Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Jeden z pierwszych pamiętników wojskowych, najbardziej znane dzieło Ksenofonta, uczestnika wyprawy Dziesięciu Tysięcy, zwykłego żołnierza, który z czasem został jednym z wodzów.
Perski książę Cyrus potajemnie zbiera wojska przeciwko swojemu bratu, żeby odebrać mu tron Persji. Na jego służbę przystają oddziały greckich najemników. W wielkiej rozstrzygającej bitwie, stoczonej w samym w samym centrum perskiego imperium, książę ginie. Dziesięć tysięcy Greków rozpoczyna brawurowy odwrót do ojczyzny przez tysiąc mil nieznanego, wrogiego terytorium.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Ksenofont
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ksenofont
tłumacza]
361. Przez ten cały czas — 45 dni; porównaj ks. V, 5. [przypis tłumacza]
362. pean — u staroż. Greków uroczysta pieśń na cześć bogów. [przypis edytorski]
363. Sitalka — tracka pieśń wojenna, związana z imieniem Sitalkasa (V p.n.e.), króla plemienia trackiego Odrysów (por. Tukidydes, Wojna peloponeska II 29). [przypis edytorski]
364. karpaja — rodzaj tańca, „taniec plonów”, karpós: plon [słowo karpaia i sam taniec są znane tylko z tego fragmentu; red. WL]. [przypis tłumacza]
365. zbrojny taniec — tak zwany u Greków enoplios. Takim „zbrojnym tańcem” jest np. kreteński taniec pyrricha, naśladujący wszelkie ruchy walczących. [przypis tłumacza]
366. Śpiewali pean i tańczyli, podobnie jak w świętych procesjach — Podczas procesji do miejsc świętych śpiewano peany i ilustrowano je figurami tanecznymi. [przypis tłumacza]
367. wsiedli na statki — pod koniec maja roku 400. [przypis tłumacza]
368. korzec — dawna miara objętości produktów sypkich, stosowana w Europie od średniowiecza; w oryg.: medimnos, miara objętości, równa ok. 52,5 litra. [przypis edytorski]
369. tysiąc pięćset dzbanów wina — „dzban” (keramion) może oznaczać zarówno gliniane naczynie, jak i jednostkę objętości płynów. [przypis edytorski]
370. Przybył tutaj także Chejrisofos — por. V, 1: spodziewał się wrócić rychło i przyprowadzić wiele okrętów, a tymczasem zabawił przeszło osiem tygodni (część marca, cały kwiecień i większą część maja) i dostał tylko jeden okręt. [przypis tłumacza]
371. dwa bydlęta ofiarne — jeżeli wróżby przy pierwszej ofierze wypadły niepomyślnie, składano drugą ofiarę. [przypis tłumacza]
372. ofiary Dzeusowi Królowi, gdyż tego właśnie boga wskazała mu była wyrocznia delficka — por. ks. III, 1. [przypis tłumacza]
373. tym mniej od nich [Lacedemończyków] moglibyście uzyskać na wypadek jakiejś potrzeby — Lacedemończycy mają teraz hegemonię w całej Grecji. [przypis tłumacza]
374. że ktoś się i na was, i na mnie gniewa — przede wszystkim Chejrisofos. [przypis tłumacza]
375. Deksipos oczerniał go — porównaj ks. V, 1. [przypis tłumacza]
376. Przylądek Jazona (tur. Yason Burnu) — przylądek na płd. wybrzeżu Morza Czarnego, położony na wsch. od rzeki Termodont, na terenie ob. wioski rybackiej Çaytepe; jego nazwa pochodzi od mitycznego przywódcy wyprawy po złote runo. [przypis edytorski]
377. Argo (mit. gr.) — statek bohaterów, którzy pod przewodnictwem Jazona wyprawili się Grecji do Kolchidy po złote runo. [przypis tłumacza]
378. przypatrywali się Przylądkowi Jazona (...) ujściom rzek, naprzód Termodontu, potem Iris, następnie ujściu rzeki Halys i w końcu rzeki Partenios — fragment wyraźnie błędny, zwykle uznawany za późniejszą interpolację, gdyż Grecy płynęli z Synopy na zachód, do Heraklei, a na tym odcinku wybrzeża znajduje się tylko ujście rzeki Partenios (ob. Bartın); Przylądek Jazona oraz ujścia rzek Termodon (ob. Terme), Iris (ob. Yeşilırmak) i Halys (ob. Kızılırmak) leżą na wschód od Synopy: Grecy mijali je, kiedy płynęli z Kotyory do Synopy. [przypis edytorski]
379. Heraklea Pontyjska (hist.) — kolonia grecka, zał. w 558 p.n.e. na płd. wybrzeżu M. Czarnego, na pograniczu Bitynii i Paflagonii, ok. 450 ok na zach. od Synopy; ważne centrum handlu czarnomorskiego; ob. Karadeniz Eregli w Turcji. [przypis edytorski]
380. Chersonez Acheruzyjski — Przylądek Acheruzyjski; nazwę Acheruzja nadano w starożytności kilku jeziorom i bagnom, które, podobnie jak różne rzeki zwane Acheron, były uważane za połączone z podziemną krainą zmarłych; później tym słowem zaczęto określać samą tę krainę. [przypis edytorski]
381. Herakles zstąpił do podziemia po psa Cerbera — jednym z 12 zadań greckiego herosa Heraklesa było sprowadzenie wielogłowego psa Cerbera, pilnującego wejścia do krainy zmarłych. [przypis edytorski]
382. Lacedemończyk, co żadnej siły do wojska nie przyprowadził — nieprawda (zob. ks. I, 4), Chejrisofos przyprowadził 700 hoplitów. [przypis tłumacza]
383. Herakles Przewodnik — „błędny rycerz” Herakles jest opiekunem znużonych wędrówką tułaczy; Hellenowie składają mu ofiary (ks. IV, 8). [przypis tłumacza]
384. do granicy Tracji — Tracja Bityńska, czyli kraj Bitynów. [przypis tłumacza]
385. Chrysopolis — staroż. greckie miasto w Bitynii, na azjatyckim brzegu cieśniny Bosfor, dokładnie naprzeciw młodszego o kilkadziesiąt lat Byzantionu (późniejszego Konstantynopola), założone w VII w. p.n.e.; ob. dzielnica Stambułu o nazwie Üsküdar. [przypis edytorski]
386. od ujścia Pontu — tzn. od miejsca, w którym do cieśniny Bosfor „uchodzi” Pont Euksyński, czyli Morze Czarne. [przypis edytorski]
387. obszar przybrzeżny (...) pokrywa gęsty las — jeszcze dziś ma ten półwysep nazwę Aghacz Denis, Morze Leśne. [przypis tłumacza]
388. kenotaf a. cenotaf — pusty grób bez zwłok; zmarłemu, którego nie można było znaleźć i pochować, stawiano pusty grobowiec (kenotafion). [przypis tłumacza]
389. nie było owiec, kupiono pociągowego wołu — owce stanowiły własność wspólną, wół pociągowy był prywatną własnością jakiegoś żołnierza. [przypis tłumacza]
390. pentekontera — pięćdziesięciowiosłowiec, okręt mający po 25 wioseł z jednej i drugiej strony. [przypis tłumacza]
391. wbrew statutom — żołnierz mówiący do Lakończyka używa staroświeckiego (lakońskiego) wyrazu, czyniąc aluzję do lakońskich „statutów” Likurga [na poły legendarnego prawodawcy i twórcy ustroju Sparty; red. WL]. [przypis tłumacza]
392. na obu bogów — na Kastora i Polluksa, lakońskie zaklęcie, wygłoszone w dialekcie lakońskim, a nie attyckim. [przypis tłumacza]
393. W szóstym dniu przybyli — z początkiem października roku 400. [przypis tłumacza]
394. Chrysopolis — dziś Skutari (Złoty Róg) [ob. Üsküdar, dzielnica Stambułu na azjatyckim brzegu Bosforu; red. WL]. [przypis tłumacza]
395. o ile sądzi, że to nie wywoła groźnych powikłań — jeżeli to nie będzie krzyżowało planów polityki spartańskiej. [przypis tłumacza]
396. nie wyłazi — Kleander zacina po lakońsku; po attycku: „nie wychodzi”. [przypis tłumacza]
397. Eteonikos — znany z wojny peloponeskiej, w r. 411 spartański harmosta na wyspie Tazos. [przypis tłumacza]
398. Żywność bierzcie z trackich wsi. Jest tam sporo jęczmienia, pszenicy i innych zapasów... — lakoniczny styl. [przypis tłumacza]
399. Góra Święta — ciągnie się od miasta Perintos (na płd. zachód od Bizancjum) do Sestos (na Chersonezie Trackim). [przypis tłumacza]
400. akropola — zamek warowny w mieście. [przypis tłumacza]
401. niedawne wypadki, które oglądaliśmy na własne oczy — wojnę peloponeską, pomiędzy największymi ówczesnymi potęgami greckimi: Związkiem Morskim pod przewodnictwem Aten a Związkiem Peloponeskim pod przewodnictwem Sparty (Lacedemonu), toczoną o hegemonię nad całą Grecją. [przypis edytorski]
402. Jeżeli się zaś to nie uda — nie uda się znaleźć sprawiedliwości. [przypis tłumacza]
403. Kojratadas z Teb — wódz Beotów w wojnie peloponeskiej, pod komendą Klearcha. Alkibiades wziął go przy zajęciu Bizancjum do niewoli i odesłał do Aten. Ten jednak uciekł z portu Pireus do Dekelei, gdzie była stale załoga spartańska. [przypis tłumacza]
404. razem z nim odpłynąć — czas jego urzędowania kończył się i miał odjechać. Urząd admirała, wyposażony w ogromną władzę, stworzyli Lacedemończycy podczas wojny peloponeskiej. Czas urzędowania wynosił jeden rok, co roku mianowano nowego admirała. [przypis tłumacza]
405. Parion — staroż. greckie miasto w Myzji, nad Hellespontem. [przypis edytorski]
406. ruszył z nimi — oczywiście wszyscy konno. [przypis tłumacza]
407. Selimbria — staroż. greckie miasto w Tracji, na europejskim wybrzeżu Propontydy (morza Marmara); ob. Silivri w Turcji, w prowincji Stambuł. [przypis edytorski]
408. są z nim spokrewnieni — tracki mityczny król Tereus pojął za małżonkę Prokrię, córkę ateńskiego króla Pandiona. Trakowie mieszkali wtedy w Daulii (późniejsza Fokis). Seutes zaznacza, że jego przodek Teres pochodzi od tego mitycznego Tereusa. [przypis tłumacza]
409. Siadłem więc przy nim na jego siedzisku, pokornie prosząc — tracki zwyczaj, u Scytów siadano przy prośbie na skórę wołową, u Greków oddający się pod opiekę siadał przy ołtarzu domowym. [przypis tłumacza]
410. Maroneja — staroż. miasto greckie na na wybrzeżu Tracji, kolonia Chios. [przypis edytorski]
411. do domu cię wprowadzić — Timasjon jest wygnańcem. [przypis tłumacza]
412. Wypadałoby ci więc jak najwspanialej uczcić Seutesa. Z życzliwości ci to radzę — Tukidydes opowiada, że bez darów nie było można niczego u Traków zyskać; nie dać komuś, gdy prosił, uchodziło za większą hańbę, niż prosić i nie dostać. Królowie traccy woleli zawsze brać niż dawać. [przypis tłumacza]
413. ucztowali siedząc — Grecy nie siedzieli, lecz leżeli przy stole. [przypis tłumacza]
414. Tak samo czynili i inni, przed którymi zastawiono stoły — tak mają czynić najpoważniejsi, a więc król i goście. [przypis tłumacza]
415. równocześnie z nim wychylił róg i prysnęli obaj na siebie winem — tracki zwyczaj picia między przyjaciółmi. [przypis tłumacza]
416. magadis —lidyjski instrument (harfa) o dwudziestu strunach, obejmujący dwie oktawy; prawa ręka wygrywała daną melodię, lewa ręka grała przy tym każdorazową oktawę jako akompaniament. Więc trębacz akompaniował, wygrywając oktawę. [przypis tłumacza]
417. Olint — staroż. miasto, najważniejsza kolonia grecka na Półwyspie Chalcydyckim. [przypis edytorski]
418. Makistos — staroż. miasto greckie w Elidzie, w zach. części Peloponezu. [przypis edytorski]
419. daje znak trąbą — znak dano na zewnątrz, na dworze. [przypis tłumacza]
420. Teres odrysyjski — jakiś inny król, nie przodek Seutesa. [przypis tłumacza]
421. Sparta zamierza prowadzić wojnę z Tissafernesem — w obronie niepodległości miast greckich w Azji, obawiających się Tissafernesa, który po Cyrusie objął jego satrapię. [przypis tłumacza]
422. podczas srogiej zimy — wyprawa trwała około dwa miesiące, mniej więcej do lutego roku 399. [przypis tłumacza]
423. Lampsakos — staroż. portowe miasto greckie na azjatyckim brzegu Hellespontu, niedaleko wylotu cieśniny na Propontydę (morze Marmara); ob. Lapseki. [przypis edytorski]
424. Fliunt (gr. Phlieus) — niewielkie niezależne miasto-państwo greckie w płn.-wsch. części Peloponezu. [przypis edytorski]
425. Lykejon — miejski gimnazjon (zespół budowli do ćwiczeń fizycznych, wraz z łaźnią), położony na wschodnich obrzeżach Aten, w gaju przy świątyni Apollina Likejosa (stąd nazwa), zbudowany w V w. p.n.e. przez Peryklesa; przy tym gimnazjonie uczeń Platona, Arystoteles, założył później szkołę filozoficzno-naukową. [przypis edytorski]
426. Na przeszkodzie stoi ci Dzeus Łaskawy. Czy ofiarowałeś mu już — w czasie, kiedy się ta rozmowa odbywała, składano w Atenach powszechnie ofiary Dzeusowi Łaskawemu; obchodzono wtedy na cześć tego boga święto Diasja, dnia 23 miesiąca antesterion (mniej więcej od połowy lutego do połowy marca). [przypis tłumacza]
427. ofiarować, składając całopalenie — u Greków całopalenie było rzadkie; palili na ofiarę tylko część bydlęcia (uda owinięte w tłuszcz), a resztę zjadali. Bogom podziemnym częściej składali całopalenie. [przypis tłumacza]
428. Ofryneion — staroż. miasto greckie w Troadzie, na azjatyckim brzegu Hellespontu, niedaleko wylotu cieśniny na Morze Egejskie; ok. 50 km na płd.-zach. od Lampsakos, w pobliżu ob. wioski İntepe. [przypis edytorski]
429. Ida — góra w Troadzie, w płn.zach. Turcji. [przypis edytorski]
430. Antandros — staroż. miasto greckie w płd. Troadzie, nad zatoką Adramyteion; pomiędzy ob. turecką wioską Avcılar a miastem Altınoluk. [przypis edytorski]
431. Teby — z tą nazwą spotykamy się też u Homera. Panował tam ojciec Andromachy [tzw. Teby Plakijskie, w Myzji, w pobliżu ob. miasta Edremit; red. WL]. [przypis tłumacza]
432. Kaikos — ob. Bakırçay, rzeka w Myzji, w zach. Azji Mniejszej, przepływająca w pobliżu Pergamonu. [przypis edytorski]
433. Gongylos — [jego przodek o tym samym imieniu] z Eretrii na Eubei, sprzyjający Persom, otrzymał w roku 477 od Kserksesa cztery miasta w Troadzie. [przypis tłumacza]
434. hyrkańskich jeźdźców, którzy także byli na żołdzie królewskim — Hyrkanowie znad Morza Kaspijskiego są na żołdzie króla, tak samo jak asyryjscy hoplici. [przypis tłumacza]
435. Prokles z Halisarny i Teutranii, potomek Damarata — por. ks. II 1 i 2. [przypis tłumacza]
436. zjawił się Tibron i odebrawszy wojsko — w marcu roku 399. [przypis tłumacza]
Wesprzyj Wolne Lektury!
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny
Darmowe książki «Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)