — poradził. [przypis redakcyjny]
2233. płonia — otwór w lodzie. [przypis redakcyjny]
2234. quidem (łac.) — niby. [przypis redakcyjny]
2235. conclusum (łac.) — wywnioskowano. [przypis redakcyjny]
2236. poena peccati (łac.) — kara za zbrodnię. [przypis redakcyjny]
2237. nomina, cognomina (łac.) — imiona, nazwiska. [przypis redakcyjny]
2238. conscii (łac.) — świadomi. [przypis redakcyjny]
2239. do infamowania i do trąby — do obwołania i otrąbienia infamisów. [przypis redakcyjny]
2240. secure (łac.) — bezpiecznie. [przypis redakcyjny]
2241. ad instantiam (łac.) — za wstawieniem się. [przypis redakcyjny]
2242. Rzplta cała — tj. cały sejm. [przypis redakcyjny]
2243. derelicta vidua (łac.) — pozostała wdowa. [przypis redakcyjny]
2244. captivare (łac.) — ująć. [przypis redakcyjny]
2245. comparuit (łac.) — stanął. [przypis redakcyjny]
2246. kongregaci — zgromadzeni. [przypis redakcyjny]
2247. in consilio impiorum (łac.) — w radzie bezbożnych. [przypis redakcyjny]
2248. munus (łac.) — urząd (kanclerz). [przypis redakcyjny]
2249. ad statum anni huius (łac.) — do zdarzeń tego roku. [przypis redakcyjny]
2250. temulencja (z łac.) — pijatyka. [przypis redakcyjny]
2251. komisja (...) we Lwowie — komisja lwowska odbyła się w r. 1663 (nie w r. 1662, jak Pasek mylnie podaje). Szelągów Boratyniego liczono, jak dawniej, po 3 na grosz mimo zmniejszonej do ⅓ zawartości miedzi, tak samo złote czyli tynfy mimo wymienionej w napisie wartości 30 groszy, były naprawdę warte tylko 18 groszy. Była to więc moneta z obiegiem przymusowym; odtąd rozróżniano dawniej wybitą dobrą i nową, bieżącą czyli spodloną monetę, którą także pogardliwie zwano wołoską. Pasek tłumaczy po swojemu wołoskie szelągi jako sprowadzone z zagranicy. [przypis redakcyjny]
2252. modestius (łac.) — porządniej. [przypis redakcyjny]
2253. polityczniej — tu: przyzwoiciej. [przypis redakcyjny]
2254. instytucja — pouczający napis. [przypis redakcyjny]
2255. dat pretium servata salus potiorque metallo est (łac.) — wartość nadaje dobro powszechne, nad kruszec droższe. [przypis redakcyjny]
2256. depauperacja (z łac.) — zubożenie. [przypis redakcyjny]
2257. desperacja — rozpacz. [przypis edytorski]
2258. non sine suspicione veneni (łac.) — nie bez podejrzenia, że był otruty. [przypis redakcyjny]
2259. rozstrzelić się — rozproszyć się. [przypis edytorski]
2260. ingratitudinem (łac. forma B.lp) — niewdzięczność. [przypis redakcyjny]
2261. in persona sua (łac.) — we własnej osobie. [przypis redakcyjny]
2262. dyspozycja — tu: gotowość, ochota. [przypis redakcyjny]
2263. kurnik — pogardliwie: zamek; gra słów: okurzywszy (prochem) kilka kurników. [przypis redakcyjny]
2264. rewolucja — tu: zmiana. [przypis redakcyjny]
2265. verius (łac.) — właściwiej. [przypis redakcyjny]
2266. awersja (z łac.) — tu: odwrócenie. [przypis redakcyjny]
2267. stawiska okazyja — dwumiesięczne oblężenie (od 14 lipca do 20 września 1664) i zdobycie Stawiszcza nad Tykiczem k. Kijowa na Ukrainie przez wojska Czarnieckiego, który od odniesionej wówczas rany wkrótce zmarł, uhonorowany na łożu śmierci godnością hetmana. [przypis redakcyjny]
2268. eo fine (łac.) — w tym celu. [przypis redakcyjny]
2269. sagina — tłustość, sytość. [przypis redakcyjny]
2270. basarunek (z niem.) — wynagrodzenie za krzywdę; odszkodowanie; też: chłosta, cięgi. [przypis edytorski]
2271. rekuperować — odzyskać. [przypis redakcyjny]
2272. apropriować — odstępować na własność. [przypis redakcyjny]
2273. malum supra omne malum (łac.) — nieszczęściem nad wszystkie nieszczęścia. [przypis redakcyjny]
2274. aspirat (łac.) — dąży. [przypis redakcyjny]
2275. post fata regnantis (łac.) — po śmierci panującego. [przypis redakcyjny]
2276. ekspostulować — wymawiać. [przypis redakcyjny]
2277. kasztelan wojnicki — Jan Wielopolski, starosta i wojewoda krakowski, w r. 1661 kasztelan wojnicki; posłował do Wiednia o posiłki przeciw Szwedom. [przypis redakcyjny]
2278. węgrzyn — tu: imię pospolite zam. hajduk, zwykle Słowak węgierski; tu „węgrzyn” mówi po rusku. [przypis redakcyjny]
2279. ultro (łac.) — sam, z dobrej woli. [przypis redakcyjny]
2280. post fata (łac.) — po śmierci. [przypis redakcyjny]
2281. ad regnandum (łac.) — do korony. [przypis redakcyjny]
2282. kasztelan gnieźnieński — Aleksander Sielski; w r. 1674 marszałek izby poselskiej. [przypis redakcyjny]
2283. praeconceptum odium (łac.) — powziętą nienawiść. [przypis redakcyjny]
2284. persuasiones (łac.) — poduszczenia. [przypis redakcyjny]
2285. Prażmowski, Mikołaj (1617–1673) — w r. 1658 podkanclerzy koronny, potem kanclerz wielki koronny, biskup łuckim, a od r. 1666 arcybiskup gnieźnieński. [przypis redakcyjny]
2286. fomes (łac.) — zarzewie, podnieta. [przypis redakcyjny]
2287. ominować (z łac.) — wróżyć. [przypis redakcyjny]
2288. efekty (lm) — tu: wypadki. [przypis redakcyjny]
2289. Bo prawda to jest, że Lubomirski, widząc — Wątek ten gubi Pasek, wyliczając „praktyki” królowej, a następnie wtrącając epizod teatralny. [przypis redakcyjny]
2290. sine succeessione (łac.) — bez następcy. [przypis redakcyjny]
2291. ultimum in linea domus regiae, domus Iagellonicae (łac.) — ostatniego z rodu w domu królewskim krwi jagiellońskiej. [przypis redakcyjny]
2292. natione (łac.) — rodu, z rodu. [przypis redakcyjny]
2293. inducere gallicismum (łac.) — narzucić gallicyzm; tj. francuską formę rządu. [przypis redakcyjny]
2294. proponendo novam electionem stante vita (łac.) — proponując nową elekcję za życia (panującego). [przypis redakcyjny]
2295. cerberowy — tu: piekielny. [przypis redakcyjny]
2296. in theatro publico (łac.) — w teatrze publicznym. [przypis redakcyjny]
2297. indukować (z łac.) — wprowadzać. [przypis redakcyjny]
2298. spectaculum (łac.) — widowisko. [przypis redakcyjny]
2299. circa hoc spectaculum (łac.) — wokół (z powodu) tego widowiska. [przypis redakcyjny]
2300. indukcje — tu: wprowadzania na scenę. [przypis redakcyjny]
2301. magnificencja — tu: okazałość. [przypis redakcyjny]
2302. physim (łac.) — natura, wygląd zewnętrzny. [przypis redakcyjny]
2303. młożyć (gw.) — mnożyć. [przypis redakcyjny]
2304. imperium (łac.) — cesarstwo. [przypis redakcyjny]
2305. in persona (łac.) — w osobie. [przypis redakcyjny]
2306. theatrum (łac.) — pod scenę. [przypis redakcyjny]
2307. pojechał każdy w swą — skrócone od: pojechał każdy w swą stronę. [przypis redakcyjny]
2308. Tarczyn — miasto między Skierniewicami a Czerskiem. [przypis redakcyjny]
2309. imperiosus mulier (łac.) — chciwy władzy babsztyl. [przypis redakcyjny]
Darmowe książki «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)